Кеше игелекле эшләр белән дан тота
план-конспект занятия по обществознанию (6 класс)

Татарстан Республикасы

Актаныш муниципаль районы

Чалманарат төп гомуми белем бирү мәктәбе

6 нчы сыйныф өчен җәмгыять белеменнән дәрес эшкәртмәсе

                                                          Төзеде: тарих һәм җәмгыять белеме

                                                                    укытучысы Саетова Гөлсинә

                                                                          Мөдәрис кызы

2020

Дәресенең темасы «Кеше игелекле эшләр белән дан тота»

Класс : 6        

 Дәреснең максатлары: укучыларның игелек, игелек һәм игелекле эшләр турында күзаллауларын формалаштыру; төркемнәрдә эшли белү, конкрет гамәлләрнең мәгънәсен аңлау, игелекле эшләрнең конкрет мисалларын китерә белү; яхшы хисләр, кызгану, ярдәм итәргә кирәк булган кешегә ярдәм итүгә әзерлек тәрбияләү.

Предмет нәтиҗәләре: укучыларны этика категориясе, әкренләп бу төшенчәне конкрет эчтәлек белән тутыру, игелекле булу нәрсә аңлатуы, игелекле кешенең төп кагыйдәсе нәрсә, игелекле карашның асылы нәрсә икәнен аңлату.

Метапредмет нәтиҗә: дәрес мөмкинлекләрен әхлакый рефлексияне үстерү, үз гамәлләрен  бәяләү, тирә-юньдәгеләргә мөнәсәбәт, төрле тормыш ситуацияләрен бәяләү, әхлакый позицияләрдән башка кешеләрнең эш-гамәлләрен бәяләү өчен куллану; төркем эшен башкару барышында үзара бәйләнештә була белү, диалог алып бару, дискуссиядә катнашу.

                                       Дәрес барышы

Эпиграф Тормыш игелекле эшләргә бирелгән.

Хәерле көн, утырыгыз! Сезне күрүемә бик шат. Бүген дәрестә нәрсә турында сөйләшәчәгебезне белү өчен, сүзләрен югалткан мәкальләрне торгызырга кирәк:

 бирем 1. Тормыш аңа бирелгән (игелекле) эшләр. Дөнья яхшы кешеләрдән башка түгел. Чын чыршы (яхшылык) һәрвакыт гади. кешегә корылыкта яңгыр ява дигән сүз. . Шуңа күрә әйдәгез бүгенге дәрес темасын ачыкларга тырышыйк…

Бүгенге дәреснең темасы:  Кеше игелекле эшләр белән дан тота (языгыз). Сез белергә телисезме?( игелек нәрсә ул, яхшылык нәрсә ул, нинди кеше Игелекле дип атала?)

Бүген без яхшылык юлында сәяхәт итәчәкбез, яхшылыкның нәрсә икәнен, кемне игелекле кеше дип санаганнарын, нинди эшләр башкарылганын белербез

Сәяхәт итү өчен юлга кузгалыйк.. Хәерле юлга!

Беренче станция – Сүзлек станциясе.

 1) сезнеңчә идеялар нәрсә ул.

 2) сез ничек уйлыйсыз, игелекле кеше нинди сыйфатларга ия булырга тиеш? 3) Сез явызлык дип характерлаган кешенең эшләренең яки сыйфатларының исемен әйтегез

Бирем 1. Сүзлекләрдә игелек.: игелек игелек, яхшылык, ж. 1. яхшы кара. 2. Ярдәмчел булу, кешеләргә карата рухи урнашу, башкаларга яхшылык эшләргә омтылу. Кемдер игелек белән тулы.

Даль Сүзлеге: Доброе вещественно, барлык доброе доброе СР. милек яки муллык, стяжание,добришко, ОС. Күчүчәнлек Ожегов Сүзлеге: КЕШЕЛЕКЛЕЛЕК Игелек, ж. 1. яхшы кара. 2. Ярдәмчел булу, балчыкларның рухи урнашуы, башкаларга яхшылык эшләргә омтылыш. Кемдер игелек белән тулы. Мин үз чиратымда сүзлекче белән эшләдем һәм яхшылык төшенчәсенең мондый билгеләмәләрен таптым. Сезгә күбрәк ошаган яхшылык төшенчәсен дәфтәргә языгыз.

Ярдәмчел булу, кешеләргә карата рухи урнашу, башкаларга яхшылык эшләргә омтылу. Багажыбыз яңа сүзләр белән тулыланса да, безгә алга бару җиңелрәк булды, ләкин белем белән бару һәрвакыт җиңелрәк. Юл буйлап барганда мин сезгә әйтәм, бу сорауга ерак бабаларыбызның нинди яхшылык һәм явызлык эзләгәннәре.  

Шулай итеп, Без «халык зирәклеге»станциясенә барып җиттек. Сез халык мәкальләрен ничек аңлыйсыз? Берәү яхшы эшләр эшләсә файдасы үзенәдер»; »Яхшылык беркемгә дә эшләмәүче начарлык"; "Бер сәгать яхшыга ашыгасың – бөтен кайгы онытырсың»; "Яхшы исем байлыктан кыйммәтрәк» Шуңа күрә без сезнең белән яхшылык, яхшылык һәрвакыт кадерле һәм яхшы эшләр өчен кешене кадерләдек дип әйтә алабыз. Әкиятләрдә дә халык зирәклеге. Рус халык әкиятләрендә яхшылык һәрвакыт явызлыкны җиңә бит (тормышта да шулай булырга тиеш). Сез нинди әкиятләрне беләсез? (Морозко, казлар-Аккош, Золушка һ. б.)

Ә менә "укучылар" станциясендә без чәчәк һәм Күбәләк турындагы әкият белән танышырбыз. Игътибар белән тыңлагыз, чөнки безгә түбәндәге сорауларга җавап бирергә кирәк булачак.

Бирем 2. Әкият буенча сорауларга җавап бирегез. Әкият Өй янындагы бер аякта чәчәк уртасында басып тору күңелсез иде. Ләкин бер көнне авыл чәчәгенә бөтенләй таныш булмаган Күбәләк. Ул, мөгаен, ерак илдән очкандыр, чөнки мондый матур чәчәк канатларын беркайчан да күрмәгән. Күбәләк чәчәкнең матурлыгына да сокланды, һәм ул ял иткәндә чәчәк күбәләктән зарлана башлады, ул еш кына моңсу һәм ялгыз була. Күбәләк игелекле һәм кызганучан иде, шуңа күрә ул алга таба да очарга түгел, ә чәчәк янына көн саен килеп, ул булган урыннар турында кызыклы хикәяләр сөйләргә булды. Хәзер Күбәләк һәр иртә чәчәккә яңалыклар белән килде, ә ул, яфракларын ачкач, дустын шатланып каршы алды. Ләкин бервакыт, күбәләкләр янында булмаганда, бер малай чәчәк янына килеп, аны ертырга теләде. Чәчәк калтыранды һәм аны ертмаска кушты, ә үз урынына малайга үзенең матур дустын тотарга тәкъдим итте. Малай ризалашты, сачк артыннан өенә кайтты. Кайткач, ул яшеренде һәм көтте. Озакламый күктә Күбәләк пәйда булды. Ул каядыр ашыкты һәм очты, ләкин чәчәк, яфракларын киң ачып, кычкырды: - Күбәләк, тизрәк миңа оч, мин сине күптән көтәм, сиңа нәрсәдер сөйләргә кирәк. Күбәләк шатланып чәчәк янына оча һәм кинәт сачкага эләгә. Ул чыгарга теләде, ләкин ул бернәрсә дә эшләмәде. Ул канатларын кыйнады, буяу эзләде, ләкин файдасы юк иде. Кинәт ул әсирлектән котыла алды. Ул взлетела һәм өстән күрдем, дип сачка малай чәчәк сломался һәм ята арасында үләннәр. Малай китте, ә күбәләк әле озак вакыт сынган дусты янында утырды һәм: «бу мин гаепле, бу минем өчен, сине сындырдылар, мине кичер, чәчәк бәйләме»,-диде.

Чәчәкнең ничек эшләвен характерлыйсыз? (Шулай итеп, чәчәк үз дустын белә торып үлемгә китерде)

- Ә сез нинди сыйфатлар Күбәләкта күрдегезме? (Игелек һәм мәңгелек мәхәббәт, дусты янына ул үзенең гомерен саклап калу хакына һәлак булды) - Бу нинди әхлак әкияткә? (Беркемгә дә теләмәгәнне теләмәгез) - бу гыйбарә алтын әхлак кагыйдәсе дип атала.

ЯЗУ.

 Шулай итеп, гамәлләр генә түгел, сүзләр дә игелекле. Чөнки кеше һәрчак та эштә ярдәм итә алмый, сүз белән дә ярдәм итә алмый. Кеше начар булганда, аның барысы да яхшы булыр дип әйтү.

 Шулай итеп, без киләсе «игелекле кеше»станциясенә барып җиттек. Бу биткә без озаграк ябышырбыз. Безгә игелекле кешенең нинди булырга тиешлеген, без нинди булырга тиешлеген ачыкларга кирәк бит.

Игелекле кеше булу җиңел түгел. Аларга өйрәнергә кирәк. Әйдәгез, белергә тырышыйк

"Әгәр мин игелекле булырга теләсәм, миңа өйрәнергә кирәк – нәрсә?

Сез ничек уйлыйсыз? - кайда кирәклеген аңларга, икенчесен аңларга, бәлагә дучар булырга, бәхәсләшмәскә, кем белән аралашасың, кызганасың һ. б. Игелек могҗизалар эшли бит-кешене матур, көчле итә. Шулай итеп, игелекле кеше  сезнең карашка нинди булырга тиеш?

»Җанландыру-кешене гуманлаштыру " иҗади биреме.  Сезнең алдыгызда кешенең макеты ята. Сезнең эшегез аңа исем бирү, кеше киенү, аны билгеле бер кеше сыйфатлары белән тәэмин итү, аннары кеше презентациясен әзерләү.

 - Һәр төркемдә кеше образына охшаш нәрсә килеп чыкты

 - Бу охшашлыклар очраклымы, юкмы?

 - Камил кеше уйлап таба алдымы?

 - Сез Камил сыйфатларны нәрсәдә күрәсез?

 Йомгаклау: игелекле кеше, игелекле эш, Башкалар турында үзеннән күбрәк уйлый.

Сез Игелек законнары буенча яшәрсез, башкаларга ярдәмгә килерсез дип ышанам. Яхшы эшләр гасырлар буе яши бит. Кеше Игелекле йөрәк һәм игелекле гамәлләр өчен кадерле. Яхшылык эшләргә ашык, башкалар сезнең өчен кайчан эшләвен көтмәгез. Яхшылык юлыннан бар. Җирдәге һәр җан иясенең ризыгы Аллаһ кулында, дәхи аларның торачак җирләрен вә үлгәч күмеләчәк җирләрен белер. Шуңа күрә без сезнең белән барлык станцияләрне йөрдек. Һәм хәзер безгә йомгак ясарга һәм бүген сезнең белән сөйләшкән барлык дәфтәрне кыскача язарга кирәк.

Безнең конспект 5 юлдан торачак, ничек без аны төзибез, бергә эшлибез, сез минем белән язасыз:

 Беренче юлда бер сүз – исем языла. Бу синквейн .

(Бүген без сезнең белән кем турында сөйләштек?)

 Икенче юлда синквейн темасын ачкан ике сыйфат (катнашучы) языла. (Нинди кеше?)

 Өченче юлда синквейн темасына кагылышлы гамәлләрне тасвирлаучы өч фигыль языла. (Кеше, Игелекле,.... Нәрсә эшли?) Дүртенче юлда тулы гыйбарә, берничә сүзле җөмлә бар,

Менә хәзер без сезнең белән нәрсә эшләдек ?

СИНКВЕЙН дип атала.

Төркемдә һәм дәрестә үз эшемне бәяләгез, мин сезгә бәя бирермен .

Өй эше. 1.Тормышта очраткан игелекле кеше турында хикәя әзерләргә.