21 нче февраль - Халыкара туган тел көне
методическая разработка по теме

Тема:  21 нче февраль – Халыкара туган тел көне

Максат: 1. Укучыларның телдән, әдәбияттан белемнәрен ныгыту,тикшерү һәм бәяләү.

                2.Татарча  фикерләү, сөйләү, сөйләшү күнекмәләрен үстерү.

                3.Татар телен өйрәнүгә теләк-омтылыш тәрбияләүне дәвам иттерү.

Җиһазлау: компьютер, рәсемнәр, стена газеталары,иншалар, магнитофон язмасында “ Туган тел” җыры , татар бию көйләре, презентаөия, ребуслар

                                                Дәрес барышы

1. Оештыру өлеше
2. Уңай   психологик   халәт   тудыру ( 1 нче слайд)

1. Мин игътибарлы
2. Мин   татарча  сөйләшәм
3. Укучы  икәнемне  истә  тотам

Бергәләп  шигырь уку: ( 2 нче слайд)

Татарча   да    яхшы    бел,

Русача   да    яхшы    бел.

Икесе  дә  безнең   өчен

Иң     кирәкле    затлы    тел.  ( Шәйхи  Маннур)

3. Дәреснең  темасын, масксатын  билгеләү.

- Бүген нинди көн?( 21 нче февраль)

    - Нинди бәйрәм бүген?( 21 нче февраль – Халыкара туган тел көне)

      ( 3 нче слайд)

    Укытучы:  Международный  день  родного языка , провозглашенный Генеральной  конференцией  ЮНЕСКО 17 ноября 1999 года,  отмечается каждый  год  с  февраля 2000 года  с  целью  содействия  языковому и культурному  разнообразию  и  многоязычию.      ( 4 нче слайд)

                    В мире  существует 6000 языков. И оказывается - самое большое количество людей  разговаривает на китайском языке- 1,2 млрд людей

На английском языке- 478 млн.  людей      

На испанском языке – 392 млн. людей

На русском языке – 284 млн.  людей

На арабском языке -225 млн. людей   ( 5 нче слайд)

        Татарский язык входит в число 14 языков международных языков.

        Татарский язык –национальный язык татар, государственный язык Республики Татарстан.Относится к группе тюрских языков.Число говорящих на татарском языке  в России более 7 милл.человек . И мы  с  вами  изучаем татарский язык.

IV.Кереш сүзе

I Алып баручы: Бүгенге  дәрестә  туган  телгә  багышлана.Тел т ормышта  зур урын  тота.Ул – тормыш  чыганагы, белем  чишмәсе.Тел кешеләргә  бер-берсе  белән  аралашырга, бер-берсен  аңларга , бер- берсенең теләкләрен ,  уй – фикерләрен белергә ярдәм итә.

II Алып баручы: Изучение  родной речи – это великое дело. Самые  высшие достижения  человеческой  мысли, самые  глубокие знания  и  самые пламен-ные  чувства  остаются   неизвестными  для  людей, если они  не  будут  ясно и точно оформлены  в  словах.

I Алып баручы:

   Күзләремне  ачты  минем,                            Үз  телеңне  алга  куйсаң,

   Иркәләде   үз   телем.                                    Төплерәк  була  белем.

  Үз  телем  яктыртты юлны,                            Канатсыз  коштай  буласың,

  Үз  телем  бирде  белем.                                 Белмәсәң  ана  телен.

II Алып баручы:

                            Культура  каждого  народа –

                           Жемчужина  добра.

                           Татарский  ласковый  язык

                           Всем   выучить  пора.

         А сейчас вспомним стихотворение Г.Тукая о нашем красивейшем языке. ( 6 нчы слайд)

И туган тел, и матур тел,                              Родной язык — святой язык,

әткәм-әнкәмнең теле!                                   Отца и матери язык,

Дөньяда күп нәрсә белдем                           Как ты прекрасен!

 Син туган тел аркылы.                                 Целый мир в твоем

                                                                                       богатстве  я постиг!            

_ А сейчас Ирина расскажет это стихотворение на английском языке:

                  Oh, beloved native language

                  Oh, enchanting mother tongue!

                  You enabled my search for knowledge

                   Of the world, since I was young

                  As a child, when I was sleepless

                  Mother sung me lullabies

                  And my grandma told me stories

                 Through the night, to shut my eyes  

I Алып баручы:

                    Бәйрәмнәрдән бәйрәмнәргә күчеп

                    Җырлыйк   әле,  биик  әле !

                    Эшебез дә бәйрәм кебек булсын,

                     Һәр көнебез булсын алсу май.

Укытучы: Хәзер  11 сыйныф  укучысы  Сәйфетдинова Гүзәл  безгә  татар  бию күрсәтә.

V. “ Татар телен беләсезме?  Викторинасы ( 9 нчы слайд)

               “ Татар телен беләсезме?”  викторинасын үткәрәбез.Викторина барышында дөрес җавап биргән укучыларга ңетоннар бирә барырмын.Уенда җиңеп чыгасыгыз килсә ,барлык белемегезне ,игътибарыгызны ,фикерләү сәләтен бергә тупларга кирәк булачак.

1. Сүзләрдән – энҗеләр ( 10 нчы слайд)

Тел турындагы мәкальләрне башларын укыгыз,һәм дәвамын табыгыз.

1. Теле чибәрнең ( үзе чибәр)
2. Тел – күңелнең  ( көзгесе)
3. Телләр белгән – (илләр белгән)
4. Тел ташны  ( эретә)
5. Уенда ни – ( телеңдә шул)
6. Тел (Төмәнгә илтә)
7. Тел – ( белемнең ачкычы)

2. “Таныш  шигырьләр” ( 11 нче слайд)

Бу  юллар  кайсы  әсәрдән? Әсәрнең  авторы  кем?

1.Җәй эссе : эссе һавада мин суда коенам,йөзәм;

  Чәчрәтәм , уйныйм, башым белән суны сөзәм.  ( Г. Тукай “ Су анасы”)

2.....Балтасы кулда,егет эштән бераз туктап тора:

  Тукта ,чү!Ямьсез тавышлы әллә нәрсә кычкыры! ( Г.Тукай “ Шүрәле”)

3. Минем бар бер маэмаем,

Кара борын Акбаем.

Күп йөгерә ,күп өрә,

Күп ишетә, күп күрә.

4. “ Күрсәт әле , үскәнем! “ уены ( 12 нче слайд)
5. “ Яңа сүзләр “ уены ( 13 нче слайд)

1. - Хәрефләрдән сүзләр төзегез:1)  Ы , К , А , Ч , Б , А , Ч

                                                     2)       Б , Т , А , И , Б

                                                     3)      М , И , Г  , А  , Л

     6. “БЕР СОРАУГА – БЕР ҖАВАП” ( 14 нче слайд)

               1.Көн һәм төн нәрсә белән бетә? ( “ н “ )

             2.Иң кыска ай кайсысы? ( Май)

             3. Нинди сүздә алты “ Н “ бар? ( алтын)

             4.Түтәлдә нинди ике нота үсә? ( фасоль)

             5.Җирнең  уртасында ни бар? ( « И « хәрефе)

7.  “ Тәрҗемәчеләр “ уены ( 15 нче слайд)

- Сүзләрне татарчага тәрҗемә итегез.

Город                  книга

Река                    урок

Море                 тетрадь

Солнце              улица

Мел                   деревня

8. « Исемнәр төзик» уены ( 16 нчы слайд)

Ил –    һәм   Гөл-  тамырларынннан башланган кеше исемнәрен әйтергә.

9. “ Антонимнар “ лотосы ( 17 нче слайд)

Кыш                                        авыр

Эссе                                         болытлы

Җиңел                                     батыр

Кояшлы                                   җәй

Куркак                                     салкын

Дошман                                   караңгы

Якты                                        әз

Күп                                          дус

10. Фонетик күнегү ( 18 нче слайд)

- Сүзләрдә төшеп калган хәрефләрне куеп укыгыз.

Й...рәк,  б...ген,  бол...н, д...слык,  бәйр...м , төлк...,  ...шче, карб...з,   эсс...

11.Җөмлә төзү ( 19 нчы слайд)

- Рәсемнәргә карап, предметларның исемнәрен әйт. Алар нишлиләр?

VI. Минем туган телем – татар теле ( балалар шигырьләр сөйлиләр)

1 нче укучы.Зифа

Дөньяда иң-иң матур ил -                              

Ул минем туган илем.                                    

Дөньяда иң-иң матур тел -                            

Ул минем туган телем.                                

2 нче укучы. Эльвина              

“Балам”,-диеп, туган телдә                            

Эндәшә миңа әткәм.                                      

“Әнкәм”,- диеп, әниемә                                

Мин туган телдә дәшәм.                                

3 нче укучы.Виолетта

Туган телдә сөйләшеп,                                  

Яшим мин туган илдә.                                  

Туган ил дигән сүзне дә                                

Әйтәм мин уган телдә.                                  

4 нче укучы.Алина

Иң изге хисләремне мин                                  

Туган телдә аңлатам.                                        

Шуңа күрә туган телне                                    

Хөрмәтлим мин, яратам.                                   

5 нче укучы .Влада

Мин сөйлим анам телендә,

Яшим атам җирендә.

Бу бәхет миңа бирелгән

Туган йорт ишегендә.

6 нчы укучы.Кристина

Күзләремне ачты минем,

Иркәләде үз телем.

Үз телем яктыртты юлны,

Үз телем бирде белем.

Укытучы: Бу шигырьне шагыйрә Мөнәвәрә Аитова язган, үз телебезне зурларга ,хөрмәтләргә куша.Без – бәхетле халык.Чөнки безнең шагыйрьләр, композиторларыбыз бар.Аларның әсәрләрен без ана телендә тыңлыйбыз, укыйбыз.

- Хәзер , Булат  безне “ Без – татарлар !” дигән шигырь белән таныштыра.

Без - татарлар!

Татар исемен без

Горур йөртә торган бер халык,

Без - татарлар!

Шулай диеп белә

Безне бөтен дөнья, бар халык.

- Һәм ул безгә тагын бер бүләк эзерләде.З.Минһажеваның “ Туган тел“ җырын җырлый.Рәхим итеп тыңлыйбыз.( 23 нче слайд)

VII.Көрәшнең җиңүчеләрен билгеләү

VIII.Йомгаклау ( 24 , 25 нче слайдлар)

Фаил шигырь сөйли: Туган телем – иң татлы тел,

                                       Туган тел -   иң тәмле тел,

                                       Тәмле диеп , телең йотма –

                                      Туган теленне онытма!!!

Укытучы: Бездән сезгә шул теләк:

                 Җиткерәбез бик теләп.

                 Татар телен яратсыннар,

                 Өйрәнсеннәр барсы да,

                 Мәңге яшәсен телебез,

                 Чәчәк атсын тагы да!!!

Мин татарча сөйләшәм,

Мин татарча күп беләм.

Кирәк икән, мин сезгә  дә

Татар телен өйрәтәм!