Презентация "Н. Теветкел пурнăçĕпе пултарулăхĕ"
презентация к уроку (8 класс) по теме

Слайд 1

Николай Теветкел пурнăçĕпе пултарулăхĕ (1937) Авторĕ: Димитриева А.Г., чăваш чĕлхипе литератури вĕрентекенĕ

Слайд 2

Николай Теветкел (Николай Александрович Петровский) 1937 çулхи утă уйăхĕн 11-мĕшĕнче Чăваш Республикин Йĕпреç районĕнчи Савка ялĕнче çуралнă. Ялти шкулта, Сĕнтĕрвăрринчи профессипе техника шкулĕнче, Шупашкарти ӳнер училищинче пĕлӳ илнĕ. Мускавра А.М.Горький ячĕллĕ Литература институчĕ çумĕнчи аслă курсĕсене пĕтернĕ.

Слайд 3

Пултарулăхĕ 1976 çултанпа СССР писателĕсен союзĕн членĕ. Иртнĕ ĕмĕрти 60-мĕш çулсенче çырма пуçланă. Европа поэзийĕн классикĕсен — А.Рембо, В.Гюго, Р.Киплинг, А.Мицкевич тата ыттисен произведенийĕсене чăвашла куçарнă. Çавăн пекех вăл У.Шекспирăн пĕтĕм 154 сонетне чăваш вулаканĕсем патне çитернĕ. Николай Теветкел çирĕме яхăн кĕнеке авторĕ. Унăн сăввисем Мускаври издательствăсемпе журналсенче те кун çути курнă. Кунпа пĕрлех Н.Теветкел «Киремет» трагеди, «Хура сулă» роман авторĕ те. 1997 çулта ăна Чăваш Республикин искусствăсен тава тивĕçлĕ деятелĕ ятне панă.

Слайд 4

Паллăрах кĕнекисем «Çамрăклăх сăввисем» (1964), «Çын чĕртнĕ çутăсем» (1966), «Шурă ката» (1974), «Хура сулă» (1978), «Сывлăмпи» (1982), «Асамлă хĕл» (1983), «Хĕвел кĕлти» (1987), «Марине вăййисем» (2009), «Пушă гильза» (2010).

Слайд 5

Хайлавĕсем Айхи сăвапĕ | Сăвă Ĕненӳ çитӳллĕ тӳсĕм терцинăсем | Куçару | Лирик тата кирĕк | Сăвă | Çитрĕ пирĕн май | Сăвă | Çурла | Сăвă | Капан | Сăвă | Йĕтем | Сăвă | Тăпачă | Сăвă | Çулталăкăн тăватă сăнĕ | Сăвă | Салам сире, Йĕпреç вăрманĕсем! | Сăвă | Çĕрлехи этюд | Сăвă | Пура | Сăвă | Хура кĕркунне | Сăвă | 1957 | Алма-Ата пасарĕ | Сăвă | Çĕнĕ пӳртре | Сăвă | Шурă Барс | Сăвă | Гульям | Сăвă | 1984 | Çĕршыв | Сăвă | 1968 | Эх, çамрăклăх сасси... | Сăвă | Пур хупă çын: сĕм-тĕттĕм тĕпсакайĕ... | Сăвă | Тĕнче сăнне сăнатпăр пĕчĕкрен... | Сăвă | Ӳпкевĕм çук: хĕн курчĕ пирĕн ӳсĕм... | Сăвă | Мана чĕнен умри çулсем-йĕрсем... | Сăвă | Çыру сĕтелĕ хушшине ларсассăн... | Сăвă | Мухтанмăп сурчăк сирпĕтсе пĕрре те... | Сăвă |

Слайд 6

Шур хут тăкакĕ кайĕ-ши усса?.. | Сăвă | Хăвăртлăхне чакармĕ пирĕн пуйăс... | Сăвă | Ман биографи палăрмасть нимпе... | Сăвă | Тин çулçă сарнă вăрманта касса... | Сăвă | Юхмасть шăнкăртатса, палка-палка... | Сăвă | Пĕр тытнă ĕç пымасть пулсан кал-кал... | Сăвă | Ушкăнпа кашласа лармасассăн, пĕлетпĕр... | Сăвă | Юрату-и? Вăл пур!... | Сăвă | Вунçичĕ çултаччĕ... | Сăвă | Вăрман çинчен час-час эп асăнатăп... | Сăвă | Сăпка умне телейлĕн ӳпĕнетĕп... | Сăвă | Ăс-кăмăлпа тирпейлĕ те йĕркеллĕ... | Сăвă | Ирт тĕпеле!... | Сăвă | Ума тухать тăп-тăрă тарăн авăр | Сăвă | Пуху пухса шăпланчĕ учреждени... | Сăвă | Калас тени — ăшра капланнă туйăм... | Сăвă | Манмастăп темшĕн вăрманти яла... | Сăвă | Сăвап сана, серте-пултранлă çĕр!.. | Сăвă | Разъезд... | Сăвă | Уйри йĕтем çинче çапатчĕç авăн... | Сăвă | Чыса Карачăм салтакпа виçетĕп... | Сăвă | Çĕр-шыв типсен, ака-суха тума... | Сăвă | Тăван тавралăх умĕнче эпир... | Сăвă | Хитре иккен колхоз утарĕсем!.. | Сăвă | Поэзишĕн тип йĕркесем кичем-тĕр... | Сăвă | Хавхалану сӳнсен, çыракана... | Сăвă |

Слайд 7

Сонетист Поэт Прозаик Драматург Критик Публицист Куçаруçă Художник Николай Теветкелĕн тĕрлĕ енлĕ таланчĕ

Слайд 8

Николай Теветкел пултарулăхĕ çинчен Николай Петровский-Теветкелĕн истори туйăмĕ питĕ вăйлă. Пурнăçа вăл ывăс пек тӳремлĕх çинче кăна курмасть — хальхи уншăн яланах иртнипе те, пулассипе те çыхăннă. Юрий Айдаш.

Слайд 9

Чăваш поэзийĕнчи хăйĕн вырăнне Николай Теветкел аван пĕлет. Унта вăл хăйне Петраркăпа, Рембопа, Шекспирпа, Байронпа пĕр тан туять, çавăнпа унăн вĕсен чапне ăмсанма сăлтав çук. Михаил Ставский. * * * Петĕр Хусанкай хыççăн сонета вăйлă аталантараканĕ, ăна чĕрĕ сывлăш, чăвашлăх, тĕрлĕ енлĕх, шухăш пуянлăхĕ хушаканĕ — Николай Петровский-Теветкел. Василий Эктел. * * * Николай Теветкелĕн интеллигент ăс-халĕ те, хресчен нуши те, юрату тунсăхĕ те, çутçанталăк илемĕ те — пĕр пĕтĕм юрату кĕвви. Николай Мартынов.

Слайд 10

Эпĕ акăлчан чĕлхине аван пĕлетĕп. Шекспир сонечĕсене Н.Петровский-Теветкел сонечĕсемпе танлаштарса пăхрăм. Икĕ авторне те оригиналсем урлă вуласа тĕпчерĕм теме юрать. У.Шекспир сонечĕсенчен пĕрре те кая мар Н. Петровский-Теветкел сонечĕсем. Хăшĕ-пĕри Шекспир сонечĕсенчен çӳлти пусăмра тăрать теме те май пур. Иван Вутлан. * * * Николай Теветкел пултарулăхĕ пĕтĕм чăваш поэзийĕнче пуринчен те вăйлăрах палăрчĕ: вăл ытти поэтсен сăвви-юрринчен пач хăйне евĕрлĕ, пысăк талантлă, илемлĕ сăвă-баллада кĕвĕлерĕ. Унăн уçăмлă, янăравлă сасси вулакана тӳрех çавăрса илет, асра юлмалла кăтартса парать. Тăван поэзире палăрнă поэт кĕнекисем пурте питĕ актуаллă, çĕнĕ курăмлă, çивĕч туйăмлă. Александр Артемьев, чăваш халăх писателĕ

Слайд 11

Н.Теветкел çинчен статьясем Артемьева, Н. Поэт, художник, тăлмач / Н. Артемьева // Хыпар. – 2000. – 1 çурла. Eлина, В. Теветкелĕн канлĕх çук / В. Eлина // Хресчен сасси. – 2004. – 30 ноябрь. Сонет ĕмĕрĕ е Теветкел Микулай (Петровский) хăй сонечĕсен тĕнчи çинчен // Ялав. – 1997. – № 4–5. – С. 113–120. Степанова, Н. Теветкел тени – хастар тени / Н. Степанова // Хресчен сасси. – 2005. – 19 июль. Тимаков, В. Таса шухăшсен ырă кĕввишĕн... / В. Тимаков //Хыпар. – 1997. – 5 утă. Утмăл тăваттăра та ар! // Ар. – 2001. – 17 утă. Eфимов, Г. Ўсĕм çулĕн вĕçĕ ан пултăр... / Г. Eфимов // Тантăш. – 2002. – 11 утă (№ 28). – С. 8. Эктел, В. Сонет вăрттăнлăхĕ тата вăл Николай Петровский–Теветкел пултарулăхĕнче // Эктел, В. П. Пĕчĕк тĕнче те аслă / В. П. Эктел. – Шупашкар, 2002. – С. 83–87. Эктел, В. Феникс : чун тĕпĕнче амаланан вучах // // Эктел, В. П. Пĕчĕк тĕнче те аслă / В. П. Эктел. – Шупашкар, 2002. – С. 87–97. Юмарт, Г. Тивлетлĕ кăмăл кĕввисем / Г. Юмарт // Хыпар. – 1999. – 1 юпа.

Слайд 12

Николай Теветкел çемйи Мăшăрĕ - Петровская (Кузьмина) Нелли Андреевна (1936-2001) – чăваш çыравçи, «Ахрăм», «Çил-тăманлă каç», «Хура ангел», «Чыс», «Шурă лили» кĕнекесен авторĕ.