Кояш, үсемлекләр һәм без.- Солнце, растения и мы с вами.
методическая разработка по теме

Тема: Кояш, үсемлекләр һәм без.- Солнце, растения и мы с вами.

Берләштерелгән дәрес - әйләнә-тирә һәм уку

(интегрированный урок – окружающего мира и татарской литературы).

    Рус мәктәпләрендәге рус милләтеннән булган 3нче сыйныф укучы-

лары белән үткәрелгән дәрес.

   Максат:

  1)Үсемлекләрнең туклану системасы белән таныштыру;

  2) татар теленнән сүз байлыгын арттыру, сөйләм телен үстерү, диологик,

     монологик сөйләмгә чыгару;      

  3) сәламәт яшәү рәвешен пропагандалау; табигатькә мәхәббәт тәрбияләү.

   Дәрес тибы: берләштерелгән дәрес.

   Җиһазлау: таблица, сандыкчыклар, кояш, агач, үсемлек рәсемнәре, видео

    сюжет .

Дәрес барышы.

   Оештыру моменты:

   Башлангыч класс укытучысы:

   Здравствуйте!

   Татар теле һәм әдәбияты укытучысы:

    Исәнмесез, укучылар

    Килдегезме дәрескә,

    Уен, көлке эшләрегез

    Калдымы тәнәфестә?

    Укучылар:

    Кыңгырауны ишеттек тә

    Ашыктык без дәрескә

    Җиңнәребезне сызганып

    Тотынабыз зур эшкә.

     Бүген бездә кунаклар да бар. Әйдәгез, алар белән дә исәнләшик. Йөрәк җылыгыз, якты елмаюыгыз аларга бүләк булсын.

     Уңай психологик халәт тудыру.

    Укучылар, әйдәгез, дәресебезне башлаганчы, дәрестә эшләү, утыру кагыйдәләрен искә төшерик.

    Укучылар чиратлашып әйтәләр.

1. Үз урыныңда туры, дөрес итеп утыр.
2. Дәрескә күңел сал.
3. Сораган сүзне дөрес аңлап, ачык тавыш белән җавап бир.
4. Укытучының һәр сүзен мәхәббәт белән үтә.

 Значит, как нужно вести себя на уроке?

1. Рәхмәт. Укучылар, бүген безнең гадәти генә дәрес түгел. Әйткәнемчә, бүген бездә кунаклар бар. Әйдәгез әле үзебез белән таныштырып китик. Мин - татар теле һәм әдәбияты укытучысы Гөлназ Фаязовна, минем янда 3нче сыйныф укытучысы Алсу Атласовна. Ә синең исемең ничек?
2. Укучы җавабы. (Иптәшеннән сорый)
3. Ә синең исемең ничек?
4. Минем исемем ....., (иптәшеннән сорый)

Менә без үзебез белән якыннан таныштырдык. Мин хәзер сүзне Алсу Ат-

ласовнага бирәм. Рәхим итегез.

          Башлангыч сыйныф укытучысы:

         -Ребята, перед вами 2 сундучка. Обычно где они встречаются?

         - Что там находится? (Золото, украшения.)

         - Золото, украшения – это богатство. А, ребята, кто скажет драгоценнос-

            ти, золото, украшения – это самое главное богатство? (Нет, главное богатство в жизни людей это здоровье.)

    И сегодняшняя наша тема связано со здоровьем и называется она “солнце, растения и мы с вами”.

       Перед нами стоят цели:

   1) ознакомится с системой питания растений;

   2) доказать то, что солнце и растения полезны для здоровья;

   3) ребята, как видите наш 2 сундучок пустой. Нам надо будет выявить те

полезные вещи которые нужны и полезны нашему здоровью.    

   4) ә татар теле белән бәйләп татарча сөйләшергә, аралашырга өйрәнербез.

    -Ребята, кто скажет, каким годом объявлен 2009 год?(2009 год – год спорта и здорового образа жизни).

      Татар теле укытучысы:

     -Шулай итеп, 2009нчы ел нинди ел итеп игълан ителде инде, татарча әйтеп күрсәтик әле.(Укучылар җавабы).  

       Физминутка.

   Учительница начальных классов:

    - Вот мы, ребята, погуляли по лесу, наблюдали за природой. А вы, ребята,

сами любите природу?

     - При слове природа, что мы представляем? (Солнце, воздух, .... )

     - А солнце, воздух, растения, вода это все нужно для здоровья.

     - А, ребята, еще что нужно, чтобы мы были здоровыми?

     - А мы сколько раз питаемся? (5 раз)

     -Ребята, а чем вы сегодня завтракали?

     -Вот вы ели, а как вы думаете растения питаются?

     -Да, ребята, растения- живые вещества, значит они тоже дышат и питаются. Дышат растения так: из воздуха они поглащают частицы кислорода, при этом выделят в воздух углекислый газ.( Показывается таблица.)

  Ученые –ботаники всего мира очень долго пытались определить, какими  “продуктами” питаются растения? Их интересовали вопросы такого вида: “Сажаем одно зерно пшеницы, а созрело несколько десяток зерен. За счет чего же произошло увеличение количество зерен. В почву попало семя березы, а выросло громадное дерево, высотой до 25 м. За счет чего происходит рост растений?”

     После долгих экспериментов установили, что зеленое растение, помимо воды и минеральных солей, поступающих из почвы, поглащает и углекислый газ из воздуха, за счет чего и строит свое тело, растет и создает урожай.(Показывается таблица и видео сюжет)

    Но чтобы растения питались, нужно солнце. (Прикрепляется солнце.)                                                                                              

       Когда ученые разгадали тайну питания растеий, они поняли, что животные и люди не смогли бы жить без растений, ведь ни одно животное, ни один человек не могут из воды и углекислого газа получить сахар и другие питатальные вещества. Это делают только растения. А животное и человек едят растения и таким образом “добывают” для себя необходимые питательные вещества. Вместе с этими веществами мы получаем  необходимую нам для жизни энергию и витамины.

Теперь открываем стр 76, читаем, отв. на вопросы.

     -Итак, ребята, солнце, воздух и мы с вами не можем друг без друга, мы взаимосвязаны.

      Татар теле укытучысы:

5. Кеше тормышы табигать белән тыгыз бәйләнгән. Табигать дигәндә без нәрсәләрне күз алдында тоттык  инде?(Солнце,воздух, растения.)

- Әйдәгез әле без сезнең белән сүзләр өстендә эшли башлаганчы фонетик күнегү ясап алыйк.(Фонетик күнегү эшләтелә.)

    Если в слове есть звук [ө], то хлопаем.

    Төн, ишек, көн, төлке, көндез, һава, өстәл, китап, кояш, өй, ай, көлке, он, өч, сөйли, өлкән.

    Сәламәт булу өчен дөрес тукланырга, спорт белән шөгыльләнергә, тиеш вакытта дөрес итеп ял итә белергә дә кирәк. О чём я говорила?

Физминутка (татарча).

Гөлчәчәкләр күренде

Һәм кояшка үрелде,

Аларга җылы кирәк,

Кояш астында рәхәт.

Җил исте

Уңга бөгелделәр

Җиргә иелделәр

Бар син, җил, моннан кит

Алар зур булып үссен,

Безгә шатлык китерсен.

 Хәзер алда әйтелгән сүзләрнең дөрес тәрҗемәләрен табып урыннарына куйыйк.

(Укучылар чиратлашып, такта алдына чыгып, солнце, растения, дерево, вода, воздух сүзләренең дөрес тәрҗемәләрен табып куялар.)

У нас осталось еще одно слово “туклану”.  Тәрҗемәсе ничек була икән? Сәламәт булыр өчен кояш, үсемлек, агач, һава, су, тагын нәрсә кирәк дидек? Чтобы быть здоровым нужны: солнце, растения, воздух, вода, еще

что нужно?

6. Питание.
7. Димәк, туклану сүзенең тәрҗемәсе ничек булды?

        Укытучы: Әйдәгез әле, бу сүзләрне бергәләп укып та карыйк.

(сүзләрнең транскрипциясе күрсәтелә, шуңа таянып күмәк кабатлау.)

Кояш- [къойаш], үсемлек [үсэмлэк], агач [агъач], су [cу], һава [һаwа],

туклану- [тукълану]  

    Әлеге сүзләрне сөйләм калыпларына салу.

1нче модель                       кояш кирәк( кемгә кирәк?) - кому нужно солнцо?

Көтелгән җаваплар:  - кояш миңа кирәк;

     - кояш сеңлемә дә, энемә дә, укытучыга да кирәк;

      А ты как скажешь и мне нужно солнце?

                                     - кояш миңа да кирәк;

Ты ему(ей) скажи, и тебе нужно солнце.

                                     - кояш сиңа да кирәк;

А как скажем, что солнце всем нужно.

                                          -барыбызга да кирәк.

Кояш нәрсәләргә кирәк? –Үсемлекләргә, агачка, гөлгә, ...

Теперь скажите, нам всем нужно солнце, растения, воздух, вода.

 2 нче модель:               кояш булса (ничек була?)

 Көтелгән җаваплар:     яхшы, бик яхшы, җылы, күңелле, бик күңелле була.

  Ты скажи, если есть солнце, то нам хорошо.

   3нче модель:              кояш булмаса?

 Көтелгән җаваплар :салкын, караңгы, күңелсез.

       Как ты скажешь о том, что для здоровья нужно солнце, растения и спорт.

       Парларда эшләү. Әлеге сөйләм калыпларын кулланып, схема буенча    

    диалоглар төзетү. По этой схеме составте диалог.

      Прослушайте и укажите, что добавлено во втором предложении каждой    

    пары.

1. Кояш кешеләргә, үсемлекләргә кирәк.

     Кояш кешеләргә, үсемлекләргә, җиргә кирәк.

2. Көн кояшлы булса рәхәт.

Көн кояшлы булса бик рәхәт.

3. Без саф һавага чыгабыз.

Без көн дә саф һавага чыгабыз.

4. Чиста, тәмле су эчтем.

Мин чиста, тәмле су эчтем.

Укучылар сез әкиятләр яратасызмы? Әйдәгез әле, без сезнең белән әкият төзик.

Бер бала чыгып гөл чүлмәгенә орлык утырта. Тишелеп чыкканын көтә.

Бала: нишләп үсми икән?

Укытучы: укучылар, үсемлек үссен өчен нәрсәләр кирәк?

Укучылар: кояш, һава, су.

Укытучы: Әйдәгез аларны чакырыйк.

Бергә: Кояш чык, чык. (Кояш чыга.)

Кояш: менә сиңа җылы нурларым.

Бергә: су чык, чык. (Су чыга)

Су: менә сиңа шифалы суым.

Укытучы: тагын нәрсә кирәк?

Укучылар: һава. (Һава чыга)

Гөл рәхмәт әйтә.

      Йомгаклау.

8. Здоровье самое большое богатство в нашей жизни. А солнце, вода, растение, воздух- нужны для здоровья. Давайте, мы с вами эти вещи положим во второй сундучок.
9.  Итак, что мы туда кладем?
10. Солнце.

Татар теле һәм әдәбияты укытучысы:

11. Бу сүзне татарча әйтик әле.(Балалар сүзне татарча әйтәләр һәм сүз “сандыкка салына”).

Шушы тәртип белән бүтән сүзләр дә салына.

 -Вот наш сундучок полный, мы достигли своей цели.

Өй эше.

Татар теленнән. Дәрестә эшләгән сүзләр белән 4 җөмлә төзергә.

По окружающему миру. Стр. 76-79 читать.

      Билге кую.

     Саубуллашу.