Олимпиада эштәре. 9 кл.
олимпиадные задания (9 класс) на тему

Башҡорт мәктәптәренең IX класс уҡыусылары  өсөн башҡорт теле һәм әҙәбиәтенән олимпиада һорауҙары.

Башҡорт  теленән һорауҙар

1.  Өлкән сержант, йәғни беҙҙең командир, миңә күҙ төшөрөп алды. Тыныш билдәләренең ҡуйылышын аңлатығыҙ. Һөйләмгә тулы синтаксик анализ яһағыҙ. (2 б.)

2. Түбәндәге һөйләмде һүҙбәйләнештәргә тарҡатығыҙ, эйәреүсе һүҙ эйәртеүсе һүҙгә ниндәй юлдар менән бәйләнгән? Ике яр ҙа аҡ томанға күмелде.(3 б.)

3.  Нимә ул бер составлы һөйләм? бер составлы һөйләм төрҙәрен яҙығыҙ. Миҫалдар яҙығыҙ.(2 б.)

4.  Башҡорт теленең функциональ стилдәрен һанап сығығыҙ. (1 б.)

5.  Теҙмә һәм эйәртеүле ҡушма һөйләмдәргә берәр миҫал яҙығыҙ.(2 б.)

Бөтәһе: 10 балл.

Башҡорт әҙәбиәтенән  һорауҙар

1. Башҡортостандың халыҡ шағирҙарын һәм яҙыусылырын һанап сығығыҙ.(2 б.)

2. Түбәндәге юлдар ниндәй әҫәрҙәрҙән алынған:

а ) …Бына, юғарыға табан оҙонсалап, аҡҡош муйынына барып тоташҡан йомройраҡ ҡорһағына ҡойроҡто уралта терәп. туҙ баш йылан көршәктән һыу эсергә ынтылған…

б ) Яманлыҡты яҡшылыҡ

      Еңгәнен хәҙер белдеңме?

      Кешеләрҙең донъяла

      Өҫтөнлөгөн күрҙеңме?        (2 б.)

3. Йомаҡтар, әйтемдәр, һынамыштар, мәҡәлдәр ниндәй жанрға ҡарай? Миҫалдар яҙығыҙ. (2 б.)

4. Элекке Златоуст өйәҙе Мырҙалар олоҫонда Мәхмүт ауылында тыуған, Пугачев етәкселегендә Крәҫтиән һуғышының, 1812 йылғы Ватан һуғышы осоро ваҡиғаларының шаһиты булған сәсәнде атағыҙ. Уның тураһында нимә беләһегеҙ? (2 б.)

5. Иҙеүкәй менән Мораҙым” эпосында ниндәй йырау образы кәүҙәләндерелә? Уның тураһында нимә беләһегеҙ? (2 б.)

Бөтәһе: 10 балл.

Анализ өсөн текстар

Поезда.

     Беҙ вагонға ултырабыҙ һәм йылы диңгеҙгә табан сәфәр сығабыҙ. Беҙгә диңгеҙҙе генә барып күрергә лә кире ҡайтырға кәрәк.

      Кисләй. Балалар киске ашты ашай, урын һала һәм йоҡларға әҙерләнә. Тән буйы барырға бит. Вагондар еңелсә генә һелкенә һәм йоҡо килтерә. Балалар урындарына ята. Ҡара күҙле иң бәләкәй Оля:

— Һеҙ, поезды машинист йөрөтә, тигәйнегеҙ. Ә төндә уны кем йөрөтә? Әллә ул үҙе барамы? — тип һорай.

— Төндә лә поезды машинист йөрөтә.

— Нисек? — тип аптырай Оля. Башҡалар ҙа ҡыҙыҡһынып тыңлай. — Төндә ул йоҡламаймы ни?

- Йоҡламай.

— Беҙ йоҡлайбыҙ, ә ул йоҡламаймы? Төн буйымы? — тип тағы ла нығыраҡ аптырай Оля.

— Эйе, машинист төн буйы йоҡламай. Әгәр ул бер генә минутҡа булһа ла йоҡлап китһә, поезд һәләкәткә осраясаҡ, беҙ үләсәкбеҙ.

— Нисек инде ул,- тип төшөнмәй Оля. — Уның да йоҡоһо киләлер бит?
— Килә, әммә ул поезды йөрөтөргә тейеш. Һәр кеше нимәлер тейеш. Тәҙрәгә ҡарағыҙ әле, күрәһегеҙме, тракторсы ер һөрөп йөрөй. Төн, ә ул эшләй. Күрәһегеҙме, уға нисек прожектор менән баҫыуҙы яҡтыртып ҡуйғандар. Сөнки ул эшләргә тейеш. Көндөҙ генә эшләһәләр, икмәк етмәҫ ине...

— Мин дә тейешменме? — тип һорай Оля, — Мин дә, мин дәме? — тиҙәр балалар.
— Беҙ бөтәбеҙ ҙә тейеш. Кеше булырға. Был — иң мөһиме. (В.Сухомлинский)

1.  Әҫәрҙең темаһын атағыҙ. (1 б.)

2. Әҫәрҙең стилен билдәләгеҙ. (1 б.)

3.  Әҫәрҙә ниндәй образдар бар? (1 б.)

4.  Урындарына һүҙенә һүҙьяһалыш буйынса анализ яһағыҙ.(1 б.)

5.  Беренсе  һөйләмгә синтаксик анализ яһағыҙ.(1б.)

6. Текстан 2 хәлде табып, төрөн билдәләп яҙырға.(1 б.)

7. Етмәҫ һүҙенә фонетик анализ яһағыҙ. (1 б.)

8. Текстан теркәүесле теҙмә ҡушма һөйләмдәрҙе табып яҙығыҙ. (1 б.)

9. Яңғыҙлыҡ исемдәргә миҫалдар яҙығыҙ. (1 б.)

10. Текст  ниндәй телмәр төрөнә ҡарай: хикәйәләү, тасуирлау, фекерләү? (1 б.)

Бөтәһе: 10 балл.

Инша темалары:

1. Сәсәндең һүҙе- аҡылдың үҙе.
2. М.Аҡмулла ижадында әҙәп һәм намыҫ темалары.
3. Уралҡайым, һинең һәр ташыңа

Ҡанлы-данлы тарих яҙылған…

Инша өсөн ике төрлө баһа ҡуйыла: йөкмәткеһенә- максималь 5 балл

Грамматик хата өсөн- максималь 5 балл

Бөтәһе: 40 балл - 100%