Эвилелдер
план-конспект урока (7 класс)

Башкының ажыл чорудулгазының сорулгазы

Өөредиглиг: Эвилелдер дугайында билиглерни ханыладып системажыдары.

Кижизидилгелиг: тɵрээн черинге, бойдузунга камныг болгаш хандыкшылдыг, дылдың байлаан шиӊгээдип алырынга сонуургалын күштелдирер.

Сайзырадыр: эвилелдерлиг домактарны бижимел болгаш аас чугаага шын ажыглап билиринге чаңчыктырар.

Кичээлдиң хевири

Чаа тема тайылбыры.

Чедип алыр түннелдери

1.Эртем талазы-биле (дыл): эвилелдерлиг  домактар дугайында ɵɵредири

2. Метопредметные (эртемнер талазы-биле чедип алыр түӊнелдер): логиктиг боданыышкынын аас болгаш бижимел чугаага эвилелдерлиг домактарын, шын чедимчелиг ажыглап билиринге чаңчыктырар.

3. Бот-хуузунда чедип алыр түӊнелдер: уругларны долгандыр турар бойдузунга, төрээн черинге хумагалыг, тыва дылынга ынак болурунга кижизидер.

Ажыглаар методтар, аргалар  болгаш өөредилгениң хевири

1. Беседа;

2. Хайгаарал методу;

3. Бөлүк болгаш бот-тускайлаң ажылдаары;

4. Башкының сɵс методу;

Дерилгези

1.Тыва дылдың 6-7 класс ному;

2. Интерактивтиг самбыра;

3. Мультимедиа херексели;

Кол билиишкиннер

чагырыштырар, чагырыштырбас эвилелдер

Кичээлдиң

кезектери

Башкының ажыл-чорудулгазы

Өөредир болгаш сайзырадыр кезектер. Мергежилгелер болгаш онаалгалар

Өөреникчиниң ажыл-чорудулгазы

Башкы биле өөреникчиниң харылзаа чорударының хевири

Чедип алыр чаӊчылдар, билиглер, мергежилдер

Хынаарының хевири

1

2

3

4

5

6

1)Өөредилге

ниң

хевиринге туружу (мотивация).

Иштики сагыш-сеткил талазы-биле өөреникчини кичээлге белеткээри.

Азы темаже уругларны хаара тудуп алыры.

-Экии, уруглар! Олуруп алыңар. Бөгүн кым бистиң кичээливиске келбээнил? Кичээлге белен силер бе?

Класстың болгаш өөреникчилерниң кичээлге белеткелин хынааш, журнал аайы-биле өөреникчилерни демдеглээр.

Өөреникчи башкы-биле харылзааны тудар, кичээнгейлиг дыӊнаар, аянныг номчулганы чорудар.

Кичээлге белен болур.

Ѳɵреникчилер кичээлге белеткенип, башкының чугаазын дыңнаар.

1.Бот-тускайлаң чедип алыр түңнелдер.

Өөредилгеге хамаарылгазы эки болуру

2.Медереп билир түңнел.

Кандыг-даа чаа чүүлдү өөренип алыр деп сорулга тургустунуп келир.

3.Кылып чорудуп тургаш чедип алыр түңнел.

Боттары улаштыр ажылдаар деп сорулганы уруглар баш удур салып алыр.

Аас-биле ажыл.

2.Чаа тема тайылбыры

1) Домак-биле ажыл

Хар чагган, ынчалза-даа удур эрип чыткан.

Удавас даӊ адып кээр база хүн үнүп кээр

Бо домактар чүзү-биле онзаланып турар-дыр, уруглар?

 (Ынчангаштың бɵгүн бис кандыг тема ɵɵренир-дир бис, уруглар?

2) Дүрүм-биле ажыл

Презентацияны көөр, башкының тайылбырын кичээнгейлиг дыңнаар, лингвистиктиг терминнерни сактып алыр.

Башкы бүдүн класс-биле ажылдаар, өөреникчилер башкының айтырыгларынга харыы бээр болгаш чаа теманы кичээнгейлиг дыңнаар.

1.Медереп билир түңнели: (познавательный) кандыг-ла бир чаа чүүлдү билип алыр деп сорулга тургустунуп кээри.

2.Кылып чорудуп тура чедип алыр түңнели: (регулятивный) бот-боттарының канчалдыр ажылдаарын баш удур боданып алыр.

3.Харылзажылга талазы-биле түңнели: (коммуникативный) бөлүү-биле ажылдап, бодалдар солчуру, кады ажылдап турар эштериниң илередип турар бодалынга каттыжып азы чөшпээрешпейн турарын бадыткап, үнелел бээри.

Аас-биле ажыл.

3.Быжыглаашкын

1) Мергежилге 315 ар.135 (бижимел-биле)

2) Сɵзүглел-биле ажыл

3) Чурук-биле ажыл

(презентация)

 Экранда чурукче кичээнгейлиг көргеш, айтырыгларга харыылаар:

 - Чурукта чүнү көрүп тур силер, уруглар?

Чурукту кичээнгейлиг көргеш, эвилелдерлиг домактардан тургустунган харылзаалыг чугаадан тургузуңар. Чуруктан тыпкан сɵстериңерни ажыглап тургаш, дɵрт-беш домактан чогаадып бижиңер.

Башкының тайылбыры ёзугаар чурук-биле ажылдаар. Сөс-домаан сайзырадып, кол билиглерни шиңгээдип алыр, оларның аразында харылзаазын көөр.

Бот-тускайлаң болгаш бөлүк аайы-биле ажылдаар.

1.Бот-тускайлаң чедип алыр түӊнелдер.

а) Бодунуӊ билиин чогуур деӊнелге четпейн турарын медереп билири.

б) Чаа билиглерни чедип алыры.

2. Медереп-билип тургаш чедип алыр түңнелдер.

а) Башкының тайылбырындан болгаш  эштериниң харыыларындан херек медээни шиңгээдип ап, оларны чурум аайы-биле системажыдар.

б) Дыңнап болгаш бижип ора, херек медээни тодарадыр.

3.Таарыштырар түңнел.

а) Чугула херек кылып чорудар ажылдарны планнаар.

б) Кылган частырыгларын эскерип билири.

4.Харылзажыр тʏңнел.

Билдинмейн барган таварылгада айтырыглар салып ɵɵренири.

Бижимел ажылдаар.

1.Бот-тускайлаң чедип алыр түңнелдер.Чаа билиглерни чедип алыр.

2. Медереп-билип тургаш чедип алыр түңнелдер.

Дыӊнап болгаш бижип ора, херек медээни тодарадыр.

3.Таарыштырар түңнел.

Кылган частырыгларын эскерип билири.

4.Харылзажыр түңнел.

Билдинмейн барган таварылгаларда айтырыглар салып өөренири.

Бижимел ажылдаар.

4.Тʏңнел

Янзы-бүрү күүсеткен мергежилгелерни, шиӊгээдип алган билиглерин түңнеп, системажыдары.

 - Бөгүнгү кичээлден чаа чүнү билип алдыңар, уруглар? Кичээл үезинде күүседип турган онаалгаларның иштинде кандыг бергедээшкиннерге таварыштыңар? Ук таварылгаларны чүге берге болгаш нарын деп бодап тур силер?

Беседа болгаш айтырыглар.

 - Бөгүн кандыг тема өөрендивис, уруглар?

 -

Онаалгазы:  Дүрүмнерни өөренир. Мергежилге 314 ар.134

Башкының салган айтырыгларынга харыылаар болгаш бодунуң бодалын илередип чугаалаар. Онаалганы албан бижип алыр.

Шупту ажылдаар.

1.Медереп-билип тургаш чедип алыр түңнелдер. Эштериниң харыызын дыӊнап тургаш, бодунуң билииниң чедер четпестерин тодарадыр. Таарыштырар түңнел. Бергедээшкиннерни тодарадып, частырыгларын эдип, бодунуң ажылынга үнелел бээр. Медереп-билип тургаш чедип алыр түңнелдер. Анализ, синтез болгаш бөлүктээшкин аргалары-биле ажылды чорудары, катаптап, түңнелдеп үндүрер.

Аас-биле ажыл.