Класс шагы, 1 класс
классный час (1 класс)

 Класс шагынын план чорудуу:

«Ынак Школам – чедип келдим уткуп ап кор!»

Сорулгазы: - уругларны бот-боттарынга таныштырып, школа-биле таныштырып, 11 чыл ишти ооренир школазынга ынаан, камныг хумагалыг болурунга ооредип, кижизидер база школага ооренкчи кижинин сагыыр ужурлуг езу-чурумун тайылбырлаар. Ада-иенин ажы-толунун кижизидилгезинге, ооредилгезинге кичээнгейин, сонуургалын оттурар. Ог-буленин болгаш уругларнын школа назы четпейн тургаш билип алган билиин тодарадыр.

Дерилгези:  школа чуруу, янзы-буру чуруктар, чагаа хаптары, шариктер, чагаай белектер, хогжум дерилгези.

Киржикчилери: 1-ги классчылар, оларнын ада-иелери база школанын башкылары.

Эрттирер уези: сентябрь 1, 12 шак

Класс шагынын чорудуу:

1. Киирилде кезээ

Башкынын созу:

- Сентябрь 1 моорлап келди

Экии шупту менди-ле бе

Эртем-билиг хайырлап бээр

Эргим ынак школан бо-дур!

Бичии чаштар чечек туткан

- Бирги классчы болу бердим

Баштайгы мээн байырым-деп

Авазынга, ачазынга

Аажок ооруп чугаалааннар.

- Экии, шупту хундулуг бичии чаштарывыс 1-ги классчылар база хундулуг ада-иелер, башкылар. Бо хун бистин кайгамчыктыг чараш 1 дугаар школачы байырлалывыс.  Бистер школада  бо хунден эгелээш,  Шамбалыг ортумак школазынын 1-ги классчылары болу берген бис. 

- Ооренир бажынывыстын адын чуу деп адаар ийик бис, уруглар? (урургларнын харыызы)

- Эр, хейлер шын-дыр ШКОЛА – деп адаар бис.  Школа чок болза оореникчилернин ооренир чери чок болур, а ооренкчилер чок болза, школа ээнзиргей болур. Бо хун бисти мындыг чараш Билиглер хайырлакчызы Школавыс бисти уткуп хулээп алган. Бис бо школанын бичии 1-ги класска ооренир чурттакчылары болур бис.

- Каш чаа чурттакчы келген- дир санаптаалынарам, уруглар. (1,2,3,4,5,6,7,8,9,….)

- Шын-дыр, каш  чаа чурттакчы келген-дир бис. Ам шупту таныжып алыр бис бе? Кым деп улус силер база силернин ог-буленер дугайында дыка билип алыксап тур бис.

(Ог-булелер чангыстап унгеш, онаалга кылдыр берген презентацияларын база оореникчинин таныштырылга шулуун бараалгадыр)

- Ог-буле боттарын таныштырарга-ла, бис адыш часкап таныжар бис, уруглар!

2 . Оореникчи кижинин сагылга чурумун база школанын дурумнерин таныштырары.

- Хундулуг, 1-ги классчылар силер бо хун оореникчи апарган силер.

1. Оореникчи кижи дээрге кандыг кижил ол? Билир силер бе?

2. Оореникчи кижи школага бодун канчаар алдынар ужурлугул?

3. Оореникчи кижи школага кымнын чугаазын дыннаар ужурлугул?

4. Оореникчи кижи канчаар ооренир ужурлугул?

5. Оореникчи кижи чугле каш деп демдек алыр дээш кызып ооренирил?

- Бичии чаштар, 1-ги классчылар силер бо хун оореникчи кижинин дурумнери-биле таныжып алыр силер, ону улгаткыжеге чедир утпас ужурлуг силер.

3. Моорейлер

А) Пантомима – тоолдар, мультфильм коргузуу:

 - Класстын ада-иелери 1-зи 3, 1-зи 4 кижи кылдыр командага  чарлып алыр бис. Ол 2 командадан 1-1 кижи унуп келгеш, стол кырында 2 чагаа хавын  1-1 кылдыр  шилип алыр силер. Ол  чагаа хавында тоолдун/ мультфильмнин маадырлары бар. Мен ол тоолдун/мультфильмнин адын адавайн узундузун номчуурумга, силер ол тоолда болуушкунну ыыт чокка коргузер силер. А уруглар ол тоолду/мультфильмни дыннавышаан коргеш, тоолдун/мультфильмнин адын тывар силер, уруглар.

1-ги тоол (мультфильм)

-  Бир-ле катап принцесса биле принц чурттап чораан. Принцессанын  чаражын улус чон чуге-даа деннеп шыдавас турган. Ол дангынаны адааргаар чудек кадай турган. Ол кадай ол чараш принцессаны коруп кааш, чаражын адааргаай берген. Принц аннап чорупкан уеде бажынынга принцесса чааскан турда, чудек кадай, принцессага  хоран яблок берипкен. Принцесса ол хоран яблокту чипкеш,  кезээ монге удуй берген. Принц чанып келгеш коорге, принцесса кээп душкен болган. Принц ыглап, сыктап шаанга кирген. Ыглап-ыглап принцессаны чыттаптарга принцесса оттуп келген.

- Чуу деп тоол – дур, уруглар?

- Шын-дыр," Спящая красавица".

2-ги тоол / мультфильм

- Бирле черге авазы биле бичии уруг чуртТап чораан. Бир-ле катап авазы бичии уругну:

- Кырган-аванга бо пирожкилерни чедирип бер - деп айбылаан.Ол кырган-авазынга пирожкилер чедирип бээр дээш чорупкан. Ону чазый, чилби чудек бору дынап каапкаш, бичии уругну мурнай халып чорупкаш, кырган-авазынын бажынынга чедип келгеш, кырган авазынын орунунга кырган-авазы болуп мегеленип чыдып алган. Бичии уруг кырган-авазынын бажынынга чедип келгеш, кырган-авазын айтырган:

- Чуге сээн кулаан улуг чувел, кырган-авай?- деп айтырган

- Сени эки дыннаар дээш уруум- деп харыылаан

- Чуге сээн думчуун улуг чувел? – деп айтырган

- Сени эки чыттаар дээш- деп харыылаан

- Чуге сээн диштерин улуг чувел, кырган-авай?– деп айтырган

- Сени чиир дээш – деп харыылапкаш бору тура-ла халаан.

Шак ол уеде анчылар келгеш боруну адып каапкаш бичии уругну камгалап алганнар.

- Чуу деп тоол-дур уруглар?

- Шын-дыр, Кызыл бортчугеш.

Б) «Баштак солун шарикчигеш»

Оореникчи кижи бурузунде столдарынын кырында 1-1 шариктер салып каан мен. Ол шарикти чара идипкеш, иштинде солун белек-биле саазында айтырыг  бар, ол айтырыгны авазы-биле бээр самбыра мурнунче унуп келгеш  харыылаар. Авазы айтырыгны номчуп бээр, а оореникчи харыылаар.

- Адыр ыяш кезип алгаш                                          

Аалынга эккээрге

Аажок чараш оол апарган

Кым деп тоолдун маадырыл? (Буратино)

-  Бо чурукта тоол маадырларынын аттарын ада? (Ниф-Ниф, Наф-Наф, Нуф-Нуф)

- Тыва улустун тоолунда кым деп маадырны балыкчы дээр ийик бис? (Багай-оол)

- Чайны, кышты  кандыг оннерге домейлээр дир сен?

- Октаптарга –Айоо -  дивес, дедир чаштаар ойнаарагым? (бомбук)

- Ол уктар аргып бээр, амданныг  пирожки быжырып бээр. Бажынын дугу ак-ак, холу арны дырышкак. Сени черле кончувас. Кымыл ол? (кырган-ава)

- Ол дээрге кажан шупту чангыс черге турда: авазы, ачазы, кырган-авазы, кырган-ачазы, уруу, оглу ________ дээр. (ог-буле)

- Чаашкын соонда тыптып кээр  чеди оннуг. (челээш)

- ында ойнаарактар дыка хой, эртенин-не ынаар далажып баар турдум, чугле анаа удуксавас турган мен. (садик)

- Коруп кааш-ла чиксей бээр донурган чемим? (мороженое)

- Эн-не ынак кижилерин аттарын ада?

- Бо чурукта чуу деп тоолду коргускен – дир? (Золушка)

4. Бирги классчынын дангыраа

- Бис бо хун дыка солун класс шагынга кириштивис. Бо хун бисти школавыс дыка чараш уткуп хулээп алган. Бис школавыстын – бирги классчылар –деп чаа чурттакчылары болганывыста оореникчи кижинин дангыраан дынаалынар.

- Шупту ада-иелер уругларынар чанынче олурупкаш, саазынга уруглар холдарынын истерин чуруптарга, авалары ону эдертир кезиптер. Ол холду тудуп алгаш, оореникчи бодунун дангыраан чугаалааш, холду чыттааш, самбырада азып каан Школавысты дээскиндир азыптар.

5. Бирги классчы болганынга байыр чедирип 1-ги классчынын значогун

 база белекти тутсур

- Хундулуг 1-ги классчы 2018 чылдын сентябрь 1-ни хунунден эгелээш сен Шамбалыг ортумак школазынын школачызы аппарган сен. Байыр чедирип тур бис!