Эссе "Минем педагогик табышларым"
статья по теме

муниципаль бюджет  гомуми белем бирү учреждениесе

« ТР Спас районы МБГБУ Бураково урта гомуми белем бирү мәктәбе”

ЭССЕ

«Минем педагогик табышларым»

1 нче категорияле татар теле укытучысы

Загирова Р.А.

2014 ел

ЭССЕ

      Һәрбер методиканың үзенең эчтәлеге, системасы, өйрәнү объекты һәм тикшеренү методлары, исбатлау алымнары бар. Билгеле бер шартларда аларның нәтиҗәлерәк булганнарын сайлап ала белергә генә кирәк. Укытучы эш процессында дөрес юнәлеш алырга тиеш. Бу очракта ул үзенең методик ялгышларын төзәтә һәм тупланган методик базадан иҗади файдалана алачак.

     Укыту методларын билгеләгәндә һәм материал сайлаганда, укучыларның яшь аерымлыкларын да, материалның укучыларга аңлаешлы булуын да исәпкә алып эш итәргә кирәк. Укытучы барыннан да элек түбәндәге сорауларга җавап бирә: ничек, нәрсәне, һәм күпме өйрәтергә? Ни өчен шулай өйрәтергә, ә башкача түгел?

     Тел укыту методикасы дәресләрдә һәм дәресләрдән тыш чараларда аңлы һәм белемле укучылар тәрбияләүне игътибар үзәгенә куя. Шуңа күрә укытучы дәрес өчен материал сайлаганда, аның укучыга төрле яклы тәрбия бирерлек икәнлеген күз алдында тота. Бирелә торган материалны өйрәтергә керешкәнче, укытучы укучыларны аны тыңларга әзерли. Моның өчен укучылар алдына төрле кызыксындыру сораулары куя. Укучыларда кызыксыну уяна, алар төрлечә җавап бирергә омтылалар һәм, шулай итеп, аларда дәрестә бирелә торган материалны өйрәнү теләге арта.

      Укыту барышында укытучы психологик күзәтүләр дә алып бара, чөнки аның өчен укучылардагы үзгәрешне өйрәнеп тору мөһим. Дәрестә теге яки бу метод һәм алымнарны куллану укучыларның сәләтләре үсүенә, аларда нинди күнекмәләр барлыкка килүенә ни дәрәҗәдә тәэсир итә, укучы күпме мөстәкыйль эшли ала, эшкә катнашу дәрәҗәсе ничек, татар теле белән кызыксынуы үсәме, аның хәтер һәм дикъкать дәрәҗәсе, ихтыяры, уйлый белү яки фикерләү дәрәҗәсе ничек, аның актив яки пассив булуы, анализлый һәм йомгаклый белү сәләте, эшләү темпы ничек, ни өчен теге яки бу укучы материалны аңламый яки биремне эшләргә өлгерми һ. б. шундый мәсьәләләр белән һәрвакыт кызыксынып торырга кирәк.    

      Дәрес – мәктәптә укыту-тәрбия процессын оештыруның төп формасы. Ул процесс – укытучы һәм укучының бердәм-эзлекле эшләве.

      Дәресләрне ничек оештырырга кирәклек турында төрле карашлар булды. Шулай да укучы актив эшләгән, укытучы аның активлыгын оештыра алган дәресләр генә нәтиҗәле була ала.

      Дәрес үткәрү укытучыдан яшь hәм класс үзенчәлеген истә тотуны да, мәгълүмати технологияләрнең тулы җыелмасыннан файдалана алуны да, үз эшенә иҗади якын килүне дә таләп итә. Дәрес күңелле hәм файдалы үтсен, нәтиҗәле булсын өчен, укытучыга уйланырга, дәреснең төп ысул hәм алымнарын алдан билгеләргә, эзләнергә кирәк.

     Хәзерге заманда һәрбер мәктәп, һәрбер укытучы үз йөзен булдырырга, мөстәкыйль, иҗади шәхес үстерергә тырыша. Шәхеснең камилләшү һәм үсүендә әхлак тәрбиясенең әһәмиятен педагогика элек-электән исбатлап, раслап килгән. Әле борынгы грек философы Сенека ук: “ Гыйлемлелектә алга китеп тә, әхлак ягыннан артта калган кеше алга китүдән дә бигрәк артка калып яши”, - дигән гыйбәрә әйткән. Мәгълүм ки, кешедә әхлаклылык, намуслылык сыйфатларын формалаштыру – катлаулы бурыч.

     Методик алымнар һәрдаим үзгәреш кичереп торалар. Яңа методлар кулланганда махсус дәресләр үткәрелә. Аннан соң бу алымның нәтиҗәле була алу-алмавы тикшерелә, нәтиҗәсе элек кулланылган метод һәм алымнар белән чагыштырыла. Бу эш укытучының методик базасын баетырга ярдәм итә.

      Бүгенге мәктәп укытуда ятлау һәм формализм белән килешә алмый. Бу шулай ук татар телен укытканда да истә тотылырга тиеш. Әгәр укытучы дәресләрне иҗади якын килеп, төрле метод һәм алымнар кулланып үткәрсә, эшне төрлеләндерсә, төрле авырлыктагы күнегүләр һәм иҗади эшләр эшләтсә, шулай ук төрле күрсәтмә әсбаплардан файдаланып, өйрәнә торган материал белән кызыксындырса, укучының активлыгы үсә, ул дәресне аңлы рәвештә үзләштерә һәм белеме дә ныклы була.

     Укучыларга әледән-әле мөстәкыйль һәм иҗади эшләр биреп, аны катлауландыра баруның әһәмияте зур. Шул вакытта гына укучы авырлыкларны җиңә һәм эшкә өйрәнә ала, аның акыл эшчәнлеге һәм активлыгы үсә, игътибарлылыгы арта.

     Дәрестән тыш эшләр вакытында да укучыларның шәхси аермалыкларын, үзенчәлекләрен истә тотарга кирәк. Шулай ук сыйныфтан тыш чараларны оештырганда  укучыларның алган белемнәренә таянып, аларның иҗади сәләтләрен үстерү күз алдында тотыла. Рус төркемнәрендә татар теле һәм әдәбияты буенча төрле чаралар үткәргәндә, татарча язма һәм сөйләм телен үстерү, татар халкының туган теленә, мәдәниятенә хөрмәт һәм кызыксыну тудыру бурычлары куелды.

      Укучыларның фикерләү сәләтен үстерүдә дәрестән тыш эшләрнең күп төрле формаларын кулланырга мөмкин булуы ачыкланды. Бу чараларда уен элементы кертүнең әһәмияте зур. Уен балаларның дикъкатен активлаштыра, аларны уйланырга, эзләнергә мәҗбүр итә. Шуны да әйтергә кирәк: укучылар дәрестән тыш эшләрдә белем алу белән генә чикләнмиләр, бәлки ял да итәләр. Бу вакытта алар үзләрен тыныч һәм бик иркен тоталар. Баланың дәрестән тыш эшләр вакытында шәхси характер-холкы тагын да ныграк ачыла һәм чарлана.

      Гомумән, татар теле һәм әдәбияты дәресләрен, дәрестән тыш эшләрне укучыларның сөйләү һәм язу теле кульын үстерергә ярдәм итәрлек итеп оештырырга кирәк.

      Укытучы эше – иҗади эш. Үз эшендә ул төрле методик алымнарны куллана, укыту процессында аларны үзгәртә, тулыландыра, иҗади файдалана ала.