Конспект урока "Современная Йошкар-Ола"
план-конспект урока (8 класс) по теме

Илышемын эн чеверже 8 класс

Цель:   1. Йошкар-ола нерген шинчымашым келгемдаш.

 2. Текстымк колышт умылымашым  шуараш

3. Шке шочмо эл дек йоратымаш кумылым ылыжташ.

Урок радам

1. Мотивация: Мыланна серыш толын. Поро жапда лийже марий кундемыште илыше родо-тукымна-влак. Ме кенеж каникулышто тендан дек унала мийынена.  А вес кенежлан ме тендам шкенан деке, Финляндийышке, унала вучаш туналына.
2. Марий элыште ныл ола уло.  Могай олашке каена, палшаш улыда. (синквейн)

Кугу                мотор

Кушкеш              сылнештеш          моторештеш

Тудо Какшан энер сереш верланен

Рудола

Тугеже ме Йошкар-Олашке каена

Мыланна уна-влакым вашлияш ямдылалташ кулеш. Садлан ме таче урокышто экскурсийым эртараш ямдылалташ туналына. Мыйын полышкалышем-влак экскурсовод-влак улыт. Нуно тыланда рудолана дене палымым ыштат.  

3. Повторение

Экскурсийым туналме деч ончыч Йошкар-Ода нерген тендан шинчымашдам терген налына.

Викторина

1. Могай ийыште Йошкар-Олам чоненыт?
2. Рудола кунам Йошкар-Ола лумым налын?
3. Йошкар-Ола гоч могай энер йоген эрта?
4. Куртньыгорно вокзал воктен могай памятникым шогалтыме?
5. Могай сквер лумло парашютисткын лумжым нумалеш?
6. Республикысе краеведений тоштер кон лумжым нумалеш?
7. Марий драме театр кон лумжым нумалеш? Ко тудо?
8. Чавайнын памятникше могай уремыште верланен?
9. Сенымаш бульварыште мыняр фонтан уло?
10. Олаште мыняр ВУЗ уло?
11. Мыняр техникум уло?

4. Новая тема (слайд-шоу)

Урокнан темыже: Илышемын эн чеверже. (выраз. чтение стиха)

Т: Кызытсе Йошкар-Ола – тиде кумда да вияш проспект, урем да изурем-влак, сорал площадь ден сквер-влак , шуко пачашан ку порт-влак. Олаште 300 утла урем да изурем уло. Ола кажне ийын кушкеш, сылнештеш, моторештеш. У площадь, памятник, спортивный сооружений-влакым чонат.

Айста ме тендан дене оланан рудо площадьышкыже ончалына. Эше кажныжын парт умбалныже таблице кия. Тиде таблицым урок мучко возышаш улыда.

- Уна-влак  Ленин площадь йыр могай зданий-влак верланыме нерген йодышташ ямдылалтыт.  (диалог уна  ден экскурсовод), (диалогышто тыгай мут-влакым кучылташ лиеш – шола могырым, пурла могырым, ваштареш)

У: Ленин площадь моткоч кугу. Теве шола могырыштыжо мо верланен?

Э: Тыште  марий кугыжаныш университетын тун корпусшо  верланен.

У: Пурла могырышто мо уло?

Э: Пурла могырышто Марий политехнический институт верланен?

У: Ончылно могай театр?

Э: Ончылно Шкетан лумеш марий драме театр уло?

У: Эше могай театр олаштыда уло?

Э: Эше Эрик Сапаев лумеш опера да балет театр, руш академический театр, Марий самырык театр, курчак театр пашам ыштат.

Т: Ленин площадь деч тораште огыл вес площадь верланен. (Березина Саша)

Э: Тиде площадь руш воевода Ноготков-Оболенскийын лумжым нумалеш. Тудланак тыште памятникым шогалтеныт. Тыште национальный художественный галерей, ятыр мотор полат-влак улыт. Пдощадьым кугу шагат сорастара.

Т: Кызыт ме Какшан сер деке волена да Чавайн бульвар мучко каена.

Э: Чавайн бульвар Какшан вес серыштат шуйна. Тушто марий профессиональный музыкылан виянашыже негызым пыштыше И.С.Палантайлан памятникым шогалтыме. Какшан воктене Константинов лумеш руш академический театр верланен. Тыштак Никонов лумеш площадь уло. Уремын пурла могырыштыжо мотор, чатка полат-влак чоналтыт.  Булвар - олан ик эн сылне уремжылан шотлалтеш.  Тиде уремым кенежым фонтан ден чевер пеледыш – влак сорастарат. Тыштак икымше марий писатель  Чавайнлан памятникым шогалтыме.

Т: Ынде ме каныме паркыш толын шуынна.

Э: Каныме парк Йошкар-Олаште илыше –влакын ик эн йоратыме верышт. Вет тыште, мотор пуртус лонгаште яра жапым эртараш моткоч сылне вер. Йоча-влакланат тиде верыште канаш моткоч келша. Вет кенежым турло аттракцион пашам ышта. Телым ече дене кошташат пеш сай. Паркыште «Тукым пушенге» памятникым шогалтыме. Тиде скульптурым Марий Элын пайрем кечынже 4 ноябрьыште 2008 ийыште почыныт. Тыште ме марий семузгар дене шоктышо  самырык рвезым, поръеным да шонгыеным ужына. Скульптура покшелне – пушенге, илыш вий. Тудо марий калыкын курым гыч курымыш шарлен толшо традицийжым ончыкта.

Т: Айста меат каналтена. Марий семым колыштына. Могай семузгар дене шоктат палыза.  Каныме парк деч  сенымаш бульвар туналеш.

Т: Мемнан олаште эше ик кугу площадь уло. Тиде чап площадь (Рослякова)

Э: Чап площадь ик эн кугулан шотлалтеш. Тыште Чап памятникым ужаш лиеш. Тиде памятникым Кугу Ачамланде сар годым шочмо эл верч вуйым пыштыше-влаклан шогалтыме. Тудын кукшытшо 18 метр, а салтакын кугытшо 3 метр. Чап монумен воктене курымашлык тул йула. Тыштак Совет Ушем Герой –влаклан мемориальный кум ыштеныт. Чап площадь деч Чавйн бульвар да Сенымаш бульвар туналыт.

Э: Сенымаш бульвар - ик эн мотор бульвар. Кенежым тудо чевер пеледыш дене леведалтеш, тыгак уремым фонтан-влак сорастарат. Тыште «Пиалан еш» памятникым ужаш лиеш. Вет еш - тиде ончыкылык волгыдо илышлан  куан. Сенымаш бульвар мучашыште  «Дружба» стадион, Ленин лумеш культур полат уло. Бульварыште канаш чапле тенгыл-влакым ыштеныт. Кенежым кас еда тышке калык яндар юж дене шулалташ, икте - весе дене ваш ужын мутланаш лектеш.

Т: Йошкар-Олаште эше ик сылне вер уло. Тиде – Кремль.

Э: Царевококшайский кремльым 2009 ийыште почыныт. Шукерте ожно тиде верыште рок курык ден кукшо савар лийын.  Кызыт кукшо йошкар пырдыж авыра. Тушто 4 башне уло. Кремль покшелне Фёдор Иоановичлан памятникым шогалтыме. Вет ожно  олам тудын куштымыж почеш чоненыт. Тыгак пырдыжыште стенд-влакым ыштеныт. Тушто тошто олан фотографийже-влакым ончаш лиеш. Кукшо пырдыж воктене пушко-влакым ужаш лиеш. Тиде ончаш толшо-влакын эн йоратыме верышт. Тышан нуно фотографироватлалташ йоратат.

Закрепление:

1. Чын але чын огыл.

Ленин лумеш площадьыште марий пединститут верланен.

Оболенский-Ноготоков Царевокшайскым чонаш указым ыштен.

Паркыште канаш-эн сай вер

Шагатым Чап площадьыште ужаш лиеш.

Кремльыште пырдыж воктене шуко пушко уло.

«Дружба» стадион Чавайн бульварыште верланен.

Сенымаш бульварым да Чавайн бульварым фонтан да мотор пеледыш-влак сорастарат.

Чап монументым Оболенский лумеш площадьыште ужаш лиеш.

2. Т: Экскурсовод-влак кучыкын Йошкар-Олан эн сорал верлаж дене палдарышт. Теат шке пашадам ыштенда очыни.  Айста ончалына таблицым.

Установка: тиде могай  памятник, кушто верланен, тудо ко лийын.(текстым чонаш)

3. Мо тыланда эн чот келшен?
4. Т: Кызыт экскурсовод-влак уна-влак деч Йошкар-Ола нерген мом шарнен кодмышт нерген икмыняр йодышым пуат.

Т: Олаште ятыр урем марий калыкын лумло эргыштын лумжым нумалеш.

Кроссвордышто нунын лумышт ончыкталтын.

1. Марий прфессиональный музыкылан виянашыже негызым пыштыше композитор.
2. «Чолга шудыр» повестьыми ко возен?
3. Марий композитор-влак кокла гыч ко икымше сымыктыш кандидат учёный степень лумым   налын?
4. Совет Ушем Герой, тудо тушман амбразурым шке капше дене петырен.
5. Икымше марий учёный,  этнограф, линвист.
6. Тиде Совет Ушем Герой, тыгак шке капше дене тушман амбразурым петырен.
7. Тиде самырык удыр Лапшино селаште шочын, партизан отрядыште лийын.

Т: марий кундемыште моткоч  талантан, чолга да тале марий удыр-рвезе иленыт да илат. Нуно мемнан шочмо элнам тузатат, чапландарат. Нунын шортньо кидышт денак чыла тиде моторлык ышталтын. Ме тудым арален кодаш тыршышаш улына.