Урок .Татарского языка
план-конспект урока (7 класс)

Тема: Әйтү максаты ягыннан җөмлә төрләре

7-нче сыйныф (татар төркеме)

Максат: 

1) Гади җөмлә турындагы белемнәрне камилләштерү; әйтү максаты ягыннан җөмлә төрләрен, хикәя җөмләне өйрәнү;

2) Укучыларда фикерләү, нәтиҗәләр чыгару, бер-береңә ярдәм итү кебек сыйфатлар тәрбияләү;

3) Туган телгә, туган якка мәхәббәт тәрбияләү.

Дәрес төре: кереш дәрес

Предметара бәйләнеш: татар теле һәм әдәбият

Эш төрләре (алымнар): сорау-җавап, проблемалы сорау, карточкалар белән эшләү, модель чыгару, күнегүләр эшләү һ.б.

Кулланылган методика: Г. Рәхимов “Үстерелешле укыту” методикасы

Җиһазлау: дәреслек, карточкалар, мультимедиа проектры, презентация.

Дәрес планы:

Дәрес барышы:

I. Оештыру моменты:

- исәнләшү;

- укучылар белән аралашу.

II. Актуальләштерү:

- Укучылар, бүген без сәяхәткә чыгарбыз. Сәяхәтчеләрнең үз кирәк яраклары була. Безнең кирәк нәрсә ул - белем. Белемнәргә таянып күңелле сәяхәткә дуслар. Сезгә өй эше итеп үткәннәрне кабатлап килергә кушылган иде. Әйдәгез, өй эшен тикшереп “Иң зирәк сәяхәтчене”ны билгелик.

/Һәр дөрес җавап өчен үзбәягә 1 балл куела./

III. Төп өлеш (яңа темага багышланган презентация экранда күрсәтелеп барыла:

- Укучылар, сәяхәтчеләрнең картасы була. Менә безнең дә картабыз бар.

3 слайд.

• Безнең алдыбыздагы картаны таныдыгызмы?
• Эйе, Татарстан картасы.
• Быел Республикабыз 120 еллык туган көнен билгеләп үтәчәк.

• Ә Татарстанның башкаласы – Казан. Тукай әйтмешли:

И Казан, дәртле Казан, Моңлы Казан, Нурлы Казан.

- Ә хәзер экрандагы җөмләләргә карагыз әле. Бу җөмләләр турында ниләр әйтә аласыз?

Җөмләләр:

1) Ни кирәк? Кем бу? Кара төндә вакытсыз кем йөри?   “Су анасы”

2) Әйтәләр: “Кычкырма син, тиз яхшылык белән тыел! И җүләр, кысканга былтыр, кычкыралармы быел?”   “Шүрәле”

3)  И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле!   “Туган тел”

4 ) Иң элек бу тел белән әнкәм бишектә көйләгән.  “Туган тел”

Ул нинди җөмлә? Нәрсәләр әйтә аласыз ул җөмлә турында?

 (Укучылар әлеге җөмләләрнең төрләрен, нинди тыныш билгеләре кулланылганын, интонациясен һ.б. әйтәләр)

Бүген без Сезнең белән әйтү максаты ягыннан җөмлә төрләрен карап китәрбез (экранда дәреснең темасы, максаты күрсәтелә).

- Дөрес, укучылар. Ә хәзер дәфтәрләрне ачып бүгенге числоны һәм темабызны язып куегыз.

Унҗиденче гыйнвар.

Сыйныф эше.

Әйтү максаты ягыннан җөмлә төрләре. Хикәя җөмлә.

Үзегез җавап биргәннәрдән чыгып, дәреслекнең 57 нче битендәге кагыйдәдән чыгып,  әйтү максаты ягыннан җөмлә төрләренең моделен чыгарыгыз, ак биткә  языгыз.

 (укучылар һәрберсе теманың кагыйдәсен чыгарып язып куя. Бер-ике укучыдан модель укытыла).

- Кагыйдәләрне тикшереп тә чыгыйк (экранда кагыйдә күрсәтелә). 

Әйтә максаты буенча җөмлә төрләре.

Хикәя            сорау               боерык             тойгылы

Җөмлә           җөмлә             җөмлә               җөмлә

Хәбәр итә,         сорау,         үтенә,        хис тойгы белдерә

хикәяли                 белергә теләү        боера,

        эшкә куша

Үзбәя

Слайд.

Казан -  Республикабыз башкаласы. Бу шәһәрдә булганыгыз бармы?

Иң ошаган урыны турында бер хикәя җөмлә уйлагыз әле.

Җөмләгезне дәфтәргә язып куегыз.

- Ә хәзер сәяхәтебезне дәвам итәбез.

Картаны карыйбыз.

IV. Ныгыту:

Апас районы картасы.

1) Карточкалар белән эш (укучыларга карточкалар таратыла, дөрес интонация белән укырга, җөмләнең төрен әйтергә кушыла).

Карточка № 1

Мин Апас районында  яшәвем белән горурланам!  Апас районында бик матур биналар күп.

Карточка № 2

Җилләргә чыгып ялвардым,

Сызланач ялгыз канат.

-Сүндермә сөю учагын,

Ярат!

                    Хәбир Ибраһимов.

Карточка № 3

Карадам юлларыңа

Күз сирпеп юлларыңа.

Гармун алып җыр җырладым,

Адашкан улларыңа.

Борнаш юлы борма-борма,

Адаштырма, аерма!

                      Хәбир Ибраһимов.                                     

                                                                               Карточка № 4

Зөя буе тал-тирәк,

Апасым дип тибә яшь йөрәк.

Яшә, Апас, гомер-гомергә!

Шәриф Мостафин.

Үзбәя.

2) Күнегүләр эшләү. 1 Хикәя җөмлә күчереп язарга.

Күнегүне күмәк тикшерү.

2. Сәяхәтебез дәвам итә.

Борнашны таптыгызмы?

Җыр. “Сәяхәтче җыры.”

Туган авылын яратмаган кеше юктыр.

V. Өй эше: иҗади эш. Туган авылга багышлап хикәя язарга. Кем шигырь ярата, шигырь чыгарыгыз, кагыйдәне кабатларга

VI. Йомгаклау:

- Укучылар, бүген без Сезнең белән дәрестә нинди яңа белемнәр алдык?

- Әйтү максаты ягыннан ничә җөмлә төре бар? Ниндиләр?

(укучыларга билгеләр куела)

- Дәрестә актив катнашуыгыз өчен рәхмәт! Дәрес тәмам, чыгарга мөмкин.