День единства
классный час (5 класс) на тему

Хондергейнин тускай /коррекциялыг/ VIII-ки хевиринин школа-интернады

        Кижизидикчи башкы:

                                                         Ховалыг Ц.С.

Хондергей

Беседа:

Темазы: «Ноябрь 4 – Чоннун чангыс аай деминин хуну».

Сорулгазы: 1. Ангы-ангы нация чоннарнын чангыс аай хуннун,

                      оореникчилерге кысказы-биле  билдингир кылдыр

                       таныштырар.

                   2. Беседа уезинде уругларнын сонуургалын, чугаа

                    сайзыралынга кичээнгейлиин угландырар.

                   3. Уругларны «Ноябрь 4 – Чоннун чангыс деминин  

                       хуну деп чуулду билиндирип кижизидер.

Беседанын дерилгези: слайд, улегер домактар, чуруктар,

 «Шын» солун № 128; 2013 чылдын ноябрь 2-нин хуну.

Беседанын чорудуу:

I. Организастыг кезээ.

а) Беседанын сорулгазы-биле кыска таныштырар.

II. Беседа: «Чоннун чангыс аай деминин хуну байырлалдын тоогузунден»

        Ноябрь 4 – Чоннун чангыс аай деминин хуну. Бо байырлалды 1612 чылда Кузьма Минин-биле Дмитрий Пожарскийнин башталгазы-биле чоннун ополчен шерии Москваны поляк эжелекчилерден хостаан тоогулуг болуушкуннарга тураскаадып тургускан. 2004 чылдын декабрьда Россиянын Президентизи Владимир Путин «Россиянын шериг алдарынын (тиилелгелиг хуннер) хуннеринин дугайында» Федералдыг хоойлунун бирги чуулунге оскерилгелер киииреринин дугайында» Федералдыг хоойлуга ат салганынын соонда Россияга бир-ле дугаар бугу чоннун бо чаа байырлалын 2005 чылдын ноябрь 4-те демдеглеп байырлаан. Оон мурнунда байырлап чанчыкканывыс ноябрь 7-нин хуну ам Россиянын шериг алдарынын хуну – Москаванын Кызыл шолге Октябрьнын Социалистиг Улуг революциязынын 24 чыл оюн алдаржыдып демдеглээн шериг парадынын хуну (1941ч).

        Москвага эрге-чагырганы князь Федор Мстислав баштан боярлар эжелеп алгаш, орус дужулгеге Хаан уктуг католик Владиславты олуртур бодал-биле Кремльче поляк шериглерни киирген.

        1611 чылдын сеньтябрьда Нижний Новгородтан земство даргазы Кузьма Минин хоорайга болган чоннун чыыжынга ополчен шериин тургузарынын дугайында патриотчу кыйгырыглыг чуве чугаалаан. К.Мининнин кыйгырыы-биле Москваны эжелекчилерден хостап, чурумну тургузары-биле хоорайжылар эки тура-биле акша чыып турганнар. Чыгдынган акша чедишпес болганындан албадалдыг акша чыылдазын база чоруткан.

        Д. Пожарскийнин болгаш К.Мининнин тугунун адаанче ол уении-биле кончуг хой шериг – 10 мун ажыг кижи кирген. Нижний Новгородтун бо ополчен шерии демниин, маадырлыг чоруун коргузуп, 1612 чылдын ноябрь 4-те Москваны поляк эжелекчилерден хостааш, Россияны эн улуг айыылдан камгалаан.

        1818 чылды Москва хоорайнын Кызыл шолунге Кузьма Минича Мининге болгаш Дмитрий Михайлович Пожарскийнин чырык адынга тураскаадып тураскаалды салган.

        К. Мининнин болгаш Д. Пожарскийнин ополчен шериинин тиилелгезинин онзагай талазы чул дээрге, Россиянын тоогузунде чурттун салым-чолун эрге-чагырганын киржилгези чокка чон боду шиитпирлээн чангыс чижек бо болуп турар.

III. Быжыглаашкын

Айтырыглар.

1. Ноябрь 4-тун хунун канчаар билип алдынар уруглар?
2. Бугу Россияда бо байырлалды каш чылдан эгелеп байырлап эгелээн-дир?
3. Каш чылдын, каштын хунунде Москва хоорайывысты поляк эжелекчилерден хостааныл?
4. Дмитрий Михайлович Пожаровский, Кузьма Минин деп, кымнарыл ол?
5. Москва хоорайда кымнарнын адынга тураскаалды салганыл?

4. Туннел.

Бо хун Ноябрь 4-тун хуну байырлал хуну деп чуулду билип алдынар уруглар, ынчангаш кичээнгейлиг дыннап, айтырыгларга кончуг эки харыылап, дыннаанынар дээш четтирдивис уруглар.