конспект урока: Улан-Удэ
план-конспект урока (5 класс)

Класс: 5

Темэ: Улаан- Үдэ

Тип урока: Урок освоения новых знаний

Зорилгонууд:

Практическа: шэнэ үгэнүүдтэй танилсалга, аман хэлэлгэ хүгжөөлгэ, рассказ табижа һуралга

Һургалгын: У- Ү аялгануудые зүбөөр үгүүлэлгэ, үгэнүүдые зүб үгүүлэлгэ (ород хэлэнтэй зэргэсүүлгэ)

Хүмүүжүүлгын: Улаан-Үдэ тухайгаа, тэрэнэй соёл болбосоролтой, ажабайдал тухай танилсалга

Хүгжөөлгын: «Улаан-Үгэ» гэһэн темын лексикэ хэлэлгэ соогоо хэрэглэхэ.

Хэшээлэй хэрэгсэл: компьютер, проектор, экран

«Алтаргана» учебник, карточканууд, Улаан-Үдэ тухай презентации

Хэшээлэй ябаса

1. Эмхидхэлэй үе: Сайн байна, үхибүүд! Һуугты! Мүнөөдэр буряад хэлэнэй хэшээл. Эгээ түрүүн 5 бүлэг боложо хубаарая. (һурагшад 5 бүлэг боложо һуунад – 1 группа соо 6-7 үхибүүд).

Улаан-Үдэ хотын гимн бултадаа бодоод шагнаха.

Багша: Энэ дуу шагнаад байхадаа мүнөөдэр ямар темэ гарахаяа бидэ ойлгообди.

Мүнөөдэр Улаан-Үдэ хото тухайгаа хөөрэлдэхэбди.

2. Фонетическэ зарядка:

У – Ү

Улаан-Үдэ - Улан-Удэ

Туруун(копыто) – түрүүн(первый)

Дуу(песня)-дүү(младший )

Тууха(гнать) – түүхэ(история)

Байгуулагдаһан(был основан)

Залуушуулай (молодёжный)

Уран зурагай (художественный)

Түмэр-Морин (Железный-Конь)

3. Словарна хүдэлмэри:

(все слова записаны на доске, проецируютя слайды на экране)

Прочтение слов за учителем об Улан-Удэ.

3 аймаг: Советскэ, Железнодорожно, Октябрьска, оперо болон баледэй театр, Х.Н.Намсараевай нэрэмжэтэ буряад драмын театр, Н.А. Бестужевэй нэрэмжэтэ ород драмын театр, залуушуулай, дуу хатарай «Байгал» театр, филармонии, түүхын музей, уран зурагай музей, геологическа, байгаалиин, этнографическа, зочид буудалнууд, «Бурятия», «Баргажан», «Сагаан Морин», «Байгал», «Одон», худалдаанай түбүүд.

4. Текст дээрэ хүдэлмэри:

Мүнөө номуудаа нюур 148 нээгты, Улаан Үдэ тухай текст уншаад, асуудалнуудта харюусахабди н 150

Текст уншахынгаа урда тээ үшөө дахин үгэнүүдые дабтажа нюур 150 уншая.

А) багшын жэшээтэ уншалга

Б) 1-2 асуудалда харюусаха

Улан-Үдэ хото түрүүн ямар нэрэтэй байгааб?

Хэды ондо Улаан-Үдэ гэжэ нэрэтэй болооб?

5. Распространите предложении, подбирая слова по смыслу: (на слайде)

Улаан – Үдын 3 аймаг: …, …, … .

Улаан – Үдэдэ …, …, …, …, …, … г. м музейнүүд бии.

Улаан – Үдэ хотын кинотеатрнууд:

Зочид буудалнууд:

Худалдаанай түбүүд:

 3 асуудалда харюусаха:

Улаан-Үдэ тухай шэ юу мэдэхэ болообта? (һурагшад харюусана)

6. Мүнөө нэгэ бага наадая. Би танда слайдануудые харуулхаб, таанар буряадаар юу харуулжа байһыемни хэлэхэт.

7. Бүлэг бүлэгөөрөө хүдэлхэ:

Задания по группам. Тексты лежат на учительском столе. 1 человек из группы должны подойти и вытягивать.

1. Найдите лишнее слово среди перечисленных слов, и вы узнаете тему вашей групповой работы.
2. Выберите из предложенных текстов именно свой текст.
3. Прочитайте его. Под текстом записаны утверждения, выберите из них только верные, отметьте их галочками.
4. Составьте и запишите описание вашей достопримечательности из 2-4 предложений, не называя его. Прочитайте его одноклассникам. А они по этому описанию должны догадаться, о чём идёт речь.
5. Найдите в тексте самый интересный факт о вашей достопримечательности и прочитайте его одноклассникам.

1 группа: «Эхэ-Буряад орон» гү, али «Айлшадые угтан абадаг Буряад орон» гэжэ скульптура 2002 ондо Улаан –Үдэ хотын Ленинэй үйлсэдэ баригдаа. 2008 ондо Сэлэнгын хүүргэ дээрэ абаашагдаа. Мүнөө тэрэ эгээ үндэр хүшөө болоно. Аэропортһоо ерэһэн айлшадые угтан абажа байдаг. Заншалта буряад хадаг баряад байһан эхэнэр хүнэй бэе 8 метр үндэртэй постамент дээрэ табяатай. Скульптурын өөрын үндэрынь баһал 8 метр шахуу.

2 группа: «Хаанай  томо үүдэнүүд» гэжэ Триумфальна арка Ленинэй үйлсэдэ.

1891 ондо манай Буряад орондо Николай Александрович хаан ерээ. Энээн тухайда «Хаанай томо үүдэнүүд» гэжэ Триумфальна арка баригдаһан юм. 1936 ондо арка абажа хаяа. 2006 оной июниин 12-до баһа шэнээр табигдаа. Урда баригдаһандаа ороходоо шэнэ аркын үргэниинь 14 метр, үндэрынь 9 метр шахуу.

3 группа: Хүшөө-монумент танк «Т-34»

Энээ хүшөө1967 ондо нээгдээ. Тэрээн дээрэ «1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай гэрэлтэ дурасхаалда. Буряад ороной ажалшад-фронтовик-сэрэгшэдтэ» гэжэ бэшээтэй. Энэ монумент манай арадай хүшэ ба эрэлхэг зоригтойе гэршэлнэ.

Дайнай хүндэ хүшэр жэлнүүдтэ республикымнай ажалшад фашис Германиие илахын тула ехэхэн нэмэриеэ оруулһан байна. Танкын колонна барихын тула Буряад-Монгол республика миллион түхэриг, 60 миллион түхэригтэ облигации тушаагаа, 10 фүүнтэ алта, найман пүүд мүнгэ. «Буряад-Монголой залуу колхозник»  гэжэ танкын колонна барихын тула комсомольцууд 1 миллион 300 мянган түхэриг суглуулаа.

4 группа: Гэсэрэй хүшөө.

Энэ хүшөө Улаан –Үдэ хотодо 2006 ондо бии болоо. Гэсэр – буряад эпосэй гол герой. Тэрэ морин дээрэ һууна. Мориниинь дүрбэн туруугаараа үндэр постамент дээрэ гэшхээд байна. Гэсэрэй жада тэнгэри тээшэ хараад байна. Энэ герой Буряад орондо хэды шухалашье һаа, 2006 он болотор нэгэшье скульптура үгы байһан юм. Мүнөө энэ 9 метр үндэртэй хүшөө холоһоо ехэ гоёор харагдадаг. Гэсэрые өөрынгөөшье бэшэ мүн бүхы арадай эрхэ сүлөөгэй түлөө тэмсэгшэ  ород баатартай жэшэхээр.

5 группа: Кировэй үйлсэдэ байдаг Антон Павлович Чехэвтэ хүшөө.

А.П. Чеховтэ хүшөө Улаан-Үдэдэ һаяхана, 2013 оной сентябриин 5-да табигдаа. Уран зохёолшо   манай хотодо 120 жэлэй саана сэнгэжэ ябаа.

Чеховэй хүшөөгэй үндэрынь 175 сантиметр юм. Скульптура хотын 347 жэлэй ойдо зорюулагдаһан юм. «Лотос» гэжэ мастерскойн ажалшад бүтээгээ. Үзэл сурталынь хадаа энэ агууехэ уран зохёолшые хотын зонтой адли  юрын, жиирэй хүн гэжэ харуулха байгаа. Чехов миин лэ газаагуур сэнгэжэ ябаад, һандали дээрэ амархаяа, хажуудаа саквояжа табяад һууна.

Энэ газараар Антон Павлович аяншалжа байхадаа, Улаан-Үдэ намда ехэ һайшаагдаа гэжэ мэдэрээ.

6. Хэшээлэй дүн:

-Хотын ямар һонин газарнуудые мэдэхэ болообта?

-Мүнөөдэр хараһан хүшөө, скульптуурануудые хажуудань ошожо хараха дурантнай хүрөө гү?

7. Гэрэй даабари: үшөө ямар хүшөөнүүд манай хотодо бииб?