Шагаа
классный час (3 класс) на тему
Предварительный просмотр:
Шагаа сценарийи
-Хундулуг ада-ие база уруглар! Кел чыдар шагаа-биле!
-Шагаа деп чул? (уруглар шулуктерни номчуурлар)
Шагаа дээрге тыва чоннуң
Чаагай сγзγк, чаңчылы-дыр
Айның чаазын, хγннγң эртенин
Алгап йѳрээн байыры-дыр.
Шагның сѳѳлгγ эргилдези
Чыккылама кышты солуур
Чырык чаагай частың бажы,
Шагаа айы чаа чыл-дыр
Арбын малдың кышты хγр
Ашканының демдээ ол-дур
Аккыр сγттен кылган чемниң
Арбын апаар эгези-дир.
Шагаа дээрге сγрээ-боктан
Арыгланып чарлыры-дыр.
Сагыш-сеткил чγден артык
Арыг чаагай болуру-дур
Амыр чыргал буян сиңген
Чаагай ыдык сγзγглел-дир.
Башкы: Шагаа байырлалы ай эгезинден γндезилээн чыл санаашкыны-дыр.Ол чыл санаашкыны 12 ай эргилделиг, чыл бγрγзγ аттыг
- Уруглар шупту чылдарны адаар-1.Куске,2.инек, 3.пар, 4.тоолай, 5.улу,6. чылан,7. аът, 8.хой, 9.мечи(сарбашкын),10.дагаа,11. ыт, 12хаван.
-Ам чγγ чылы келирил? ( … )
Бистиң ѳгбелеривис шаг-шаандан бээр шагаа кээрге-ле чолукшуп, мендилежир чораан.( чолукшуурун тайылбырлап кѳргγзер).
Ада- ѳгбе бурун шагдан
Айның чаазын уткуп аарда
Оран-таңдаа чалбаргылап
Одун салып,чажыын чажар
Чаагай чаңын кагбаалыңар.
(Артыш кыпсып алгаш-улуг кижи чалбарыыр)
Θршээ Хайыракан!
Чыл бажы эртти,чылан бажы чылбырады
Уткуп турар чаа чылым, уттундурбас кежиктиг,
Ууттунмас буянныг болзун!
Улуг чуртумга чаа дайын турбазын!
Улус-чонум амыр тайбың чурттазын!
Албаты чонга аарыг-аржык халдавазын!
Чедип келген чылан чылы
Чедиишкинни эккээр болзун!
Шагаа хγнγ мѳѳрейлиг
Адыг-чарыш маргылдаалыг
Чадан адаал,багдан кагаал,
Адааннажып тевек тевээл
( оолдар аразынга тевек теп маргыжар)
Тыва чонум тывынгыр чон
Дыңгылдайлап ойнап- хѳглээр
Тывызыктап маргыжаалам, тыпаан кижи догааштырзын!
(Тывызыктар маргылдаазы)
Yлегер сѳсте нγгγл чок
Yер сугда байлаң чок
Yлегер сѳстерден
Угаады кааптаалыңар, че
( Yлегер домактар маргылдаазы)
Челер -ойнуң челери дег
Чечек -чимис саглаңнадыр
Дγрген чугаа хоорун салып
Дγңгγредир эгелээли.
( Дγрген чугаалар маргылдаазы)
Ыры бажы каткан эвес
Ыргай бажы катты-ла ыйнаан
Ыргай бажы катса-даа-ла
Ылап γнер харын чараш
Ырлажып,кожумактап маргыжар бис бе?
(кожумактар маргылдаазы)
Кажык ойнап, даалылаал
Кагжып, ѳрγп шыдыраалаал,
Шуру шуутчуп,чинчи тыпчып,
Шупту хѳглеп ойнаалыңар
(Тыва оюннарны ойнап болур- чинчи чажырары,Аскак-Кадай…)
Чолукшужуп, ойнап-х ѳглеп
Чонувустуң шагаа- байыр найырынга
Сеткил сергек, омак-хѳглγг кириштивис.Сагыш-сеткил ак сγт дег арыг болзун!
Yлегер домактар.
Октаргайңын – иези хγн Улуургак болбас дээр
Кижинин иези- чер. Уйгужу чорбас дээр.
Эки аъттыг бол, θѳрγңге ѳжээргеп чорбас,
Эш- ѳѳрлуг бол. Ѳѳнге ѳкпээргеп болбас.
Эки аът орук часпас. Чалгаадан сѳс γнер,
Эдирек куш хѳл часпас Чазыйдан оор унер.
Ыштыг-даа бол, ѳѳ эки, Эки аъттыг бол,
Ырак-даа бол,эжи эки. Эш- ѳѳрлуг бол.
Бодун кижизидер дизе, Эки аът орук часпас.
Боданыр херек. Эдирек куш хѳл часпас.
Чевен кыс чеп эжип билбес
Сеткилге ак херек, Чевен оол балды сыптап билбес
Ажылга шынар херек. Шиник хеп –шинчи киирер
Шиитпирлиг кижи чиге сѳглээр
Сеткил чаражы- эп, Ажылчын болзуңза, тараа чиир сен
Чечек чаражы- шеңне. Чалгаа болзуңза хонак чиир сен
Эки аъдыңны, дошка кызава
Арт кырынга чажыын чаш. Эки эжиңни, чокка кызава.
Арат чонуңга кγжγң киир.
Дурген чугаалар.
Урук-урук, Ыратпайн, Туруглаза,туруглазын
Узун урук. Уруктадым. Чуңма телер чудавазын.
Уруктаарга, Уруктаткан Шынаалаза, шынаалазын
Ушта маңнаар оглаа кулун- Шыгын оъттап шынаалазын.
Маңаа харын- кулун аъдым Шынаалаза, шыргай сериин
Бажын дозайн. Чыраа-Бора. Серииннезе,сериин чайлаг
Дозарымга, Чыраа-Борам Чайлаглаза, чаагай сиген
Доора халыыр. Чындың- чындың, Сигеннезе, шими долар
Халыза-даа чындыңнады Доларлаза, доскаар хойтпак
Кайын ыраар чыраа-ла! Хойтпактаза, хоолулуг чем.
Кѳрдум ,кѳрдум Ок дегзе, θскелер-даа
Хой-ле чылгы. Олча улуг. Θѳрлер-даа
Чылгылаза Улуглаза, θѳдежоктар-даа
Чыраа ,саяк. Буур ,сыын. Θѳлет, дѳрбет-даа
Саяктаза, Сыынназа , θѳр куштар-даа
Сагыш ышкаш. Сыгыр адыг. Θске башка-даа
Ышкыштаза, Адыглаза, θѳреникчи чон-даа
Ылгын дурген. Алдын ѳду. Θѳрγшкγлγг чоруп тур.
Дургедезе, ѳдун алза,
Дуурге , боо. Ѳртектиг эм.
Боолаза,
Борбак ок.
Тывызыктар.
Эътте тудуш эстеңнээн Матрос дег, шокар бол
эрээн-шокар аржыылдыг, матрос-даа эвес мен.
буду, холу чок Бора-талда аскан
муң-муң куяк камгалалдыг борбуякка чурттаар
тѳрγмелинден чивеш дивес, Опчок оолдар келзе,
тѳгерик карактарлыг, ойладыптар чаңныг
адыр тук дег,кудуруу имилеме демниг
амыр-саам чок кыйбыңнаан, ишчи ѳѳрлγг чγγ мен?( тас-ары)
агым хемде, хѳлде
амы-тыны тудуш Талыгырже кайгаан, дайнанып-ла турар
амыттанны меңээ Дѳңгеликтер чγктээн, дѳңгγр болгаш улуг
айтып берип кѳрγңерем. Азыраан мал аймаа, адын тып кѳрγңерем.(теве)
(балык)
Ыйба-хγл дег бурулаан, Шуглак чок γжγγр, суг чок чунур.(диис)
Ыылаан, шиилээн,
Карак-кулак хапыйтыр Курт эвес-ужар, куш эвес- чалгынныг.(ховаган)
Кадааш сорар думчуктуг. Дошка дег боттуг,буга дег мыйыстыг.(дооскара)
Аң, мал, кижээ чайын Даг кырында чаттылды,дазыл-дамыр чылытты.(х
Амыр бербес чγл аан ол?(ыргак-сээк) Дγгде кызаш, мында кызаш,
боду кызыл.(дилги)
Хендир-биле бурундуктаар Аптарам ишти ак кажыктарлыг.(диш)
Хензигие боттуг Чаңгыс чаак сая диштиг.(щетка)
Кедер хептиң иези,
Кежээ кыстың ѳңнγγ чγл?(ине)
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
классный час "Шагнын чаазы- Шагаа хуну келди"
Шагаа байырлалы. Сорулгазы:1.Тыва улустун хундулээчел, эвилен-ээлдек,...
Шагаа-ыдыктыг байырлалывыс
Шагаа - праздник Белого месяца, знаменующий встречу Нового года по лунному календарю, имеет древние и прекрасные традиции, ставшие неотъемлемой частью богатейшего духовного и культурного наследия наше...
Шагаа-ыдыктыг байырлалывыс
Шагаа - праздник Белого месяца, знаменующий встречу Нового года по лунному календарю, имеет древние и прекрасные традиции, ставшие неотъемлемой частью богатейшего духовного и культурного наследия наше...
Шагаа - ыдыктыг байырлал.
Бо класс шагында уругларга тыва улустун чаа чыл байырлалы Шагаа дугайында ооредири. Тыва улустун оюннарын ойнадыры....
Общешкольное внеклассное мероприятие "Шагаа - 2013"
В Туве, как и других странах и на центральной и восточной Азии, новогодние празднества занимают самое важное место в календарной традиции. По тувински Новый год называется Шагаа. Оно означ...
Шагаа келди чолукшуулу
ШАГАА КЕЛДИ, ЧОЛУКШУУЛУ! Шагаа дээрге Төп Азия чоннарының, ол болза кыдаттар, маньчжурлар, моолдар, көрейлер, японнар, тибеттер, буряттар, база ...
«Шаг чаагай, шагаа чаагай !» Улуг болуктун уругларынын «Шагаа» байырлалынын сценарийи.
«Шаг чаагай, шагаа чаагай !»Улуг болуктун уругларынын «Шагаа» байырлалынын сценарийи.Шагнын чаагай эргилдезиШагаа хуну унуп келдиЧанчыл ындыг артыш-санынЧаагай чыдын айдызаалы !...