Элифба бэйрэме
материал (1 класс) по теме

Теләкәй төп гомуми белем бирү мәктәбе

Әлифба бәйрәме

Укытучы: Мусина Гөлнара Миркасыйм кызы

                                                                                                                                                                 1 нче укучы: Күтәренке күңелле,

                        Бар да көләч, шат бүген!

                        Күктә кояш елмая,

                        Яшерә алмый шатлыгын.

2 нче укучы: Җырлыйсы килеп кенә

                        Тора барыбызның да

                        Көтеп алган бәйрәме

                        Бүген һәммәбезнең дә.

3 нче укучы: Җыр күтәрә күңелне,

                        Бар да көләч, шат бүген.

                        Безнең “Әлифба” бәйрәме,

                        Котлагыз безне бүген.

4 нче укучы: Күч безнең күңелгә

                        Җыр яме, җир яме.

                        Рәхим ит, түрдән уз –

                        Әлифба бәйрәме.

Укытучы: Кадерле укучыларым, хөрмәтле әти – әниләр, кунаклар! Бүген бездә зур бәйрәм – Әлифба бәйрәме! Әле 1 нче сентябрь иртәсендә генә мәктәп бусагасын тәүге мәртәбә атлап кергән нәниләр бүген беренче җиңүләрен бәйрәм итәләр.

          Әйе, хәрефләрне тану, иҗекләр, сүзләр төзү, укырга өйрәнү җиңел булмады. Әмма тырыштыгыз, өйрәндегез. “Тырышкан табар, ташка кадак кагар” диләр. Булдырдыгыз! Бүген безнең сыйныфтагы һәрбер бала укый, яза, саный белә. Чын күңелдән котлыйм сезне, укучылар!

           Әлифба – баланың беренче уку китабы. Мәктәп бусагасын атлап кергәч тә ул туган телебез хәзинәсен шушы китап ярдәмендә өйрәнә башлый. Балалар Әлифбаны тәмамлап йомгак ясарга җыелдылар. Кышның бер матур көнендә алар бәйрәм итәләр. Балалар! Әлифба сезне нәрсәләргә өйрәтте икән? Сөйләп күрсәтегез әле.

1 нче укучы: Алтын яуган көзге көндә

                          Тыйнак үттек класска.

                          Әлифбаны кулга алдык

                          Әй сөендек шул чакта.

2 нче укучы: Әтием дә, әнием дә

                          Бу көнне бик көттеләр.                

                          Балалардай дулкынланып

                          Мине озата килделәр.

3 нче укучы: Тышта ап-ак кар яуганда

                          Без җыелдык бәйрәмгә.

                          Безнең шатлык эчкә сыймый

                          Сезгә ничек сөйләргә?

4 нче укучы: 39 хәреф белән

                          Таныштык без тиз генә.

                          Олы ярдәмчем булдың син,

                          Рәхмәт инде, Әлифба!

5 нче укучы: Сәнгатьле итеп сөйләргә,

                          Анлаешлы укырга,

                          Табышмаклар чишәргә

                           Өйрәттең син Әлифба!

1 нче укучы: Кызларны ул зур ярдәмче,

                          Булышчы булсын диде.

                          Эшләгән һәрбер эшләре

                          Елмаеп торсын диде.

2 нче укучы: Ә малайларны Әлифба

                         Өйрәтте җитез булырга.

                         Батыр, кыю кешеләрдән

                         Үрнәк алып торырга.

3 нче укучы: Өйрәтте Әлифба безне

                          Табигатьне сөяргә.

                          Кечкенә апайларыбызга

                          Бул син дустым дияргә.

4 нче укучы: Курыкмаска салкыннан,

                          Яңгыр, яшен, карыннан.

                          Дус булсагыз, яратсагыз,

                          Файда тияр барыннан.

5 нче укучы: Өйрәтте чиста булырга,

                          Пөхтәлекне сакларга.

                          Усал, явызлардан безгә

                          Кечеләрне якларга.

Бергә: Әлифба, Әлифба,

             Китәсең бит инде.

             Җыр итеп җырлыйбыз

             Иң соңгы битеңне.

“Әлифба” җыры

Убырлы керә.

Убырлы: Туктагыз әле, туктагыз! И, Ходаем, үзләре бәйрәм итәләр дә, бәйрәм итәләр. Ник мина дәшсеннәр? Мина чакыру җибәрсәгез, кәгазь бетәр идемени? Менә кызык итәм әле үзегезне, тылсымлы себеркем белән бәйрәмегезне өзәм дә китәм.

Укытучы: Гафу ит инде безне, Убырлы! Башка бәйрәмнәргә чакырырбыз. Бәйрәмебезгә комачаулама гына.

Убырлы: Ярар инде, тик бер шартым бар. Мин сезгә табышмаклар әйтәм. Шунда сезгә кирәкле сүз чыгачак. Шул сүзне тапсагыз, дәвам итәрсез бәйрәмегезне!...

Укытучы: Әйдә, Убырлы, сынап кара балаларны.

Убырлы: Табышмакларым әкият геройларына багышлана.

1.Карурманда йөридер, кети-кети уйныйдыр. (Шүрәле)

2.Шүрәленең бармагын кыстырган егетнең исеме. (Былтыр)

3.Тәгәрәп китеп әбидән, бабайдан, куяннан кача алган, төлкедән кача алмаган. (Түгәрәк икмәк)

4.”Попугай белән леопард” әкиятендә леопард өстенә кем су сибеп торды? (Фил)

5.Арыш арасындагы капкынга нинди әйбәт хайван эләкте? (Болан)

6.Бабай нәрсә чәчкән? (Шалкан)

Убырлы: Ой, молодцы, бар табышмакларга да дөрес җавап бирдегез. Укыйк әле, нинди сүз килеп чыкты?

Укучылар: Ә Л И Ф Б А

Укытучы: Убырлы, телисеңме балалар сина Әлифба сүзендәге һәр хәрефкә шигырь сөйләп күрсәтәләр.

Убырлы: Телим.

1 нче укучы: Әтәчем иртә тора.

                        Һава ярып кычкыра.

                        Ашыгырга куша ул

                        Мәктәп – белем иленә.

2 нче укучы: Күзләремнән яшьләр чыкты,

                        Капкан идем лимонны.

                        Сары булгач, бик тәмле дип

                        Белгән идем мин аны.

3 нче укучы: И хәрефе ипидә бар,

                        Бар ул ил һәм иректә.

                        И хәрефе икелегә

                        Укымаска өйрәтә.

4 нче укучы: Фил бүрәнә ташып йөри

                        Кара урман эчендә.

                        Һаман тора күз алдымда

                        Күрсәм дә тик төшемдә.

5 нче укучы: Бакалар җырлый буада

                        Отып калырга уйлыйм.

                        Б хәрефен яхшы белеп

                        Бишле алырга уйлыйм.

1 нче укучы: Алма бакчасында алма,

                        Әтием алма ташый.

                        А хәрефен өйрәнәм мин

                        Алмалар ашый-ашый.

Убырлы: Укучылар, бик тырыш, белемле икәнсез. Мин бик шат. Миңа әкиятемә китәргә вакыт җитте. Сау булыгыз!

 Укытучы: Сау бул, Убырлы!

“Өйрәтәләр мәктәпләрдә” җыры

Шүрәле керә.

Шүрәле: Убырлы миңа Теләкәй мәктәбендә Әлифба бәйрәмендә булдым дигәч, көнчем килде. Мин дә барып, хәлләрен белеп килим әле дидем. Сез мине таныдыгызмы соң?

Укучылар:  Таныдык, Шүрәле.

Шүрәле: Мин кайсы әкияттән?

Укучылар: “Шүрәле” әкиятеннән.

Шүрәле: Минем турыда кем язган?

Укучылар: Габдулла Тукай.

Шүрәле: Молодцы, укучылар! Убырлы сезне бик тырыш һәм белемле балалар диде, минем дә сезне сынап карыйсым килә. Әйдәгез әле, бер уен уйнап алыйк. Мин сезгә бер сүз бирәм. Сез шул сүзгә кергән хәрефләрдән генә башка сүзләр төзегез: КӨНБАГЫШЛАР

Шүрәле: Булдырдыгыз, балалар. Хәзер мин сезгә сораулар бирәм, аларга тиз генә, бер сүз белән, кыска гына җавап бирергә кирәк.

1.Урман санитары... (Тукран)

2.Кәбестәнең үзәк өлеше... (Күчән)

3.Озын колак, кыска койрык... (Куян)

4.Җәнлекләр патшасы... (Аю)

5.Дәрескә чакыра... (Кыңгырау)

6.Буратино нәрсәдән ясалган... (Агачтан)

7.Какмый, сукмый, ә үзе елата... (Суган)

8.Аяксыз, кулсыз, күлмәк кия... (Мендәр)

Шүрәле: Убырлы алдамаган икән. Бигрәк тырыш балалар булдыгыз, рәхмәт! Миңа китәргә вакыт, мине әкиятемдә көтәләр. Сау булыгыз!

Укытучы: Укучылар, бүген без кунаклардан өзелеп тормыйбыз. Ничек күңелле бит кунак килгәч. Әнә тагын бер кунак килә безнең бәйрәмгә. Әйдә, рәхим ит, Кызыл Калфак!

Кызыл Калфак керә.

Кызыл Калфак: Кадерле 1 нче класс укучылары! Бүген сез иң беренче, иң кадерле уку китабыгыз – Әлифба белән саубуллашасыз. Сезгә уңышлар телибез, “5”легә укыгыз. Кемә иң күп “5”ле, шул иң көчле! Минем кәрзинемдә сезгә сораулар һәм биремнәр бар. Кем зирәк? Кем минем сорауларыма җавап бирә алыр микән?

   1.Су анасының алтын тарагы кайда төшеп калган? (Басмада)

    2.Явыз бүре ничә кәҗә бәтиен ашамакчы булган? (Җиде)

    3.Әби белән бабайның тавыгы нинди йомырка салган? (Алтын)

    4.Төлке хәйләкәр, әмма бер әкияттә ул авызын ачып алданып калган. Бу әкиятнең исеме ничек? (Төлке белән Каз)

    5.Бабай нинди балык тоткан? (Алтын)

Кызыл Калфак: Бик дөрес, зирәк икәнсез. Әйдәгез хәзер “Әйләнмәле сүзләр” дигән уен уйнап алабыз. Моның өчен сүзләрне кирегә укырга кирәк:

СӨТ – ТӨС, ЧАК – КАЧ, ЧАГА – АГАЧ, ТАШ – ШАТ, АЮ – ЮА, АКЧА – АЧКА, САТ – ТАС , ТАК – КАТ, ТАЗА – АЗАТ, ДУС – СУД.

Кызыл Калфак: Ярый, рәхмәт сезгә. Сез зирәк һәм белемле икәнсез. Мин дә сезнең белән бәйрәмдә калыйм әле.

Укытучы: Кал, Кызыл Калфак, кал. Әйдәгез, бергәләп җырлап алыйк.    

“Кояшлы ил” җыры

Доктор Айболит керә.

  Укытучы: Безнең бәйрәмгә тагын кемдер килгән. Әйдәгез, түрдән үтегез.    Исәнмесез?! Безгә ерактан, бик ерактан – сәламәтлек утравыннан Доктор Айболит килгән, балалар.

Доктор Айболит: Балалар, ә сез минем кем икәнемне беләсез микән?

2 нче укучы: Добрый Доктор Айболит

                        Он под деревом сидит.

                        Вот пришли кнему лечиться

                        И зайчиха, и лисица,

                        И жучки, и паучки.

Доктор Айболит: Рәхмәт, балалар, сез мине бик яхшы беләсез икән. Минем сезгә сорауларым бар. Тыңлагыз һәм белсәгез җавап бирерсез.

1.Иң зур байлык нәрсә ул? (сәламәтлек)

2.Иң мөһим гигиена чарасы сезнеңчә нәрсә? (юыну)

3.Тешләрне көнгә ничә тапкыр һәм кайчан чистартырга кирәк? (2 тапкыр, иртән һәм кич)

4.Ашаганда өстәл янында үзеңне ничек тотарга? (сөйләшмәскә, китап укымаска, җәелеп утырмаска)

5.Организмны нәрсәләр чыныктыра? (һава, кояш, су)

Доктор Айболит: Рәхмәт, балалар, минем сорауларыма бик төгәл җавап бирдегез. Барыгызның да сәламәт булуыгызны телим. Ә хәзер миңа китәргә рөхсәт итегез, минем башка мәктәпләргә дә барасым бар. Хушыгыз, сау-сәламәт булыгыз!

Укытучы: Хуш, сау бул, Доктор Айболит! Рәхмәт! Балалар, безне беренче башлап укырга, язарга, сөйләргә, фикерләргә, уйларга өйрәтүче ул – нинди китап инде?

Бергә: ӘЛИФБА!

Укытучы: Әйдәгез бергәләп Әлифбага рәхмәт әйтик инде.

Бергә: Рәхмәт сина, Әлифбам,      

            Хәзер мин укый беләм!                                                                                                                                  

3 нче укучы: Хәрефләр төрле-төрле,

                        Хәрефләр тере-тере...

                        Үзләре сәйлән-сәйлән,

                        Бииләр, әйлән-бәйлән.

                        Тезелгән әнә бергә

                        Сүзләргә әйләнергә.

4 нче укучы: Алтын ачкыч хәрефләр

                        Бүген безнең кулларда.

                        Алда биек баскычлар,

                        Чыгыйк олы юлларга.

                        Хәрефләр серле-серле,

                        Хәрефләр тылсым-тылсым.

                        Тылсымлы бу хәрефләр

                         Һәрвакыт юлдаш булсын!

                        Хәзер инде без, дуслар,

                        Тылсымчылар үзебез.

                         Рәхәтләнеп укыйбыз

                         Татарның һәрбер сүзен.

Туган тел керә.

Укытучы: Әнә көтеп алган кунагыбыз да килеп җитте. Рәхим ит, Туган тел! Түрдән уз!

Туган тел: Көттем мин бергәләп укыр көн җиткәнен

                   Мин әле өр-яңа, бер тапсыз битләрем.

                   Килдем мин никадәр җыр, шигырь,хикәя,

                   Мәкальләр күтәреп.

                   Май ае беткәнче укырга җитәрлек.

Укытучы: Балалар, әйдәгез, туган телгә сүз бирик.

Бергә: Сезнең алда вәгъдә бирәбез:

            Ялкауланмаска, “2”ле алмаска,

            Тырыш булырга, “5”кә укырга!

“Туган тел” җыры

Укытучы: Кадерле балалар! Безнең Әлифбаны өйрәнүдә зур көчләрен куючылар – әти-әниләребез. Әйдәгез, аларга рәхмәт белдерик!

Бергә: Сезгә зур рәхмәтебезне

            Җиткерәбез һәммәбез.

            Олы ярдәмегез өчен

            Башыбызны иябез.

Укытучы: Кадерле укучылар! Сезне тагын бер кат бәйрәмегез белән котлыйм. Сезгә белем үрләрен яулаганда тырышлыклар, түземлекләр, уңышлар телим.

Котларга теләүчеләргә сүз бирелә.

Укытучы: Кичәбезнең икенче өлеше чәй табыны артында дәвам итә.