авторская программа " Укыту-тәрбия процессында Утыз Имәни иҗатын куллану"
элективный курс (9 класс) на тему

Утыз Имәни мирасын укыту – тәрбия процессында куллану

Аңлатма язуы

Халкыбызның алдагы көне, язмышы бүгенге балаларны, яшьләрне тәрбияләү белән тыгыз бәйләнгән.  Укыту-тәрбия эшендә катлаулы, әлегә хәл ителмәгән мәсьәләләр шактый күп. Шулардан балаларны гаиләдә тәрбияләү, әхлаклылыкка өйрәтүне аерып әйтергә кирәк.

Хәзерге вакытта балаларда милли үзаң тәрбияләү, татар теленә мәхәббәт уяту, рухи яктан бай булган шәхес тәрбияләү аеруча игътибарга лаеклы проблемаларның берсе. Бу проблемаларны чишүдә татар халкының күренекле шагыйре, энциклопедик белемле укымышлысы, галиме Утыз Имәни әсәрләрен өйрәнү зур әһәмияткә ия. Мәктәп дәреслекләрендә аның әсәрләрен өйрәнүгә урын аз бирелә. Ләкин ике гасырдан артык  элек яшәгән, күпкырлы эшчәнлек башкарган кешенең әдәби мирасын өйрәнү безнең көннәрдә дә актуаль.

Аның актуальлеге.

Һәр әсәрендә ул әдәп-әхлак тәрбиясенә мөрәҗәгать итә. Бүгенге көндә күңел сафлыгы, олыларны олы итү, кечеләргә үрнәк күрсәтү кебек сыйфатлар югалып барганда, мәңге искермәс мәрхәмәтлелек, изгелек, кешелеклелек, олы йөрәклелек сыйфатларын тәрбияләүне пропагандалый икән аның әсәрләре, димәк, алар бүген дә безгә кирәк.

Шуны истә тотып,  өлкән класс укучыларына Утыз Имәни иҗатын өйрәтү буенча электив курслар үткәрү өчен программа төзелә..

Программа укучыларның сәләтләрен ачыкларга, төрле традицион булмаган дәрес формалары аша дөрес сөйли, аралаша, фикерләрен аңлаешлы, эзлекле итеп әйтә белүнең киләчәк тормышта кирәк булуына инандыру өчен укытучыга зур ярдәмлек булып тора.

Программада төрле эш формалары бирелде:  конференцияләр, диспутлар, әдәби кичәләр, очрашулар, лекцияләр. Күләмле, кирәкле мәгълүматлар сыйдырган дисклар, төрле презентацияләр куллану курсның эчтәлеген тагын да баета.

Әлеге электив курс, профиль алды укыту өчен, 9 нчы сыйныфларга 34 сәгать хисабыннан төзелде.

Программаның максаты: .

1.Утыз Имәни мирасын укыту – тәрбия процессында кулланып, укучыларның әхлак сыйфатларын үстерү.

2. Укучыларның белемнәрен арттыру, тирәнәйтү, күзаллауларын киңәйтү.

3. Балаларда туган якка, туган төбәккә мәхәббәт уяту, төбәкнең билгеле     шәхесләренә хөрмәт, алар белән горурлану хисе булдыру.

Төп бурычлар:

• Утыз Имәни иҗатының татар әдәбияты тарихындагы урынын билгеләү;

- гыйлем-мәгърифәт темасына караган әсәрләренә бәя бирү һәм тәрбия процессында куллану;

         - аралашу культурасы, зәвыклылык кебек күркәм сыйфатлар тәрбияләү.

Көтелгән нәтиҗәләр

Шәхесара нәтиҗәләр:

-  Үз халкыңның , ата-бабаларыңның дине, мәдәнияте, гореф-гадәтләре турында өйрәнү;

- шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда  Утыз Имәни мирасын  кулланырга уңай караш булдыру;

- әдәби әсәрләрнең асылына төшеп, әңгәмә-дискуссияләрдә катнаша белү;

- укучыларда милли үзаң формалашу, төпле белем алып, туган төбәктә хезмәт итү, халкыбызның кыйммәтле мирасын саклап калу теләге уяну.

- дулкынландырган прблеманы билгеләргә, чишү юлларын табарга өйрәтү.

Предметара нәтиҗәләр:

- гомуми уку күнекмәләрен, үз эшчәнлегеңне оештыра алу сәләтен формалаштыру;

- үз эшчәнлегеңне планлаштыру, аны контрольдә тоту, бәяли белү;

- укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;

- өстәмә мәгълүмат алу өчен, белешмә чыганаклардан файдалану белү;

- мөстәкыйль рәвештә белем ала белү.

Предмет нәтиҗәләре:

- Күренекле шәхес Утыз Имәни  турында мәгълүмат алу. Укыту-тәрбия процессында Утыз Имәни мирасын файдаланып, укучыларны татар халкының мәгарифе, милли алгарышы, дине һәм фәне белән таныштыру.

• укучыларның алган белемнәрен системалаштыру;

- әдип иҗатының төп проблемаларын ачыкларга өйрәтү, шигырьләрнең телен, стилен, поэтикасын билгеләү;

-Утыз Имәнинең татар әдәбиятында тоткан урынын билгеләү;

-шигъри әсәргә анализ ясарга өйрәтү.

                                 Программаның эчтәлеге

Утыз Имәнинең биографиясе, күпкырлы эшчәнлеге. 2сәг.

Шагыйрьнең дингә мөнәсәбәте. " Утыз Имәнинең мәсләге»-4сәг

Утыз Имәни әсәрләрендә белем, мәгърифәт темасының чагылышы.-8сәг

Утыз Имәни әсәрләрендә әдәп-әхлак бирелеше- 8сәг.

Без тарихта эзлебез- 6сәг

Татар әдәбиятында Утыз Имәни ижатының әһәмияте -2сәг

Мәдхияләр, мәрсияләр-4сәг

Тематик планлаштыру