Открытый -урок по родному ( карачаевскому) языку
план-конспект урока (1 класс)

Десни темасы: «У» таууш бла хариф.

Дерсни мураты: Сабийлени «У» хариф бла шагърей этиу; тюз окъургъа юретиу; тил байлыкъларын ёсдюрюу.

Дерсге окъуу керекле:  Хурджунлу гетен, кесилген харифле, бёлюмле, сёзле, айтымла, экран, проектор, сабийлеге джаныуар маскала, аппликация этерге суратчыкъла.

Дерсни барыуу

1. Сабийлени дерсге хазырлыкъларын билиу
2. Юйге берилген ишни тинтиу

      1.Окъулгъан харифлени къайтарыу

      2.Таблицада юй ишни окъутуу

3. Джангы дерсни ангылытыу

-Сабийле,суратлада не кёресиз?

 Урчукъустаз  улакъ

-Къайсы таууш эштиледи, бу суратда кёргенигизни атларын айтасагъыз?

-Тюз айтасыз У таууш эштиледи.

-Келигиз бу тауушну бир айтайыкъ, созайыкъ, эмда джырлайыкъ.

У-у-у-у-у-у-у

Барыгъызда бирден бир айтыгъыз.

-Къалай айтылады,эшитиледи? (тыйгъычсыз, иги эшитиледи).

-Къаллай тауушду? (ачыкъ, къаты тауушду)

-Келигиз эсибизге тюшюрейик, таууш деб неге айтабыз?

-Хариф деб а неге айтабыз?

Оюн «Харифлени юлеш»

(окъулгъан харифлени эки къауумгъа юлешиу: ачыкъла эмда тунакыла)

-У хариф бла бёлюмлени окъугъуз

(ну, чу, су, турма, тутум, тулу)

Сёзлени окъугъуз къангадан:

У-у-у                       ур                ун              у-мур

Ур                          у-ра              у-на          умут

Ун                          ур-ма          у-нут         у-лан

У-мар                  аша.

Мурат                 тута.

Анам                   ала.

-Къангагъа келиб ким айтым къурайды?

(Сабийле айтымла къуаб, аны окъуйдула)

У - мар,    аша.

Мурат      ту-та.

Анам  ала.

3. Сурат бла ишлеу   41-чи бет

Суратда нелени кёресиз? (джаныуарланы)

Ала не ишлей турадыла?

(джаныуарла школгъа келиб турадыла)

Аланы устазлары кимди? (Асланды)

4. «Театр» оюн

-Сабйле маскачыкъла кийигиз.

(Аслан- патчах устаз болады, сабийле бла ушакъ этеди)

Джаныуарчыкъла назмула айтадыла, керилиу минут этедиле.

Мен Аслан- патчахма!

Бюгюн сизге устазма!

Айтханыма тынгылагьыз, 

Окъуу, билим алыгъыз! 

 Мени атым Айюдю,

Биринчи классха келгенме

Иги окъуй билеме!

Агъач къоянчыкъ чынгайды, 

Чёртлеуюкле ашайды!

Харифле джазама, 

Бёлюмле къурайма!

Тюлкючюкме, къошакъчыкъма!

Сейир, тамаша джырлайма,

Устазыма тынгылайма.

Сизге Бёючюк келгенди,

Дерсин иги этгенди.

Къоян, къоян къоркъакъчыкъ,

Узун ёре къулакъчыкъ,

Джигейчиги къысхачыкъ

Ариучукъду къоянчыкъ!

Тюлкю: Къоянчыкъ ариу эсе да , устазымы айтханын мен иги этеме !

Бёрю: Огъай мен этеме!

Агъач къоянчыкъ: эшта ,эшта мен этеме.

Аслан патчах: Тохтачыгъыз, аланла! Сизге мени айтырым. Бир чегетде джашайбыз, ШОХЛУКЪДУ умутубуз.

Сабийле, керемисиз патчах болмаса нёгерчикле джау боллукъ эдиле.

Бизна Къарачай –Черкесс Республикабызда да кёб тюрлю миллет джашайдыла. Ала  республика башчыбызны айтханын этиб, къарнаш шохлукъ тутадыла.  

Аслан-патчах джаныуарчыкъла бла оюн этеди.

Оюн «Хариф тас болду» (керекли джерге тюзюне хариф саладыла)

5.Керилиу минут

Кюн тийеди мийикден,

      Орайдара –орайда

      Джел урады терекден.

Орайдара -орайда

Джаныуарчыкъла чынгайдыла –

Орайдара -орайда

Дугъумчукъла  ашайла

Орайдара -орайда

Андан сора, къууаныб

Джырчыкъла да джырлайла

Орайда, орайда, орайдарада-орайда!

Орайда, орайда, орайдарада-орайда!

6. У харифни къалай джазылгъанын ангылату, экранда кёргюзюу.

- Сабийле тефтерни аллыгъызгъа тюз салыгъыз  У,у харифлени джазыгъыз.

7. Сёзлюк иш:

- Ким биледи, умут деген сёзню магъанасын?

Умут- уллу адамны да, гитче сабйлени да кёллеринде бир бек  излеген затлары болады, анга умут дейдиле.

- Умут деген сёзню да джазыгъыз

Адам умут бла джашайды – деген нарт сёзню да эсигизде тутугъуз.

- Кесигизни кёлюгюзге да, къуру да иги умутла келтиригиз.

8. Аппликация этиу (Творчество иш)

-Сабийле, эслеб бир карагъыз, хар биринги столугъузда конвертчикле бардыла, аланы ичинде суратчыкъла кёрлюксюз, аланы алыб тефтерге тюзюне джабышдыра билирге керексиз.

-Ким бек ариу, таза ишлесе, анга беш саллыкъма.

(Сабийле аппликация этедиле, джазгъан тизгинлнрини тюбюнде.

 Ариу аппликация суратланы къангагъа тагъама)

9. Дерсни тамамлау

-Биз бюгюн къайсы харифни окъудукъ?

-Ол къаллай тауущду?

-Андан сора не ишледик?

(сабийле толу джууаб бередиле)

10. Юй иш: 41 бетни кесгин окъуръа.

Эсен кёрюшеийк!