Ангиин саг
классный час

Загарайн дунда һургуулиин

 буряад хэлэнэй багша

Додиева Оюна Дондоковна

Ангиин саг

Хадаг – буряад арадай хүндэмүүшэ зан абариин һүлдэ тэмдэг

Зорилгонууд:

1. Үхибүүдые буряад арадайнгаа хүндэмүүшэ зан харуулһан һүлдэ хадагтай, тэрэнэй үнгэ бүриин удха шанартай танилсуулха.
2. Бэе бэедээ һайнаар хандаха,буряад арадайнгаа  гүн удхатай ёһо заншалаа мэдэжэ абаха,  аха захаяа хүндэлжэ ябаха гээшые бэедээ шэнгээжэ  абаха гэһэн хүмүүжүүлгын ажал ябуулха.
3. Һурагшадта арадайнгаа ёһо заншалда һонирхол түрүүлхэ, һанаһанаа хэлэн хубаалдаха шадабари бэхижуулхэ

Хэрэгсэлнүүд: үнгэтэ хадагууд, адис, һүн табаг, шагай, презентаци.

                    (Үхибүүдэй урда һүн аяга, шагай табяатай. Адис ууяна)

Ангиин сагай ябаса:

-Сайн байна! Би Оюна Дондоковна гэжэ нэрэтэйб,  буряад хэлэнэй багшаб.

Буряад зон эртэ урда сагhаа баян түүхэтэй, жэнхэни түрэл хэлэтэй, үндэhэн соел болбосоролтой, hайн hайхан еhо заншалтай гээшэ.

-Энэ hүтэй аяга. Юун гэжэ hананат, ямар заншал тэмдэглэнэб? (харюунууд)

-Энэ шагай..? (буряад арадай заншалта нааданай нэгэн)

                ( видеоролик харуулха)

• Мунөөдэрэй ангиин сагта юун тухай хөөрэлдэхэбиибди? (хадагууд тухай). Зуб даа.
• Энэ сюжет, танай һанахада,  ямар проблемэ элирүүлнэб?

(-Мүнөө сагта үхибүүд, залуушуул хадагуудай үнгын удха, зүб хэрэглэлгэ тухай мэдэнгүй байдаг.

- Би зүбшөөнэб. Таанар булта хадагуудай үнгэ бүхэнэй удха мэдэнэ гүт?

Хадагнай ямар удха шанартай юумэн гээшэб? (харюунууд)

Слайд: Хадаг - буряад арадай хүндэмүүшэ зан абариин һүлдэ тэмдэг.

Ямар хадагууд байдаг юм? (харюунууд)

Ямар үйлэнүүдтэ хэрэглэдэг гээшэб (харюунууд).

Тиигээд хадагые хайшан гэжэ зүбөөр бариха еhотойб? (һурагшые урда гаража харуулахыень уринаб, удхыень хөөрэжэ, зүб хайшан гээд барихаб гэжэ харуулнаб)

-Харагты. Танай урда үнгэтэ хадагууд.

Шара хадаг.  Ямар удхатайб? ( Юртэмсэ дэлхэй дээрэ юумэн шара наранай элшэ доро амидарна) Зүб, бэрхэнүүд.(бурханай хажууда табинаб)

Сагаан хадаг..? (эхын hүн мэтэ сагаан сэдьхэл, арюун ухаан, сэхэ харгы, үлзы хэшэгэй hүлдэ).

Улаан хадаг..? (гал гуламтын, заяашын hүлдэ).

Хүхэ хадаг..? (хүхэ мүнхэ тэнгэриин, юртэмсэ дэлхэйн тэмдэг үзүүлнэ)

Ногоон хадаг..? (хүрьhэтэ алтан дэлхэйн, ургаса таряанай шэнжэтэй)

(Бүхы хадагуудаа бурханай хажууда табинаб).

Бурхандаа хадаг барихадаа, эгээл энэ гуримаар хэдэг ха юм даа.

Үшөө хара «бүтүүгэй» хадаг байха. Бүтүү үдэр бурхандаа табидаг. Муу юумэнhөө, бузарhаа аршалдаг. 

Аюуша хадаг байха. Энэ ямар хадаг гээшэб? (хүхэ үнгэтэй, эгээл хүндэтэй, 2-4 метр утаашаа.)

Баранзан хадаг , утань 9 метр, бурхан багшанартаа баридаг

Суг 9 янзын хадаг болоно

- Хадагуудые адаглажа харааһаатнай, угалзануудтай байха. Алтан загаhан – баялигай hүлдэ. Сэнтэй ваза – ута наhанай hүлдэ болоно. Сагаан “раковина”  – буддын шажанай hүлдэ мүн.

-Хадагуудаа гартаа баригты даа (Үхибүүдтэ хадагуудые үгэнэб, түхэреэлэн зогсонобди)

(Буряад хүгжэм зэдэлэнэ)

- Таанар ерэдүй сагай урдаа хараха багшанар гээшэт. Буряадайнгаа еһо заншал сахижа, ургажа байһан үри хүүгэдые арадайнгаа  хүндэмүүшэ зан абариин һүлдэтэй  танилсуулжа, аха захаяа хүндэлхые заажа ябахатнай болтогой! (Һурагшадые һайхан үреэлнүүдээ хэлэхыень дурадханаб, тэдэ үреэлнүүдээ хэлэнэ )

-Болтогой! Аха захадаа хадагуудаа бария даа!      

                         (һурагшад айлшадтаа  хадагуудаа барина)  

- Элинсэг хулинсагайнгаа hургаалай хүсөөр хүмүүжүүлэгдэжэ байhан арад  хэзээдэшье хосорхогуй!