Конспект внеклассного занятия "Встреча с поэтом Э Дугаровым"
план-конспект занятия (5, 6, 7, 8, 9 класс) на тему

Багшын оролто үгэ

Айлшаниие угталга

Багшын хѳѳрѳѳн

Поэдэй хѳѳрѳѳн

Һурагшадай асуудалнууд

Yхибүүд шүлэгүүдыень уншана

Шатын дүн гаргалга

Номой выстакатай танилсалга

Таабари таалсалга

Дүн гаргалга

Наада наадалга

Дүн гаргалга

Рассказууд тухайнь

Поэт уншана

Түгэсхэлэй үгэ

Рефлекси

Сайн байна, үхибүүд. Мүнѳѳдэрэйнгѳѳ  кружогой хэшээл бидэ һургуулиингаа номой сан соо үнгэргэхэмнай. Хонгор һайхан Хори нютагһаа уг гарбалтай уран зохеолшодые нэрлэе: (Yхибүүдэй харюу)

(Дамба Жалсараев, Цырен-Дулма Дондокова, Владимир Ильин, Геннадий Молоков, Татьяна Гармаева, Тамара Намжилова болон бусад)

Yхибуүүд, мүнѳѳ манда мэдээжэ уран зохеолшо айлшан ерэхэнь, хэн гээшэб, хэнтэй мүнѳѳдэр уулзахамнайб,  таанар таагтыл даа: уран зохеолшо, хүүгэдтэ зорюулжа олон шулэг бэшэдэг, Ашанга нютаг тоонтотой, мүнѳѳ Хори нютаг  дээрэ байдаг,  хэн бэ?

Зүб даа, Эрдэни Чимитович Дугаров.

Хүл дээрээ бодоод,  нютагайнгаа наhатай үбгэниие угтая.

(сагаан хадаг барин золгожо, хүндэтэй газарта һуулгана)

Сайн, байна, Эрдэни Чимитович!

Хүүгэдэй эрхим нүхэр, гурбадахи үеын уран зохеолшодой нэгэн болохо, буряад поэзиин бэлигтэй поэт, эдэбхитэй ажаллажа байһан Эрдэни Чимитович Дугаровые мэндэшэлэе.

Түрэл хэлэндээ хандажа,

Түрүү үгэеэ зорюулнаб.

Турэл хэлэнһээ удхалжа

Эхэ Буряадтаа дурланаб

Турэл хэлэеэ энхэржэ

Эсэгэ мэтэ болонолби

Түрэл  хэлээрээ хѳѳрэжэ

Yльгэршэндэл налайналби -

гэһэн Эрдэни Чимитовичай энэ һайхан мүрнүүдэй долгин дээрэ уулзалгаяа нээе. Yхибүүд! Би тобшохоноор айлшанайнгаа намтар тухай хѳѳрэхэм.

Бэлигтэй уран зохелшо, поэт -  Эрдэни Чимитович Дугаров Хориин аймагай Ашанга нютагта 1945 ондо январиин нэгэндэ юрын ажалша айлай бүлэдэ түрэһэн намтартай. Багаһаа хойшо һонор, һэргэг хүбүүн байжа, нютагайнгаа зоной ажабайдал, тэрэ үеын үйлэ хэрэгүүдые, ехэ анхаралтайгаар ажаглажа, сэдьхэл соогоо хадагалжа ябадаг байгаа. 1952 ондо һургуулида ороһон байна, саашадаа Хориин нэгэдэхи һургуули дүүргэһэн байна. Түрүүшынгээ шүлэгүүдые 6 класста һуража байхадаа бэшэжэ туршаһан. 1963 ондо «Буряад үнэн» газетэдэ «һанагшаб» гэжэ шүлэгынь Шираб Нимбуевай зууршалгаар гараһан юм.

 Мүнѳѳ Эрдэни Чимитович  манай урилгыемнай тогтоожо хэшээлдэмнай  айлшан боложо ерээд байна. Yхибүүд, таанар ехэ уран зохеолшонтой нюраараа уулзажа,  хѳѳрэлдэхэ  золтой байбат. Мэндын угэ тандаа үгэе, Эрдэни Чимитович!

(Эрдэни Чимитович Дугаровай хѳѳрѳѳн, багша асуудалнуудые табижа, зхэшээлэйнгээ зорилгын шэглэл руу оруулна)

Багша: Һайнта даа, Эрдэни Чимитович! Ехэ hонин байна.

Асуудалнууд байна гү, үхибүүд!

- Юун тухай бэшэхэ дуратайбта, Эрдэн Чимитович?

-Шүлэг бэшэжэ һуража болохо гү, али тиимэ саанаhаа бэлигтэй түрэдэг гээшэ гү?

-Танда хэн поэдэй шүлэгүүд һайшаагданаб?

-һургуулида һураһан сагаа һанадаг гүт?

-ямар зохеолдоо эгээл дуратайбта?

-Жэлэй ямар сагта, ямар үедэ зохеол һайнаар бэшэгдэдэг бэ?

Багша: Шүлэг, зохёол бэшэхэ дуратай үхибүүдтэ ямар һургаал хэлэхэ байнабта?

Э.Ч. харюу

Эрдэни Чимитович, танайнгаа бэлигээр бурьялһан хурса гуурһан дороһоо гараһан шүлэгүүдые үхибүүд шэлэжэ сээжэлдэһэн байна. Шагнаябди:

«Шэбшэлгэ»  гэжэ шүлэг Ларионов Никита уншана

«Тоонто нютагнай һайхан»   Дондоков Мунхэ уншана

«Зальбарал»  Балданов Банзарагша уншана

Багша: Буряад һайхан хэлэн тухайгаа ехэтэ һанаата боложо, үхибүүдтэ һургаал болохо олон шүлэгүүдые бэшэһэн байнат.

«Түрэл хэлэнэй һайханда»  Виктория Дашижамсуева уншана

«Би буряадби»  гэжэ шүлэг Дашинимаева Альбина уншана

«Буряадаар»  гэһэн шүлэг Шойропов Номто уншана

Багша: Бэрхэнүүдта, үхибүүд! Хэдыхэн үгѳѳр хэлэжэ үгыт, юундэ танда эдэ шүлэгүүд һайшаагдааб, поэт юун гэжэ хэлэхэеэ hанаhан байгааб?

Yхибүүдэй харюу

Һургуулимнай номой сан даагша Светлана Григорьевна Хогоева Эрдэни Чимитовичай номуудаар выставка хэһэн байна. Хэды үгѳѳр танилсуулхыень  үгэ үгэе.

Багша: Эрдэни Чимитович олон тоото табаринуудые үхибуудтэ зохеоһон байна. Таабаринуудые таалсая.

Тумэн
Алеша

Дина

Сурэна

Таабари таалсажа байхадаа, ухаан бодолтнай түргѳѳр хүдэлхэ, хэлэнтнай хурса болохо байна. Ɵѳһэдѳѳ таабари зохеохоор гү? Зүб даа, бидэ ѳѳһэдѳѳ зохеожо туршахамнай гү?

  таабари зохеогоод туршая.

(Yхибүүд бүлэг бүлэгѳѳрѳѳ туршанад, айлшан хамhалсана, шалгана)

Багша: Буряад хэлэн дээрээ ехэ гоёор шулэг бэшэдэг Эрдэни Чимитович таанарые шүлэг бэшэхэ дадалтай болохыетнай һонин наада зохёонхой. Наадаябди.

Нэмэлтэ мүрнүүдые олоод, түргэхэн хэлэгты.

Уhан дээгүүр тамарна нугаhан

Уhан соогуур тамарна …

Уhанда умбана галуун,

Ухаангүй газаа …

Түүдэгэй унжагар утаан

Тунана газараар …

Нохой гэнэдэн сошоо,

Намhаа тэрьедэн ...

Хабартаа хайлана саhан

Ханаабаар урдана ...

Һууял амгалан   һайн,

Yхэг үхэлтэ ...

Энээхэн хурьган хэнзэ,

Мүн ногооншье …

Ойдо шубуухай дуулана

Ойдоб тэрэниие …….

Хүбшѳѳр алирhанай  түүдэг,

Хүүгэд хүнэгѳѳр …

Бороогой hүүлээр ногоон

Болодхибол ноб- …

Яаран ябаад Дабаа

Яаблан дабаа …

Хүбүүхэн баряа

Хадхууртай …

Буужа ерээд бороо

Һуужа  ехээр …

Айлай нохой хоройн саана

Манай нохой хоройн ….

Ой талаар шоно зайна,

Ог таһа хонид ….

Хүльбэрхэдэ гоёл хээрэ,

Хүхэхэн ногоон ….

Хэдэн үдэртэ бороо

Хүнэг һуулгаар …

Ото шашаһан һайзгай-

Ута һүүлтэ …

Тэнгэреэр зѳѳнэ зүүлэн

Тэнзэгэр хѳѳбэри …

Хаагалһаар тэрэ хирээ

Хойноhоо ниидэн …

Тэрэ гахай танай,

Энэ гахай …

Үдын халуун бууба

Үбгэн халуудажа …

Хашаан дээрэ һуун

Хашхараа алаг …

Шарга хурдаар халтирна,

Шагжын нюдэд ….

Ангуушан шоно хараа,

Буудань мэргэн ….

Ханда  хүүхлэеэ бороодо хаяа

Хэндэшье хэрэггүй болоо …

Галданай тархи халзан,

Гандаhан добо ….

Дээгүүр томо элеэ

Хээгүүр агнан ….

Мүргэдэг тугал хүлзэн байна,

Мүрдэн хүбүүхэн угаа …

Бэрхэнүүд, хэлэеэ хүгжѳѳжэ байхадаа, уран бэшээшэдшье боложо магадгүйбди.

Шог егто рассказуудые бэшэжэ зониие хужарлуулдаг, хүхеэдэг байнат,«Хүхюу буряад» гэһэн хошон шогой урилдаа Буряад үнэн сонин үнгэргэһэн байна.Энэ урилдаанда «Басни» гэжэ номинацида Эрдэни Чимитович  түрүү байра эзэлһэн байна.

Тэрэ баснияа манда уншажа үгыт гэжэ гуйнабди

Багша: шог ёгто рассказыетнай  Балданов Банзарагша уншана.

Эрдэни Чимитович, үхибүүдтэ захяа һургаал үгэ хэлэжэ үгыт даа.

Тандаа ута наһа удаан жаргал үреэнэбди. Наһажаал зоной һайндэрѳѳр амаршалнабди, бэлэг «Алтаргана» гэһэн һайхан дуу 2017 оной эдир дангина Юмжана Лубсанова гүйсэдхэнэ.

Yхибүүд, хэр һонин байгааб энэ уулзалгамнай?

Хэр хүдэлбэт, хэр һонин байгааб энэ хэшээл, «Амжалтын гэшхүүр» дээрэ тэмдэглэгты даа.

Эрдэни Чимитович хэшээлдэмнай ерэжэ маниие хужарлуулбат.

Yхибүүдтэ уулзалгамнай һайшаагдаа.

Буряад эхэ хэлэеэ мартангүй, улам хурсадхажа, уран зохеолнуудые уншажа ябаа һаа, ерээдүйн бэрхэ уран зохеолшодшье

боложо магадгуйт. Һайнуудта даа, ехэ бэрхээр хүдэлѳѳт, баяртай.