Тазалык - эн кугу поянлык
презентация к уроку (5 класс) на тему

Урок деч ордыжсо паша: «Тазалык – эн кугу поянлык».

Цель: йоча-влакым арулыклан туныкташ, тазалык верч тыршаш кумыландаш, йылме лывыртыме пашам эртарен колтымаш.

Задаче – влак :  1.Ойлымо йылмыштым лывырташ;

                           2.Тазалыкым изинек шуараш кумыландымаш;

                           3.Кулешлыкше нерген умылтараш;

                         Мероприятийын эртымыже.

Туныктышо. Чыланат ончалына сценышке, мом тушто возымо?

                                        Калыкмут-влак:

 Таза ен деч таза ен шочеш.  Таза ешыште эре куан.

Таза- улан, таза – поян. Тазалыкым пазарыште от нал.(рушлаже кузе лиеш, кусарыза)

        Йоча-влак, ме таче тендан дене айдемын эн кугу поянлыкше тазалык нерген мутланаш туналына. Айста  тунемше-влакым колыштына 6классыште тунемше-влак мероприятийнам  почыт:

Чемекова Наташа:

1.Эн шерге мыланна тазалык, -

Ойла шукертсек тидым калык,

Садлан мемнан мутна тыгай:

Лияш кулеш лач куртньо гай.

Полушина Алина:

3.Кажне эр, пуйто мор,

Мый куржталын чевергем.

Сай тазалык лийже манын,

мый гимнастикым ыштем.

Халтурин Дима:

4.А вот икте шовын дене

Зубной пастым йората

Пешак сае тиде рвезе

Кулешан пашам ышта.

5. Петя:

Эрыкта весе портышкемым

Шкеак калошым мушкеда.

Тудо кеч изи шкеже,

Но моткочак сай ышта.

Туныктышо. Йоча-влак, тендан ончылно 6 классыште тунемше-влак

С.Г.Чавайнын  ойлымашыж  гыч сценкым   модын ончыктат.

Туныктышо: Потыр пеш уда улмаш.Тудын книгаже кувар умбалне почанын.Кочмыж годымак шкенжым арун кучен огыл: онышкыжо йоктарен, вургемжым амыртылын. Потыр монгыштыжо устел воктене шинча.Икана Потырмыт деке туныктышо толеш.

(Туныктышо Чемекова Наташа)Мо тиде тыгай? Чыла вере лавыра, шкежат ару отыл? Тышеч тый лек, шольычым уремыште вучен шого.

Потыр: мыйын шольым уке.

(Туныктышо Чемекова Наташа):Уло-уло, тый тудым але от пале.Уремыш лек да вучо, тудо вашке толеш.

(Репин Ваня Потыр):Ом умыло, ала-мом те ойледа.(туныктышо кая, ур толеш)

(Репин Ваня Потыр): Тый мыйын шольым отыл?

(Латухина ПолинаУр):Уке-е.Мыйын пунем яндар, ару.Мый тый гает амырчык омыл.(кая)    пырыс толеш.

(Полушина Алина пырыс) Воштончышыш шкендым ончал.Мый эр годсек кечыште шургем мушкын шинчышым.Мемнан дене тый гает лавыран иктат уке(кая).

Кеча воштончыш

Кенета чурийжым Потыр ужылда:

(Репин Ваня Потыр):

Тыгай мый омыл соптыра,

Тенгече ыльым йытыра.

(Петя)

Воштончыш тудым мыскыла:

Коят тый ялтак соснала.

Лавыра тыштат, лавыра туштат,

Тыгайым ужын, вожылат.

Мушкеш эрдене кайыкат,

Нула чапажым пырысат.

Вот шовын, порошок уна!

Мушкына! ( (Репин Ваня Потыр)  савырнен шогалеш, соснаиге толеш.

(Халтурин Дима. Соснаиге) Эй, изай, сай илет-кутырет?!

(Репин Ваня Потыр)  Мый тыйын изат омыл.

(Халтурин Дима. Соснаиге)  Кузе изам отыл?Мемнам вигак палаш лиеш.Ме лювык  улына. Айда каена, лавыраште  изиш пордалына. Тушто пеш сай лавыра уло.

 (Репин Ваня Потыр) Мыйын лавыраште  почанмем ок шу , лавырам мый ом йорате.

(Халтурин Дима. Соснаиге) Теве тыланет мый пеш ушанем! Ончал кидетым, тувыретым…Айда манам, пырля каена!(соснаиге кая)

Туныктышо:  Мушкына.(шовыным, зубной пастым пуа, Потыр мушкылташ кая)

1.Чемекова Наташа:

Муш кидетым, муш шургетым,  / Нигунам вуд деч ит луд

Лывырталже кап-кылетым   / Шовын шон ден леве вуд!

2. Полушина Алина: Вуд умбак шыдешт ит ончо,/ Шылын ит кай тый эртен.

Муш тый кочмо дечын ончыч /    Муш кастене, муш эрден.

3. Латухина Полина: Уто огыл кечывалым  / суретлыме деч вара

Кид гыч турло чия палым/  Мушкылдаш гын йытыран.

4. Халтурин Дима:  Изада огеш ондале/ Иктым сайын палыза:

Мушкылташ ко йората гын,/ кеч-кунам лиеш таза! 

Репин Ваня Потыр толеш. (Ару, тувыржат яндар.Воштончышыш ончалеш)

Петя : Улат тый ынде йытыра,/  Уке нер мучаштет лавыра..

Ынде Потырым ару рвезе манаш туналыт.

Пырля: Вурс гай пенгыдемын,/ кушкына онар семын –

               Гимнастика вийым пурта./ Тазалык пеш шерге,

              Таза-тиде шортньо,/ Таза ен пашам чот ышта.

Рольым модыныт:  Туныктышо- Чемекова Наташа, Ур- Латухина Полина, Пырыс - Полушина Алина, Соснаиге-  Халтурин Дима, Воштончыш -Нагаев Петя, Потыр – Репин Ваня.

Туныктышо: Айста  экранышке ончалына, а ме школышто кажне эрдене кузерак вара зарядкым ыштена? Нагаева Иринан видиосьёмкыжым ончена.

Видеосъёмка.

Туныктышо:Йоча-влак, таза лияш манын, арулыкым эскерыман.А кузе арулык мутшым кусарена рушлаже кузе лиеш?(аккуратный) Чын, но южо йоча кидым-шургым жапыште мушкаш оркана, шкенжым да шке погыжымат арун ок кучо.Теве ик тыгай його йоча нерген мурым колыштына.

 Його рвезе.(  Чемекова Соня 2 класс да Юра Моалов 4 класс)              

(Чемекова Соня 2класс)

1.Митя, молан шургыштет

Тынар лавыра погынен?   2 гана

(Мочалов Юра 4класс)-Тиде мыйын аваем

Жапыште мушкаш монден.2гана

2.Митя, молан чернилатым

Алят от муш кидыштет?2гана

-Кычал шым му ала-кушко\

авам шовыным пыштен.2 гана

3.Митя, молан тыге школыш

Лавыран кем дене пурет?

-Авам черле, мушшо уке

Ынде вара мом ыштем? 2 гана.

4.Митя, ко  у букваретым

Тыге йоршын амыртен?2 гана

-Тиде пырыс чапаж дене

Книгашем кышам коден.2гана.

Молодец улыда!!!

Туныктышо:А  кызыт  мемнан Орша селаштына спортым йоратыше, пагалыше, марафоныто куржталше Максимова Ольга Александовна дене палымым ыштынем .Тудо шкеже толын кертын огыл, «Сосновый бор»санаторийыш канаш каен,сандене  презентацийым ончаш темлем.

Презентаций «Чон куржталаш ужеш».

           Ольга Александровна Максимова Орша селашкына Морко кундем гыч илаш куснен, ешыж дене шукертсек ила.Тудо 15 ноябрь 1951 ийыште Нурьял Корамас ялыште шочын.

Шукерте огыл школыш вашлиймашке ужынна ыледа шкеж нерген пеш онайын марла каласкалыш.Тунемын шофёр, водительлан, пашам шуко ыштен.1987 ий гыч телым ече дене коштын, а кенежым кажне кечын куржталаш туналын.Спорт – тудын  хоббиже.Эрдене зарядке, вара 3км кажне кечын , паша деч вара арняште 3 гана 5 км дене куржын.1988 ий гыч Малый марафоныш куржталаш туналын, тиде Й-Олаште маргостеатр площадке гыч Шап ер(Озеро Шап) марте 23км куржын.1988ий гыч- 1997 ий марте  эре участвоватлен.Нижний Новгород, Казань,Чуваший, Марий Элын районлаже гыч лийыныт.Кумдан палыме ен-влак дене пырля куржталын: Римма Пальцева, Владислав Зотин да молат. А кызыт скандинавский ходьба дене  кошташ  4 енан группым поген,мыят кумыланынам.Тудо кажне кечын 6 км коштеш да молылан пример шотеш кодеш.

Йоча-влак,тендан ончылно Чемоданова Катя, Булыгина Анюта да Репин Андрей почеламутым лудын пуат.

-Эрдене кынелын, яндар южыш лектын, зарядкым ыштет мо эре?

-Эрдене кынелын, яндар южыш лектын, зарядкым ыштем мый эре.

-Мушкат мо кидетым, шургетым, шуетым, арун шовын дене йыген?

-Мый кажне эрдене мушкам шовын дене кидемым, шургемым, шуем.

-От мондо дыр щёткым, тыгак порошокым пуетым ошын эрыкташ?

-Ом мондо мый щёткым, тыгак порошокым , пуемым ошын эрыкташ.

-Онетым норталын, ош солыкым налын, йыгет мо капетым эр-кас?

-Онемым норталын ош солыкым налын, йыгем мый капемым эр-кас.

-Молодец улыда.

 Презентаций «Тазалык – эн кугу поянлык»

А кызыт ончалына презентацийым, кузерак мемнан туныктышо  да йоча-влак спорт дене кылым кучат (туныктышо-влакын фотошт-влак, кузе нуно турло соревнованийыште участвоватлат).

А кызыт  мемнан деке унала Смоленцева Римма Александровна толын, тудо мемнан поэтессына, пеш шуко почеламутым воза, тазалык нергенат возен, мут тыланда Римма Александровна пуалтеш.

Римма Александровна лудеш.

Пытартышлан чыланат лектыт да пырля каласен кодат:

 «Тазалык – эн кугу поянлык, тудым изинек аралаш кулеш!!!»