Открытый урок по родному языку "Ужуглел"
план-конспект урока (1 класс)

Личностуг  (бот хамаарылгалыг

Чаа-чаа билиглер ажыдар сонуургалын бедирер

Предметтиг      (эртемге хамаарыштыр)

Өөреникчилерниң  билип алган турар ужурлуг  билиглери:

- Чаа үннү ылгап тывары.,ол үннүң артикуляциязын хайгаараары,чаа үннүң дыннаарынга  болгаш адаарынга мергежилге, үннүң  улуг, бичии үжүктери –биле таныштырар ,Слогтар номчуп өөредир., Домактар номчулгазы.,сюжеттиг чуруктар-биле чугаа сайзырадырынын ажылдарын  чорудары;

  Өөреникчилерниң  өөренип ап болур аргалары:

- Сөстерде үннерни ылгап, оларның туружун тодарадып билир; ажык, ажык эвес үннерни болгаш үжүктерни, кыска, узун ажык үннерни болгаш үжүктерни бот-боттарындан ылгап шыдаар; домактарнын болгаш сөстерниң анализ-синтезтиг сайгарылгазын кылып, домактардан сөстерни ылгап тып ооренири

Метапредметтиг

Регулятивтиг  (углаар-баштаар)

Башкынын удуртулгазы-биле даалгаларны кууседип билири

                       Билиин ханыладырынга түннелдер (познавательные)

 Улегер езугаар аас чугаа тургузу, кичээлдин кол сорулгаларын чедип алырын ооренир

             Коммуникативтиг

- ооренген чуулунге хаммарыштыр туннел ундуруп билири;

- номчаан чуулунге хамаарыштыр боттарынын бодалын  илередип билири;

Кичээлдин чадазы ( этап)

Башкының ажыл чорудулгазы

Өөреникчиниң ажыл чорудулгазы

1.Организастыг кезээ

 Ооредилге ажыл-чорудулгазынче барымдаа. (мотивация к учебной деятельности.(2 мин)

Хоглуг конга кынгырт кылды

Кичээл шагы  эгеледи

Кончуг оожум олурупкаш

Кичээнгейлиг оорениили.

Кичээл уезинде канчаар олурарыл? Айтырыгларга канчаар харыылаарыл? Ажылдаарда найыралдыг, демниг болур бис бе? Шупту кичэлге белен бе?

Ам база бир аалчы кел чыдар. Кандыг аалчы эвес. Тып корунерем

Мен кырган-ачамдан чоруптум

Мен кырган -авамдан чоруптум

Силерге аалдап баргаш, база чоруур мен.

Ол чуу-дур, уруглар?

- Шын-дыр, уруглар. Богун бистин ужуглел кичээливисте Борбак далган аалдап келген. Оон-биле кады ооренип, оон даалгаларын кууседир бис. Хулээп алыр бис бе?

Кичээлдиндевизи:  

(бот-боттарынгахулумзуруур

Колобок азы Борбак далган.

2. Билиглернин онза-чугулазы. (актуализация знаний)(4 минут)

     " Борбак далганнын" 1 - ги даалгазы: " Холушкак слогтар"

Бо чулер-дир, уруглар? Бо слогтар чулерни тургузарыл? Бердинген слогтар -биле состерден тургузуп корунерем.

1) ШИ                      ВА

СА

А                            ВИ

2) Состерден тургускаш бижиптер. Эрткен кичээлде чуу деп ун ооренген ийик бис, ол уннун ужуун шыйыптар

.- Шиви, сава, ава.

Чуу деп ужукту шыйып алдынар? Состун кайызында турар-дыр? Ол ужуктун уну кандыгыл? Адап корунерем.

3) Бо сөстер –биле домактардан чогаадып көрунерем уруглар.

1 одуруг: шиви, 2-ги одуруг - сава, 3-ку одуруг -ава.

Эр-хейлер, уруглар. Эрткен кичээлде ооренген унунерни кончуг эки билип алган -дыр силер, деп Борбак далган силерни мактап тур. ( смайликтер бээр)

Слогтар. Слогтар состер тургузар

Шиви, сава, ава

В деп ун ажык эвес, кошкак, ыыткыр

Одуруг аайы-биле домактар чогаадыр.

3. Ооредилгеглиг сорулганы салыры (постановка учебной задачи)

 (2 минут)

Борбак далган : Мени чуден кылганыл уруглар?Мени чуге Борбак далган деп -ле турарыл? Мээ тывызыымны тып корунерем деп дилеп турар шей.Ону чуден кылганын тывызыктан тыпкаш. билип алыр бис.

1.Буян талдың будуу чүс?

-Чүл ол? ( чуруун коргузер)

Ынчангаш далганны чуден кылыр-дыр?

 -Чаа тып алган созувусту ам база адап көрүнерем.

- Бо состе каш слог барыл?

-Бирги слог, ийиги слог?

- Бирги слогтун эгезинде чаа чүү деп үн дынналып турарыл?

-Бо хүн кичээлде чүү деп ун-биле таныжар –дыр бис кым билди?

Сорулгавыс: Т деп ун болгаш Т, т деп ужуктер -биле таныжып, ол ун состун эгезинде турда. шын адып, номчуп ооренир бис.

-тараа

тараадан

тараа

2 слог бар

Т деп ун

Т деп ун болгаш Т,т деп ужуктер

4. Чаа  билиглерни ажыдары»

Сула шимчээшкин

1) Т деп ун-биле таныжылга. Т деп ун кандыг ун болурун билип алыылынарам.

• Бирги слогтун үннерин адаңар.
• Бирги үнү ам база катап аданар ( баштай башкы адаар, оон соонда оорникчилер)
• -Ол кандыг үн-дүр?

Туннел: Бо үннү сөстүң эгезинге адап  турувуста, дыл үстүкү диштерге деггеш, күштүг дааш-биле адаттынар.

2.Т, т деп ужуктер-биле таныжылга ( плакатты коргузуп таныштырар) Ужуун ТЭ деп чугаалаар.

3) Оюн "Состен тып"  ( т деп ун кирген состерден адап корунерем уруглар)

Эр-хейлер. Дыка хой состер билир- дир силер.

Сула шимчээшкин

Арбай, тараа соктап чиир

Аажок кежээ эрес мен

1,2,3..., 1.2, 3

-та

-т-т деп унну адаар

-ажык эвес, куштуг, дулей

Т деп ун кирген состер тывар

5. Тема-биле ажыл

1) Ном-биле ажыл ар. 65

Ынчаарга Борбак далган ном-биле кайы-хире ажылдап, номчуп билир эвес силер, деп турар -дыр. Борбак далганга номчуп бээр бис бе, уруглар?

А) Козенек иштинде парламал, бижимел   ужуктер- биле ажыл.

Б) ажык  слогтарны номчууру

В) состерни одуруг аайы-биле номчууру

Г) сюжеттиг чурук-биле ажыл

-Чурукта чүнү көрүп тур силер?

-Тараа шөлүнде кандыг машиналар ажылдап турарын, Борбак далганга айтып беринерем?

-Комбайн чүнү канчап турарыл?

-Тараадан чүнү кылырыл?

-Далгандан чүнү кылырыл?

Д) Тараа деп сөсуглелди номчууру

А) башкынын улегерлиг номчулгазы

Б)оореникчилернин номчулгазы

Бо  чугааны чуге Тараа днп адааныл? Каш домак бар-дыр?

Туннел. Ынгчангаш далганны чуден алырыл? Тараа тарыыры болгаш ону ажаап  алыр ажыл кандыг - дыр?  Эн берге. Ынчангаш  тараажыларнын ажылын унелеп, хундулеп, чип тураар далганывысты камнаар ужурлуг бис.

Тараа шолун

6. Быжыглаашкын

1) оюн "Каапкан ужукту тып"

...он, ...ал, ....ерек, ...ос, ...ын, ..ур, ...ел, ...ыва, ...аан.

Чуу деп состер унуп келди? Ол ужуктун унну состун кайызында дынналып тур?

2) Бис ам аалчыларывыска кыска-дыннадыглардан дыннадыптар бис бе?

1) башкынын дыннадыы

Тараа янзы-буру хевирлерлиг болур. Чижээ чинге -тараа ( просо), арбай ( ячмень), кызыл-тас ( пшеница). Оларны культурлуг унуштерге хамаарыштырып, тараа аймаа дээр. Бо тараанын хевирлерин бистер чем кылдыр ажыглап чип турар бис. Олар кижинин кадыынга эм бооп чоруур.

2) оореникчилернин дыннадыы

Чинге-тарааны

Арбай

Кызыл-тас

7.Кичээлдиң рефлексиязы

Бо кичээлде ооренген чаа уннувусту, оон ужуун кым кончуг эки билип алганы, бо тогерикти ногаан кылдыр будааш. борбак далган кылдыр чедир чуруптар

А кым эки билип алган, сарыг он-биле будуур

Кымга дуза херек база катап катаптаарыл, кызыл он -биле будуптар

- Чаа чуу деп ун --биле таныштывыс? Кандыг ун болду? Ужуун чуу дээр бис?

Чүү солун болду? Кымнар эки ажылдады?

Боттарынын ажылын унелеп, чедиишкиннерин чугаалаар