Участие в конкурсе "Учитель года-2021"
презентация к уроку (5 класс)

Тема:  «#урай  мо4о» .

Ма3сат: - 969р2е4  й5км9тке8е мен9н таныштырыу;

               - у3ыусылар2ы4 тасуири у3ыу к7некм9л9рен, телм9рен 76тере7;

               - 3урай образы аша баш3орт хал3ыны4 тормош-к5нк7решен, данлы  тарихын, т9би19тен, мо4-зарын тасуирлау, уны4 баш3орт хал3ы

                  тормошонда1ы ролен а4латыу.

Йы8аз: БР Д97л9т гербы 89м флагы, #урайсылар2ы4  портреты;. С.; 3урай, 3урай мо4дары я2ыл1ан компакт-диск, магнитофон. Дэреск9  92ерл9нг9н  презентация.  У3ыу эсбаптары. #урай  инструменты.я

Д9рес барышы

1. Ойоштороу моменты.

                        И69нл9ше7.

                        *аумы8ы1ы2, 8аумы  9ле,

                        Нинд9й  йылы  872  ик9н!

                        К74елд9р2е  иретерлек,

                        *9р  кемг9  л9  72  ик9н.

            II.        Артикуляцион кунегеү

- хәҙер дәрескә телмәребеҙҙе шымартып алайыҡ. Уҡыусылар иң тәүҙ  ә тын юлы өҫтөндә эшләйек

 Тел төҙәткестәр әйтеп үтәйек
Ам-ам- ам- мин ҡурайҙы яратам,
Ам –ам-ам – ҡулдарымды уйнатам,
ҙар-ҙар -ҙар –бармаҡтарым уйнайҙар,
ҙар- ҙар- ҙар-улар һис тә талмайҙар.

      #урай мо4о ишетел9.(магнитафон я2ма8ы)

                    Ялан ер29 76к9н, ай, бер 3урай,

                    С9ск9л9рен елд9р киптерг9н.

                    Ата-бабалар2ы4 мо4 зар2арын

                    *ин бит, 3урай, бе2г9 еткерг9н.

                                                   «#урай  моно ишетелэ»

         -   Ши1ыр2ы у3ып сы1ыу

         -    Был ши1ыр2а 872 ним9 тура8ында бара? (3урай)

         -   #урай тура8ында тагы ниндэй шигырзар бел98еге2?

(балалар шигыр хойлэй)

          .    Был музыка 3оралы ним9л9р2е са1ылдыра ала? ( т9би19т, баш3орт с9хр9л9ре, хал3ыбы22ы4   элекке тормошо…)

         -  Эйе, у3ыусылар, 3урай – ата-бабалар2ы4 мо4-зар2арын, шатлы3 3ыуаныстарын, 15м7м9н, баш3орт хал3ыны4 данлы ла, аяныслы ла я2мышын, тарихын бе22е4 к5нд9рг9 тиклем т7км9й-с9см9й алып килеп еткере7се, быуындан-быуын1а тапшырыусы изге мира6, аманат ул.

        #урай – баш3орт  хал3ыны4 айырылма6 юлдашы, мо4дашы. Бына ни 5с5н бе22е4 республикабы22ы4 Д97л9т гербында ла, флагында ла та3ыя башлы 3урай 87р9те т5п атрибуттар2ы4 бере8е булып тора.

2. %й  эшен тикшере7- «Курай тура8ында» ши1ырын 85йл97.

(Дети рассказывают  стихи про курай на русском языке)

Когда я слушаю курай,

То радость льётся через край.

Неприхотлив и невелик

Курая песенный родник.

Тростинку срежу я в лесу,

Домой с собою унесу.

И только дуну в свежий срез, -

Как зашумит уральский лес.

И зажурчит наверняка,

В ней мелодичная река.

Держу курай… В родном краю

Я песни звонкие пою.

Курай (М. Гали)

Ах, как мне нравится курай!

Ах, как на нём мой брат играет!

Прошу я брата: "Поиграй

Ещё немного на курае!

Как это палочка поёт?

Хочу понять - не понимаю

Я вот уже, который год

Над этим голову ломаю”.

А брат смеётся мне в ответ

И подаёт курай: "Пойми ты:

Он открывает свой секрет

Лишь настоящему джигиту”.

Нет, я не стану горевать,

Я от обиды не заплачу:

Я завтра ж научусь играть –

Какой же я джигит иначе?!

              2.– ( 8е2 бел98еге2ме, 3урай1а нис9 й9ш?

М9ш87р 3урайсы Юлай !9йнетдинов фекеренс9, 3урай бынан 18 быуат элек 7к билд9ле бул1ан. Шулай итеп, 3урай 17мере ти6т9 быуаттар мен9н и69пл9н9.

        3.- Х92ер 3урай2ы4 нисек эшл9не7е тура8ында бер-нис9 872 9йтеп кит9йек.

Был турала бер у3ыусы 85йл9й. #урай 87р9тен к7р89те7.

        4.-*е2 3урай тура8ында нинд9й 969р29р у3ы1аны1ы2 бар? (Н.!9лимов. «Яу2ан 3айт3ан 3урай», Р.Солтанг9р9ев «Ишмулла 3урайы», «#урай мо4о»  9ки9те…)

         5.   - Эйе, баш3орт 3урайы тура8ында бик к7п 969р29р я2ыл1ан. Уны4 даны Баш3ортостанда 1ына т7гел, 9 б5т9 донъяла билд9ле. Билд9ле 3урайсы Йомабай И69нбаев  Париж1а барып  уйна1ан.

IV.    Я4ы материал 56т5нд9 эш. 75 битте  асабы2  20.1 к7неге72е 3арайбы2.

- #урай тура8ында 85йл9ше7ебе22е дауам итеп .

Й. И69нбаев к7ренекле баш3орт 3урайсыны4 бере8е. Ул 72  17меренд9 халы3 к74елен9 7теп инер29й 3урай2а  уйнаны.

1.  *72лек эше.

3урай-  курай

3урайсы-  кураист

сит  илд9р-  зарубежные страны

сы1ыш я8а1ан-  выступал

Салауат  Юлаев  исеменд9ге  д97л9т  премия8ы лауреаты-  лауреат  Госудаственной премии  имени С. Юлаева

872лек  д9фт9рен9  я2ып 3уябы2.

2. Тексты4 й5км9тке8е мен9н танышыу.(75 бит  20.1 к7неге7 )

 -А3рын 1ына 3урай тауышы ишетел9.

-Тексты у3ытыусы а4латмалы у3ый.

-Сылбырлап у3ыусылар2ы  т9ржем98е мен9н у3ытыу.

-Тексты  72аллы у3ытыу.

-Б5г5нг5 к5нд9 л9 3урай баш3орт хал3ыны4 то1ро юлдашы. *е2 нинд9й к7ренекле 3урайсылар2ы белдеге2?

-  Йомабай И69нбаев

-  !ата С5л9йм9нов

-  Ишмулла Дилм5х9м9тов

-  Азат Айыт3олов

-  Ришат Р9химов

-  Юлай !9йнетдинов

-  За8ир Ш9й9хм9тов

-  Азат Биксурин…

- Ошо 3урайсыларыбы2 ке7ек 8е22е л9 3урай мо4он ихтирам итерг9, яратыр1а са3ырам 8е22е, у3ыусылар. С5нки 3урай – баш3орт хал3ыны4 1орурлы1ы, 9 3урайсы – хал3ыбы22ы4, тыу1ан еребе22е4 данын, абруйын арттырыусы ул.

3. Тексты4  й5км9тке8е буйынса 8орау2ар1а яуап бире7.

- Китап буйынса эш.

1)   Сит  илд9  беренсе  булып кем  сы1ыш  я8а1ан?

2)   Азат Айыт3олов  3ай8ы илд9р29 сы1ыш  я8а1ан?

3)   #урайсылар2ы4  та1ы  кемд9р2е  бел98еге2?

-  Ришат Р9химов

-  Юлай !9йнетдинов

-  За8ир Ш9й9хм9тов

-  Азат Биксурин

V.  Д9фт9р29  эш.-  Дата ,тема  я2ыу.

- Текстан  3урайсылар2ы4  исемд9рен я2ып алы1ы2.

-  20.II  к7неге7  тексты  укыу. –

-Тексты у3ытыусы а4латмалы у3ый.

-Сылбырлап у3ыусылар2ы  т9ржем98е мен9н у3ытыу.

-Тексты  72аллы у3ытыу 89м  к7сереп я2ыу.

*орау2ар1а  яуап  бире7.

1)  #урай тура8ында та1ы ла ним9л9р 9йтер инеге2 ?

2)   *е22е4  класта был музыка 3оралында уйна1ан кеше бармы?

-#урай тауышын  бер  у3ыусы  уйнай.

Та1ы нинд9й  йыр2ар,  ши1ыр2ар  3урай тура8ында  бел98еге2?

Ҡурай  (башҡорт халыҡ йыры)

Урал ғына тауҙың, ай, башында

Урай-урай үҫкән бер ҡурай.

Шул ҡурайҙы алып, бер тартты ниһәң,

Ҡайғы-хәсрәт баҫыла бер талай.

Йүгереп кенә мендем, ай, үҙәндән,

Таҡыя ла ғына башлы ҡурайға.

Ҡая ташҡа баҫып, ҡурай тарттым,

Эштәр китмәҫме тип уңайға.

Таҡыя ғына башлы ҡырлы ҡурай,

Моңло ғына итеп уйнайым.

Ҡурайҡайым еңел, көйө ауыр,

Еңел көйкәйҙәрҙе уйлайым.

Тартсы әле, егет, ҡурайыңды,

Ауыр донъя еңел тойолһон.

Эскенәйем тулы ҡайғы-хәсрәт

Ҡурай моңо менән ҡойолһон.

 Ҡурай!

Һин бит нисә быуаттар

Йәндә- йәрәхәттәр имсеһе,

Шәжәрәһе халыҡ рухының,

Уралымдың, гүйә, илсеһе.

VI.  Йом1а3лау.

Баш3орт хал3ыны4 ошо 19ж9йеп музыка инструменты тура8ында бе22е4 я3ташыбы2, классик С.Т.Аксаков бына ним9, ти: «#урай – тынлы музыка 3оралдары донъя8ында 19ж9йеп н9м9». ( икенсе бер я3ташыбы2 я2ыусы В.Зефиров баш3орт 3урайыны4 969рл9ндергес тауышын «ик8е2-сик8е2 урман 89м далалар симфония8ы» тип атай.

VII.  Ба8алау.

VIII. %й эше.

Вариантлап

1. 22-се к7неге7  я2ыр1а.
2. К7ренекле 3урайсылар тура8ында сы1ыш/ мультимедиа презентация8ы
3. #урай  тура8ында проект эше  3орого2.
4. «Хал3ымды4 мо4 шишм98е – 3урай» тема8ына инша/ мультимедиа презентация8ы