рабочая программа по алтайскому языку 3 класс ФГОС Школа России
рабочая программа (3 класс)

1. Jартамал бичик

Берилген уредулик программа  МБОУ « Челушманнын орто уредулик школы»  ООП НОО аайынча тургузылган.

    Алтай тилле иштеер программа текши уредулу баштамы школдордын федерал эл – тергеелик уредулу стандарты ла Россиянын гражданинин когус корумин тыныдып оскурери ле таскамал береринин Концепциязы аайынча тургузылган.

Торол тили – баштамы класстардын уренчиктерине бастыра уредунин тозолгози, укаа – санаазына, jайалтазына озум берер ле албатызыла, jурумиле таныжар арга. Программада берилген материал jастыра jогынан бичиир ле коммуникатив билгирлер ле таскамал берер ууламjыларлу.

Торол тилин баштамы школдо уредеринин амадулары:

- уренчиктерди тил билимнин тос ондомолдорыла таныштырары ла шууп сананарына уредип – таскадары:

- уренчиктердин коммуникатив билгирлерин: оос ло бичиир эрмек – куучынын jарандырары, диалог, монолог ло тузаланарына таскадары;

- jастыра jок бичиирине керекту билгирлер берери.

Тос задачалар:

- Россияда коп тилдерле культуралар бой – бойлорыла колбулу, ол ок ойдо кажыла албатынын тили - ол онын ук албаты болгонынын тозолгози деп ондомолло таныштырары;

- оос ло бичиир диалог ло монолог эрмек - куучынын jарандырары;

- коммуникатив билгирлерин jарандырары;

- уренчиктердин ич – санаазын, jакшыны, jарашты сезерине, оны баалап билерине таскадары;

- jайаан jайалталарына озум берери.

Учинчи  класста алтай тилди уренерине неделеде 3 час берилет бастыра 102 час ( 34 неделе).

2. Курсты уренгенинин турулталары

Уренчиктин бойынын турулталары

1. Бойынын торолиле , албатызыла, Россиянын туукизиле оморкоор кун – сана таскадары; бойынын албатызын, угын билери, Россияда башка – башка ук албатыларды баалаары; эбире улуска, телекейге ачык куунду, jакшы ла jаманды ылгап билер кижи таскадары.
2. Эбире телекей ар – буткенле, албатыларла, олордын культураларыла, кудай jаныла бирлик колбуда турганын айлаар корум таскадары.
3. Оско албатылардын туукизин, культуразын, оско кижинин санаа – шуултезин тооп jурерине таскадары.
4. Озуп, кубулып jаткан телекейде (jурумде) jылыйбай, ого уренижип темигерине керекту билгирлер таскадары.
5. Уренип турган кижи эл – jоннын алдында каруулу, некелтелу деп билери ле jурумде уреду алар иштин учурын, уреду онын бойына не керектузин аайлаары, онала башкарыныры.
6. Jакшы кылык jаннын ээжи – некелтелерин ле jурумде ончо улус тен, jайым дегенин аайлаганы аайынча, бойын бойы башкарарга, бойынын кылык –jаны учун каруулу болоына таскадары.
7. Jакшыга тартынар, jакшыны баалаар, сезер куун таскадары.
8. Улусты айлаар, тоор ачык – jарык. Киленкей куун таскадары.
9. Jаан улусла, кура балдарла кожо нак иштеер, ачынышту айалга тозобос, блаашту керекти токыналу jартап ийер билгир таскадары.

10.Ак – чек jурер, эдинер тудунар не – немени, когус байлыкты сезер, чеберлеер куун таскадары.

Метапредметный турулталар

1. Уредулу иштин амадузын, задачаларын бойына алынар ла ого jединерге болушту эп арганы таап билерине таскадары.
2. Уредулу ишти онын задачазын, будурер айалгазын аjарып, пландаар, шиндеер ле турултазын корор билгирлерге таскадары, болушту аргаларды талдап билери.
3. Jетируни эдеринде темдек – символдорды тузаланары.
4. Коммуникатив ле билгир аларынын задачаларын будуреринде эрмек - куучынын эп – аргаларын ла аргаларды эрчимду тузаланары.
5. Керекту jетируни табарга, jуурга, шиндеерге, бириктире коруп, керектузин талдап, келиштире  jазап, белетеерге, бар аргаларды (справочниктерди) тузаланып билери.
6. Бичилген марыла, жанырла башка тексттерди тургузылган амаду, задачалары аайынча когуске алынып кычырарына темигери; бойынын айдарга турганын эрмек – куучыннын задачазына келиштире jарт тургузар ла тексттерди оос ло, бичип тургузарына таскаары.
7. Логический действиелерле тузаланып билери: тундештирери, шиндеери, бириктире корори, туп шуулте чыгарары, будум темдектери аайынча болиири, не – неден улам (ненин учун) болгонынын шылтагын табары, шуури, таныш ондомолдорго кожоры.
8. Диалогты откурип ле куучындажып турган кижини угуп билер, бойынын сананганын айдып, айтканын керелеп, керектин (иштин) jедим – jедикпезин jартап билер, кажыла кижиде бойынын шуултези болор аргалу ла бар деп билери.
9. Текши амаду тургузып ла ого jединер аргаларды темдектеп билери; бирлик иште кем нени эдерин улежип, jартажып jоптожори; бой – бойынын эткенин шиндеп билери, бойынын кылык – jанын ла оско улустыйын коруп билери.
10. Jоп эмес сурактардын аайына токыналу, эки jанынын jилбулерин аjарып чыгары.
11. «Алтай тил» деп предметтин уренер материалы ажыра эбире jурумде одуп турган кубулталар, процестер, не – неме керегинде бойынын озумине келиштире билери.
12. Предметтин ле оско до предметтер ортозындагы тос ондомолдорло таныжып, не – немеле процестер ортозында колбуларды билери.
13. Алай тилде уренер материал аайынча баштамы школдо бичиктерле, оско до jетиру алар аргаларла (онойдо ок уредулу модельдерле) иштеп билери.

Предметти уренеринин турулталары

1. Россия коп тилдердин ле культуралардын орооны деп билип алары; тил – албаты бойын албаты деп сезеринин тозолгози деп билери.
2. Тил – албатынын культуразы ла улус бой – бойыла куучындажар арга деп аайлаары; орус тил Россия Федерациянын эл – тергеелик тили, башка – башка Ук  албатылардын бой – бойыла куучындажар аргазы деп билери.
3. Оос ло бичиир jакшы эрмек – куучын кижинин текши культуразынын ла гражданский позициязынын коргузизи деп билери.
4. Алтай тилдин ээжи некелтелериле (орфоэпиянын, лексиканын, грамматиканын, орфография, пунктуациянын), эрмек – куучыннын этикет ээжилериле танышкан кеминче тузаланып билери.
5. Куучыннын амадузын, задачаларын, тузаланар аргаларын ла айалгаларын ылгаштырып билер ле jаан эмес монолог эмезе текст тургусканда, коммуникатив задачага jединерге олорды тузаланар темигу берери.
6. Jастыра jок бичиш кижинин культуразынын база бир jаны деп ондоор ло бойынын тургускан эрмектерин, текстин бичигенде, орфографиянын керекту ээжилериле тузаланып билери, токтой тужер темдектерин чын тургузары. Бичигенин шиндеп билери.
7.  Тилдин единицаларыла иштеер урудулу иштин аайын билери, алган билгирлериле практический, коммуникатив задачалардын аайына чыгарга тузаланып билери.
8. Алтай тилдин системазы, структуразы керегинде билим jетирулерле таныжар: фонетика ла графика, лексика, состин будери (морфемика), морфология ла синтаксис; тилин тос единицалары ла темдектери, олорды эрмек куучында- тузаланары.
9. Тилдин тос единицаларын ла темдектерин таныыр, олорды шиндеер, эрмек – куучыннын айалгазына келиштире тузаланып билери.

                                                  3.  Программанын  содержаниези

  Тил ле эрмек  куучын .Тил ле эрмек  куучынды ылгаштырар.Эрмек   куучыннын башка – башка будумиле кижи кандый учуралдарда тузаланарын  jартаар. Кандый эрмек –куучынды  jакшы деп айдарын билип алар. Россия ичинде орус тилди, алтай тилди Алтай Республика кеминде тузаланып турганы керегинде куучындаар. Торол тил керегинде бичиичилердин айтканыла таныжар.

Эрмек. Текст. Сосколбу.

Тексттин темдектери: эрмектер шуултези  анынан бой- бойыла колбулу бирлик тема, тос шуулте болоры. Башка – башка марла бичилген тексттердин будумдерин когуске алынып кычырарына таскадары. Эрмек  бир состон ло бир канча состон турары. Эрмектин учында тургузар темдектер. Эбире не –немеге аjарынкай болорына таскадары. Россияда тос учурлу кала Москва керегинде jетиру берери ле ол ажыра торолиле оморкоор куун таскадары.Текстерле иштеер будумдерин  jартаар.Берилген темала бойы  jурамал текст тургузар.Эрмектин тос  ло эчени члендерин танып таап билери. Эрмектин эчени члендери таныжып олорды эрмекте ылгап билери сурактардын болужыла.Сосколбуда состордин колбожоры.Сурактын болужыла соскоолбудатос ло камаанду сости табары.

Сос.

Бир  учурлу ла коп учурлу,чик еле кочуре  учурлу состор. Учуры   jуук(синоним) удура учурлу(антоним)состор.Омонимдерди эрмек куучында тузаланары.Бузулбас сосколбулардын учуры,олорды эрмек – куучында тузаланары.Фразеологизмдердин созлигиле иштеери.

Сос ло уйе.

Табыштар таныктар,уйе, согулта.Кату унду ле  jымжак унду табыштар.Сости  jолдон  jолго кочурери.   Jаан таныктан бичилер состор. Сости табыш – таныктарла ылгаары. Элес ундулерди состордо чын бичиири.

Состин будуми .

Состин тазылы.Тазылы  jаныс состор.Состин кожултазы.Состордин будери.Cосторди будумиле ылгаары. Эрин чойилер ундулерди состордо чын бичиири.

Куучын - эрмектин болуктери.

 Билерин катап корори,теренжидери.Адалгыш,jарталгыш,глагаол,олордын учуры,анылу темдектери.Тооломо  (текши таныжары). Куучын эрмектин болуктерин  катап корори,теренжидери.Улантылу адалгышла эрмекте тузаланып билери.Эрмек куучынында  адалгыштарла тузаланары.Солумаларды эрмекте адалгышла солып билери.Глаголдын ойлори.

Jыл туркунына уренгенин катап корори.

 4. Уреду - тематикалык  план алтай тилле

 Класс:3

Урендучизи: Ерчишева Елена Константиновна

Частардын тоозы уредулик план аайынча:

Бастыра-102ч

Неделяда:3ч

Уредулик план ООП НОО МБУТ «Челушманнын ОУШ» таайынча тургузылган

Бичик : алтай тил

Авторлоры:______________________________________________________

Издательство:____________________________________________________