Адаптацияләнгән текст
методическая разработка на тему

Әдәбият дәресләре өчен адаптацияләнгән текст

Татар  халкының  милли  бәйрәме—Сабан туе

       Сабан  туе-- элек-электән  татар  халкының  яраткан  бәйрәме.  Сабан  туе- язгы  эшләрне  төгелләү  бәйрәме.  Ул, гадәттә , июнь башында  үткәрелә.  Шимбә  көнне—авылларда, ә  якшәмбе  көнне  район  үзәкләрендә  була. 25 нче  июньнән  соң  Казанда  үтә.                  Сабан  туе  Идел  буенда  яшәгән  барлык  милләтләрнең  дә  уртак  бәйрәменә  әйләнде. Алар  татар  халкы  белән  бергә  рус, мари, удмурт,  башкорт  һәм башка  халыклар  да  катнаша. Бәйрәмне  үткәрү  өчен , тигез һәм  уңайлы  урын  сайлана. Бу  урын  мәйдан  дип  атала. Авыл  халкы  һәм  кунаклар. Мәйданга  бәйрәмчә  киенеп, кайсы  җәяү,кайсы  машина  белән  килә.

         Сабан  туенда  иң  зур  ярыш—көрәш. Татар  көрәшендә  сөлге  тотып  көрәшәләр. Һәр  көрәшче  көндәшенең  биленнән  сөлге  белән  урап  тота  һәм  аны  җиргә  егарга  тырыша.  Көрәшне  малайлар  башлап  җибәрәләр. Аннары  мәйданда, чиратлашып, яшьүсмерләр, егетләр, ирләр  көрәшә. Көндәшен  аркасынаган  кеше  җиңә. Көрәштә  батыр  калучыга  тәкә  һәм  кыйммәтле  бүләк  бирәләр.

           Сабантуйда  икенче  зур  ярыш—ат  чабышы. Атлар 5-8 километр  ераклыктан  мәйданга  чабып  керәләр. Иң  зур  бүләкләрнең  берсе  ат  чабышында  җиңүчегә  бирелә.  Иң  арттан  килгән  атның  хуҗасына  да  бүләк  бирәләр, муенына  яулыклар, тастымаллар. Сөлгеләр  бәйлиләр.

         Мәйданда  төрле  халык  уеннары  һәм  спорт  ярышлары  оештырыла:  шома  колгага  менеп, әтәя  алу; капчык  киеп  йөгерү; капчык  белән  сугышу; чүлмәк  вату; аяк  бәйләп  йөгерү; аркан тартышу  һәм  башка  кызыклы  уеннар. Йөгерү,  биеклеккә  сикерү, волейбол, тенис  буенча  спорт  ярышлары  да  үткәрелә. Мәйданда  артистлар  да  чыгыш  ясый:  бииләр ,җырлыйлар, нәфис  сүз  сөйлиләр.  Балалар  да  күңел  ачалар, төрле  уеннарда  катнашалар.

Сүзлек:             Төгәлләү—завершение;                  

                           көндәш—соперник;                        

                           егарга—повалить;                          

                           арка—спина;                                  

                           уртак—общий;

                           бил—поясница;

                           чиратлашып—по  очереди;

                           тәкә—баран;

                           тастымал—полотенце;

                           капчык—мешок;

                           муен—шея;                                  

                           аркан  тартышу—перетягивание каната;      

                           шома  колга—гладкий столб;                          

                         чүлмәк  вату—разбивание горшка;