Киіз үй. Юрта - переносное жилище казахов.
план-конспект урока (9 класс) по теме

Сабақтың тақырыбы: Ежелгі баспана – киіз үй.

Сабақтың мақсаты мен міндеттері:

Білімділік: Оқушыларға қазақ халқының баспанасы – киіз үймен танысады,сөйлеу тілін дамытады, сөздік қорын толықтырады,сондай-ақ мәтін бойынша сұрақтар қояды, септік жалғауларды ажыратуға жаттығады, қазақ тілінің әдеби тіл нормасына сай сөйлеуге үйренеді.

Дамытушылық: Оқушы өз бойындағы бар білімін пайдаланып,жетілдіріп,қорытындылай біледі. Өзгенің пікірін сыйлауға үйренеді.

Тәрбиелік: Оқушылар бірін-бірі бағалай біледі,бір-біріне сенеді,басқалардың көзқарасын тыңдайды,сыйлайды,қазақ  ұлтының дәстүрін қадірлейді.

Формалары: жекеше, топтық,ұжымдық

Әдіс-тәсілдері сұрақ-жауап, баяндау, түсіндіру,іздену әдістері.

Құрал-жабдықтар: интерактивті тақта, кітап, слайдтар, суреттер, кестелер, кеспелер.

Пайдаланған жаңа технологиялар:

АКТ, сын тұрғысынан ойлау, модульдік оқыту.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

а) оқушыларды түгендеу

ә) оқушыларды сабаққа психологиялық дайындау

Сыныптастарына жақсы көңіл-күй сыйлаңыз.

Көңіл-күйіміз жақсы. Барлығыңызға сәттілік тілейміз!

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Қазақ халқының  салт-дәстүрлері.

Балалар, өткен тақырыпты пысықтайық.

- «Шілдехана» -  деген не?

-  «Қырқынан шығару» -  дәстүрі туралы не білесіңдер?

- «Бесікке салу дәстүрі» -  бойынша не білесңдер?

- «Тусаұ кесу» - тойы туралы не айтасыңдар?

Жақсы, жарайсыңдар. Сонымен, балалар, біз қазір не істедік?

Үй жұмысын тексердік.

Қазақ халқының сал-дәстүрлерін қайталадық.

Сұрақтарға жауап бердік.

ІІ. Жаңа білімді меңгерту кезеңі. (Миға шабуыл)

Жаңа тақырыпты жұмбақ арқылы анықтау.

1.   Ұқсайды шеңберге,

            Қабырғасы жиылып, керіледі.

           Жиһазы мол,кең бөлме,

            Төбесінен жұлдыздар көрінеді.

2.  Төбедегі көзінен,

           Күн сәулесі түседі.

           Бұрышы жоқ төрінен,

          Самал еркін еседі.                            Дұрыс – киіз үй.                                                                                       

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау.

Біз бүгін сабақта қазақ халқының баспанасы – киелі киіз үймен танысамыз, оның құрылымы туралы түсіңігімізді кеңейтеміз. Киіз үй туралы білімдерінді толықтыру үшін жаңа сөздермен танысамыз.Грамматикалық тапсырмаларды орындаймыз.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

Презентация киіз үйдің құрылымы

Видео Киіз үй туралы қосылады  - 2-3 минут. Мұқият болыңдар.

Киіз үй туралы білімдерінді толықтыру үшін жаңа сөздермен таңысамыз.

                                          Жаңа сөздер;

Киіз – кошма                                      қаттты соғу – сильный

Көшіп-қонғанға – к переезду           жығылмайды – не падает

Шапшаң –быстро                              нөсер - ливень

Тігу – собрать юрту                          ыңғайлы – удобный                                      

жамылғы – покров                           қыстап шыға беру – зимовать          

Енді, осы жаңа сөздерді сөз тіркесіне, сөйлемде қолданыңдар.     Ауызша                                                                     

Әжем ақ киіз сатып алды.

Киіз үй көшіп-қонғанға өте ыңғайлы.  Киіз үй шапшаң тігіледі.

Киіз үйдің жамылғысы әдемі.  Киіз үй  қатты желде жығылмайды.

Бүгін қатты нөсер жауды.   Адамдар киіз үйде қыстап шыға береді.

 Мәтінмен жұмыс жасау. 69 бетті  ашамыз.

Бір-бір сөйлемнен оқып, аударамыз.

Жұмыс тобына бөлініп,тапсырмаларды бірлесіп, талқылап орындаймыз.  1-2-3 деген санға бөлінеміз.

• 1 топтың тапсырмасы.

Мәтін бойынша сұрақ дайындаңдар.

• 2 топтың тапсырмасы.

Мәтіннен септік жалғау бар сөздерді теріп жазып,кестені толықтырыңдар.

• 3 топтың тапсырмасы.

«Киіз үй» -  сөзін септеңдер.

1-топтың тапсырмасы

 -Киіз үй қай халқының баспанасы?

- Қыста киіз үйдің сыртың немен жапқан?

- Нөсерлеп жауған жаңбыры киіз үйге өтеді ме?

- Киіз үйдің ауасы жазда қандай?

2 – топтың тапсырмасы.

Мәтіннен септік жалғауы бар сөздерді теріп жазып,жалғаулардың астын сызыңдар.

3-топтың тапсырмасы: 

«Шаңырақ» сөзін септеу.

Атау сертік – не? киіз үй

Ілік септік – ненің?  киіз үйдің

Барыс септік – киіз үйге

Табыс септік – киіз үйді

Жатыс септік – киіз үйде

Шығыс септік – киіз үйден

Көмектес септік – киіз үймен

Балалар, сонымен біз қандай жұмыс жүргіздік.

• Жаңа сөздермен таныстық.
• Мәтінді оқып, аудардық.
• Сұрақтарға жауап бердік.
• Грамматикалық тапсырмаларды орындадық.

Джой класс арқылы тест орындаймыз.  Тест

«Дұрыс пен бұрыс!»

         Ой қорыту: Сұрақ – жауап және кластер

-        Бүгінгі сабақта қандай тақырып өттік?

-        Киіз үй.

-        Киіз үйдің бөліктерін ата.

-        Шаңырақ, уық, кереге, сықырлауық.

-        Киіз үйдің ең жоғары бөлшегі не? 

-        Шаңырақ

-        Киіз үйді неден бастап құрады?

-        Керегеден

Шаңырақ пен керегені қосып тұратын бөлшек қалай аталады? 

-        Уық

Ой – толғаныс бөлімі. Киіз үй сөзімен 5 жолды өлең құрастыру.

                                         Синквейн

1.        Зат есім                                            Киіз үй,

2.        2 сын есім                                        Киелі, жылы

3.        3 етістік                                           Тігіледі, жығылады, көшіріледі

4.        сөйлем құрастыру                           Киіз үй көшпелі халықтың баспанасы.

5.        синоним                                                       Баспана.

Бағалау:

• Қортындылау:  Жүсіп Баласуғунідің сөзімен сабақты аяқтағым келеді.

Біле бер қанша білсең, тағы тіле

Жетерсің мақсатыңа біле-біле.

Үйге тапсырма:    Киіз үй туралы шағын шығарма жазып келу.

«№1Белоусовка орта мектебі» КММ

Ашық сабақ:

«КИІЗ ҮЙ. СЕПТІКТЕР»

                                                                                                    Мұқанова К.Ж.