Етим Эмин, поэзияда  хкахь тийидай гъед!

Мани Эминхуьр

Шиир «К1андач рекьиз гафар амаз лугьудай»

 (к1елда  аялди Эминан шейэр алаз, презентация ,музыка ) 

Марф ракъуриз  к!ан хьайила Худадиз,

Эмир гана,цавар к!евиз рахуриз

Лайих туш хьи зун куьне гур жазадиз,

буьгьтен вегьез,михьи намус кьац!уриз.

Арифдарни гъалат!-нускьан жерид я,

Уьмуьрлухда зун фитнейри кайид я.

Залай рахун куь нефесриз к!анид я,

Гьар са кесиб куь нагъмайрихъ  ягъуриз.

К!андач рекьиз гафар амаз лугьудай,

Тежен уст!ар кьисметдикай ат!удай.

Жагъич жал рехъ рик! кьве падна къалудай

Инсафсузри  чан  ажугъдив ац!уриз.

Дугъри касдин хатур жува тахайла,

Гьак! иблисди  вун мал хьиз ацайла,

Фитнедалди ви агъарам ат!айла,

К!ан жечни бес ваз мес суруз галч!уриз.

Етим Эмин рик! михьи яз ишезва,

Кьурай мефт!ер гъамун  кукра  хъинезва.

Сефил яз куьн амукьункай  кич!езва,

Келле буш яз мад буьгьтенар ч!агуриз.

Дажемиля учит.Етим Эмин чи руьгьдин пайдах ,чи руьтин чирагъ я.Чна къе чи Эминхуьруьн юкьван школада ам дидедиз хайидалай инихъ 180-йис тамам  хьуниз талукьарнавай мярекат кьиле тухузва.Вичин кьисметдиз акъатай девирдин вири дердер-гъамар,т1алар –азиятар рик1е ва руьгьда кьабулай,чуьнгуьрдин симер хьиз,т1арам ва сеслу тир абурулай хайи чилер тирвал манияр-жавгьирар чук1урай зурба шаир ва камалэгьли Етим Эмин адаз акьван крар-вакъиаяр къалурай ,акьван ягъунар-т1арвилер кьур дуьньядиз

Етим Эмин ч!ехи шаир

Вун дуьньяда амаз к!андай

Вун чахъ галаз рахаз к!андай

Вин ширин мез акваз к!андай.

Чи культуради ва литературади дувул ягъун патал,гележегдин бине кутун патал,гьар са несилдин к1венк1вечи векилри чпин чанар гана,къадирлу халкьдини абурун т1варар вичин зигьинда,вичин руьгьдин,хурун дафтарда хвена.А баркаллу векилрин арадай ,виридалайни кьакьан кук1уш хьиз,Етим Эмин хкаж жезва.

       Етим Эмин…И багьа т1вар тийижир лезги квел гьалтдач.Виридаз ам играми ва истеклу я. Етим Эмин чи поэзияда хкагь тийидай са гъед я.Адан эсерар чи девлет я ,абур к1елун ва рик1елай ракъур тавун гьар са лезгидин буржи я.Эмин чаз  даим инсанвилин,гьахъвилин, марифатдин чешне хьанва.Гьавиляй чна чун Эминан халкь я лагьана хиве кьазва ва и кардал дамахзава.

Амач шаир

Амач шаир чи арада

Алатнава гзаф йисар

Тикрар ийиз гъамлу гафар

гьардан мецел ала ви т1вар

Эзбер ийиз къе ви ч1алар

Ви невеяр к1ват1 хьанава

Кьиле тухуз къе ви сувар  

Давамарда чна ви кар

Я сад аллагь ,я пайгъамбар

Ви руьгь сура гьич тахьуй дар

Эцигда ви гуьмбетдал за

Мул цуькверин къацу са к1унч1

Тебрик ийиз ваз къенин югъ

Гьуьрметдивди агъузна юкь.

Несилри ваз ийиз гьуьрмет

Гузва къе ваз еке къимет

Аллагьдини гъиз ваз рагьмет

Кьисмет хьанва ваз лап женнет

На тунвай ирс зурбади я

Дагъларилай кьакьанди я

Вун чи даях,дамахни я

Ч1ехи шаир Етим Эмин.

Вед. Шаирди кесиб халкьдин дерди-гьал, яшайишдин залан шартIар дериндай аннамишна ва абур вичин гуьзел эсерра ачухарна. Гьавиляй Етим Эминан уьмуьрдин рехъ ва адан шиирар хуралай тийижир лезги бажагьат жагъида.

Етим Эмин виликан Куьре округдин Ялцугърин хуьре  Севзиханан хизанда 1838-йисуз дидедиз хьана.  Эминан буба Севзихан кIел-кхьин чидай, дуьньядикай хабар авай, шариатдин къанунрин гъавурдик квай кас тир. Севзихан савадлу, дуьньядикай хабардар кас тирвиляй ва жемятдин арада адаз гьуьрмет авайвиляй ам ирид  хуьруьн суддин къазивиле тайинарнай. Чаз Севзихан гьихьтин къази хьанайтIа малум туш, амма ам савадлувилин терефдар тирди ашкара я. ИкI ада вичин чIехи кьве хцивни – Эминавни Меликав – кIелиз тунай. ГъвечIи хва Набидивай буба кечмиш хьуникди кIелиз хьаначир.

Эминан халисан тIвар Мегьамед-Эмин я. «Етим» ада вичиз къачур шаирвилин лакIаб я. Сифтегьан кIел-кхьин Эмина вичин бубадивай чирнай. Эминан алакьунрал, хци зигьиндал, кьатIунрал гьейран хьайи Севзихана вичин хва машгьур алим Гьажи Исмаил-эфендидин патав Кьеанрин хуьруьз рекье туна. Гьажи Исмаил-эфендидин медресада сухтайриз мусурман диндилай алава гьа девирдин жуьреба-жуьре илимрай, РагъэкъечIдай патан халкьарин литературайрай, риторикадай, поэтикадай, яни шиирар кхьидай къайдарикай чирвилер гузвай.

Кьеандал медреса куьтягьай Эмин, вичин чирвилер мадни вини дережадиз хкажунин мурад рикIе аваз, Куьре пата тIвар-ван авай чIехи алим Алкьвадар Гьажи Абдуллагь-эфендидин медресадиз гьахьнай. Ина кIелай йисара Эмина РагъэкъечIдай патан халкьарин шииратдиз ва вичин яратмишунрин кардиз еке фикир гузва. Ада чIехи гьевесдалди араб ва туьрк чIалар чирзава.

Зурба алакьунар авай Эминаз лап чIехи алимривай чирвилер къачудай фикир авай, амма буба кечмиш хьайила, ада гъвечIи стхайрин ва вахарин къайгъударвал авун лазим жезвай. ЯхцIурни цIуд лагьай йисарин эхирда хьиз Гьажи Абдуллагь-эфендидин медреса куьтягьай Эмин Ялцугърал хквезва ва бубадин чкадал суддин къазивиле кIвалахзава.

Жегьил Эмина вичин гъвечIи вахариз ва стхайриз бубавал авуна.

Етим Эмин хьтин регьимлу къази и хуьрера гьич са чIавузни хьайиди тушир. Шаирдин эсеррай  ва маса  чаз малум документрай аквазвайвал, ам гьахъ гвай, михьи, анихъ галай инсанрин рикIикай хабар кьадай, адалатлувилелди суд-дуван ийидай, маса къачуз тежедай къази хьана. Адан инсанпересвал себеб яз кесибриз Етим Эмин гзаф кIандай, шаирдин патав, гьар жуьредин меслятар къачуз, гьатта къунши хуьрерайни кваз инсанар къведай.

Етим  Эмин вичин патав суд-дуван авун патал арза-ферза гваз атайбурун гъилиз ваъ, рикIин михьивилиз килигдай.

Гьелбетда, гьахъвилиз къуллугъзавай, «бязибуруз я вун гъамни хажалат… бязибуруз я вун девран, дуьнья гьей! - гафар лагьай суддин къази варлуйриз хуш туш, акси яз чпин гафарни ише фин тийизвайвиляй абур Етим  Эминал ажугълу жезва.

70-йисарин сифте кьилера шаир азарлу жезва.  Са кьадар йисара шаирди, азарлувилизни килиг тавуна, къазивилин везифа давамарзава .Азар къвердавай залан жезвай. Шаирдин патав атун тавур жерягь, гьаким хьанач, амма садавайни адаз куьмек ийиз хьанач.

Чаз Эминан шиирай ва адахъ галаз алакъалу тир маса документрай аквазвайвал, шаирдин кьилел гзаф агъур дуьшуьшар атайди аквазва: залан азардик месе гьатун, вичи чIехи авур стхаяр чина акъвазун, вафалу дустарикай гзафбур 1877-йисан бунтар себеб яз къакъатун, кIвал-югъ тарашна, кесиб хьун. Амма инсандивай эхиз тежер и гужаривай  шаир руьгьдиз ажузариз хьанач. Адан «Дустариз» эсердай аквазвайвал, ам эхир нефесдал экуь дуьньядал  ашукь яз амукьнай:

Хажалатар, хифетар зи дерин я,

Заз алахьай гуьлуьшан югъ серин я.

Вил атIудач дуьньядикай-ширин я,

Айиб мийир, инсан я лагь, дустариз.

1885-йисуз Е. Эмин кечмиш хьана. ЧIехи шаир Ялцугърал  кучукна.

Етим Эмина жуьреба-жуьре месэлайриз талукь, дерин манадин эсерар яратмишна. Шаирдин яратмишунра са шумуд девир чара ийиз жеда.

Сад лагьай девирда (1857-1867-йисар) шаирди, акунрай,гзафни-гзаф муьгьуьббатдикай,кхьенва.Эмина муьгьуьббатдикай ва дагъви рушан гуьзелвиликай туьк1уьрнавай ч1аларин гьар са ц1ар са образ михьи гьиссералди,экуь фикиралди тафаватлу я.

Этим Эмина ашкъидиз бахшнавай ч1аларикай лап сифтебурукай вичин ярдиз туьк1уьрнавай «Туьквезбан»т1вар алай шииря.

Мани Туьквезбан

Алагуьзли севдуьгуьм яр (Хадижа)

Алагуьзли севдуьгуьм яр

Вун завай къакъат хьана хьи,

Мад на зи рикI авуна дар.

ви гъам зав агат хьана хьи.

Пис касди заз кьуна фендер.

Заз чидачир ихьтин зендер.

Икьван гагьди хьайи дердер

РикIелай алат хьана хьи.

Вун такурла рикI гъафил я, ,

Вун тахьайла гьал сефил я,.

Я сад Аллагь, вуч делил я,

Зи чанда цIай гьат хьана хьи!.

На зи шад рикI гъана дардал.

Гьич ихтибар гъимир ярдал.

На Эминаз авур кардал

Вири аламат хьана хьи.

Сценка «Булахдал заз яр акуна» 

Эминни адан яр «Сегьне» (Фатима Эмирхан)

Эмин: Гуьзел яр, зун гьатнава ви дердина

Йикъалай-къуз зи гъам артух жезава.

Ирид йис я, гуьзел, зун (а)ваз женгина,

За вавай гил(а) дугъри хабар кьазава.

Яр: Севдуьгуьм яр, вуна куьз хажалатда,

Зун дуьньядал акунатIа, - ваз ава.

Заз хабар я ви дердиникай, заз чида:

Зани на хьиз гъам-пияла хъвазава.

Эмин: Дуьнья са затI я, метлебар жгъайтIа;

ТахьайтIа туш, за лагьайвал тахьайтIа.

Жафа хьана, вун ччарада тухвайтIа,

Шумудни ад ви дердиник квазава.

Яр: Севдуьгуьм яр, на кIусни къайгъу имир.

Зи гьакъикъат гила кьванни хьухь-тIун чир,

Икьван гагьди нив авуна за ви сир?

Вун куьз шеда? Зун гьа ви яр язава.

Эмин: Эмин гада кIевиз шеда и къара.

Хуьз гайи сир дуьзда хьана ашкара.

Я са югъ туш, са гьафте туш, хейл къара

На зи уьмуьр бадгьавая тазава.

Яр: Гуьзел-халум зулжалалди гайид туш,

Гьич са чIавуз гъам рикIелай фейид туш.

Гьич садрани сир ччарадаз гайид туш,

Гьар вахтунда «Эмин!» лугьуз шезава.

Мани «Назлу Дилбер» (Ирина Караханова)

Вед.1.За хразвай халичадал

Гьар жуьредин гуьллер ала

Къе сегьнедал куьмек ийиз

Эмин хуьруьн  лифер ала

Эмин хуьруьн лацу лифер

Хкаж гъилер ая кьуьлер 

Кьуьл

Ирид йис я вун заз яр яз  мани (Раижат Ражабова)

Вед. Гьахъсузвилери агъавалзавай дуьньяда шаир гележегдикай умуд хкатна амукьнач. Адаз зулумкарри кесибриз ийизвай гужарин эхир къведайди чизвай: "Пачагьдин кIеви зулум са къуз вичиз жеда къалум", - лагьана шаирди "1877-йисан бунтариз" шиирда. Кьвед лагьай девирда (1868-1878-йисара) халкьдин яшайишдикай, 1877-йисан бунтарикай кхьизва

1877 лагьай бунтариз

Шумудан мал, шумудан кIвал

Тулкуниз акъат хьана хьи,

Шумуд садан эгьли-аял,

Етим-есир гьат хьана хьи.

Кьиникь са затI туш хьи акьван, -

Адалат чаз хьана масан,

Ахквазамач Мирзе Гьасан,

Им хупI мусибат хьана хьи.

ХупI жава я, гьакьуниз пад

ГьакI тIалабай Гьажи-Мурад,

Ви эвледар жеда жавад,

Им хуп! мусибат хьана хьи.

Россиядин кIеви зулум

Са къуз адаз жеда къалум.

Ийиз ацукь сабур, фагьум –

Им вуч мусибат хьана хьи.

Ших-Бубади чIугур азаб,

Рази хьана уллу аббаб

Мус ахквада и инкъилаб

Им вуч мусибат хьана хьи.

БИЛБИЛ (Тамал)

Х1yпl рахада билбил сегьер вахтуна,

Са гъамни авачир, гьайван бахтавар!

Цуькведивди дигай гатфар тахтуна

Гьала гила жуваз девран, бахтавар!

Шумудни са нагъма к1елда ви назди,

Гьар са тегьер рахаз гьар са аваздив!

Хъуьт1уьз тади гана ваз xynl аязди,

Гила ачух я ваз майдан, бахтавар.

Х1yпl шад-хуррам тушни вун ви бахтунал,

Цуькверивди дигай гатфар вахтунал,

К1анзава ваз ат1уз цуьквер тахтунал

Амай ничхирарин дуван, бахтавар.

Цуькверивди къугъун я ви к1валахар,

Чуьллера хъваз таза, къайи булахар,

Рахаз гьар са аваз, ийиз дамахар,

Гьарай-эвер, вуч я ви ван, бахтавар!

Тумакь яц .

Вучда вакай ан гьал алаз амукьна ?

Вегьий ви чандиз  са мерез , тумакь яц .

Цел фир рекье вун кьуд - вадра ацукьна ,

Галай гачал жунгав хъуьрез  , тумакь яц .

Пагь ат!ана амукьна малар вири ,

Вун тахсарадиз фий акьван тум куьруь .

Килигайла , вичин асул я дири ,

ГЬич хев квач хьи цанар цуник , тумакь яц  .

Ик! рекье фич гьамишанда дат!ана -

Рекьида за ви чан яна , гатана :

Галамай са к!ус тумни ви ат!ана ,

ГЬак! тада вун ,чандик квал кваз тумакь яц .

Бейчара тир и Эминаз вун акун ,

Жедач , тумакь , и хесет кваз амукьун .

Вак квай тахсир - цана тефиз ацукьун ,

Амай мешребриз , зурбаз я , тумакь яц .

Пуд лагьай девирда (1879-1885-йисар) Етим  Эмина дуьньядикай философиядин хиялралди тафатлу, дерин мана-метлеб квай са жерге шиирар яратмишна. Гьа са вахтунда мукьмин инсан тир Етим Эмина са кьадар илагьиярни яратмишнай. Шаирди вичин уьмуьрдин эхиримжи йисара  дуьньядикай, яшайишдикай, инсанрин кьадар-кьисметдикай туькIуьрай шииррин цикл адан яратмишунра виридалай вини дережа я.

Инсандин акьулдихъ, марифатдихъ инанмиш Етим Эминаз, гафунин куьмекдалди махлукьат гьахъвилин рекьел къведайди хьиз тир. Ада «Дуьнья гьей» шиирда «бязибуруз гъамни хажалат, бязибуруз девран» тир дуьнья – «карвансара, инсанарни – аниз илифиз – хъфизвай «мугьманар» я лугьузва. Шаирдин фикирдалди, къанихвал, регьимсузвал, намердвал тергун лазим я, вучиз лагьайтIа:

Рекьидайла лагьай ч!ал (Хадижа 9б)

И  дуьнья са фана багъ я

Куьне квез гьуьрмет ая т!ун

Гваз фидайди вад юк!агъ я

Шейт!андиз ляне тая т!ун

Гьарам немир куьне квез чиз

Халкь авунва вири рекьиз

Чун халкь авур чи халикьдиз

Шукур гъиз минет ая т!ун

Шукур хьурай сад Аллагь ваз

Гьик!фида чун гунагьар кваз

Кьейилани ,я Раби чаз

На кьвани рагьмет ая т!ун

Гьахъ я халкьар кьиникь вири

Амукьдач гьич сак ас гъейри

Нече  шумуд ажуз-дири

Са касдиз муьгьлет ая т!ун

И Эмина лагьай гафар

Дуьнья акваз рик! хьана дар

Я сад Аллагь , я пайгъамбар

И дуьнья женнет ая  т!ун.

Етим Эмина, «Гьарай эллер», «Фана дуьнья», «Дуьньядиз», «Дуьнья гьей», ва 1877-йисан вакъиайриз талукь эсерра гьахъ-дуван авачир девир русвагьуналди, «гьакъикъи характерар гьакъикъи шартIара»  къалурна, зурба социальный метлебдин умумиламишнавай шикилар гузва. И барадай     «Дуьнья гургьагур» шиир виридалайни вине я. Уьмуьрда кьве къаншар тереф ава : гужлубур ва зайифбур ва абурун кьасабар. Дугъривилинни писвилин женг акьалтIзавач. Тахтуна алчахар , гьахъсузар ацукьнава, писвал къуватда ава. Сифте ачухдиз лагьанвай и фикир ахпа метафорадалди мадни къуватлу авунва. Вичин чин дегишнавай дуьнья шаирди кьабулзавач. Гьахълувилин  дуьнья ада вичин рикlин хиял хьиз, адаз къаншар эцигнава.

Дуьнья гургьагур

Дилийрин девран я, дуьнья гургьагур,

Гьар са буба гачал хан я дуьньяда .

Инсанар хьайила хебни жанавур,

Дугъриди игридаз кван я дуьньяда.

Эй,дили-дивана хьана хьи-тамаш:

Ких агъсакъал я, керекул я юзбаш.

Лачин-туьлек,тарлан хьайила яваш,

Т1ипрез агъавализ к1ан я дуьньяда.      

 Фагьум ая, стха, вунни хьухь устIар.

Нехирбанни чубан хьайила дустар,

Чанах, чанта санал вегьин я къастар,

Кьведни санал хьайила, чан я дуьньяда

Дустуникай вучда дабан ат1удай,

Мез к1уьгьуь яз,рик1и сиркед хьиз кудай?

Яр-дустунин рекье вичин чан гудай

Дуст гьа Рабеу Салман я дуьньяда.

Етим Эмин,дуст акурла,жеда шад.

Гьич са ч1авуз вичин дустар такьаз яд.

Эвел-эхир пуч жеда вири са-сад,

Амукьдайди са т1вар –ван  я дуьньяда.

Дуьнья гьей
Мегер гьикьван жеда вун зал гьавалат?

Ша, мийир тIун, бес я, аман, дуьнья гьей!

Бязибуруз я вун гъамни хажалат,

Бязибуруз я вун девран, дуьнья гьей!

Бязи фукъараяр ава, – гъам-хажалатиз;

Бязибурув кьунавачни вун ажеб дуьз;

Бязибур ава атIлас, дере, диба куьз;

Бязибуруз я вун гьижран, дуьнья гьей!

Дугъри я, ви амаларни пара я;

Ажал мукьвал хьайла, вун кквез чара я?

Яз, килигайла, вун карвансара я –

Илифиз хъфидай мугьман, дуьнья гьей!

Фана я вун, дуьнья, садазни тахьай;

Давуд халифа яз, Давудазни тахьай;

Акьван кIевиз кьуна, Намрудазни тахьай;

Низ хьана вун себеб, дарман, дуьнья гьей?

Етим Эмин фугъара я мубтала.

Бала я вун, дуьнья, бала я, бала.

Низ амукьна и дуьнья, бес, заз къала?

Бениагьад гьич са касдиз, дуьнья гьей!

«Гьарай, эллер»  

Гьарай, эллер, пис ксариз

Ажеб дуьнья хьанавачни!

Дугъри ксар дуьньядикай

Xyпl гуьгуьлар ханавачни!

Лагьайла, яз кьилиз сирих,

Ахпа жез дуьньядихъ къаних,

Фагъирд 6алк1ан ийиз чуьнуьх,

Квез маса гьайван амачни?

Залумдин нефс xyпl екеда,

Шумуд гьарай гваз хкведа,

Тарашна, лугьуз, уьлкведа,

Xyпl гьарай-афгъан авачни.

Чал алайди вуч къаза я?

Xyпl дарман тежер суза я!

Им ч1ехи касдиз арза я –

Агакьдай фарман авачни?

Тахсир вуч хьуй,Эмин ик1 куз,

Гьар вахтунда к!валер ат!уз?

Гъиле кьуна. «зав гвач» лугьуз,

Кесибар хуп! Канавачни!

Дуьньядиз (Жанна 6б)

Фана дуьнья,вуна гьей

Куда шумуд фугъара

На зи гьалар сефилна

Рик! Ч!улавна и къара

Къурхуни я вахъай заз

Яат!ани за лугьуда

Шак авач хьи ,дуьнья вун

Фитнечи я ашкара

Фитне ида вуна чаз

Дуьз авайвал лагьайт!а

Я са жаваб авач вахъ

Кьуна хабар рахайла

Етим Эмин гьамиша

Рик! Ч!улав яз  шезава

Йикъалай къуз гьам артух

Са –сад к!ула жезава

 Фана Дуьнья

        Уьмуьрдин тежриба артух жердавай Етим Эмин кьуру гафаралди зулум, гьахъсузвал тергиз тежедайдан гъавурда гьатзава. Ада  дагъвийрин арадиз къвезвай капитализмдин алакъаяр, намус, гьая, гьейрат рикIелай ракъурна, пулдиз икрамун хцидаказ русвагьзава. И кар шаирдин «Стхаяр» тIвар алай эсердай иллаки хъсандиз аквазва:

Мани  «Дустариз»

ВЕСИ  

Зун кьейила, тазиятдиз къведаиди,

Ачух дуьнья, я сагъ чан тагаид атуй,

Зи гьалдикай вичиз хабар жедайди,

Архадикай хъсанвал тахьайд атуй.

Килиг, за хьиз ик1 етимар хвейиди,

Зун хьиз эхир кана кабаб хьайиди,

Зун хьиз гьавая чан гъиляй фейиди,

Зи рик1икай гъам пияла хъвайд атуй.

Заз хьиз архадикай са югъ тахьайди,

Зун хьиз алт1ушна пехъери чухвайди,

Зун хьиз тарашна, вири мал тухвайди,

Заз хьиз гьа ихьтин зулумар хьайд атуй.

Зун хьиз етим хвена пашман хьайиди,

Заз хьиз хвейидакай душман хьайиди,

Зун хьиз зайиф, гьал перишан хьайиди,

Я са кесиб, гьахъ рик1ел алайд атуй

 КЬЕНВАЧ  ЭМИН  (Османова Фатlимат Бугьадиновна )          

Кьенвач Эмин, амазма чи арада,

Экуь чирагъ хьиз вилик ква, рехъ къалуз.

Гагь рахазва муьгьуьббатдив ацlана,

Гьагь гьахъсузвал русвагьзава куз- хъухъуз.

Кьенвач Эмин, вишни кьудкъад йис хьана ,

Чан алама адан гьар са гафунал.

Лезги халкьдиз лап багьа тир ирс хьана,

Жавагьирар кхьей рикlин къастунал.

Кьенвач Эмин, муьгьуьббатдин цlелхем хьиз,

Рикlин къеняй хур пад ийиз акъатай.

Дустаривни рахазма ам керчекдиз,

Стхадивни вич тек туна къакъатай.

Кьенвач Эмин, чи рушарин къаматар,

Ханумрихъни, гьуьруьйрихъни гекъигиз.

Уьмуьрлухди куьтягь тежер савкьватар,

Тунва ада вичин патай несилриз.

Рекьидач ам, чил амай кьван вич хайи,

Лезги хуьрер,лезги эдеб амай кьван.

Рекьидач ам халкь амай кьван вич кlани,

Лезги халкьдин шииратдин къагьриман!

«Заз яшамиш жез-халкьди,шиирар кхьиз Етим Эмина чирна»

 Ст1ал Сулейман                    

«Етим Эмин марфадин циферикай анжах са к1ус хкатнавай ракъиниз ухшар я.Цифер-булутар алайла ада чаз мадни зурба эквни чимивал гуда.Ада жуванхайи халкьдин кьил мадни виниз хкажда.

Агьед Агъаев

Эмирхан