Торээн суурум тайгалары...
план-конспект урока по изобразительному искусству (изо, 5 класс) по теме
Предварительный просмотр:
Шуй ортумак школанын 5-ки клазынга уран-чурулгага ажык кичээл
Тургускан: Шуй ортумак школазынын уран-чурулга башкызы
Хертек Анай-Хаак Викторовна.
Шуй-2010
Сорулгазы:
Ооредилге талазы
1.Уругларга чуруктун тургузуун канчаар шын оннээрин ооредир.
2 Пейзажтын ангы-ангы хевирлерин коргузери.
Кижизидикчи талазы:
1.Суурувустун чараш черлерин уругларга таныштырып,оларны чер-чурттунга ынак болурун кижизидери.
1.Ада-огбелеривистин шаандан тура чурттап чораан тайгалары,чайлаг-хонаштары-биле таныжар бис.
Кичээлдин хевири:
Темага хамаарышкан чуруктарны ажыглап тургаш долгандыр турар бойдусту чуруп коргузери.
Кичээлдин оске эртемнер-биле харылзаазы:
1.Долгандыр турар хурээлел-биле.
2.Ыры-хогжум-биле.
3.Тоогу-биле.
Кичээлдин дерилгези:
1.Тайгалар,пейзаж дугайында чураан чуруктар (презентацияда слайдылар).
Суурувустун тайгалары:
- Дустуг-Хем.
- Монгулек.
- Чараш-Даш.
Кичээлдин чорудуу:
1.Тема-биле таныжылга.
Бистер богун торээн суурувустун долгандыр турар бойдузун база оон чараш тайгаларынын дугайында теманы чугаалажыр бис.бо теманы шилип алган ужурувус болза чурукту чуруурда ажыглаар чылыг соок чырык карангы шупту онер чугле бойдуста . Ол оннерни чангыс пейзажка чуруп коргузуп болур.
Чижелээрге рисунокту чангыс бодуун карандаш -биле чуруур бис.
Маринаны пейзажты чуруурда база колдуунда соок болгаш чангыс хевирнин оннери кирер.
Дараазында богунгу темада кирип турар тайгалар дугайында оореникчилернин шулуктерин дыннаптаалыннар:
Хертек Тайгаана: Кара-ногаан эзим арга
Хаажыландыр хээлей бургээн,
Хараган дег суругмалдыг
Кайгамчыктыг чараш Шуюм.
Саая Мерген: Шуй деп хемнин иштин оору.
Шошкуй аарак челзиптерге.
Куйлуг-Чарык Шокар-Хая
Куу-кажаа соонга калыр.
Кускулук Кузел: Арга –эзим аянында сыын, мыйгак
Аалдарнын кодан-суруу дешкилешкен,
Эрте-дуптен ада-огбем чайлаг,кузээ
Эмниг-домнуг аржаан суглуг Дустуг-Хемим.
Ооржак Буян: Чурумалдыг хевирлерлиг,сайлыг –даштыг
Чунма-телиг, «Халыыр-суг» деп шуралгактыг.
Сарлыкчылар шаандан тура чуртту болган,
Сонуурганчыг солун черим «Чараш-дажым».
Силер боттарыннар база билир силер чайгы уеде хой кезиинер, кырган-ава,кырган-ачаларыннарже ада-иелеринер биле чайлаг тайгаларже дыштанып чоруптар-ла болгай -ла силер. Чамдыктарыннар кайда кандыг тайга барын эки билир чадавас.
Чайгы дыштанылгада тайгага чораан кижи бар бе? ( оореникчилер харыылаар)
Кайы тайгага чораанын чугаалаар.
Ынчаарга мен чамдык тоогулуг черлер дугайында чугаалап бээйн Солун боор чадавас :
1. Шуй тайгазынын бажында Узун-Хем аскында Чаглак –Даш Майгын-Даш деп черлер бар. Бедии 4ажыг метр адаанда чаглактанып болгу дег чер бар ырактан коорге камаз машинага домей.
2. Маганатыны чуге ынчаар адаанынын утказы:
Маганатынын иштин оору оскээрге ийи талазында бедик тайгалар дээрнин маганалары дег костур.Шагда ол хемни магана деп адап турган.Кашпал хемнин ийи талазында тайгалар маганага домей боорга «ты»деп кожумакты немей адай берген. Ынчангаш ол черни Маганаты дээр апарган.
3.Дустуг-Хем (Казанаты).
Бо хемнин узуну 20 хире километр Чаъстап уерлей бергенде аъттыг чадаг кижилер кежип шыдавас.Чъас соксап агаар- аязып кээрге 1 шак хире болганда хемнин суу сыыгай бээр.Шаанда ол хемни Казанаты дээр турган.
1930-31 чылдарда дустуг аржааннын тыптып келгени –биле ол черни дустуг хем деп адай берген .
4.Чараш-Даш
Маганатты бажында солагай талазында Чараш-Даш тайгазы бар.1960-70 чылдарда ол даштарнын хевирлери янзы-буру болгаш хой турган. Уенин болгаш агаар бойдустун оскерилгени –биле чараш дурзулер эвээжеп калган.
Ол черден даш алыры хоруглуг.Оон даш алыр болза кончуг. (тайылбырлаар).
Тест.
1.пейзаж дээрге:
А) натюрморт Б) арга-арыг,даглар В) хемнер.
2. Делегейде билдингир аныяк чурукчу.
А) Левитан б) Репин В) Надя Рушева
3.Марина дээрге:
А) хову бойдузу Б) кижи хевири в) далай бойдузу.
4.Портретти чуруп коргузер.
5. Чылыг болгаш соок оннерни бижи.
Терминниг словарь.
Физминутка
1.Аяс дээрде сылдыстарны кайгамчыктыг чараш айым
Кодан хойга домейледим хажыызынче менче кор
Кадарчызы чырык айда сыыладып чеде бергеш
Ак чайт хоюн кадарганзыг. сылдыс хоюн кадарайн.(
2.
Бот ажыл чурукту чурууру. Чурук «Монгулек»
1.Чуруктун хевирин альбом арнынга тургузар.
2.Чуруктун оннерин шилиир.
3. чурукту оннеп доозар.
Туннел кезээ:
Уругларга айтырыглар.Бо хун кандыг тема оорендивис уруглар. Торээн суурувустун тайгаларынын аттары кандыг-кандыг болду уруглар?.
Бажынга онаалга.
Чараш-даштын даштарын сактып чуруп.,оннеп эккээр.
Кичээлге эки киришкенинер дээш четтирдим уруглар.
Тест –биле ажыл.
1.пейзаж дээрге:
А) натюрморт Б) арга-арыг,даглар В) хемнер.
2. Делегейде билдингир аныяк чурукчу.
А) Левитан б) Репин В) Надя Рушева
3.Марина дээрге:
А) хову бойдузу Б) кижи хевири в) далай бойдузу.
4.Портретти чуруп коргузер.
5. Чылыг болгаш соок оннерни бижи.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Торээн дылдар.
Темазы: Национал чоннар болгаш төрээн дылдар Кичээлдиң хевири: класстан дашкаар ажык кичээл. Кичээлдиң сорулгалары: - Февраль 21-ниң хүнү – төрээн дылдар хүнү дээрзин билиндирер. Делегей дыл...
Торээн дылдар.
Темазы: Национал чоннар болгаш төрээн дылдар Кичээлдиң хевири: класстан дашкаар ажык кичээл. Кичээлдиң сорулгалары: - Февраль 21-ниң хүнү – төрээн дылдар хүнү дээрзин билиндирер. Делегей дыл...
Доклад "5-ки класстын чаа торээн чогаал номунга хамаарышкан бодалдар"
ФКОСтун негелделеринге дууштур ортумак школанын 5-ки клазынга хамаарыштыр унген чаа торээн чогаал номунун онзагай талаларын эрги чогаал ному-биле деннеп сайгарган....
Беседа: Мээн Торээн черим.
Торээн чер» -ыдыктыг билиг деп база куруне символдарынын утказын бидиндирери....
Баглааш – торээн чурттун херечизи, салгалдарнын сулдези.
Шомаадыр Кууларнын «Баглааш» деп чогаалынын бирги ному. «Ыяш баглааш» деп номунга сайгарылга....
6-гы класстын торээн чогаал кичээлинин ажылчын программазы
6-гы класстын торээн чогаал кичээлинин ажылчын программазы болгаш календарь-тематиктиг планнаашкыны...
Төрээн суурум төөгүзү
«…Кыдыг черде чыдып алган Кыска-даа бол тѳѳгүлүг...