Урок "Второстепенные члены предложения" 5 класс
план-конспект урока (5 класс)

Дидактическая структура урока

Цели этапа

Деятельность

учителя

Деятельность

учащихся

 Задания для учащихся, дидактические материалы

Плани-руемые

результаты/УУД/

1. Орг. момент

Цель: Создание рабочей атмосферы, эмоционального настроя.

  - Йоча – влак, кызыт мемнан могай урок?

- Марий йылме урокышто могай йылме дене мутланена?

- Айста саламлалтына.

Ме мызыкым шоктена, да

Йукшо мундырк йонгалтеш.

Школыш эре коштына, да

Шинчымашна шукемеш.

Л П

2. Кодшо урокысо материалым ушештарымаш.

Цель: кодшо урокысо материалым ушештараш

а) Теоретический ужаш.  Туныктышо йодыш – влакым пуа.

- Предложенийын негызшылан могай член – влак шотлалтыт?

- Нуным эше кузе маныт?

- Главный деч моло членже кузе маналтыт?

- Второстепенный член – влак предложенийыште могай сомылым ыштен шогат

 - Нуно могай член – влакым рашемден шогат? - Кодшо урокышто могай второстепенный член дене палыме лийна?

- Дополнений мом ончыкта? Могай йодыш – влаклан вашешта? Утларакше могай ойлымаш ужаш дене каласалтеш?

Предложенийыште могай членым умылтарен шога?

 Арун да чаткан возымо паша.

П С Д

- Кажне букваже мом ончыкта шонеда? ( Тунемме член – влакын туналтыш букваштым ончыкта.) Йытыран возен налза. Пытарымекыда числам возыза. Ик корным темылан кодыза.

б) Практический ужаш. Предложенийым синтаксически лончылымаш.

Доска ончылно Санулан ачаже ечым налын пуэн предложенийым грамматически лончыла.

Коктын карточкеш пуымо грамматический заданий – влакым ыштат.

Тунемше-влак йодыш-влаклан вашештат.

-  Тун, рудо член - влак.

-Моло член – влакым умылтарен шогат.

 -Тун да второстепенный член – влакым.

-  Лум мут да олмештыш мут дене.

-Сказуемыйым.

Тунемше –влак арун возымо пашам шуктат

Ик тунемше доскаш возен пуымо предложенийым член шот дене лончыла. Коктын шке верыштышт карточкеш пуымо пашам ыштат.

Молышт Сану ече дене кошташ тунемын предложенийым синтаксически лончылат.

Пашам ыштен пытарымеке, тушкан тергат.

Карточка-почеш паша

1- ше карточка.

Саню, яшлыкмут – влакым йук да буква шот дене лончылаш ( звуко – буквенный анализым ышташ.)

2 – шо карточка.

Улан пуымо текст гыч главный член – влакым мужырын возен лукташ.

Ош луман теле толын. Изи Катя ден Никита уремышке лектыныт. Рвезе – влак курыкышто ече дене мунчалтат. Теле чылалан келша.

Л,П.Р

3.У материалыш куснымаш. Теме да цельым чонымаш.

Цель: урокын темажым да цельжым почын пуымаш

-А ынде доскаш пуымо предложенийым синтаксически тушкан лончылымаш.

Санун ачаже у ечым налын пуэн.

Лончылымо годым нелылык лектеш.

- Санун мут могай йодышлан вашешта? У мут могай йодышлан вашешта? Нуно могай член лийыт? Дополнений мо?

Тугеже марий йылмыште эше вес второстепенный член уло. Тудым определений маныт.

- Таче ме нине йодыш – влаклан вашмутым пуышаш улына. ( Доскаш возымым чылан лудыт.)

1). Определений мом ончыкта?

2). Тудо могай йодыш – шамычлан вашешта?

3). Могай ойлымаш ужаш дене каласалтеш?

4). Определений могай член – влакым рашемден шога?

5). Предложенийым лончылымаште кузе палемдалтеш?

Урок мучашыште изирак текстым чонена да жапна кодеш гын, модына.

- Айста ынде тетрадешда темым возен шындена. Урокын темыже да целже  могай лиеш? (Определений.) Кодымо корнышкыда йытыран гына возен шындыза.

Тунемше-влак предложенийым доскаште синтаксически лончылыт

Тунемше-влак туныктышын йодышыжлан вашештат.

Урокын темажым возат.

Санун ачаже у ечым налын пуэн.

П,К,Л

4.У материал.

Цель: у теммым  тунеммаш

Предложенийыште мут – влакын кылдалтмыштым эскерымаш.

Поро кумыл чоным сымыстарапредложенийым грамматически лончылымаш.У темым умылымашке тыгай йодыш – влак почеш кондымаш.

- Предметын палыжым могай ойлымаш ужаш ончыкта?

- Тудо могай йодышлан вашешта?

- Тугеже определений мом ончыкта- Определений могай йодыш – влаклан вашешта?

-Определений тиде предложенийыште могай членным умылтарен шога?

Определений эше вес второстепенный членым умылтарен кертеш.

Доскаште кок предложений:

Кол келге вудым кычалеш.

Илыш поро пашалан пуалтын.

- Нине предложенийлаште определенийым муза, удыралза. Лончылымо годым определений кузе палемдалтеш? Келге мут могай мут дене кылдалтын? Вудым мутмогай член лиеш? Тугеже определений могай членым умылтарен шога?

 Предложений-влакым лончылыт да йодыш-влаклан вашештат.

Доскаште кок предложений:

Кол келге вудым кычалеш.

ЛККП

5.Физминутка

Физминуткам эртара.

Парт кокла гыч шогалыт

торштылыт

 кидыштым куш нолталыт

кидыштым улыко волтат

совым кырат

 совым кырат

 тават

 верыште куржыт

  куатан айдемым ончыктат

 вуйыштым куш нолтат

Эй, шогалза, йоча – влак,   

Торшталза ян тыгерак!         

Киддам – кушко,                   

Киддам – улыко

Икыт, кокыт! Куанен!          

Совынам, чот пералтен        

Икыт, кокыт! Чот тавен!

Спортым ме йоратена,          

Таза капан лийына,               

Вуйым кушко нолтена,         

Ушан - шотан кушкына.

6. Пенгыдемдымаш.

Цель: тунемме материалым пенгыдемдымаш

а) 143– ше упражнений устно ышталтеш. Пашам лудмек, йоча – влак ик предложений дене лудыт да могай? йодышлан вашештыше мут – влакым палемден кодат.

- Нине мут влак могай член лийыт? Могай ойлымаш ужаш дене каласалтыт?

б) 144– шо паша. Предложенийла гыч определениян мут сочетаний – влакым возен лукмаш. Кок мут сочетанийым тушкан лончылен возымаш, молыжым шке вуя.

Калыкн паша, мемнан кумылна, жапын акшым, эрталше сар, кудло талукышто ( целый год), тужем тоя, тиде пагыт, шукертсе сарым.

Определений эше тыглай огыл, а сылнештарыме лийын кертеш. Нуныжым эпитет маныт.  Тиде сылнештарыме йоным писатель, поэт – влак шке произведенийлаштыт кучылтыт. Эпитет да пале мут деч посна кеч – могай текстат сылнын ок йонго.

в) 145 – ше паша. Предложенийла гыч могай? + мо? (мом?) кышкаран мут сочетаний – влакым возен лукташ.

Ныжыл шонымаш, ош лум, шошо вудыш, Сылне эр, тыныс йуд гыч, тыматле киндым, шке кумылжым, вер – шорын лывырге озаже, койышан йуд, канде тымык, ош пеледыш.

тыматле – скромный

турий – жаворонок

чакланаш – уплотняться

тымык – тишина, спокойствие

 Учебникысе упражнений-влакым шуктат.

П ,К,Р

7. Творческий сынан йылме лывыртыме паша.

Цель: йоча – влакын мут поянлыкыштым пойдараш да йылмыштым лывырташ

 -А ынде сурет почеш теле нерген изи гына ойлымашым чонена. Доскаш пуртышаш мут – влак темлалтыт:ош пондашан, йушто, мамык гай, пушкыдо,тошакла, чара, весела жап, писын, пикшла.

а) Сурет почеш йодыш – влак дене паша.

- Могай жап толын?

- Пушенге – влак могай шогат?

- Лум ком куандарен?

- Йоча – влак яра жапым кузе эртарат?

б) Планым чонымаш.

- Йоча – влак, текст мыняр да могай ужаш – влак гыч шога? (3: туналтыш, тун ужаш, мучаш). Текстда могай сынан лиеш? Айста планым чонена.

Туналтышыште  мо нерген возаш туналына? Планын икымше пунктшым кузе лумдена?......

Доскаште тыгай план шочеш. Жап шагалрак гын, ямде планым пуаш лиеш.

1)    Теле толын.

2)    Теле чылалан келша.

3)    Йоча – влак лумлан куаненыт.

План почеш ужаш дене каласкалымаш. Вара ик – кок тунемше турысынек каласкалат.

Жап кодеш гын, возыман, уке гын, сочинений монгышто возаш темлалтеш.

Сурет да план почеш изи ойлымашым чонат да йодыш-влаклан вашештат.

Доскаш пуртышаш мут – влак темлалтыт:ош пондашан, йушто, мамык гай, пушкыдо,тошакла, чара, весела жап, писын, пикшла.

П,К,Л

8. Модыш – влак дене модмаш.

Цель: :  тунемше- влакын уш – акылыштым вияндаш

Туныктышо модышым эртара

«Ко озажым муэш ?» модышым модыт.

« Келшыше мут кулеш» модышым модыт.

а) Пуымо лум мутлаште икымше буквам весе дене вашталтен, пале мутым ышташ кулеш.

вочко – ночко

йора (рана) - ……(тора)

каза - …….(таза)

кем - …..(шем)

куэ - ……(шуэ)

маска - ……(ласка)

понго - ……(шонго)

реве - …..(леве)

сола - ….. (шола)

в) «Ко озажым муэш ?» модыш. Пуымо пале мут – влаклан энертен, мо нерген ойлымым палымаште учашымаш.

1. Сут, сур, шыде, шучко. (Пире.)

2. Йушто, луман, поранан, пургыжан, мардежан. (Теле.)

3. Иман, кишан, пугыльман, кукшо. (Пунчо.)

4. Тукан, пондашан, шоран. ( каза.)

в) « Келшыше мут кулеш» модыш. Мый лум мутым каласем, а те тудын палыжым ончыктышо мутым каласеда.

игече (могай?) ночко, пылан, ояр, сай, йуран.

олма….

порт….

йоча….

пушенге….

Л,К

9. У темым иктешлымаш.

Цель: у темым иктешлымаш

 Йодыш-влакым пуа.Йодыш – влаклан вашештымаш:

- Таче ме могай у второстепенный член дене палыме лийна?

- Могай второстепеннй членым определений маныт?

- Тудо могай йодыш – шамычлан вашешта?

- Определений могай главный членым да могай второстепенный членым рашемден шога?

- Пале мутат, определеният могай йодышлан вашешта. Вара нуным кузе ойыркалыман?

Йодыш-влаклан вашештат.

К

10. Рефлексия

Цель :тунемше-влакын выводым ыштен моштымыштым тергаш

- Какие цели ставили на уроке?Урокышто могай целым шындышта?

 - На все смогли найти ответ? Чылажланат вашмутым мые кртда мо?

 - Оцените свою работу. Шкендадан пашадам аклыза.

Нарынче круг- урокышто чыла умылышым,чыла пашам шуктышым.

 Йошкар круг-урокышто  чылажымат шым  умыло. Изиш ушештараш кулеш.

 Ужар круг-урокышто кугу йосылык- влак лие.

Йодыш-влаклан вашмутымпуат

Шке ответыштым аклат.

П,К

11.Монгысо паша

Цель: Монгысо пашам пуаш да умылтараш

Монгысо пашам умылтара.

Монгысо пашам дневникыш возат

Правилам тунемаш149- ше упражнений ,текст почеш паша.