Бәхетле очрак
методическая разработка (7 класс) по теме

“Бәхетле очрак”  уены

Максат:

1. укучыларда укуга, татар теле һәм әдәбияты фәненә карата аңлы караш булдыру;
2.  укучыларның сөйләм телен, дөньяны танып – белү, күзаллауларын арттыру, баету;
3. тел культурасын үстерү;
4. укучыларга үз мөмкинлекләрен тормышка ашыру, сәләтләрен үстерү өчен өстәмә мөмкинлекләр тудыру;
5. эзләнергә, мөстәкыйль эшләргә өйрәтү;
6. татар теленә,  төбәккә, аның күренекле кешеләренә карата ихтирам, хөрмәт, горурлык, мәхәббәт хисләре тәрбияләү.  

Җиһазлау. Төрле сүзлекләр, яңа басылып чыккан матур әдәбият китапларыннан күргәзмә,  күренекле кешеләренең фотолары, мәктәпнең туган якны өйрәнү музее материаллары, сораулар язылган карточкалар, компьютер, төрле рәсем слайдлары,.

Уен тәртибе. Уенда 2  команда катнаша. Өй эшенә: визитка әзерләү, исем, девиз сайлау, командирларга татар халык мәкальләре бәйгесенә әзерләнүләр керә. Командалар исемнәренә туры китереп  төрле костюмнар да әзерли ала.  

Уен барышы.

    Залда тыныч кына күңелле татар көе яңгырый. Бүлмәгә төрле плакатлар эленә.  Уенчылар үз урыннарын алалар.

Алып баручы. Хәерле көн, хөрмәтле укытучылар, укучылар! “Тамчы – шоу” уенын башлап җибәрәбез. Шат елмаеп бер – беребезгә карыйк, ачык йөзле булыйк. Безнең бүгенге уеныбыз татар теленә, үзебезнең төбәгебезгә, туган ягыбызга һәм аның күренекле кешеләренә багышлана.

                           Тел дигән дәрья бар,

                           Дәрья төбендә мәрҗән бар,

                           Белгәннәр чумып алыр,

                           Белмәгәннәр коры калыр.

      Әйдәгез әле, укучылар, шул дәрьяның хәзинәләрен барлыйк. Сүзнең тылсымлы көчен күзәтик, тапкырлыкта, зирәклектә көч сынашыйк. Туган ягыбызның байлыгына, иркенлегенә, матурлыгына тагын бер кат инаныйк. Сүз командаларга бирелә. 2 командага да өй эше итеп визитка, үзең белән таныштыру чыгышы бирелгән иде, әйдәгез алар белән танышыйк)

            (2 команданың да исеме, девизы яңгырый. Һәркем үзе белән таныштыра, укучыларның шөгыльләләре турында әңгәмә корырга да мөмкин. Визиткада команда әгъзаларына аерым чыгыш ясарга да, күмәк эшләргә рөхсәт ителә) 

Алып баручы. Уенга кереп китү, җылынып алу өчен җиңел сораулар. 

(командаларга чиратлап сораулар бирелә)

I гейм. Тел чарлау.

I командага сораулар:

1.  Татарстанның башкаласы. (Казан)

1. Татарстан дәүләт гербында төшерелгән җәнлек. (Ак барс)
2. Татарстанның иң зур елгасы. (Идел)
3. Алабуга урманнарын сурәтләгән рәссам. (М.Шишкин)
4. Төрки халыкларда Яңа ел. (Нәүрүз)
5. Ул кыш көне ява. (Кар)
6. Бал яратучы хайван. (Аю)
7. Кышның соңгы ае. (Февраль)
8. "КамАЗ" машиналары чыгарыла торган шәһәр. (Чаллы)

1. Страус кошмы? (Кош)
2. Дөньяга танылган мәшһүр хатын-кыз математик. (Софья Ковалевская)
3. "Шүрәле" әкиятенең авторы. (Г.Тукай)
4. Анда җиләк-җимеш, яшелчәләр үсә. (Бакча)

14.  "Җәен — соры, кышын — ак,
        Аңа шулай яхшырак. (Куян)

15.  Кышкы баш киеме. (Бүрек)

1. Чаллы футбол командасының исеме. ("Чулман")
2. Хоккей командасында ничә уенчы?.   (18)
3. Гыйнварда ничә көн? (31)

29. Дөньяда иң зур материк. (Евразия)

20. Чәйнең туган иле. (Кытай)

II командага сораулар:

1. Без яшәгән республика. (Татарстан)
2. Татарстан флагының төсләре. (Яшел, ак, кызыл)
3. Республикабызның төп табигый байлыгы. (Нефть)
4. Татарстан гимнының авторы. (Р.Яхин)

1. Җәйнең беренче аенда үткәрелә торган хезмәт бәйрәме. (Са бан туе)
2. Сөйләшү органы. (Тел)
3. Озын колаклы җәнлек. (Куян)
4. Яңа уку елы кайчан башлана. (1 иче сентябрьдә)
5. Татарстанда урнашкан шәһәр, анда сәгатьләр ясыйлар. (Чистай)

1. Шайба яки туп белән уйнала торган спорт уены. (Хоккей)
2. Беренче хатын-кыз космонавт. (В.Терешкова)
3. "Руслан һәм Людмила" поэмасының авторы. (А.С.Пушкин)
4. Урманда үсә, эшләпәле. (Гөмбә)

14.  Кышын ак тунын кия,

       Кишерне ул бик сөя. (Куян)

1. Кышкы өс киеме. (Тун)
2. Казан хоккей командасының исеме. (Ак барс)
3. Футбол командасында ничә уенчы? (11)

1. Февральдә ничә көн? (28-29)
2. Дөньяда иң зур океан. (Тын океан)
3. Кофеның туган җире. (Бразилия)

II. Гейм. Кисмәктәге хикмәтләр.

Капитаннар чиратлашып кисмәктән фишка ала, бу — сорауның но меры. Җавапны команда әгъзалары әзерли, 1 кеше җавап бирә.

(Кисмәктәге бер сорау - призлы).

1. Карлыган кара, ак, кызыл төстә була. Тагын нинди җимешнең төсе дә, тәме дә ике төрле? {Кара миләш — баллы, кызыл миләш — ачы).
2. Пожарникларның киемен нәрсәдән ясыйлар? (Асбестан)

3.  Кайсы җәнлек ашагач, тешен чистарта һәм авызын чайкый? (Юлбарыс)

1. Безнең якта иң озак яшәүче кошлар. (Каргалар -100 елга кадәр)
2. "Шүрәле" әкиятенең авторы. (Г.Тукай)
3. "Алтынчәч" операсының либреттосы авторы кем? (М.Җәлил)
4. Кояш системасында иң кечкенә планета. (Меркурий)

8.  Санагыз, гаиләдә ничә кеше?

                     Әтием бар,        Ә без аның

Әнием бар,        Оныклары

Ике апам,        Өчәү инде.

Әниемнең        Шулай булгач,

Әнисен дә        Без барыбыз

Бик яратам.        Ничәү инде?

(Әти, әни, әби, ике апа, мин — 6 кеше).

9.  Нинди хайваннар күзләрен ачып йоклыйлар?  (Балыклар, елан нар).

III  гейм. “Мин – сиңа, син- миңа”

"Тапкырлар"га

1. Кайсы илнең исеме баш киеме белән бер? (Панама)
2. Кайсы рус язучысы Казанга килеп Пугачев восстаниесе турында материаллар җыйган? (А.С.Пушкин)

"Зирәкләр"гә

1.        Сөембикә манарасының авышуы ничәнче елда билгеләнгән? (1913)

2.        Кайсы шәһәрнең исеме бер сузык аваздан һәм бер нотадан тора?(Уфа).

IV гейм. “ Капитаннар, алга!”

1. Татар егетенең милли баш киеме. (Түбәтәй)
2. Фронтовик татар шагыйре — Советлар Союзы Герое. (М.Җәлил)

1. Казан Дәүләт университеты ничәнче елда ачылган? (1804)
2. Бу юллар кайсы әкияттән?

   "Нәкъ Казан артында бардыр бер авыл — Кырлай диләр.

    Җырлаганда көй өчен   тавыклары җырлай диләр.("Шүрәле")

1. Укучылар һәр көн барып белем ала торган урын. (Мәктәп)
2. Нәүрүз бәйрәме кайчан була? (21 мартта)
3. Алабуга шәһәре яныннан ага торган зур елга. (Чулман)
4. Чаллы шәһәрендә чыга торган балалар газетасы. ("Көмеш кың гырау")
5. Алабугада Сабан туе үткәрелә торган урын. (Мәйдан)

1. Татар кызының милли баш киеме. (Калфак)
2. Алтын ачкычлы агач малай. (Буратино)
3. Казан университетының беренче ректоры. (Н.Лобачевский)
4. "Кем эшләми шул ...   (Кем эшләми, шул ашамый)
5. Кара пантера Багира һәм батыр бүре Акела белән үскән малай. (Маугли)
6. Кыш көне дә, җәй көне дә яшел агач. (Чыршы, нарат)
7. Перчаткалар киеп сугыша торган спорт төре. (Бокс)

1. Ачы, сары җимеш. (Лимон)
2. Колумб нинди материкны ачкан? (Америка)
3. Филя, Каркуша, Степашканың дусты. (Хрюша)

1. Почтальон Печкин ниндли транспортта йөргән? (Велосипед)
2. Кибеттә эшли. (Сатучы)
3. Әнинең әнисе. (Әби)
4. Шахматта төп фигура. (Король)
5. Язның беренче ае. (Март)

VI гейм. “Алга, алга, алга!”

Сораулар бирү җиңелүче командадан башлана.

1. Россиянең башкаласы. (Мәскәү)
2. Татарстанның бу шәһәрендә йөк автомобильләре туа. (Чаллы)
3. Күннән чигеп эшләнгән татар милли аяк киеме. (Читек)
4. Тельняшкалы, пижамалы ат. (Зебра)
5. Татарстанда балык исеме йөртүче шәһәр. (Алабуга)
6. Безнең мәктәптә 8 сәгать 30 минутта  башлана. (Дәрес)
7. "Туган тел" шигыренең авторы. (Г.Тукай)
8. Иң озын муенлы җәнлек. (Жираф)
9. А.С.Пушкинның нянясының исеме. (Арина Родионовна)

1.  Койрыклы йолдыз. (Комета)
2. Мәктәптә эшли, балалар укыта. (Укытучы)
3. Корабльдә повар. (Кок)

Кем? Нәрсә?

1. Рөстәм Яхин. (Композитор)
2. Әлмәт. (Шәһәр)
3. Ит. (Ашамлык)
4. Карга. (Кош)
5. Унөч. (Сан)

1. "Дүртле". (Билге)
2. Тун. (Кием)
3. Азат Хөсәенов. (Җырчы)
4. Сарык. (Йорт хайваны)
5. Гүзәлия. (Кыз)

1. Айрат. (Малай)
2. Чөгендер. (Яшелчә)
3. Чия. (Җимеш)
4. Идел. (Елга)
5. Урал. (Тау)
6. Нарат (Агач)
7. Кыстыбый. (Ашамлык)
8. Яңа ел. (Бәйрәм)

2 нче командага сораулар.

1. Татарстан Республикасының президенты. (Р.Н.Миннеханов)
2. И.Шишкин яшәгән шәһәр. (Алабуга)
3. "КамАЗ" машиналарының эмблемасы. (Ат)
4. Мәктәптә китаплар күп урын. (Китапханә)
5. Беренче "КамАЗ". конвейердан төшкән ел. (1976)
6. Кайсы ике нота бакчада үсә. (Фа-соль)

I.        Кешеләрне дәвалаучы һөнәр иясе. (Табиб)

1. Балалар өчен язылган әдәби жанр. (Әкият)
2. Ял итү өчен шәһәр бакчасы. (Парк)

10.        Алмагачта үсә. (Алма)

II.        Атнаның иң авыр көне. (Дүшәмбе)

12.        Бик тәмле һәм салкын ашамлык. (Мороженое)

Кем? Нәрсә?

1. Муса Җәлил. (Шагыйрь)
2. Бөгелмә. (Шәһәр)
3. Ипи. (Ашамлык)
4. Песнәк. (Кош)
5. Унике (Сан)
6. "Бишле". (Билге)
7. Күлмәк. (Кием)
8. Салават Фәтхетдинов. (Җырчы)

1. Сыер. (Йорт хайваны)
2. Әлфия. (Кыз)

1. Илгиз. (Малай)
2. Бәрәңге. (Яшелчә)
3. Карлыган.(Җимеш)

26.Чулман. (Елга)

1. Гималаи. (Тау)
2. Каен. (Агач)
3. Чәк -чәк. (Ашамлык)
4. Нәүрүз. (Бәйрәм)

Алып баручы. Безнең ярышыбыз ахырына якынлашты. Жюри нәтиҗә ясый.

(2 командага да Дипломнар тапшырыла)