Разработка внеклассного мероприятия по математике "Слабое звено"
методическая разработка (7 класс) по теме

«КӨЧСЕЗ ЗВЕНО» уены.

Аңлатма:

Авыл мəктəплəрендə фəн атналыклары γткəргəндə кайбер фəннəрне берлəштереп дəрестəн тыш чаралар γткəрергə була. Мəсəлəн физика, математика, информатика фəннəренə багышлаган «Көчсез звено» уены тəгъдим итəм.

Уенның максаты:

1.  информация белəн эшлəгəндə гомуми укыту һəм гомуми мəдани кγнекмəлəрен булдыру
2. Хəзерге заман шартларына туры килерлек итеп гомуми фəн , гомуми фикерлəу сəлəтенə ия булырлык характердагы осталык кγнекмəлəре тəрбиялəγ

Бурычлар:

1. Тəрбияви: логик фикерлəне, танып белγне γстерγ
2. Уку-укыту: гадəти булмаган шартларда γткəн материалны кабатлау
3. Рухи, аң яктан γсеш: алгоритмик фикерлəне, хəтерне игтибарлылыкны γстерγ

Уенны γткəрγ өчен əзерлек чаралары:

1.Компьютердан бушаган коробкаларга катнашучы укучыларның исемнəрен зур итеп язып, ябыштырып куярга(уен барганда ул коробкаларны урындыкларга куярга була, катнашучы бала шул коробка артында басып тора  )

2. Коробка өстенə акбур(язарга), рубироидтан овал формасында киселгəн фигура(язганда балалар исеме сыярлык булсын)

3. Жюри өчен материаллар: зур итеп цифрлар язылган табличкалар(алып баручыга статистика кγрсəтергə), статистиканы алып бару уңайлы булсын  өчен таблица.

4. Магнитлы такта.

5. Жюрига 11 сыйныф укучыларын утыртырга була.

6. Алып баручы укучы билгелəнə.

Алып баручы уенны анлатудан башлый.

-Уенның тәртибе: сорауларга кыска гына аңлаешлы итеп җавап бирергә җавап жюрига һәм карап угыручыларга ишетелерлек булсын. Сорау аңлашылмый калса «сорауны кабатла»дип әйтергә, җавап бирә алмасагыз вакытны уздырып тормаска «пасс» дип әйтергә. «Время деньги».
1 дөрес җавап 1 сум белән бәяләнә. Бу уенда сез белемегез белән 150 сум акча эшли аласыз.

1 раунд.
Беренче раундны башлыйбыз ул З минут дәвам итәчәк. Беренче раундта 25 сум акча эшләп була. Сорауларны башлыйбыз: (сораулар)

-Вакыт чыкты.Жюри очколарны исәпли. (жюри тиз генә очколарны исәпли һәм сан язылган табличка күрсәтә)
  - Сез бу раундта_____ сум акча эшләдегез, ә эшли ала идегез 25 сум.
Кем сезгә бу акчаларны эшләргә комачау итте, кем бу раундта игътибарсыз булды, алга таба кем
уйнарга тиеш тугел дип саныйсыз? «Тавыш бирергә вакыт» житте.
(тавыш биреп бетергәч жюри статистика әйтә)
  -Ни өчен син ____________ ны сыздың,ул синнән начаррак жавап бирде дип уйлыйсыңмы? Әллә уйлап тормыйча гына сыздыңмы?» ___________ син уеннан чыгасың иптәшләрең сине сайлады. Беренче раундта син көчсез звено.  Пока. (уеннан чыгучы узенең фикерен әйтә)

2 нче раунд 
2 нче раундны башлыйбыз, бу раунд 2 минут 50 секунд дәвам итәчәк. Сез 2 нче раундта 24 сум акча
эшли аласыз. Әзерме? Башлыйбыз. (сораулар)

-Икенче раундньң вакыты чыкты. Очколар исәпләнә. (жюри карточка курсәтә) Бу раундта сум акча эшләдегез, ә эшли ала идегез 23 сум. Математика, физика, информатика фәннәре буенча кемнең белеме саекты. Кем бу раундта сынатты, кемгә кубрәк укырга кирәк. «Тавыш бирергә вакыт житте? (тавыш биреп бетергәч жюри статистика әйтә)
_________ни очен син _________ны  сызарга уйладың. Берәр нәрсәгә нигезләпме болай гына мы?
Иң куп тавыш __________ га, син уеннан чыгасың иптәшләрең шулай теләде.________ син бу раундта____________ «кечсез звено».Пока. (Уеннан чыгьп китуче уз фикерен әйтә. )

З нче раунд
      -Өченче раундны башлыйбыз. Сез б гына уенчы калдыгыз, бу раунд алдагысыннан тагын 10 секундка кыскарак, 2 минут 40 секунд дәвам итәчәк. Монысында 21 сум эшли аласыз. Башльийбыз.
(Сораулар. )Вакыт. ( жюри карточка курсәтә). Бу раундта кассага __ сум салдыгыз, ә сала ала идегез 21 сум. Кем акча эшләргә комачау ите, кем һаман команданы артка сөйри, кем тизленеш алырга комачау итә. «Тавыш бирерге вакыт житте». (тавыш биреп бетергеч жюри статистика әйтә)
Тавыш биру буенча ___________ «Көчсез звено». ____________ берни эшләп булмый уенның тәртибе шундый. Пока.

4 нче раунд.
4 нче раундны башлыйбыз, ул 2 минут 30 секунд дәвам итәчәк. 4 нче раундта уртак кассага тагын 16 сум өстәргә була, бары тик игътибарлы гына булырга кирәк. Башлыйбыз. (сораулар)

Вакыт чыкты.(жюри исәпли, карточка күрсәтә). Җюри исәпләгәннән  соң бу раундта______ очко
булды. Барлыгы кассада ________ сум акча булды. Бу раунд ахырына 85 сум җыя ала идегез.
Кемнең уеннан чыгарга вакыты  җитте, кем арды, кемнең җавап капчыгы бушады». Тавыш бирергә вакыт житте». (тавыш биреп бетергәч жюри статистика әйтә.)
_________ синең уйлавыңча ни өчен көчсез звено___________?
         - ________бу юлы «кочсез звено» син. Пока.

5 нче раунд.
       -5 нче раундны башлыйбыз. Ул 2 минут 20 секунд дәвам итәчәк . Барлык сорауларга да дөрес җавап бирсәгез, булган акчаларыгызга тагын 14 сум өстисез. Башлыйбыз.(сораулар). Вакыт чыкты.( жюри очколарны әйтә).  Шулай итеп сез тагын_______ сум эшләдегез. Бу юлы кемне сызып ташлыйбыз, кем уйламыйча гына жавап бирә  башлады. «Тавыш бирергә вакыт » житте.
(тавыш биреп бетергәч жюри статистиканы әйтә.)
(Уйнаучыларга сораулар бирелә.)
       -____________ бу юлы уеннан син китэсең. Пока. (Уеннан чыгучы уз фикерен әйтә.)

б нчы раунд. 
 - б нчы раундны башльийбыз. З кеше калдыгыз. 2 минут 10 секунд эчендә 12 сум эшләп карыйк. Сорауларны башлыйбыз. (сораулар)

   - Вакыт чыкты .( жюри очколарны кγрсəтə).  Шулай итеп сез тагын_______ сум эшләдегез. Командада кем булмаса яхшырак булыр идее. Кемне чыгарап җибəрсəк финалда кγбрəк  очко эшли алырсыз. «Тавыш бирергə вакыт җитте»

(жюри статистика əйтə), (катнашучыларга сораулар бирелə)

  - Статистика белəн тавышлар саны туры килде (килмəде) ______________уеннан син чыгасың. (Уеннан чыгучы γз фикерен əйтə)

7 нче раунд.

 - 7 нче раундны башлыйбыз. 2 минут эчендэ булдыра алган кадəр кγбрəк очко җыярга кирəк. Сорауларны башлыйбыз. (Сораулар.)

  - Вакыт чыкты. Жюринең исəплəгəнен көтəбез. (жюри очколорны əйтə). Бу раундта _______ Сум өстəлде. Шулай итеп финалга җиттек.

 - Финал уеның тəртибе мондый: һəр уенчыга 5 əр пар сорау бирелə кем кγбрəк сорауга дөрес җавап бирə шул җиңγче булла. Əгəр дөрес җаваплар тигез булса сораулар беренче дөрес җавапка кадəр бирелə.

(уйнаучыларга чират буенча сораулар бирелə).(сораулар)

 - Шулай итеп _________ җиңγче булды, ə син ______ көчсез звено.Синнəн телəклəр көтəбез. ________ бу уенда _______ җиңγче булды, команда барлыгы ___ очко җыйды, сγзне юрига бирəбез.

Сораулар

1. Ике тискәре санның тапкырчыгышы нинди сан, унаймы, тискәреме? (уңай)

2. 5 не О гә булгәч ничә була?  (буләргә ярамый)
З. Ике ягы тигез булган өчпочмак ничек атала?  (тигезьянлы)
4. Җәелгән почмак ничә градуска тигез? (180 градус)
5. Елның 11 нче ае ничек атала? (ноябрь)
6. Иң кечкенә жөп сан? (2)
7. Барлыгы ничә цифр бар? (10)
8. 5 саны 1000 саныннан ничэ тапкыр кечерәк? (200)
9. Геометриянең яссылыктагы фигураларнын үзлеген  өйрәнә торган булеге ничек атала?
(планиметрия)
10. Ике нокта аша ничә туры уткәреп була?  (бер)
11. Нинди цифрларның симметрия узәге бар? (0,8)
12. Турыпочмаклы очпочмакның иң озын ягы ничек атала?  (гипотенуза)
13. Икегә буленә торган иң кечкенә ике урынлы сан? (10)
14. Буйга кыска кешеләр кем дип атала: лиллипудмы, гулливермы? (лиллипуд)
15. Тавыкның ничә бармагы бар? (4)
16. Квадратик функциянең графигы ничек атала гиперболамы, параболамы? (парабола)
17. Футболда пенальти ничә метрдан тибелә? (11 метрдан)
18. Барлык яклары да тигез булган төзек дуртпочмак ничек атала: квадратмы, ромбмы?
(квадрат)

     Компьютерның татарча тəрҗемəсе ничек? (санак)

    19. Ромбның диагональлəренең берсе аның ягына тигез. Бу ромбнын почмаклары ничəшəр градус? (60 һəм 120)

20. Нинди кγппочмаклардан идəн паркеты төзеп була? (төзек яки тигезьяклы)

21. 111 111 саны З кə буленəме? (буленə)

22. Бер гаилəдə ике ата ике ул бар, бу гаилəдə ничə кеше: өчəуме, дуртəуме? (өчəу)

24. Нинди ике бертөрле санның тапкырчыгышы аларның суммасына тигез? (2 саны)

25. 30 санын язганда ничə З ле цифрын язабыз? (берне)

26. Туры почмагы булган өчпочмак ничек атала?(турыпочмаклы)

27. Шахмат тактасында иң көчсез фигура? (пешка)

29. Почмакны ике тигез олешкə булуче нур ничек атала? (биссектриса)

30. Җир шарында ниче океан бар?(4)

31. Кисемте озынлыгын улчи торган прибор? (линейка, метр)

32. Безнен авылның исеме ничэ хэрефтен?(12)

33. 25 не квадратка кутəргəч купме була? (625)

34. Санны икенче дəрəжəгə кутəруне икенче төрле ничек əйтəлəр: квадратка кутəруме, ромбка кутəруме? (квадратка кутəру)

35. Миллионны язганда ничə нуль язабыз? (6)

36. Волейбол командасында ничə кеше уйный? (6)

37. Нинди санны бəхетсез сан дилəр: 13 неме, 14 неме? (13 не)

38. 8 цифрын яткырып куйсак нинди математик символ килеп чыга? (чиксезлек)

39. Рус алфавитында ничə хəреф: 33 ме, 34 ме? (33)

40. а санын  1гə булгəч ничə була? (а була)

41. Өч ягы да тигез булган өчпочмак ничек атала? (тигезьяклы яки төзек)

42. Баскетбол командасында ничəшəр кеше уйный? (5 əр)

43. А хəрефенең ничə симметрия кучəре бар? (1)

44. Икенче дəрəжə тигезлəмə ничек дип атала? (квадрат)

45. Иң кечкенə гади сан : О ме 1 ме? (1)

46. Безнең мəктəптə ничə Петров бар? (юк)

47. Ике почмагы тигез булган өчпочмак ничек атала? (тигезьянлы)

48. Пифагорның инциаллары ничек? (билгеле тугел)

49. Нинди фигураның башы да ахыры да юк? (əйлəнең)

50. Тавык бер аягында басып торса 1 кг. , ə ике аягында басып торса ничə кг.? (2 кг.)

51. 144 тəн квадрат тамыр ничегə тигез? (12)

52. «Гипотенузаның квадраты катетлар квадраты суммасына тигез», дигəн теорема нинди борынгы математик исемен йөртə? (Пифагор)

53. Сəгать 3 тə сəгатнең минут Ьəм сəгать курсəтə торган стрелкалары нинди почмак ясый? (90 градус)

54. 40 санының 50 проценты купмего тигез? (20 гə)

55. 0,2 нең квадраты купмегə тигез? (0,04 кə)

56. Кисемтəнең очлары булып нəрсə хезмəт итə: өтерме, ноктамы? (нокта)

57. Бер согатьтə ничэ минут? (60)

58. Кəбисə елы ничə елга бер тапкыр килə? (4 елга)

59. Дискриминант нинди тигезлəмə чишкəндə табыла? (икенче дəрəжə тигезлəмə яки квадрат тигезлəмə)

60. Лобачевский кайсы шəһəр университетында укыган? (Казан)

61. Беренче рус хатын-кыз математигы :Софья Ковалевскаямы,Софья Ротарумы?

(Ковалевская)

62. Турыпочмаклы параллелепипеднын ничə тубəсе бар? (8)

63. Нерсəнең кγлəме зуррак 1 кг. мамыкныкымы əллə 1 кг. тимернекеме? ( 1 кг мамыкныкы)

65. 2006 нчы елның 15 нче январе атнаның нинди көне?

66. Класс идəненен мəйданы ничек табыла? (иңен буена тапкырлап)

67.Нинди цифрны 180 градуска боргач урындык була? (4 цифрын)

68. Атнаның беренче көне ничек дип атала? (душəмбе яки понедельник)

69. Өчпочмак ягының урталарын тоташтыручы кисемте ничек дип атала? (урта сызык)

70. Безнен жирле почта индексы? (423516)

71. Татарстан флагында ничə төс бар? (3)

72. Əйлəненең ничə симметрия кучəре бар? (чиксез)

73. Безнен мəктəптə ничə Петрович бар: З ме, 5ме? ( )

74. Компьютер сузендə ничə хереф бар? (9)

75. Вакытны курсəтə торган прибор? (сəгать)

76. Йолдыз фигурасы кабарынкы куппочмакмы, кабарынкы булмаган куппочмакмы?

(кабарынкы булмаган)

78. Кайсы саннар эзлеклелегенең γсγ яки кимγ тизлеге зуррак: арифметик прогрессиянеңме, геометрик прогрессиянеңме? (геометрик прогрессиянең)

79. Барлык яклары һəм  барлык почмаклары да тигез булган кγпiпочмак ничек атала?

(тезек кугппочмак)

80. Турьипочмаклы параллепипедньтн ниче кырьи бар? (6)

81. Җөп функциянең графигы :координаталар башлангычына карата симметриялеме əллə ординаталар кучəренə карата симметриялеме? (ординаталар кучəренə карата)

82. 88 881 саны: җөп санмы, так санмы? (так сан)

83. Турыпочмаклы ,тигезьяклы өчпочмакта гипотенуза катеттан ничэ тапкыр зуррак?

(тамыр асты 2 тапкыр)

84. Турыпочмаклы өчпочмакта ничə градуслы почмакка каршы гипотенузанын яртысына тигез булган катет ята? (30 градуслы почмакка каршы)

85. Тизлек һəм γтелгəн юл: туры пропорциональ бəйлелекме, кире пропорциональ бəйлелекме? (кире пропорциональ бəйлелектə)

86. Турыпочмаклы өчпочмакта кысынкы почмакка каршы ятучы катетның гипотенузага чагыштырмасы нəрсə дип атала : синусмы, косинусмы? (си нус)

87. Кайсысы зуррак: -5 нең квадратымы, -7 нең квадратымы? (-7 нең квадраты?)

88. Синус, косинус, тангенс, котангенс функциялəре нинди функциялəр дип аталалар: планеметрик мы,тригонометрик мы? (тригонометрик)

89. Кайсысыньң санча кыйммəте зуррак: даими физик зурлык (жэ) ныңмы, даими математик зурлык п (пи) ның мы? (жэның)

90. 7\5 вакланмасы 1 дəн зурракмьи, 1 дəн кечерокме? (I дəн зуррак)

91. 1 саныннан 5\17 не алгач ничə була? (12\17)

92. у=к\х функциясенец графигы, к>О булганда, кайсы чиреклəрдə урнаша?

(1нче һəм 3нче)

93. 77 не 0,00 1 гə тапкырлагач ничэ булла (0,077)

94. 2нең 7 нче дəрəҗəсе ничəгə тигез? (128)

95. 5,10,15,20,25,30,35,40, эзлеклелеге: арифметик прогрессияме, геометрик прогрессияме? (арифметик прогрессия)

96. Яссылыкта кисешмəуче ике туры ничек дип атала? (параллель)

97. Турыпочмакльи өчпочмакта ике кысытнкы почмакның суммасы ничə градуска тигез?

(90 градуска)

98. Почмак улчи торган прибор ничек дип атала? (транспартир)

100. Путин математикмы, физикмы, программистмы? (президент)

101Рим цифрлары белəн язылган Х хəрефе араб цифрлары белəн ничек языла? (10)

102. Компьютерның татарчага тəрҗемəсе? (санак)

103. Безнең мəктəп компьютерларында нинди операцион система эшли?(Windows)

104. 1 мбайт, 1 кбайт зурракмы? (1 мбайт)

106. 1 байтта ничə бит?

107.  унарлы исəп системасындагы 7 саны, икешəрле исəп системасында ничек языла?

 108. Компьютерның мие дип нəррсəне əйтəбез? (процессор)

109. Информацияне кəгазьгə чыгара торган җайланма?(принтер)

110. Интернет белəн эшлəу өчен җайланма? (модем)

111. Компьютерларның бердəмлеге? (челтəр)

112. Хəрəкəтсез сγрəтне истə калдыручы җайланма?(фотоаппарат)

113. Компьютерның йөЗЕ? (монитор)

114. Компьтерны зарарлаучы программа? (вирус)

115. График редактор аннан башка эшли алмый?(тычкан)

Финал очен сораулар

99. Бирелгəн ноктадан тигез ераклыкта ятучы нокталар кγплеге ничек дип атала?

(əйлəнə)

100. Яссылыкта өч нокта алып аларны тоташтырсак нинди фигура килеп чыга?

(өч п оч м ак )

101. Өчпочмак тубəсе белəн аңа каршы ятучы якның уртасы тоташтыручы кисемтə ничек дип атала: биеклекме,медианамы? (медиана)

102. Əгəр өчпочмакның өч ягы тиңдəшле рəвештə икенче өчпочмакның өч ягына тигез булса, андый өчпочмаклар тигез булалар. Бу өчпочмаклар  тигезлегең беренче билгесеме, икенче бцлгесеме, оченче билгесеме? (өченче билгесе)

103. Өчпочмакның эчке почмаклары суммасы ничə градуска тигез?

б.Галилео Галилей кайсы ил галиме ? (Италия галиме)

7.Атмосфера басымын кем беренче тапкыр улчəгəн? ( Торричели)

8.Блез Паскаль кайсы ил галиме (француз галиме)

9.Днамометр дигəн прибор белəн нинди физик зурльикны γлчилəр? (көч)

10.Механиканын «Алтын кагыдəсен » гамəлгə кем керткəн ? (Архимед)

 «Тавыш биргəннəн соң» (жюри очко санаганда) сораулар:

 - _______ нишлəп ________ чыгарырга уйладың, дөреслек белəнме, əллə кγңелеңə һуш килмəдеме?

 -_________ _______ га берəр γчең бар идеме, башка берəр сəбəпме?

 - ____ ни өчен ______ ны сызып ташладың ул финалга чыгар дип уйладыңмы?