Күпмәдәниятле белем бирү
материал

Сл1. Күпмәдәниятле белем бирү - укучыларда дөньяның һәм үз иленең күптөрлелеге турында күзаллаулар формалаштыру процессы; мәдәни аерымлыкларга уңай мөнәсәбәт тәрбияләү; башка мәдәният ияләре белән продуктив хезмәттәшлек күнекмәләрен үстерү.

Сл2. Программаның максаты: Россия Федерациясендә үз этномәдәни мирасын саклый торган һәм заманча күпмилләтле тирәлектә актив эшчәнлек алып барырга әзер булган, башка мәдәниятләрне аңлауга омтылган шәхес формалаштыру нигезендә уңайлы полимәдәни белем бирү системасын булдыру. Халыкның барлык социомәдәни төркемнәре вәкилләре арасындагы мөнәсәбәтләрне гармонияләштерүгә ярдәм итә торган уңайлы демократик һәм гуманистик социаль климат тәэмин итү.

Сл3. Россиянең барлык регионнары һәм территорияләре өчен күпмәдәниятле белем бирү үсеше проблемасы актуаль. Теге яки бу территориядә халыкның күпмилләтле булуы нинди шартларда барлыкка килүенә карамастан - ул тарихи яктан формалашканмы яки миграция процесслары нәтиҗәсе барлыкка килгәнме- бүгенге мәгариф өлкәсендә баланслы сәясәт кирәк. Ул күп милләтле Россия җәмгыятендә мәдәниятара диалогның катлаулы шартларыннан чыгып, милләтара мөнәсәбәтләр гармониясен проектлаштырырга булыша.

Сл4. Социаль-икътисадый реформалар һәм Россиядә дәүләт мәгариф системасын модернизацияләүнең беренче этаплары шартларында милли казанышларның региональ модельләрен стимуллаштыруны үз эченә алган укыту һәм тәрбияләүдә этномәдәни алымнарның бәяләп бетергесез тәҗрибәсе тупланды.

Сл5. Полимәдәни (полилингваль) белем бирү системасында Россия мәгарифенең гамәлдәге барлык дәрәҗәләре - мәктәпкәчә, гомуми, өстәмә, башлангыч, урта һәм югары һөнәри белем бирү тәкъдим ителгән. Бу системаны оештыруны һәм аның эшчәнлеген тәэмин итүче төп институт булып дәүләт тора. Полимәдәни белем бирү системасын булдыру барлык дәрәҗәдәге дәүләт хакимияте органнарының, фәнни һәм мәгариф учреждениеләренең, иҗади берлекләрнең, иҗтимагый һәм дини оешмаларның көчләрен берләштерүне күздә тота.

Сл 6.Чаралар системасы:

2009-2010 елларда Программаны тормышка ашыруның пилот проекты яисә беренче этабы түбәндәгеләрне үз эченә ала:

1. этномәдәни белем бирүнең торышын һәм аның Россия Федерациясенең өч субъектында үсеш перспективаларын анализлау (дәреслекләр һәм укыту-методик материаллар, квалификацияле педагогик кадрлар белән тәэмин ителешне бәяләү, төбәк база уку планнарының этномәдәни параметрларын анализлау, этномәдәни белем бирү өлкәсендә региональ җайга салуның торышын гомумиләштерү; мәктәпкәчә белем бирү учреждениеләрендә тәрбияләнүчеләрнең һәм гомуми белем бирү уку йортларында укучыларның этномәдәни белем дәрәҗәсен бәяләү;
2. этномәдәни мәгарифнең социаль ихтыяҗын билгеләү максатында халыкны социолингвистик яктан тикшерү;
3. күпмәдәниятле белем бирү системасы өчен полилингваль модельләр, методикалар һәм мәгариф технологияләре эшләү (мәктәпкәчә белем бирү учреждениеләрендә һәм гомуми белем бирү мәктәпләрендә чит тел буларак рус телен укыту методикасын камилләштерү буенча тәкъдимнәр эшләү;

слайд.

4. мәктәпкәчә белем бирү учреждениеләрендә һәм гомуми белем бирү мәктәпләрендә РФ халыклары телләрен укыту методикасын камилләштерү буенча тәкъдимнәр эшләү;
5. РФ составындагы республикаларның дәүләт телләре сыйфатында РФ халыклары телләрен укыту методикасын эшләү;

Сл. Татарстан Республикасы гомуми белем бирү мәктәбенең беренче сыйныфында полимәдәни белем бирү модельләрен сынау (эксперименталь дәреслекләр һәм уку материаллары кулланып, эксперименталь һәм контроль мәктәпләрдә һәм мәктәпкәчә мәгариф учреждениеләрендә уку һәм тәрбия процессы нәтиҗәләрен мониторинглау һәм анализлау; ачык мәгълүмат чыганакларында полимәдәни белем бирү модельләрен фикер алышуны оештыру).

Сл. Полимәдәни белем бирү системасын үстерүнең эксперименталь этабы 2011-2020 елларга планлаштырыла торган түбәндәге чараларны үз эченә ала:

күпмәдәниятле мәгариф системасында эшләү өчен педагог кадрларны әзерләү, квалификацияләрен күтәрү һәм яңадан әзерләү программаларын апробацияләү, тәкъдим итү һәм бастырып чыгару; этномәдәни белем бирүнең торышын һәм аның Россия Федерациясенең барлык субъектларында үсеш перспективаларын анализлау; Россия Федерациясенең барлык төбәкләрендә идарә итү, фәнни-педагогик һәм педагогик кадрлар өчен күпмәдәниятле белем бирү проблемалары һәм перспективалары буенча семинарлар уздыру; мәктәпкәчә мәгариф учреждениеләрендә һәм Россия Федерациясенең барлык төбәкләрендә гомуми белем бирү мәктәбендә полимәдәни белем бирүнең эксперименталь модельләрен әзерләү; мәктәпкәчә мәгариф учреждениеләрендә һәм Россия Федерациясенең барлык төбәкләрендәге гомуми белем бирү мәктәбендә полимәдәни белем бирү модельләрен сынау.

СЛ. полимәдәни белем бирүнең бербөтен системасын гамәлгә кертү этабы 2014 елдан планлаштырыла торган түбәндәге чараларны үз эченә ала: Төньяк Осетия-Алания Республикасында, Татарстан Республикасында, Чечня Республикасында һәм Россия Федерациясенең башка төбәкләрендә мәктәпкәчә һәм гомуми полилингваль (полилингваль) белем бирү системасын этаплап төзү; Төньяк Осетия-Алания Республикасында, Татарстан Республикасында, Чечня Республикасында һәм Россия Федерациясенең башка төбәкләрендә полимәдәни (полилингваль) белем бирү системасы өчен эшләнгән программа һәм укыту-методик комплектларга экспертиза, рекомендация һәм бастырып чыгару; Россия Федерациясе төбәкләрендә күпмәдәни (полилингваль) мәктәп өчен педагогик кадрлар әзерләү өчен билгеләнгән һөнәри белем бирү системасын булдыру; Россия Федерациясе төбәкләрендә күпмәдәни (полилингваль) мәгарифкә фәнни-методик ярдәм күрсәтү системасын булдыру; күпмәдәни (полилингваль) мәгълүмати озату системасын булдыру.

Программаны гамәлгә ашыруны координацияләү һәм тикшереп торуны полимәдәни белем бирү буенча фәнни-методик совет гамәлгә ашыра, аңа мәгариф, фән һәм мәгариф учреждениеләре белән идарә итүнең федераль һәм төбәк органнары вәкилләре керә. Совет: Программаны гамәлгә ашыру гамәлләренең барышын анализлый, аларны коррекцияләү буенча тәкъдимнәр кертә; Программаны гамәлгә ашыруны оештыру, мәгълүмати һәм фәнни-методик тәэмин итүне гамәлгә ашыра; күпмәдәни белем бирү системасын үстерү буенча кызыксынучы министрлыклар үзара хезмәттәшлеген координацияли; Программаны гамәлгә ашыру барышы турында РФ Мәгариф һәм фән министрлыгы ел саен хәбәр итә.