Технологические карты по родному языку 4 класс
план-конспект урока (4 класс) на тему
Технологические карты по родному языку 4 класс
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 Тыва дыл кичээлдеринге технологтуг карталар 4 класс | 300.05 КБ |
Предварительный просмотр:
Кичээл №1 1-ги улдун
Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы.
Темазы « Домак. Домактын чугула кежигуннери»
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг.
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Домак болгаш оон чугула кежигуннеринин дугайында билири.
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Ооредилге мергежилгелерин чыскаап чурумчудары(Мону канчаар кылырыл?). Ажыл-чорудулганыӊ хыналдазыныӊ болгаш демдээниӊ аргаларын илередири(Бо чүүл шын кылдынган бе?). Берге чүүлдерни чылдагаанын илередири (Канчангаш?Чүге?) ?). Берге чүүлдерни баш удур илередип алыры (Кандыг берегедээшкиннер туруп болурул?). Ажылда частырыгларны илередири болгаш оларны эдери(Частырыглар бар ирги бе?)
Кичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
№ | Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. | Кичээлдин тургузуу | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
1 | Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел. | Экии, хунум! Экии, ак-кок дээрим! Эрес- хоглуг уруглар бис Эртемнернин дозун дилеп Эртем-билиг ээреминче эштип кирээл! -Бот-боттарынарже хулумзуржуп корушкештин, кончуг оожум олурунар, эргим чаштар. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | |
2 | Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация. | 1. Домак дугайында катаптаашкын. 1. Мергежилге 3. Домактарны аянныг номчуткаш, домак бурузунде чунуц дугайында чугаалап турарын айтырар. Кандыг айтырыгларга харыылаарын тодараттырар. (Слайд 1) 2.Домак дугайында билиин туннээр. -Домак чууден тургустунарыл? -домакта состер аразында кандыгыл? -Домак кандыг утканы илередирил? Туннел Номда дурумну номчааш, туннээр. 2.Домактын чугула кежигуннеринин дугайында катаптаашкын. — Кым? чу у? кымнар? чулер? деп айтырыгларга харыылаттынар домак кежигуннерин чуу деп адаарыл? — Кол сос дээр. — Домактарда кол состерни тывынар. — Чувелернин кылдыныын илередир болгаш канчап тур? канчанган? к а н ч а а р? деп айтырыгларга харыылаар домак кежигунун аданар. — Соглекчи. — Ийиги болгаш ущку домактарда соглекчилерни тывынар. — Домактын чугула кежигуннерин тывынар. — Кол сос чуну илередирил? Кол состун айтырыгларын аданар. — Соглекчи чуну илередирил? Сеглекчинин айтырыгларын салынар. - Домактын чугула кежигуннерин тыварынын аргаларны чугалаанар. Домактын чугула кежигуннери — кол сос болгаш соглекчи дугайында 3-ку класска ооренген чуулун сактып, уруглар туннеп чугаалаар. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр Созуглел, домак, сѳс дугайында билиин хынап, катаптап, домакта чугула кежигуннерни кандыг арга- биле тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Сѳзуглел,домак, сѳс дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
3 | Дыштанылга минутазы. | Дараазында согунчугаштар аайы-биле карактарынарны эдертир корунер. | Каракка мергежилгелерни организастап чорудар | Каракка мергежилгелерни кууседир | Бот- тускайлан (личн.) |
4 | Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары. | Дараазында бердинген домактарда состернин Салдынган айтырыглардан кандыг айтырыгга харыылаары берге-дир? (Домактын чугула кежигуннерин тыварынын аргалары) | Проблемалыг байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер |
5 | Ооредиглиг орулгазын салыры | Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар. | уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | |
6 | Чаа билиглернин ажыдыышкыны | Бердинген созуглелди номчудар. Домактарны шын номчуурунче кичээнгей салып, домак эгезинге улуг ужукту болгаш домак соолунге улуг сек салырын сактып алыр. — Каш домак бар-дыр?э — Дорт домак деп канчап билдинер? — Улуг ужуктерни кайда бижээн-дир? — Домак бурузунун соолунде чуну салганыл? — Бирги болгаш ушку домактарны бижип алынар. - Домактын кайы чугула кежигунунден эгелеп тывар бис? -Кайы кежигунден кол сосче айтырыг салыр силер? (Соглекчиден) Домак кежигуннеринге сайгаргаш, кол сос биле соглекчини шыйып коргузунер. Домактын чугула кежигуннерин тыварынын аргазынга дурумден тургузунар. Тыва дылда соглекчи домактиын соолунге чоруур. Соглекчиден кол сосче айтырыргны салыр мен. Кол состу тып алгаш, кол состен соглекчиже айтырыгны салыр мен. Оон чугула кежигуннерге хамааржыр состерже айтырыгларны салыр мен. | Өѳренген «домак» дугайында билиинге даянып алгаш, «домактын чугула кежигуннери» деп темага чаа билигни ажыдарынче уругларны углаар | Мергежилге 14-те (арын 8) бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
7 | Эге быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары | Эштежип ажылдаары. Дуруяалар, дээрде, ужуп чорлар, дистинчипкен. | . Бердинген состер- биле домакты тургускаш, чугула кежигуннерин тывар. Ийиги черге кежигуннерже айтырыгларны салдырар. | Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
8 | Дыштанылга минутазы | Экранда адыгжыгашты оттунер. | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Адыгжыгашты оттунмушаан, мергежилгелерни кылыр. | Бот-тускайлан (л) |
9 | Чаа теманы быжыглаары. | Болуктеп ажылдаары. 1-ги болуктун онаалгазы: мергежилге 5 (кол сос, соглекчини тывар) 2-ги болуктун онаалгазы:карточкада бердинген домактарны делгередип бижээш, сайгарар. 3-ку болук: чурук- биле домактарны чогааткаш, сайгарар. | Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Бердинген сѳстерге тѳрел сѳстерни тып бижидер. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Углаар-баштаар(рег.) |
10 | Кичээлди туннээри. | -Чаа чуну ооренип алдынар? -Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар? -Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер? | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Углаар-баштаар(рег.) |
11 | Рефлексия. | «Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер. | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
12 | Онаалга. | Мергежилге 19, арын 10 | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 19, арын 10 | Бажынга онаалгазын бижиир. | Бот- тускайлан(личн.) Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.) |
Кичээл №2 (1-ги улдун)
Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы.
Темазы «Уннер болгаш ужуктер.Слог.»
Сорулгазы. 1. Ажык болгаш ажык эвес уннерни база уннер биле ужуктерни ылгап билирин чедип алыр.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду билигни дилеп- тыварынга билиин сайзырадыр.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга кижизидер.
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар, ону билип алыксаар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг.
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Уннер болгаш ужуктер дугайында билигни билири..
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Ооредилге мергежилгелерин чыскаап чурумчудары(Мону канчаар кылырыл?). Ажыл-чорудулганыӊ хыналдазыныӊ болгаш демдээниӊ аргаларын илередири(Бо чүүл шын кылдынган бе?). Берге чүүлдерни чылдагаанын илередири (Канчангаш?Чүге?) ?). Берге чүүлдерни баш удур илередип алыры (Кандыг берегедээшкиннер туруп болурул?). Аждылда частырыгларны илередири болгаш оларны эдери(Частырыглар бар ирги бе?)
Кичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
№ | Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. | Кичээлдин тургузуу | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
1 | Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. -Бодунарнын иштинерде сагыш-сеткилинернин ханызындан кожа олурар эжинерге бо кичээлде чедиишкинден кузенер. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | |
2 | Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация. | Онаалга хыналдазы. Удур- дедир хынажыр. 1.-Созуглел чуден тургустунарыл? –Домак чуден тургустунарыл? – Состер чуден тургустунарыл?-Состерни канчаар слогтарга чарарыл? –Состерни канчаар кожурерил?Аргаларын ада. 2.Эжеш болуп алгаш ажылдаары. Дараазында домактарда кол сос, соглекчини тывынар. 3.Уннер чуден тургустунарыл? Кандыг-кандыг уннер билир силер? Бижикке уннерни чуу коргузерил? Тыва бижикте каш ужук барыл? Ажык, ажык эвес уннернин ылгалын тодарадып аданар. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр Созуглел, домак, сѳс дугайында билиин хынап, катаптап, домакта чугула кежигуннерни кандыг арга- биле тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар.Ун, ужук деп темага билиин катаптадыр Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Ун, ужук дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
3 | Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары. | Дараазында состерни номчуурун шене:бжӊ, чд,др,бдк, аа. аы -Номчуп шыдаар – дыр силер бе? Чуге? | Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер |
4 | Ооредиглиг орулгазын салыры | -Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар. | уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | |
5 | Чаа билиглернин ажыдыышкыны | -Ам база катап бергедешкен айтырыывысче эглип кээлинер. Ол «состер» кандыг ужуктерден тургустунган-дыр. -Ол «состер» чугле ажык эвес азы чугле ажык уннерден тургустунган бооп турар. -Сос унуп кээр кылдыр кандыг ужуктер немээр- дир бис. -Ажык азы ажык эвес. Кыдыраажынар ажыткаш, чараштыр бижилгени куусединер. Ажык болгаш ажык эвес ужуктерден немеп тургаш, состерден тургузунар. (бажын, чада, дээр, будук, дааш, ажыл) -Ам кылган ажылынарга даянып алгаш тунелден ундурунер. (Чижек:Ажык болгаш ажык эвес уннер бот боттары чок болза уткалыг сос тургузары болдунмайн баар. Соске бир ужукту оске ужук- биле солуптар болза ол состун утказы оскерли бээр азы уткалыг сос унмейн баар.) (Слайд) Эталон- биле хынаар. | Өѳренген «ун, ужук» дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. | Мергежилге 14-те (арын 8) бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
6 | Эге быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары | Оюн «Чаа состен тургус» Эштежип ажылдаар Сѳстерде ажык эвес үжүктерни солуп тургаш, чаа сѳстер тургузар. Үлегери: авай - ачай чел- чең- чары- дагаа- мен- тал- баар- тарак- хир- даг-- тевек- аяк- пар- пѳс- час- урук- дус- тал- тараа- чер- шел- чук- сарыг- чаак-- | . Бердинген состер- биле чаа состер тургузар. Аас- биле тайылбырны кылырынче углаар. | Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Кылган ажылын майык ажыглап тургаш хынаар. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
7 | Чаа теманы быжыглаарынга бот ажыл. | Мергежилге 34.35 , арын 15.16 | Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар | Мергежилгени алган билиинге даянып алгаш, кууседир | Углаар-баштаар(рег.) |
8 | Кичээлди туннээри. | -Чаа чуну ооренип алдынар? -Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар? -Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер? | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Углаар-баштаар(рег.) |
9 | Рефлексия. | «Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер. | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
10 | Онаалга. | Мергежилге 36, арын 16. Чурук-биле чугаа тургузар. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 36, арын 16 | Бажынга онаалгазын бижиир. Чурук-биле чугааны тургузар. | Бот- тускайлан(личн.) Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.) |
Тема. Сос иштинге катаптаан ажык эвес уннернин ужуктерин шын бижиири.
Сорулгазы. 1. Ажык эвес уннернин ужуктерин сос иштинге дакпырлап бижииринге уругларнын билиин быжыглап катаптаар.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин сайзырадыр.
3. Башкынын болгашщ эштеринин чугаазын дыннап база медереп билиринге кижизидип, ооредир.
Дерии. Чуруктар, состер бижээн таблица.
Кичээлдин тургузуу. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Бугу талалыг ооредилге ажыл-чорудулгазы УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | 1.-Алфавитте ужуктерни аданар. Каш ужук барыл? Баштай ажык уннун, оон ажык эвес уннун ужуктерин аданар. -Тускай ун илередир ужуктерни аданар. -Ажык эвес уннер кандыг ийи хевирге чарлырыл? Баштай ыыткыр, оон дулей уннернин ужуктерин аданар. Кандыг таварылгада ажык эвес уннерни сос иштинге дакпырлап бижиир бис? | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Алфавит, ун, ужук дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Алфавит, ун, ужук дугайында дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Кандыг таварылгада ажык эвес уннерни сос иштинге дакпырлап бижиир бис? Ам чаа айтырыгларга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы (берге айтырыг)шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Ажык эвес ужуктерни соске шын бижип ооренири.Темазы: Ажык эвес уннернин ужуктерин сос иштинге дакпырлап бижиири.
(Самбырада майык-биле (эталон) уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар.
| Өѳренген «Ун ,ужук» дугайында билиинге даянып алгаш, «сос иштинге ажык эвес уннернин ужуктерин дакпырлап бижиири» деп темага чаа билигни ажыдарынче уругларны углаар | Мергежилге 41,42 -де бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эге быжыглаашкын. | 1.Дараазында состерде каапкан ужуктерни немеп бижинер.. сут…ен, кат…ыг, ажыл…ыг, сан…ыг, эк..ээр, каът…ар. Сумележир. (Эштежип ажылдаары) (Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер.Эштежип ажылдаарынын дурумнун катаптадыр. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы | «Адыгжыгаш» | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Адыгжыгашты оттунмушаан, мергежилгелерни кылыр. | |
Бот ажыл |
Болук бурузу дакпырлаан ажык эвес ужуктерлиг 10 состу бижиир. Шын бижилгезин тайылбырлаар. | Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Бердинген сѳстерге тѳрел сѳстерни тып бижидер. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Болуктеп ажылдаарынын дурумнерин сагыыры. Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Ооренген билиглери- биле чаа билиглерни холбаары (Включение в систему знаний) | Мергежилге 45, 46 арын 19. Арыгже, дагже, ховуже селгуусетеп чорааннын дугайында домактардан чогааткаш, бижинер.
| Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседиринче уругларны углаар. | Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседир. | Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири. (к) |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? Бодунарнын ажылынарнын тунелин «чедиишкин чадазынга» демдегленер. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр.(р) |
Бажынга онаалга. | Мергежилге 47,48 , ар. 20. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 47,48, арын 20. Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. |
Кичээл №4(1-ги улдун)
Тема.Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннер.
Сорулгазы. 1.Сос эгезинге куштуг болгаш кошкак ажык эвс уннрни п,т, б,д деп ужуктер-биле демдеглеп бижииринге уругларнын билиин сайзырадып, ушку класска ооренген билиин катаптадыр.
2. Ооренген билиинге даянып, ол темага дууштур чаа чаа чувени билип алыр чуткул-сонуургалын улам сайзырадыр.
3. Бодунга ажыктыг, херек чуулдерни сонуургап, билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии.Чуруктар, состер бижээн таблица.
Кичээл №5(1-ги улдун)
Тема. Сагындырыглыг диктант. «Кайгамчык сад» Сос тургузуу.
Сорулгазы. 1. Состун тургузуу деп чул дээрзин практика кырынга коргузуп, оон турузуунун кезектери-биле таныштырар .
2. Уругларнын кичээнгейин сайзырадыр, ооредилгеге сонуургалын оттурар.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга кижизидер.
Дерии. Чуруктар, состер бижээн таблица.
Кичээлдин тургузуу. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | 1.-Созуглел чуден тургустунарыл? –Домак чуден тургустунарыл? – Состер чуден тургустунарыл?-Состерни канчаар слогтарга чарарыл? –Состерни канчаар кожурерил?Аргаларын ада. Сагындырыглыг диктант «Кайгамчык сад»(бижилгези берге состер- биле ажыл чорудар. Уруглар боттары тайылбырын кылыр.) 2.Эжеш болуп алгаш ажылдаары. Диктантынын созуглелинде сад деп состен укталган состерни ушта бижи. Ол состернин домей кезээнин адаан шыйынар. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Созуглел, домак, сос дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Созуглел, домак, сос дугайында дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Ол состерже айтырыглардан салынар. Ол состер чузу-биле домей-дир?(домей кезектиг) Оон кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Ол состер –биле домактардан чогаадынар. Домактарда чунун, кымнарнын дугайында чугаалап турар-дыр. Ол состернин утказы бот-боттарынга кандыг- дыр? Кичээлдин сорулгазы: чоок уткалыг, ниити кезектиг состер-биле таныжары. 2.Самбырада состернин домейлешкек кезээн аданар. (сос бурузунун утказын оореникчилер тайылбырлаар). Бо состер бот-боттарынын аразында чоок, домей уткалыг бооп турар. Кижилерде боттарынга домей, чоок улусту кымнар дээр ийик бис?(торелдер дээр). Бо состерни база торел состер дээр. Олар кандыг-дыр?(чоок уткалыг , домей кезектиг). Ындыг состернин домей кезээн унуштун кол озуп кээр кезээнге домейлеп адаар бис. Чуу дээр-дир бис?(Дазыл дээр) Уруглар туннээр: Ниити домей кезектиг, утказы чоок состерни торел состер дээр. (Номда эталон-биле уругларнын туннээн харыызын дууштуруп, хынаар. 3.Номда дурумну туннеп номчудар. | Өѳренген «Созуглел, домак, сос» дугайында билиинге даянып алгаш, «Сос тургузуу» деп темага чаа билигни ажыдарынче уругларны углаар | Бердинген состер-биле домактар чогаадыр. Домакта состернин утказын тайылбырлап чугаалаар. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эге быжыглаашкын. | Номда мергежилге 61-ни кууседир кууседир. Ийи кижи самбырага. Артканнары кыдыраашка. | Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер.. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Мергежилге 61-ни негелдези ёзугаар кууседир.Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы. | Оюн «Корунчук» | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Башкыны оттунуп, мергежилгелерни кылыр. | |
Бот ажыл | Дараазында состерге торел состерни тып бижиир. (4 болукке ажылдаар) | Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Бердинген сѳстерге тѳрел сѳстерни тып бижидер. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Болуктеп ажылдаарынын дурумнерин сагыыры. Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? Кок- Чуу-даа билбедим. Сарыг-Билип алдым Кызыл-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр.(р) |
Бажынга онаалга | Онаалга. Мергежилге 64,66.ар. 24,25 | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 64,66, арын 20. Мергежилгени кууседиринин даалгазын тайылбырлаар. | Бажынга онаалгазын бижиир. |
Тема. Кожумактар. Чогаадылга кожумактары.
Сорулгазы. 1. Состун база бир уткалыг кезээ-чогаадылга кожумаанын дугайында билиг бээр, чогаадылга кожумактарынын дузазы-биле чаа сосотер тургузуп ооредир.
2. Чаа чувени билип алыр чуткул-сонуургалын улам сайзырадыр
3. Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулгага болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии. Чуруктар, состер бижээн таблица.
Кичээлдин тургузуу. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ачылыг хунум Амыдыралым аас-кежии. Байлак оран-чуртум. Бугу кижи чырык черге Аас-кежикке бургетсин. Ооредилге, корум-чурум Кууседир сорулгавыс. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Кичээнгейге, чурумга кижизидер (л) |
II.Актуализация. | 1.-Созуглел чуден тургустунарыл? –Домак чуден тургустунарыл? – Состер чуден тургустунарыл? Домакта состер аразында кандыг болурул? Домакта состер чунун дузазы-биле аразында харылзажып чоруурул? 2.Дараазында состерге торел состерден тып бижинер Мал балык Ол состер кандыг кезектен туругстунган-дыр? Ол домей кезээн аданар. Ол кезектин адын чуу дээр бис, сактынар.(дазыл) Дазыл соонда кезектерин чуу деп адаар бис? (Билбес бис.) | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Состун дазылылнын болгаш оскертилге кожумаанын дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Состун дазылылнын болгаш оскертилге кожумаанын дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Дазыл соонда кезектерин чуу деп адаар бис? (Билбес бис.) Кичээлдин проблемазы чуу -дур? Дазыл соонда состернин кезектеринин адын билбес бис. Ам сорулгазын бергеи айтырыгга даянып алгаш, салып корунерем? (Состун чаа кезектери – биле таныжар. Оларны шын бижип ооренир.) Темазы: торел состер. Состун кезектери. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) Сорулганы салып билири.(Р) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. |
А.Состерни номчааш, утказын тайылбырланар. Немешкен азы оскерли берген кезектерин аданар. Ол кезектер дазылдын кайызында турар-дыр? Б. Дазылга немешкен, чаа сос тургузуп турар состун кезээн демдек-биле ангылап шыйынар. Ол кезектин дузазы- биле чаа сос чогааттына берген, ынчангаш ол кезекти чуу деп адаар-дыр бис, боттарынар шенеп тывынар. (Уругларнын чижек харыылары).(слайд) Ам экранда дурумну номчунар. Ону боттарынырнын баштайгы бодалынар-биле денненер. Майык (эталон). Дазылга немешкен, чаауткалыг сос тургузар состун уткалыг кезектерин чогаадылга кожумактары деп адаар. | Өѳренген «Состун дазылылнын болгаш оскертилге кожумаанын» дугайында билиинге даянып алгаш, «Чогаадылга кожумаа» деп темага чаа билигни ажыдарынче уругларны углаар | Мергежилге 75-те бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга |
Эге быжыглаашкын. | Эштежип ажылдаары. Номда мергежилге 77 -ни (ар.28) кууседир. | Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Мергежилге 77-ни куусеттирер. Эштежип ажылдаарынын дурумнун катаптадыр. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Мергежилге 77-ни кууседир. Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы | «Адыгжыгаш» | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Адыгжыгашты оттунмушаан, мергежилгелерни кылыр. | |
Бот ажыл | 1-ги, 2-ги болук Мергежилге 83, 84,ар 30 3-ку болук: Дараазында состерге торел состерни тып бижиир, кожу маан ангылаар. Ажыл, чурт, сан. 4-ку болук. Дараазында состерни сос тургузуунга сайгарар: чайлаг, чигирзиг, шанакчыгаш, чечесиг, хоорайлаар. | Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Бердинген сѳстерге тѳрел сѳстерни тып бижидер. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Эжини чугаазын шын дыннап, бодунун бодалын шынзыдып ооренир. (л) Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Катаптаашкын. Чаа теманы ооренген билиглербиле холбаары | Бердинген соске торел сотерни тыпкаш, сос бурузу-биле домак чогаадыр. | Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседиринче уругларны углаар. | Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседир. | Бодунун бодалын илередип, шынзыдып билири.(к) Туннел кылып, деннеп ооренири (п) |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «Чедиишкин чадазынга» бодуннун кичээлге ажылын демдегле. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун билиин шын унелеп, демдек салып билири(р) |
Бажынга ажыл. | Мергежилге 79,80, 81,.ар. 29 | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 79,80,81, арын 29. Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. | Билдинмес чуулду дилеп, тып ооренир (п) |
Кичээл №7. (1-ги улдун)
Тема.Чогаадылга кожумактары. Тып, тик, ток, тырт, теп, тут деп состерни кожумактар немежирге шын бижиири.
Сорулгазы. 1. П,т деп дулей уннун ужуктерин состерге шын хереглеп бижииринге болгаш чанчыл ёзугаар т-биле эгелеп бижиир Тыва, туман,тын, тайга болгаш тып, тик, ток, тырт, теп, тут деп состерден укталган состерни шын бижилгезин сактып алырынга мергежилгелер чорудар.
2. Уругларнын кичээнгейин сайзырадыр.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга кижизидер. Башкынын болгаш эштеринин чугаазын дыннап база медереп билиринге кижизидип, ооредир.
Дерии. Чуруктар, состер бижээн таблица, экран, проектор.
Кичээлдин тургузуу. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) Чаа билиглер ооренип алырырнче кузел(л) |
II.Актуализация. | -Ажык эвес уннер кандыг ийи хевирге чарлырыл? Баштай ыыткыр, оон дулей уннернин ужцуктерин аданар. -Чогаадылга кожумактары деп чул? -Дараазында состерге чогаадылга кожумактарын немеп бижи: тут, тып (тудуг, тудугжу, тудар,тывар. тывыш) | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Ажык эвес уннер, сос тургузуунун дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Ажык эвес уннер, сос тургузуунун дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состерге чогаадылга кожумактарын немеп бижиир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Ол состернин дугайында чуну чугаалап болурул? Ам чаа айтырыгларга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Ажык эвес т деп ужуктен эгелээн состерни шын бижип ооренир .Темазы: чанчыл ёзугаар т- биле эгелеп бижиир состер.
Состерни адап берип бижидер. Эгезинде эжеш т кирген состерни шыяр. Уннернин канчаар адаттынып турарын тайылбырлаар. Чаа состернин утказын тайылбырладыр.(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар.
| Өѳренген «Состун тургузуунун» дугайында билиинге даянып алгаш, «Тып, тик, ток, тырт, теп, тут деп состерни кожумактар немежирге шын бижиири» деп темага чаа билигни ажыдарынче уругларны углаар. | Бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Туннеп, деннеп тургаш шын харыыны дилеп-тывары.(п) |
Эге быжыглаашкын. | 1.Дараазында состерде каапкан ужуктерни немеп бижинер.( …ут, …удуг,…удар, ..удугжу, ……ик, …игер,…игиш,..ѳк, ..ѳгер. Сумележир. (Эштежип ажылдаары) (Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Карточкада ажылды куусеттирер. Эштежип ажылдаарынын дурумнун катаптадыр. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Карточкада ажылды кууседир. Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) Эштежип ажылдап билири. Бодунун бодалын шынзыдып билири. Эжин дынап билири. (л) |
Дыштанылга минутазы | «Эрес чаштар» | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | Бодунун кадыын канап, камгалап билири(л) |
Бот ажыл | Мергежилге 92, арын 33(Негелде езугаар кууседир). | Мергежилге 92-ни негелде ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. | Бердинген онаалгаларны кууседир. | Бодунун билиин, бодалын практика кырынга шын дамчыдып, илередип билири. (р) |
Катаптаашкын. Чаа теманы ооренген билиглербиле холбаары | Созуглел-биле ажыл. Созуглелге аттан бээр. Темазын болгаш кол утказын тодарадыр. Созуглелде чаннчыл ёзугаар эгезинге т бижиир состерни ушта бижиир. | Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседиринче уругларны углаар. Созуглел-биле ажыл. Созуглелге аттан бээр. Темазын болгаш кол утказын тодарадыр. Созуглелде чаннчыл ёзугаар эгезинге т бижиир состерни ушта бижииринче уругларны углап- башкарар. | Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседир. Созуглел-биле ажылдаар. Созуглелге аттан бээр. Темазын болгаш кол утказын тодарадыр. Созуглелде чаннчыл ёзугаар эгезинге т бижиир состерни ушта бижиир. | Бодунун бодалын илередип, шынзыдып билири.(к) Туннел кылып, деннеп ооренири (п) |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? Кыдыраажынар кыдыынга кызыл карандаш-биле бодунарнын кичээлге ажылынарны демдегленер. «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун билиин шын унелеп, демдек салып билири(р) |
Бажынга онаалга | Мергежилге 89 ар 31. Айтырыгларга харыылаар. Ар.33 | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 79,80,81, арын 29. Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. | Билдинмес чуулду дилеп, тып ооренир (п) |
Кичээл №8(1 –ги улдун) 24.09.14.
Тема. Диктант «Тыва ойнаарактар»
Сорулгазы.
1.Созуглелди дыннап бижип билиринге билиин быжыглаар.
2. Бодунун ооренип алган билиин хынап оорениринге билиин сайзырадыр.
3. Дылга сонуургалын ,номчулгага болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.Бот ажылга ооредип, кижизидер.
Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
I. Организастыг кезээ (мотивация к учебной деятельности) Сорулгазы: Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | ||
Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бажынга онаалга хыналдазы. | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Кичээнгейге, чурумга кижизидер (б-т) |
II. Актуализация. (Чаа темага белеткел) Цель этапа: ооренген билиглерин катаптаары; бот ажылга таваржы бээр хире берге айтырыгларны илередири. | ||
Диктант бижииринге белеткел. Киирилде беседа: - Ооренген темаларывыска даянып алгаш, диктант бижиирде кандыг билиглерни хынаар бис? - Чуге диктантыны бижиир бис. Бо ажылды кылып турунарда, кандыг билиглеринер сайзыраарыл? Чуу чувеге ооренип алыр силер? | Ооренген билиглеринге даянып алгаш, дынап бижип ооренир. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п |
III.Хыналда диктант диктант. Сорулгазы: оореникчилернин билиин хынаар. | ||
Ак, кара, сарыг сергелернин дугунден кылган тевектер, он-баазын кылдыр будаан кажыктар бар. Олар эът-хан сайзырадыр, аваангыр-тудунгур чорукка чажындан чанчыктырар оюннар-дыр. Малчын болгаш анчы чоннун ажы-толу огден унгеш-ле, коре бээри, аажы-чанын таный бээри дириг амытаннар дурзузу ойнаарактар. Оларны ыяштан сиилбип кылгаш будуп кааны дыка коруштуг. Кыс уругларнын каастанып ойнаарынга хереглээр сиирде дискилэн чинчилер. Теректен кылган бала, согааш, деспи, хом барбалар, демир ожук, хола паш, хымыш база бар. Оларны бичиизинден тура ажыл кылып чанчыксын дээн аян-биле кылган. Башкы номчааш, утказынга айтырыглар салыр. Билдинмес состернин утказын тайылбырлаар (Билир уруглар бар болза боттары тайылбырлаар) 2. Диктантыны бижиири. Башкы адаарга, уруглар кичээнгейлиг дынап тургаш, бижиир. 2.Грамматиктиг онаалга.
3.Созуглелди боттары хынаары. Созуглелди башкы база катап номчуур. Уруглар боттары бижээн ажылын хынаар. Чазыг бар болха арыг кылдыр эдер. | Созуглелди кичээнгейлиг дыннап бижиир. Грамматиктиг онаалгаларны кууседир. Бижээн созуглелин боду хынаар. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга ооредир. |
Кичээл №8(1-ги улдун)24.09.14.
Тема. Состун тургузуу. Оскертилге кожумактары.
Сорулгазы. 1.Осертилге кожумактарынын дазылга чаа утка киирбейн , домакка состернин аразында харылзаазын тургузарынын дугайында таныжар. Сюжеттиг чуруктарнын утказынга дууштур берген ангы-ангы состер-биле оскертилге кожумактарынын дузазы-биле харылзаалыг созуглел тургузуп ооренир
2. Чаа чувени билип алыр чуткул-сонуургалын улам сайзырадыр
3. Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулгага болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии. Чуруктар, состер бижээн таблица.
Кичээлдин тургузуу. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Кичээнгейге, чурумга кижизидер (л) |
II.Актуализация. | 1.-Созуглел чуден тургустунарыл? –Домак чуден тургустунарыл? – Состер чуден тургустунарыл? Домакта состер аразында кандыг болурул? Домакта состер чунун дузазы-биле аразында харылзажып чоруурул? 2.Дараазында состерге торел состерден тып бижинер Мал балык Ол состер кандыг кезектен туругстунган-дыр? Ол домей кезээн аданар. Ол кезектин адын чуу дээр бис, сактынар.(дазыл) Дазыл соонда чаа сос тургузар кезектерин чуу деп адаар бис? (чогаадылга кожумаа) ам дараазында состерни номчунар: ажыл, ажылдан, ажылче, ажылга. Бо состерде кожумактар чаа сос чогадып турар бе? Состерде чунун дугайында чугаалап турар-дыр? | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Сос тургузуунун дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Сос тургузуунун дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состерге торел состерни тып бижиир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Дазыл соонда чаа сос чогаатпас кезектерин чуу деп адаар бис? (Билбес бис.) Кичээлдин проблемазы (Бнергедежип турар айтырыывыс) чуу -дур? Дазыл соонда состернин чаа сос чогаатпас кезектеринин адын билбес бис. Ам сорулгазын бергеи айтырыгга даянып алгаш, салып корунерем? (Состун чаа кезектери – биле таныжар. Оларны шын бижип ооренир.) Темазы: торел состер. Состун чаа сос чогаатпас кезектери. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) Сорулганы салып билири.(Р) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. |
А.Состерни номчааш, утказын тайылбырлананр. Немешкен азы оскерли берген кезектерин аданар. Ол кезектер дазылдын кайызында турар-дыр? Б. Дазылга немешкен, чаа сос тургуспас состун кезээн демдек-биле ангылап шыйынар. Ол кезектин дузазы- биле чаа сос чогааттынмас, состун кол утказын оскертпес кезээн чуу деп адаар бис? Боттарынар шенеп тывынар. (Уругларнын чижек харыылары).(слайд) Ам экранда дурумну номчунар. Ону боттарынырнын баштайгы бодалынар-биле денненер. Эталон.Дазылга чаа утка киирбейн, состернин аразынга харылзаазын болгаш арын,сан, уезин коргузер состун уткалыг кезээн оскертилге кожумаа дээр. | Өѳренген «Состун тургузуунун» дугайында билиинге даянып алгаш, «Оскертилге кожумактары» деп темага чаа билигни ажыдарынче уругларны углаар. Мергежилге 118-ти куусеттирер. | Мергежилге 118-ти негелде ёзугаар кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга |
Эге быжыглаашкын. | Эштежип ажылдаары. Карточкада состерден чугле оскертилге кожумактыг состерни ушта бижиир. Карточка: ажыл, ажылчын, чемге, чечектиг, номдан, школаже, номнар. | Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Карточкада ажылды куусеттирер. Эштежип ажылдаарынын дурумнун катаптадыр. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Карточкада ажылды кууседир. Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы | Сула шимчээшкиннер. (Чурутар дузазы-биле) | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | Бодунун кадыын канап, камгалап билири(л) |
Бот ажыл | Болуктеп ажылдаары. Сюжеттиг чуруктар дузазы- биле харылзаалыг созуглел тургузар. | Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Бердинген сѳстерге тѳрел сѳстерни тып бижидер. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Эжини чугаазын шын дыннап, бодунун бодалын шынзыдып ооренир. (л) Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Катаптаашкын. Чаа теманы ооренген билиглербиле холбаары | Бердинген состерде чогаадылга болгаш оскертилге кожумактарын демдеглээр. Ажылчын, малдаар, уруглар, ажылдан, чечектиг, оолдарнын. | Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседиринче уругларны углаар. Бердинген состерде чогаадылга болгаш оскертилге кожумактарын демдеглээр ажылче уругларны углап- башкарар. | Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседир. Бердинген состерде чогаадылга болгаш оскертилге кожумактарын демдеглээр | Бодунун бодалын илередип, шынзыдып билири.(к) Туннел кылып, деннеп ооренири (п) |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? Бодунарнын ажылынарнын тунелин «чедиишкин чадазынга» демдегленер | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун билиин шын унелеп, демдек салып билири(р) |
Онаалга. | Мергежилге 99, 100, арын 35. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 99,100, арын 35. Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. | Билдинмес чуулду дилеп, тып ооренир (п) |
Кичээл №9(1-ги улдун)29.09.14.
Тема Дефистеп бижиир нарын состер.
Сорулгазы. 1. Ийи дазылдан тургустунган нарын состерни дефистеп бижиир дээрзин практика аырынга таныштырар. Оларны шын адап, дыннап ооредири.
2. Уругларнын кичээнгейин сайзырадыр.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга кижизидер. Башкынын болгашщ эштеринин чугаазын дыннап база медереп билиринге кижизидип, ооредир.
Дерии. Чуруктар, состер бижээн таблица, экран, проектор.
Кичээлдин тургузуу. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | 1.Самбырада бижээн шулукчугештерни аянныг номчунар. Саарлып баткан херелдерлиг, Чайнын чырык хуну ышкаш, Хадыыр-сарыг частып кээрге, Каът-каът чечээ коруштуг-ле! Ажык-байлак дилеп, Ан-мен куштар коруп, Аян-чорук кылып, ажы-толдер хоглээн!
| Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Сос тургузуунун дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Сос тургузуунун дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состерге торел состерни тып бижиир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Ам дараазында кок он-биле ангылап каан состерже корунер. Ол состерни номчунар. Канчаар бижээн-дир тайылбырлананр. Чуу чуве силерге берге-дир? ( Ол состернин шын бижилгезин ооренмээн бис. Билбес бис) Ам чаа айтырыгларга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Нарын состерни шын бижиирин ооренир. .Темазы: Нарын состер.
Состерни канчаар бижиирин, каш дазылдан тургустунганын уругларга тайылбырладыр. Тунелди ундурер.(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар.) Майык: Чангыс утканы илередир ийи дазылдан тургустунган состерни нарын состер дээр. Мергежилге 114-ту кууседир. Ол состенин шын бижилгезин тайылбырлаар. ( Дазылы кызырылган нарын состерни тудуштур бижиир: бежен, саржаг, карала)
| Өѳренген «Состун тургузуунун» дугайында билиинге даянып алгаш, «Нарын состер» деп темага чаа билигни ажыдарынче уругларны углаарда мергежилге 112, 114-ту куусеттирер. Дурумну тодарадып билиринче уругларнын билиин, кичээнгейин углаар. | Мергежилге 112-ни негелде ёзугаар аас-биле кууседир. Мергежилге 114-ту кууседир. Ол состенин шын бижилгезин тайылбырлаар. ( Дазылы кызырылган нарын состерни тудуштур бижиир: бежен, саржаг, карала) Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эге быжыглаашкын. | Мергежилге 116 (ар.42) Созуглелди номчуур, негелдези ёзугаар кууседир.Сумележир. (Эштежип ажылдаары) (Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар: кызыл-хурен, демир-орук. Айлан-кушкаш, ойнаар-кыс, бора-тоолай, ада-чурт) 4Номда дурумну база катап туннеп номчудар. | 1Мергежилге 116 (ар.42) Созуглелди номчааш, негелдези ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Карточкада ажылды куусеттирер. Эштежип ажылдаарынын дурумнун катаптадыр. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Мергежилге 116 (ар.42) Созуглелди номчуур, негелдези ёзугаар кууседир.Сумележир. (Эштежип ажылдаар) Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) Эшьтежип ажылдаарынын дурумнерин билири. (к,л) |
Дыштанылга минутазы | «Хоглуг мергежилгелер» | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | Бодунун кадыын канап, камгалап билири(л) |
Бот ажыл |
| Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. |
Ооренген билиглери- биле чаа билиглерни холбаары |
| Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседиринче уругларны углаар. Бердинген состерде чогаадылга болгаш оскертилге кожумактарын демдеглээр ажылче уругларны углап- башкарар. | Мурнунда кичээлдерге ооренген билиглеринге даянып, анаа чаа теманы холбап тургаш, ажылды кууседир. Бердинген состерде чогаадылга болгаш оскертилге кожумактарын демдеглээр | Ооренген билиглерин аразында холбап, харылзаштырары (п) |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? Кыдыраажын кыдыынга демдегле. «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Бажынга онаалга. | Онаалга. Мергежилге 121,122,арын 44. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 121,122, арын 44. Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. | Херек билиглерни боттары тып, дилеп билири (п) |
Кичээл №10 (1 –ги улдун) 01.10.14.
Тема. Диктант «Туристер»
Сорулгазы. 1.Созуглелди дыннап бижип билиринге билиин быжыглаар.
2. Бодунун ооренип алган билиин хынап оорениринге билиин сайзырадыр.
3. Дылга сонуургалын ,номчулгага болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.Бот ажылга ооредип, кижизидер.
Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
I. Организастыг кезээ (мотивация к учебной деятельности) Сорулгазы: Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | ||
Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бажынга онаалга хыналдазы. | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Кичээнгейге, чурумга кижизидер (б-т) |
II. Актуализация. (Чаа темага белеткел) Цель этапа: ооренген билиглерин катаптаары; бот ажылга таваржы бээр хире берге айтырыгларны илередири. | ||
Диктант бижииринге белеткел. Киирилде беседа: - Ооренген темаларывыска даянып алгаш, диктант бижиирде кандыг билиглерни хынаар бис? - Чуге диктантыны бижиир бис. Бо ажылды кылып турунарда, кандыг билиглеринер сайзыраарыл? Чуу чувеге ооренип алыр силер? | Ооренген билиглеринге даянып алгаш, дынап бижип ооренир. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п |
III.Хыналда диктант диктант. Сорулгазы: оореникчилернин билиин хынаар. | ||
1.Созуглел- биле таныжылга. Туристер. Школанын туристери Улуг-Хемни, Чаа-Холду, Чоон-Хемчикти Барыын-Хемчикти, Бай-Тайганы таварып чораан. Улуг-Хемнин унунда Шагаан –Арыг хоорайнын чаа тудуун корген. Туристер чинге-тараа, арбай, кызыл-тас унген ховуларны чадаг эрткен. Тараа ховузунда куу –сарыг оргелерни хойну корген. Адар-Тоште малчыннарга концерт коргускен. Кызыл-Мажалыктан ырак эвесте Адыр-Тей деп тей бар. Оон кырындан БарыыХемчиктин тараа ховуларын магадап корген.
2. Диктантыны бижиири. Башкы адаарга, уруглар кичээнгейлиг дынап тургаш, бижиир. 2.Грамматиктиг онаалга. Домакты ушта бижээш, долу сайгарылгазын кууседир. Бердинген состерни падежтерге оскертир. 3.Созуглелди боттары хынаары. Созуглелди башкы база катап номчуур. Уруглар боттары бижээн ажылын хынаар. Чазыг бар болха арыг кылдыр эдер. | Созуглелди кичээнгейлиг дыннап бижиир. Грамматиктиг онаалгаларны кууседир. Бижээн созуглелин боду хынаар. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга ооредир. |
IV.Кичээлдин туннели. Рефлексия. Цель этапа: бодунун кылган ажылынга медерелдии, кылган ажылын боду унелеп, демдек салыры. | ||
- Салган сорулга куусеттинген бе? Кандыг арга-биле? Бодунарнын кичээлге ажылынарны унелеп, демдектен салынар. Бажынга онаалга. Ооренген билиглерин катаптаары. Бердинген карточкалар- биле ажылдаар. | Айтырыгларга долу, медерелдиг харыыны бээр. Кичээлге ажылынга унеледи бээр. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
IV.Кичээлдин туннели. Рефлексия. Цель этапа: бодунун кылган ажылынга медерелдии, кылган ажылын боду унелеп, демдек салыры. | ||
- Салган сорулга куусеттинген бе? Кандыг арга-биле? Бодунарнын кичээлге ажылынарны унелеп, демдектен салынар. Бажынга онаалга. Ооренген билиглерин катаптаары. Бердинген карточкалар- биле ажылдаар. | Айтырыгларга долу, медерелдиг харыыны бээр. Кичээлге ажылынга унеледи бээр. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Кичээл №11 (1 –ги улдун) 13.10.14.
Тема.Частырыглар-биле ажыл.
Сорулгазы. 1.Диктантынын созуглелинде кылган частырыгларын эскерип, шын тода тайылбырлап билиринге ооредир.
Ооренген билиглеринге билиглерин катаптап, быжыглаар.
2. Бодунун частырыын эскерип, ону шын хынап, тайылбырлаарынга билиин сайзырадыр.
3. Дылга сонуургалын ,номчулгага болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.Бот ажылга ооредип, кижизидер.
Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
I. Организастыг кезээ (мотивация к учебной деятельности) Сорулгазы: Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | ||
Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бажынга онаалга хыналдазы. | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Кичээнгейге, чурумга кижизидер (б-т) |
II. Частырыглар-биле ажыл Цель этапа: бодунун чазыглары- биле ажылдап ооредир; ооренген билиглерин катаптаары; бот ажылга таваржы бээр хире берге айтырыгларны илередири. | ||
1.Диктантынын демдектери- биле таныштырары.Чуге ындыг демдектер алганын тайылбырлап чугаалап бээри 2. Частырыглар-биле ажыл. Созуглел-биле ажыл.
Состерни ушта бижээш, домактар чогаадыр. Тып, теп, тут, тик, тур, тайга, туман, тыва деп состерге торел состерни тып бижиир. Дурумну сактып чугаалаар.
| Частырыг кылбаан, шыырак уруглар башкыга дузалажып, эштеринин ажылынга дузалажыр, тайылбырлажып бээр. Бодунун кылган частырыглары- биле ажылдаар. Кылган частырыгларынга дууштур дурумнерни номдан, карточкалардан шын тып ооренир. Эштежип ажылдаар. Бот-боттарынга дузалажыр. Состерни падежтерге оскерткеш, кожумактарынын шын бижилгезин тайылбырлаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга ооредир.(п) Эштежип аджылдаарынга ооредир. Бот- боттарын дынажып, бодунун бодалын шын илередип, шынзыдып билири (б-т) |
IV.Кичээлдин туннели. Рефлексия. Цель этапа: бодунун кылган ажылынга медерелдии, кылган ажылын боду унелеп, демдек салыры. | ||
- Салган сорулга куусеттинген бе? Кандыг арга-биле? Бодунарнын кичээлге ажылынарны унелеп, демдектен салынар. Бажынга онаалга. Ооренген билиглерин катаптаары. Бердинген карточкалар- биле ажылдаар. | Айтырыгларга долу, медерелдиг харыыны бээр. Кичээлге ажылынга унеледи бээр. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Кичээл №12 (1 –ги улдун)08.10.14.
Тема. Эдертиг «Дилги биле Диис»
Сорулгазы. 1.Номчаан болгаш дыннаан чуулун шын, дес-дараалаштыр аас болгаш бижимел чугаага дамчыдып билиринге ооредир. Созуглелдин планын тургузарынга ооредир.
2. Аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр.
3. Дылга сонуургалын ,номчулгага болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.Бот ажылга ооредип, кижизидер.
Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
I. Организастыг кезээ (мотивация к учебной деятельности) Сорулгазы: Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | ||
Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бажынга онаалга хыналдазы. | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Кичээнгейге, чурумга кижизидер (б-т) |
II. Актуализация. (Чаа темага белеткел) Цель этапа: ооренген билиглерин катаптаары; бот ажылга таваржы бээр хире берге айтырыгларны илередири. | ||
Эдертиг бижииринге белеткел. Киирилде беседа: - Ооренген темаларывыска даянып алгаш, созуглелди эдерти бижип тургаш, кандыг билиглерни хынаар бис? - Чуге эдертигни бижиир бис. Бо ажылды кылып турунарда, кандыг билиглеринер сайзыраарыл? Чуу чувеге ооренип алыр силер? | Ооренген билиглеринге даянып алгаш, эдерти чугаалаар, бижиир. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п) |
III.Эдертигни бижиири. Сорулгазы: оореникчилерни дыннаан созуглелин дес-дараалаштыр эдерти бижииринге ооредир. | ||
1.Созуглел- биле таныжылга. Диис биле дилги. Дилги дииске ужуражы берген. Арыгга чеже-даа чурттап чорза, Диисти танывас болган. Диисти кады чурттаалы деп оозу чалаан. Диис Дилгиже чорупкан. Кокай биле Дилги дужуп келген. Кокайны ол коруп каан. Дилги Кокайга чугаалап –тыр: «Ирттен тыпкаш, бистин даргавыс Дииске чедирип кел». Кокайнын Дилгиден кортканы аажок.Кокай иртти дилеп маннап чорупкан. Удатпаанда иртти Дилгиге Эккелген. Диистин болгаш Дилгинин амырааны аажок.Ирттин эъди чаагай болган.
1.Дилги Дииске ужуражы берген. 2.Кокай биле Дилги дужуп келген. 3.Иртти эккелген.
3.Созуглелди боттары хынаары. Уруглар боттары бижээн ажылын хынаар. Чазыг бар болза арыг кылдыр эдер. | Созуглелди кичээнгейлиг дыннаар. Чамдык состернин шын бижилгезин тайылбырлаар.Чижектерни бээр. Дыннаан созуглелинин планын тургузар. Аразында сумележир. Эдертигни план ёзугаар бижиир. Бижээн созуглелин боду хынаар. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга ооредир. План тургузуп билири.(р) |
IV.Кичээлдин туннели. Рефлексия. Цель этапа: бодунун кылган ажылынга медерелдии, кылган ажылын боду унелеп, демдек салыры. | ||
- Салган сорулга куусеттинген бе? Кандыг арга-биле? Бодунарнын кичээлге ажылынарны унелеп, демдектен салынар. Бажынга онаалга. Ооренген билиглерин катаптаары. Домактар чогаадыр. | Айтырыгларга долу, медерелдиг харыыны бээр. Кичээлге ажылынга унеледи бээр. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Кичээл № 13. (1-ги улдун)13.10.14.
Тема. Частырыглар-биле ажыл. Катаптаашкын. Домак.
Сорулгазы. 1.Домак дугайында билиин катаптавышаан, мурнунда кичээлде бижээн эдертигнин частырыглары- биле ажылдаар. Ооренген билтглеринге даянып алгаш бодунун частырыын эскерип, ону тайылбырлап билиринге ооредир.
2.Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар.
3.Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулга болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии: таблица «Домак»,экран, проектор, компьютер.
Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Экии, хунум! Экии, ак-кок дээрим! Эрес- хоглуг уруглар бис Эртемнернин дозун дилеп Эртем-билиг ээреминче эштип кирээл! -Бот-боттарынарже хулумзуржуп корушкештин, кончуг оожум олурунар, эргим чаштар. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
Частырыглар- биле ажыл. | 1.Ирт деп дазылдыг состерни созуглелден ушта бижээш, кожумаан ангылаар. Чуге ийи т-ны дакпырлап бижиирин тайылбырлаар. 2.Дилги, Диис, Кокай деп состерни чуге улуг ужук биле бижиирин тайылбырладыр. (Ол дириг амытаннарнын шола аттары бооп турар. Ол тоол-дур). 3.Арнтынчы состерлиг состерни ушта бижидер. Ындыг хевирлиг артынчы состер кирген состерни немей бижидер. | Частырыг кылбаан, шыырак уруглар башкыга дузалажып, эштеринин ажылынга дузалажыр, тайылбырлажып бээр. Бодунун кылган частырыглары- биле ажылдаар. Кылган частырыгларынга дууштур дурумнерни номдан, карточкалардан шын тып ооренир. Эштежип ажылдаар. Бот-боттарынга дузалажыр. Состерни падежтерге оскерткеш, кожумактарынын шын бижилгезин тайылбырлаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга ооредир.(п) Эштежип аджылдаарынга ооредир. Бот- боттарын дынажып, бодунун бодалын шын илередип, шынзыдып билири (б-т) | |
II.Актуализация. Билигнин онза – чугулазын тодарадыры | 1.Онаалга хыналдазы. (Удур-дедир хынажыр) Дараазында состер- биле домактардан чогаадып бижинер. (хун, кус, школа) Ол домактарда чугула кежигуннернин адаан шыйынар. Хыналда-айтырыглар «Домак»
| Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр ажылче уругларны углаар. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Домак дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Домак дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состерге торел состерни тып бижиир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | |||
Проблеманы салыры. | Ам чаа куусеткен ажылывыстын темазын сактып, кичээлде чунун дугайында ооренир, катаптаар-дыр бис, тодарадынар. Сорулганы салынар.. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: домак дугайында билиивисти катаптап, быжыглаар бис. Темазы: Домак. Харыылаан айтырыгларынга туннелди кылыр. Боттарынын туннелин номда дурум – биле дууштуруп, хынаар. Дурумну номчуур. Ар.49. | Өѳренген «Домак» дугайында билиинге даянып алгаш, ол темага билиин делгемчидеринче уругларны углаар. Дурумну тодарадып билиринче уругларнын билиин, кичээнгейин углаар. | Өѳренген «Домак» дугайында билиинге даянып алгаш, ол темага билиин делгемчидер Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) |
Эге быжыглаашкын. | 1... Сумележир. (Эштежип ажылдаары) (Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. Мергежилге 129, арын 47. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Мергежилге 129 (ар.47) Бердинген домактарны номчааш, негелдези ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Эштежип ажылдаарынын дурумнун катаптадыр. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Мергежилге 116 (ар.42) Созуглелди номчуур, негелдези ёзугаар кууседир.Сумележир. (Эштежип ажылдаар) Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Дыштанылга минутазы | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | Бодунун кадыын канап, камгалап билири(л) | |
Бот ажыл |
2.Домактар чогаадыр. (сюжеттиг чуруктар)(болуктеп ажылдаар) | Мергежилге 131, ар 47. куусеттиргеш, улегер домактарнын утказын тайылбырлаарынче кичээнгейин углаар. Боду ажылдаарынче углаар. | Мергежилге 131, ар 47. кууседир, улегер домактарнын утказын тайылбырлаар. Боду ажылдаар. | Демнежилге ажылы: эрткен темага хамаарыштыр бижилгелерни аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылды улежип билири. Бодунун болгаш эштеринин ажылын унелеп билири. К.Л. |
Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | |||
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Чедип алдынган туннелдерге даянып алгаш, бодунун кичээлде ажылдаанын шын туннеп, демдек салыры. (р) |
Бажынга онаалга. | Онаалга. Мергежилге 133,134,арын 48. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 133,134,арын 48. Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. | Ооренген темазынга даянып алгаш, билиин улам сайзырадыры (п) |
Кичээл № 13. (1-ги улдун) 15.10. 14.
Тема. Нарын домак.
Сорулгазы. 1.Домак дугайында билиин катаптавышаан, нарын домак дугайында чаа билигни ооренир. Нарын домакты бодуун домактап ылгап билири.
2.Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар.
3.Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулга болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии: таблица «Нарын домак»,экран, проектор, компьютер.
Кичээлдин | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Экии, хунум! Экии, ак-кок дээрим! Эрес- хоглуг уруглар бис Эртемнернин дозун дилеп Эртем-билиг ээреминче эштип кирээл! -Бот-боттарынарже хулумзуржуп корушкештин, кончуг оожум олурунар, эргим чаштар. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. Билигнин онза – чугулазын тодарадыры | 1.Онаалга хыналдазы. (Удур-дедир хынажыр) Дараазында состер- биле домактардан чогаадып бижинер. (хун, кус, школа) Ол домактарда чугула кежигуннернин адаан шыйынар. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр ажылче уругларны углаар. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Домак дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер.
| Домак дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состер-биле домактар чогаадыр. | |||
Проблеманы салыры. | Ам самбырада домакты номчунар, ол домакта чугула кежигуннерни шыйынар. Каш чугула кежигун бар-дыр? -Ындыг домактарны канчаар адаарыл? (Билбес бис) Ам чаа харыылаары берге айтырыгга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Харыылаары берге (проблема) айтырыгга харыыны дилеп-тывары(п) Кичээлдин темазын болгаш сорулгазын тодарадып билири(р) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: ийи чугула кежигуннерден тургустунган домактарны шын тодарадып, оон ады – биле таныжар. Мергежилге 135-ти номчааш, сайгаргаш, боттарынар ылгалын тодарадынар? -Ол домактарны канчаар адаар –дыр бис?. _Каш бодуун домак бар-дыр? Ол домактар боттары ангы чоруп болур-дур бе? Боттарынын туннелин номда дурум – биле дууштуруп, хынаар. Дурумну номчуур. Ар.49. | Мергежилгше 135-ти куусеттирер. Өѳренген «Домак» дугайында билиинге даянып алгаш, «Нарын домак» деп теманы боттары ооренип, тодарадырынче уругларны углаар. Дурумну тодарадып билиринче уругларнын билиин, кичээнгейин углаар. | Мергежилгше 135-ти кууседир. Өѳренген «Домак» дугайында билиинге даянып алгаш, «Нарын домак» деп чаа теманы боттары дилеп, тып, тодарадыр. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) |
Эге быжыглаашкын. | 1... Сумележир. (Эштежип ажылдаары) (Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. Мергежилге 136, арын 49. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Мергежилге 136 (ар.49) Бердинген домактарны номчааш, негелдези ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Эштежип ажылдаарынын дурумнун катаптадыр. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Мергежилге 136 (ар.49) Созуглелди номчуур, негелдези ёзугаар кууседир.Сумележир. (Эштежип ажылдаар) Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Дыштанылга минутазы | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | Бодунун кадыын камгалаары, ону быжыглаары. (л) | |
Бот ажыл |
| Мергежилге 138, ар 49. Кууседиринче, улегер домактарнын утказын тайылбырлаарынче уругларны углаар. | Мергежилге 138, ар 49. Куусеткеш, улегер домактарнын утказын тайылбырлаар.( боду ажылдаар) | Демнежилге ажылы: эрткен темага хамаарыштыр бижилгелерни аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылды улежип билири. Бодунун болгаш эштеринин ажылын унелеп билири. К.Л. |
Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | |||
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Онаалга. Мергежилге 137,арын 49. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 137, арын 49. Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. | Ооренген темазынга даянып алгаш, билиин улам сайзырадыры (п) |
Кичээл №14(1-ги улдун)20.10.14.
Тема.Чангыс аймак кежигуннерлиг домактар.
Сорулгазы. 1.Мурнунда класстарга алганбилиглеринге даянып, домактын кандыг кежигуннерин чангыс аймак кежигуннердээрин билиндирип ,домактарда чангыс аймак кежигуннерни тыварынга, оларны санаан аян – биле номчуурунга чанчыктырар.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин сайзырадыр.
3. Башкынын болгаш эштеринин чугаазын дыннап база медереп билиринге кижизидип, ооредир.
Дерии.Чуруктар, состер бижээн таблица.
Кичээлдин тургузуу. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыгкезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганысалыпбилири.(Р) |
Бажынга онаалга хыналдазы. | Оореникчилернин тургускан домактарын номчуткаш, кандыг домактарны нарын домактар дээрин катаптап, тодарадыр. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр ажылче уругларны углаар. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) |
II.Актуализация. | -Дараазында чуруктарда чулерни коргускен-дир, аданар. Ол кандыг чугаа кезиинге хамааржыр состер–дир. Ол состер чангыс домакка шупту кирип турар кылдыр домактан чогаадынар. Чижээ: Столдар кырында номнар, кыдырааштар, демир-ужуктер чыткылаан. Ол домакта домак чогааткан состер домактын кандыг кежигуннери бооп турар-дыр? | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Домак болгаш оон кежигуннеринин дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер.
| Домак болгаш оон кежигуннеринин дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состер-биле домактар чогаадыр. | Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Ам чаа айтырыгларга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Домакка чангыс аймак кежигуннерин шын бижип, домак иштинден илередип ооренир..Темазы:Чангыс аймак кежигуннерлигдомактар. Кичээл эгезинде чогааткан домаавысче катап эглип кээлинер. Оларнын аразынга чуну салыр бис? Олар чуу деп айтырыгга харыылаттынып чоруур –дур? Домактын кандыг кежигуну болур-дур? Моон мурунунда ооренген билиглеринге даянып алгаш, тайылбырлаарын шененер. Эталон: Чангыс соске хамааржып чоруур болгаш чангыс айтырыгга харыылаар домактын кежигуннерин домактын чангыс аймак кежигуннери дээр. Номнун 50 дугаар арнында дурумнерни номчудар. База катап туннээр.
| Өѳренген «Домак болгаш оон кежигуннери» дугайында билиинге даянып алгаш, «Чангыс аймак кежигуннерлиг домактар» деп теманы боттары ооренип, тодарадырынче уругларны углаар. Дурумну тодарадып билиринче уругларнын билиин, кичээнгейин углаар. Уруглар теманы боттары тодарадыр кылдыр углап, баштаар. Уругларнын туннелинин соонда, оларнын билиин эталон-биле хынаар. | Өѳренген ««Домак болгаш оон кежигуннери»» дугайында билиинге даянып алгаш, «Чангыс аймак кежигуннерлиг домактар» деп чаа теманы боттары дилеп, тып, тодарадыр. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р)Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эгебыжыглаашкын. |
Негелдези: Домак кежигуннеринге сайгарар, чангыс аймак кежигуннерин тодараткаш, тайыл бырлаар. Номда дурумну база катап туннеп номчудар.Ном-биле ажыл. | Мергежилге 139. Бердинген домактарны номчааш, негелдези ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Мергежилге 139. Созуглелди номчуур, негелдези ёзугаар кууседир.Сумележир. Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилгеге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | ||
Бот ажыл | Болуктеп ажылдаар: 1-ги болук. Мергежилге 140, ар. 51 2-ги болукМергежилге 141, ар 51 3-ку болгаш 4-ку болук. Чангыс аймак кежигуннерлиг 4 домакчогаадыр. 51 дугаарарында дурумну номчуткаш, туннел кылыр. (эрги ном) | Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар.. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Болуктеп ажылдаарынын дурумнерин сагыыры. Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солунболду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе?Бодунарнын «чедиишкинчадазынга» демдегленер | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун ажылын шын демдеглеп, унелээри. (Л) Ооренген билиин туннеп билири.(Р) |
Бажынга онаалга. | Онаалга. М-142,143, арын 53. (Эрги ном) | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 137, арын 49. Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. |
Кичээл №15. Мониторинг хыналда ажылы.
Кичээл №16(1-ги улдун)
Тема.Чангыс аймак кежигуннерлиг домактар.
Сорулгазы. 1.Аалган билиглеринге даянып, домактын кандыг кежигуннерин чангыс аймак кежигуннер дээрин катаптап, быжыглап, домактарда чангыс аймак кежигуннерни тыварынга, оларны санаан аян – биле номчуурунга чанчыктырар.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду оорениринче чуткулун сайзырадыр.
3. Башкынын болгаш эштеринин чугаазын дыннап база медереп билиринге кижизидип, ооредир.
Дерии.Чуруктар, состер бижээн таблица.
Кичээлдинтургузуу. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Экии, хунум! Экии, ак-кок дээрим! Эрес- хоглуг уруглар бис Эртемнернин дозун дилеп Эртем-билиг ээреминче эштип кирээл! -Бот-боттарынарже хулумзуржуп корушкештин, кончуг оожум олурунар, эргим чаштар. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
Бажынга онаалга хыналдазы. | Оореникчилернин тургускан домактарын номчуткаш, домактарда чангыс аймак кежигуннерни ададыр, канчаар бижиирин тайылбырладыр. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр ажылче уругларны углаар. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) |
II.Актуализация. | -Дараазында домактарга чангыс аймак кол состери, тодарадылгалар турар кылдыр эде тургузунар. Ол домакта домак чогааткан состер домактын кандыг кежигуннери бооп турар-дыр? База бот –боттарын канчаар ангылап турар-дыр бис. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Домак болгаш оон кежигуннеринин дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер.
| Домак болгаш оон кежигуннеринин дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состер-биле домактар чогаадыр. | Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Ам чаа айтырыгларга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаатеманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Домакка чангыс аймак кежигуннерин шын бижип, домак иштинден илередип оорениринге билиин катаптаар. Темазы:Чангыс аймак кежигуннерлигдомактар. Кичээл эгезинде чогааткан домаавысче катап эглипк ээлинер. Оларнын аразынга чуну салыр бис? Олар чуу деп айтырыгга харыылаттынып чоруур –дур? Домактын канды гкежигуну болур-дур? Моон мурунунда ооренген билиглеринге даянып алгаш, тайылбырлаарын шененер. (Уруглар теманы боттары тодарадыр кылдыр углап, баштаар) Уругларнын туннелинин соонда, оларнын билиин эталон-биле хынаар. Эталон: Чангыс соске хамааржып чоруур болгаш чангыс айтырыгга харыылаар домактын кежигуннерин домактын чангыс аймак кежигуннери дээр. Номнун 50 дугаар арнында дурумнерни номчудар. База катап туннээр.
| Өѳренген «Домак болгаш оон кежигуннери» дугайында билиинге даянып алгаш, «Чангыс аймак кежигуннерлиг домактар» деп темага билиин делгемчидеринче уругларны углаар. Дурумну тодарадып билиринче уругларнын билиин, кичээнгейин углаар. Уруглар теманы боттары тодарадыр кылдыр углап, баштаар. Уругларнын туннелинин соонда, оларнын билиин эталон-биле хынаар. | Өѳренген ««Домак болгаш оон кежигуннери»» дугайында билиинге даянып алгаш, «Чангыс аймак кежигуннерлиг домактар» деп темага билиин делгемчидер. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эге быжыглаашкын. |
Негелдези: Домак кежигуннеринге сайгарар, чангыс аймак кежигуннерин тодараткаш, тайыл бырлаар. Номда дурумну база катап туннеп номчудар.Ном-биле ажыл. | Мергежилге 157. Бердинген домактарны номчааш, негелдези ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Мергежилге 157. Созуглелди номчуур, негелдези ёзугаар кууседир. Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилгеге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы. | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | ||
Бот ажыл | Болуктеп ажылдаар: 1-ги болук. Мергежилге 158, ар. 58 2-ги болукМергежилге 160, ар 59 3-ку болгаш 4-ку болук. Чангыс аймак кежигуннерлиг 4 домак чогаадыр. 51 (55) дугаар арында дурумну номчуткаш, туннел кылыр. (эрги ном) | Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Болуктеп ажылдаарынын дурумнерин сагыыры. Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солунболду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе?Бодунарнын «чедиишкинчадазынга» демдегленер | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун ажылын шын демдеглеп, унелээри. (Л) |
Бажынга онаалга. | Онаалга. М-164,арын 60. (чаа ном) | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. М-164,арын 60. (чаа ном)Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. | |
Кичээл №17(1-ги улдун)27.10.14.
Тема. Диалог. Дорт чугаалыг домактар.
Сорулгазы. 1.Дорт чугаа болгаш авторнун чугаазынын дугайында , авторнун созунун соолунде турар дорт чугаага бижик демдектерин салырынын дугайында ниити билиг бээр. Дорт чугааны шын номчуп база дыннап билиринге ооредир.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду оорениринче чуткулун сайзырадыр.
3. Башкынын болгаш эштеринин чугаазын дыннап база медереп билиринге кижизидип, ооредир.
Дерии.Чуруктар, состер бижээн таблица.
Кичээлдинтургузуу. | Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыгкезээ. | Экии, хунум! Экии, ак-кок дээрим! Эрес- хоглуг уруглар бис Эртемнернин дозун дилеп Эртем-билиг ээреминче эштип кирээл! -Бот-боттарынарже хулумзуржуп корушкештин, кончуг оожум олурунар, эргим чаштар. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
Бажынга онаалга хыналдазы. | Чурукка тургускан чогаадыгларын номчудар, ында чангыс аймак кежигуннерни ададыр, канчаар харылзажып турарын тайылбырладыр. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр Домактын чангыс аймак кежигунненринин дугайында билиин хынап, катаптап, домакта чугула кежигуннерни кандыг арга- биле тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Домактын чангыс аймак кежигунненринин дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) |
Дыштанылга минутазы | «Каракка мергежилгелер» | Каракка мергежилгелерни организастап чорудар | Каракка мергежилгелерни кууседир | |
II.Актуализация. | -139 дугаар мергежилгени номчуп, хайгаарадыр. Башкы домак бурузун катап номчуткаш, оолдар болгаш койгуннун ол хевээр киирген чугаазын номчудар, ол домактарны бижидер: «Сайлыктар! Сайлыктар чанып келген!»»Час-тыр!» «Час моорлап кээп-тир!» «Чаптанчыын корем, хоокуйнун!» Оон соонда оолдарнын, койгуннун чугаазын киирбейн номчудар. Ындыг домактарны канчаар адаарыл? (Билбес бис. Ооренмээн бис. Биске берге-дир) | Проблемалыг байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Ам чаа айтырыгга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаатеманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Оске кижинин чугаазын оскертпейн дамчыдар домактарны шын бижип, номчуп ооренир бис. Кичээл эгезинде номчаан домактарывысче катап эглип кээлинер. Ол домактарны катап номчааш, дурумну номчунар. Оон боттарынар теманы тайылбырлаарын шененер. Уругларнын туннелинин соонда, оларнын билиин эталон-биле хынаар. Эталон: Оске кижинин чугаазын оскертпейн дамчыдар домакты дорт чугаалыг домак дээр. Дортчугаалыг домак ийи кезектен тургустунар:1.авторнун созу, 2. Дорт чугаа. Дорт чугааны кавычкалар иштинге тургузар болгаш улуг ужук-биле эгелеп бижиир. Дорт чугаанын мурнунга, авторнун чугаазынын соонга ийи сек салыр. Номнун 62 дугаар арнында дурумнерни номчудар. База катап туннээр. Дурумге болгаш онаалгага даянып алгаш, тунелди ундурер. Бодунун дурумун тургузуп, шенээр. Диалог деп билигни уругларнын орус дылга билиинге даянып тайылбырладыр. Диалогту тургустурар. (Эштежип ажылдаар) 67 дугаар арында дурум-биле билиин туннээр. | Өѳренген «домак» дугайында билиинге даянып алгаш, «дорт чугаалыг домактар» деп темага чаа билигни ажыдарынче уругларны углаар. Уруглар теманы боттары тодарадыр кылдыр углап, баштаар. Номнун 62 дугаар арнында дурумнерни номчудар. Диалог деп билигни уругларнын орус дылга билиинге даянып тайылбырладыр. Диалогту тургустурар. 67 дугаар арында дурум-биле билиин туннэзринче уругларны углаар.. | 139 дугаар мергежилгени номчуп, хайгаараар. Ол мергежилгеге даянып алгаш чаа теманы тайылбырлап тодарадыр. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. Номнун 62 дугаар арнында дурумнерни номчуур. Туннел кылыр. Диалог деп билигни орус дылга билиинге даянып тайылбырлаар. Диалогту тургузар. (Эштежип ажылдаар) 67 дугаар арында дурум-биле билиин туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эге быжыглаашкын. |
Негелдези: бижээш, дорт чугаанын адаан шыяр.Шын бижилгезин тайылбырлаар. Номда дурумну база катап туннеп номчудар.Ном-биле ажыл. | Мергежилге 167-ни негелдези ёзугаар кууседиринче углаар. . Бижээш, дорт чугаанын адаан шыйдырар.Шын бижилгезин тайылбырладыр. Номда дурумну база катап туннеп номчудар. | Мергежилге 167-ни шупту кууседир. Негелдези: бижээш, дорт чугаанын адаан шыяр. Шын бижилгезин тайылбырлаар. Номда дурумну база катап туннеп номчуур. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилгеге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Адыгжыгашты оттунмушаан, мергежилгелерни кылыр. | ||
Бот ажыл | Болуктеп ажылдаар: 1-2 болук. Дорт чугаалыг 3 домак чогаадыр. 3-4 болук- бердинген состер биле дорт чугаалыг домактар чогаадыр. 62 дугаар арында дурумну номчуткаш, туннел кылыр. (чаа ном) | Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Дорт чугаалыг домактарны оске домактардан ылгап билиринге, ону шын бижииринге билиин сайзырадып быжыглаттырар.Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Болуктеп ажылдаарынын дурумнерин сагыыры. Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солунболду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе?Бодунарнын «чедиишкинчадазынга» демдегленер | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бодунун ажылын шын демдеглеп, унелээри. (Л) |
Бажынга онаалга. | Онаалга. 176, арын 66, м-181, арын 68 (чагаа чогаадыр) (чаа ном) | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. 176, арын 66, м-181, арын 68 (чагаа чогаадыр) (чаа ном) | Бажынга онаалгазын бижиир. |
Кичээл №18 (1 –ги улдун) 29.10.14.
Тема. Диктант «Дириг амытаннарнын назыны»
Сорулгазы.
1.Созуглелди дыннап бижип билиринге билиин быжыглаар. 1-ги улдунда ооренген билиин хынаар.
2. Бодунун ооренип алган билиин хынап оорениринге билиин сайзырадыр.
3. Дылга сонуургалын ,номчулгага болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.Бот ажылга ооредип, кижизидер.
Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
I. Организастыг кезээ (мотивация к учебной деятельности) Сорулгазы: Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | ||
Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бажынга онаалга хыналдазы. | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Кичээнгейге, чурумга кижизидер (б-т) |
II. Актуализация. (Чаа темага белеткел) Цель этапа: ооренген билиглерин катаптаары; бот ажылга таваржы бээр хире берге айтырыгларны илередири. | ||
Диктант бижииринге белеткел. Киирилде беседа: - Ооренген темаларывыска даянып алгаш, диктант бижиирде кандыг билиглерни хынаар бис? - Чуге диктантыны бижиир бис. Бо ажылды кылып турунарда, кандыг билиглеринер сайзыраарыл? Чуу чуве ге ооренип алыр силер? | Ооренген билиглеринге даянып алгаш, дынап бижип ооренир. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п |
III.Хыналда диктант диктант. Сорулгазы: оореникчилернин билиин хынаар. | ||
Дириг амытаннарнын назыны. Моортай каш чыл чурттаарыл? Моортай чээрби чыл чедир чурттаар, а бир моортай ужен тос чыл чедир чурттаан. Ыт- он сес азы чээрби чыл , аът бежен чыл чурттаар. Азырал дириг амытаннарнын назынын тывары белен. Чуге дээрге олар кижи-биле кады чурттап турар. Парнын, арзыланны болгаш эзирнин база куунун каш чыл чурттаарын канчап бидип алырыл? Черлик дириг амытаннарнын чуртталгазы базым бурузунге айыылдыг. Чер бурузунде оларны олум манап турар. Ынчангаш эвээш-ле амытаннар кыраанындан олур. Оларнын назынын зоопарктан билип ап болур. Делегейде эн узун назылыг дириг амытан языты- мелегей. Ол ийи чу3с чыл чурттаар. Каарган чеден чыл, а эзир чус чыл чурттаар. Чаан биле попугай чус ажыг чыл чурттаарлар. 2. Диктантыны бижиири. Башкы адаарга, уруглар кичээнгейлиг дынап тургаш, бижиир. 2.Грамматиктиг онаалга. Чурт деп соске торел состерни тып бижиир. 3.Созуглелди боттары хынаары. Созуглелди башкы база катап номчуур. Уруглар боттары бижээн ажылын хынаар. Чазыг бар болха арыг кылдыр эдер. | Созуглелди кичээнгейлиг дыннап бижиир. Грамматиктиг онаалгаларны кууседир. Бижээн созуглелин боду хынаар. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга ооредир. |
Кичээл №1. (2-ги улдун) 12.11.14.
Темазы: Созуглел. Созуглелдин темазы. Кол бодал.
Сорулгазы: 1. Созуглел болгаш оон кол бодалынын дугайында билиг-биле таныжар, оон кол бодалын болгаш темазын шын илередип билиринге оорениринче уругларны углаар.
2.Созуглел дугайында билиин делгемчидер; бодалын шын илередиринге, боданып билиринге билиин сайзырадыр.
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
| Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД | ||
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Эштиг-оорлуг чоруур болза, Экти бедик, хорээ хостуг, Эрес-омак,чазык-хоглуг, Эзир ышкаш чоргаар болур. Ынчангаштын эптиг- демниг Оорениили. ажылдаалы. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) | ||
II.Актуализация. | Домак чулерден тургустунарыл? Домак деп чул? Дужааштыр бижээн состерни номчааш, кайызы домактар-дыр, тодарадынар.
Чуге ол состер домактар болурул? Домакта состер аразында кандыг болурурл? Ол домактарны кыдыраажынарга бижээш, чугула кежигуннерин тывынар. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр «Домак» деп темага билиин катаптадыр Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Домак дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) | ||
Проблеманы салыры. | Ам дараазында дужааштыр бижээн домактарны номчааш, чузу-биле ылгалып турарын тайылбырланар.
КАйызында домактар аразында харылзаалыг-дыр? Ындыг домактарны чуу деп адаар бис? (Билир уруглар 3-ку класска ооренген билиинге даянып алгаш, тайылбырлаарлар). Ам бердинген созуглелин темазын, кол бодалын тодарадып тайылбырланар. (Биске берге-дир. Ооренмээн бис) | Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) | ||
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | Ам чаа харыылаары берге айтырыгга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. Кичээлдин сорулгазы: Созуглелдин темазын, кол бодалын тодарадып ооренири. Темазы: Созуглел, оон темазы болгаш кол бодалы.
| Уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. Бердинген эник дугайында созуглелдин дузазы- биле чаа теманы уруглар тайылбырлап ундуруп кээр кылдыр углап баштаар. Номда (ар 70) эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. Дурумге болгаш онаалгага даянып алгаш, тунелди ундуреринче уругларны углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар Бердинген эник дугайында созуглелдин дузазы- биле чаа темангы тайылбырлаарын кызыдар. Бодунун дурумун тургузуп, шенээр. Номда (ар 70) эталон-биле харыызын дууштуруп, хынаар. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Бодунун бодалын шын илередип билири.(К) | ||
Эге быжыглаашкын. | 1. Сумележир. (Эштежип ажылдаары) (Самбырада эталон-биле уругларнын туннээн харыызын дууштуруп, хынаар. Мергежилге 184, арын 70. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Өѳренген чуве адынын дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар | Мергежилге 184-те (арын 70) бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры(л) | ||
Бот ажыл |
«Эжишкилер деп темага кыска чугаа тургузар. Адаанга темазын, кол бодалын тайылбырлап бижиир. | Уругларны, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | ||
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) | ||
Бажынга онаалга. | Онаалга. Мергежилге 185. Ар.70. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 185. Ар.70. | Бажынга онаалгазын бижиир. Чурук-биле чугааны тургузар. |
Кичээл №2. (2-ги улдун)
Темазы. Созуглелдин адын канчаар тыварыл? Планын канчаар тургузарыл?
Сорулгазы: 1. Созуглелдин адын болгаш оон планын тургузарынын дугайында билиг-биле таныжар, оон кол бодалын болгаш темазын шын илередип билиринге оорениринче уругларны углаар.
2.Созуглел дугайында билиин делгемчидер; бодалын шын илередиринге, боданып билиринге билиин сайзырадыр.
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
| Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Эштиг-оорлуг чоруур болза, Экти бедик, хорээ хостуг, Эрес-омак,чазык-хоглуг, Эзир ышкаш чоргаар болур. Ынчангаштын эптиг- демниг Оорениили. ажылдаалы. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | Созуглел чуден тургустунарыл? Созуглелде домактар аразында кандыг болурул? Созуглелдин темазын, кол бодалын канчаар тодарадырыл? Дараазында созуглелде каапкан состерни киирип бижээш, темазын, кол бодалын тодарадынар. Удавас соок…дужер. … кылын хар чааптар. … куштарга чем тып чиири берге. Уруглар … куштарга чемненир деспилер кылып бээрлер. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр «Созуглел» деп темага билиин катаптадыр Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Созуглел дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Ол бердинген созуглелге аттан бээрин кызыдынар. Чуге ындыг ат бээр бис? Тайылбырланар.Ол созуглелге пландан тургузуп шененер. (Биске берге-дир. Ооренмээн бис) | Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | Ам чаа харыылаары берге айтырыгга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. Кичээлдин сорулгазы: Созуглелдин адын, планын тургузуп, тодарадып ооренири. Темазы: Созуглел, оон адын болгаш планын тургузары. Бердинген созуглелге аттан бергеш, оон планын тургузар. Ону кылырда номда (ар 71) бердинген дурум –биле таныжып алыр.
| Уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. Бердинген созуглелдин дузазы- биле чаа теманы уруглар тайылбырлап ундуруп кээр кылдыр углап баштаар. Дурумге болгаш онаалгага даянып алгаш, чаа теманы шын тайылбырлап, тодарадырынче ундуреринче уругларны углаар. Эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар Бердинген созуглелдин дузазы- биле чаа темангы тайылбырлаарын кызыдар. Бодунун планын тургузуп, шенээр. Эталон-биле харыызын дууштуруп, хынаар. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Бодунун бодалын шын илередип билири.(К) Тускай айтыышкын , улегер болгаш бодуун алгоритм езугаар кууселде кылыры. Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, туннеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар. |
Дыштанылга минутазы. | Мергежилгелерни шулук аайы-биле кылырынче углаар. | Мергежилгелерни шулук аайы-биле кылыр. | Бодунун кадыын камгналап, дадыктырары. (л) | |
Эге быжыглаашкын. | 1. Сумележир. (Эштежип ажылдаары) (Самбырада эталон-биле уругларнын туннээн харыызын дууштуруп, хынаар. Мергежилге 188, арын 72. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Өѳренген чуве адынын дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар | Мергежилге 188-те (арын 72) бердинген онаалганы кууседир. Созуглелдин планын тургузар. Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры(л) |
Бот ажыл |
1.Созуглелди уламчылааш, тондурер. 2.Аттан бээр. Планын тургузар. Темазын тодарадыр, кол бодалын илередир. | Уругларны, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. Созуглел-биле ажылдаарда бодунун ооренген билиин шын ажыглап билиринче углаар. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Бажынга онаалга. | Онаалга. Мергежилге 191. Ар.73. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 191. Ар.73. | Бажынга онаалгазын бижиир. Чурук-биле чугааны тургузар. |
Кичээл №3 (2 –ги улдун)19.11.14.
Темазы: Чуве адынын дугайында ооренгенин катаптаар.
Сорулгазы:
- Чуве адынын ниити лексиктиг утказы-биле таныштырып, чуве ады- чувелернин , кижилернин, дириг амытаннарнын, боцдустун болгаш куш-ажылдын болуушкуннарын аттар дээрзин билиндирер.
- Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар.
- Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулга болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии: таблица «Чуве ады»,экран, проектор, компьютер.
| Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | Состерни номчунар. Ийи кезекке айтырыглар аайы- биле чарып бижинер Ажыл, стол, эмчи, чылгычы, оол, чечек, малчын, хоорай, кодан. (Кым? Чуу?) Ол состерни айтырыглар аайы-биле чуу деп адап болурул? (билбес бис) | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр «Кым? Чуу? деп айтырыгга харыылаттынар состер» деп темага билиин катаптадыр Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Кым? Чуу? деп айтырыгга харыылаттынар состер дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Ам чаа харыылаары берге айтырыгга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Кым? Чуу? деп айтырыгга харыылаар состерни болуктер аайы- биле адын адап билип ооренири.
.(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар.
| Уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эге быжыглаашкын. | 1... Сумележир. (Эштежип ажылдаары) (Самбырада эталон-биле уругларнын туннээн харыызын дууштуруп, хынаар. Мергежилге 194, арын 75. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Өѳренген чуве адынын дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар | Мергежилге 194-те (арын 75) бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры(л) |
Бот ажыл |
1.Мергежилге 193, ар 74 (1 бол) М 195арын 75(Негелде езугаар кууседир 2 бол). Чуве аттарын ийи болукке чарып бижи. (3 болук) | Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Бажынга онаалга. | Онаалга. Мергежилге 197. Ар.76. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 197. Ар.76. | Бажынга онаалгазын бижиир. Чурук-биле чугааны тургузар. |
Кичээл №4(2 –ги улдун) 20.11.14.
Темазы: Чуве адынын падежтерге оскерлири.Чангыстын саны.
Сорулгазы:
1.Падеж деп чул дээрзин билиндирер болгаш падежтернин айтырыгларын сактып алырынга мергежилгелер чорудар. Адаарынын падежинде чуве адынын домакка ролю.
2.Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар.
3.Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулга болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии: таблица «Чуве адынын падежтери»,экран, проектор, компьютер.
| Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бот-бодунарже хулумзурунер, чедиишкинни кузенер. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр. | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | 1.Онаалга хыналдазы. 2.Чуве адынын дугайында чуну билир сен, чугаала. Дараазында состерни бижээш, айтырыглардан салынар. Ол состерни айтырыглар аайы-биле оскерлирин чуу деп адап болурул? (билбес бис) | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр «Чуве ады» деп темага билиин катаптадыр Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Чуве адынын дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Проблеманы салыры. | Ам чаа харыылаары берге айтырыгга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Чуве ады ангы-ангы айтырыгларга харыылаттынып турда канчаар оскерлирин ооренир. Ооредилге номунун 80 дугаар арында 209 дугаар мергежилгени аас- биле куусеткеш , туннелди кылыр. Дурумну номчудар. Оон дузазы-биле чаа теманы уругларга тайылбырладыр. .(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар.
| Уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Өѳренген чуве адынын дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. | Мергежилге 209-та (арын 80) бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | |||
Эге быжыглаашкын. | 1 Мергежилге 210, арын 80.(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар. Ооренген билиинге даянып алгаш, туннел ундуреринче уругларны углаар. | Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседир. Ооренген билиинге даянып алгаш, туннел ундурер. | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Бот ажыл |
| Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Демнежилге ажылы: эрткен темага хамаарыштыр бижилгелерни аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылды улежип билири. Бодунун болгаш эштеринин ажылын унелеп билири. К.Л. |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. Онаалга. Мергежилге 217,218,арын 84 | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 217,218,арын 84. | Бажынга онаалгазын бижиир. Чурук-биле чугааны тургузар. |
Кичээл №5(2 –ги улдун) 26.11.14.
Темазы: Чуве адынын падежтерге оскерлири. Чангыстын саны.
Сорулгазы:
1.Падеж деп чул дээрзинге билиин быжыглап катаптаар болгаш падежтернин айтырыгларын сактып алырынга мергежилгелер чорудар.
2.Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар.
3.Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулга болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии: таблица «Чуве адынын падежтери»,экран, проектор, компьютер.
| Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бот-бодунарже хулумзурунер, чедиишкинни кузенер. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | 1.Онаалга хыналдазы. 2.Чуве адынын дугайында чуну билир сен, чугаала. Дараазында состерни бижээш, айтырыглардан салынар. Ол состерни айтырыглар аайы-биле оскерлирин чуу деп адап болурул? (Падежтерге оскерлири.) Ол состернин падежтерге оскерлип тургаш кандыг кожумактар турарын тодарадып корунер. (Билбес бис. Биске берге-дир) | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр ажылче уругларны углаар. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Чувен адынын падежтеринин дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер.
| Чувен адынын падежтеринин дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состерге торел состерни тып бижиир. | |||
Проблеманы салыры. | Ам чаа харыылаары берге айтырыгга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Чуве ады ангы-ангы айтырыгларга харыылаттынып турда канчаар оскерлирин ооренир. Ооредилге номунун 80 дугаар арында 209 дугаар мергежилгени аас- биле куусеткеш , туннелди кылыр. Дурумну номчудар. Оон дузазы-биле чаа теманы уругларга тайылбырладыр. .(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар.
| Өѳренген «Чуве адынын падежтерге оскерлиринин » дугайында билиинге даянып алгаш, ол темага билиин делгемчидеринче уругларны углаар. Дурумну тодарадып билиринче уругларнын билиин, кичээнгейин углаар. | Өѳренген «Чуве адынын падежтерге оскерлиринин » дугайында билиинге даянып алгаш, ол темага билиин делгемчидер Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эге быжыглаашкын. | Мергежилге 210, арын 80.(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Мергежилге 210, арын 80.(Бердинген домактарны номчааш, негелдези ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Мергежилге 210, арын 80.(Созуглелди номчуур, негелдези ёзугаар кууседир. Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы. | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | ||
Бот ажыл |
| Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Демнежилге ажылы: эрткен темага хамаарыштыр бижилгелерни аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылды улежип билири. Бодунун болгаш эштеринин ажылын унелеп билири. К.Л. |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Бажынга онаалга. | Онаалга. Мергежилге 217,218,арын 84 | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 133,134,арын 48. Тайылбырны чорудар. | Бажынга онаалгазын бижиир. |
Кичээл №6(2 –ги улдун) 27.11.14.
Темазы: Адаарынын падежи.
Сорулгазы:
1. Адаарынын падежинде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаарын, домактын кандыг кежигуну болурун билиндирер.
2.Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар.
3.Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулга болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии: таблица «Чуве адынын падежтери»,экран, проектор, компьютер.
| Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бот-бодунарже хулумзурунер, чедиишкинни кузенер. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | 1.Онаалга хыналдазы. 2.Чуве адынын дугайында чуну билир сен, чугаала. 3 Дараазында состерден чуве аттарын ушта бижи. Оларже айтырыглардан салынар. Кым? Чуу? деп айтырыгларга харылаттынар состерни ушта бижинер. Падежин тодарадырын шененер. Болдунар- дыр бе? Шыдаар-дыр силер бе? (Биске берге –дир? Ооренмээн-дир бис) | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр ажылче уругларны углаар. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Чувен адынын падежтеринин дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер.
| Чувен адынын падежтеринин дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состерге торел состерни тып бижиир. | |||
Проблеманы салыры. | Ам чаа харыылаары берге айтырыгга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Кым? Чуу? деп айтырыгларга харыылаттынар состернин падежтери-биле таныжар. Бердинген созуглелди номчааш, кол утказын тодарадыр. Чуге ынчаар адаанын тайылбырлап, бодунун бодалын илередир.Ол созуглелде кым? Чуу? деп айтырыгга харыылаттынар состерни тыпкаш, домактын кандыг кежигуну бооп чоруурун тодарадыр. Дурумну номчудар. Оон дузазы-биле чаа теманы уругларга тайылбырладыр. .(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар.
| Өѳренген «Чуве адынын падежтерге оскерлиринин » дугайында билиинге даянып алгаш, ол темага билиин делгемчидеринче уругларны углаар. Дурумну тодарадып билиринче уругларнын билиин, кичээнгейин углаар. | Өѳренген «Чуве адынын падежтерге оскерлиринин » дугайында билиинге даянып алгаш, ол темага билиин делгемчидер Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эге быжыглаашкын. | 1 Карточкада сос катыжыышкыннары- биле домактар чогааткаш, адаарынын падежинде чуве аттарын тыпкаш, адаан шыяр. Домактарнын чугула кежигуннерин тывар. (Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Онаалганы негелдези ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Онаалганы негелдези ёзугаар кууседир. Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | Бодунун кадыын унелеп, камнап, камгалаары.(л) | |
Бот ажыл |
| Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Демнежилге ажылы: эрткен темага хамаарыштыр бижилгелерни аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылды улежип билири. Бодунун болгаш эштеринин ажылын унелеп билири. К.Л. |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Бажынга ажыл | Онаалга. «Мээн кузелим» деп чогаадыг бижиир. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Онаалга. «Мээн кузелим» деп чогаадыг бижиир.. | Бажынга онаалгазын бижиир. |
Кичээл№7(2 –ги улдун)03.12.14.
Темазы: Хамаарыштырарынын падежи.
Сорулгазы:
1. Хамаарыштырарынын падежинде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаарын, домактын кандыг кежигуну болурун билиндирер.
2.Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар.
3.Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулга болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Дерии: таблица «Чуве адынын падежтери»,экран, проектор, компьютер.
| Кичээлдин чорудуу. | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | УУД |
I.Мотивация. Организастыг кезээ. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бот-бодунарже хулумзурунер, чедиишкинни кузенер. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Сорулганы салып билири.(Р) |
II.Актуализация. | 1.Онаалга хыналдазы. 2.Чуве адынын дугайында чуну билир сен, чугаала. 3 Дараазында состерден чуве аттарын ушта бижи. Оларже айтырыглардан салынар. Кым? Чуу? Болгаш кымнын ? чунун? Деп айтырыгларга харылаттынар состерни ушта бижинер. Падежин тодарадырын шененер. Болдунар- дыр бе? Шыдаар-дыр силер бе? (Биске берге –дир? Ооренмээн-дир бис) | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр ажылче уругларны углаар. | Бажынга онаалгазын удур-дедир хынажыр. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п) |
Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Чувен адынын падежтеринин дугайында билиин хынаарынга онаалгаларны оореникчилерге куусеттирер.
| Чувен адынын падежтеринин дугайында билиин сактып, катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Бердинген состерге торел состерни тып бижиир. | |||
Проблеманы салыры. | Ам чаа харыылаары берге айтырыгга даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадынар. | Проблемалыг байдалды тургузар. Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бодалын шын дамчыдып билири.(к) |
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. | 1.Кичээлдин сорулгазы: Кым? Чуу? Кымнын? Чунун? деп айтырыгларга харыылаттынар состернин падежтери-биле таныжар. Ооредилге номунун 85 болгаш 86 дугаар арыннарда 219, 221 дугаар мергежилгелерни аас- биле куусеткеш, туннелди кылыр. Дурумну номчудар. Оон дузазы-биле чаа теманы уругларга тайылбырладыр. .(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар.
| Өѳренген «Чуве адынын падежтерге оскерлиринин » дугайында билиинге даянып алгаш, хамаарыштырарынын падежинин дугайында ол темага билиин делгемчидеринче уругларны углаар. Дурумну тодарадып билиринче уругларнын билиин, кичээнгейин углаар. | Өѳренген «Чуве адынын падежтерге оскерлиринин » дугайында билиинге даянып алгаш, хамаарыштырарынын падежинин дугайында темага билиин делгемчидер Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон(майык)-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Эштежип ажылдаарынын дурумнерин сагыыры.(л) |
Эге быжыглаашкын. | 1 Мергежилге 222, арын 87.(Самбырада эталон-биле уругларнын тунээн харыызын дууштуруп, хынаар. 4.Номда дурумну база катап туннеп номчудар. Ном-биле ажыл. | Мергежилге 222, арын 87.Онаалганы негелдези ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. Ооренген билиин быжыглаары-биле ажылды уругларга куусеттирер. Ооренген чуулун туннеп чугаалаарынче ооредип, углаар. | Мергежилге 222, арын 87.Онаалганы негелдези ёзугаар кууседир. Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л) |
Дыштанылга минутазы | Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорудар | Мергежилгелерни кылыр. | ||
Бот ажыл |
| Уругларны билииниӊ деӊнели – биле чарып, болуктеп ажылдаарын организастаар. Болукке ажылдаарынын дүрүмүн катаптадыр. | Бердинген онаалгаларны болук аайы- биле кууседир. Бѳлукке ажылдаар, бодунун бодалын шынзыдып, түӊнээр. | Демнежилге ажылы: эрткен темага хамаарыштыр бижилгелерни аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылды улежип билири. Бодунун болгаш эштеринин ажылын унелеп билири. К.Л. |
Рефлексия. Туннел. | Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе? «?»- Чуу-даа билбедим. « . »-Билип алдым «!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Бажынга ажыл | Онаалга. Мергежилге 223,арын 87 (Х.п чуве аттарын ушта бижиир) | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 223,арын 87 (Х.п чуве аттарын ушта бижиир) | Бажынга онаалгазын бижиир. |
Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы.
Темазы «Бээринин падежи»
Сорулгазы. 1. Ооренген падежтерин бот-боттарындан ылгап билирин улам быжыглаар, бээринин падежинин оске падежтерден ылгалыр демдектери-биле таныштырар.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду билигни дилеп- тыварынга билиин сайзырадыр.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга, чараш-аажы чанга кижизидер.
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар, ону билип алыксаар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг. (Эртемнер аразында харылзаазы)
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг. (Эртем талазы- биле)
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Чуве адынын падежтеринин дугайында билири.
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Ооредилге мергежилгелерин чыскаап чурумчудары(Мону канчаар кылырыл?). Ажыл-чорудулганыӊ хыналдазыныӊ болгаш демдээниӊ аргаларын илередири(Бо чүүл шын кылдынган бе?). Берге чүүлдерни чылдагаанын илередири (Канчангаш?Чүге?) ?). Берге чүүлдерни баш удур илередип алыры (Кандыг берегедээшкиннер туруп болурул?). Аждылда частырыгларны илередири болгаш оларны эдери(Частырыглар бар ирги бе?)
Кичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
№ | Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. | Кичээлдин тургузуу | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
1 | Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел. | Экии, хунум! Экии, ак-кок дээрим! Эрес- хоглуг уруглар бис Эртемнернин дозун дилеп Эртем-билиг ээреминче эштип кирээл! -Бот-боттарынарже хулумзуржуп корушкештин, кончуг оожум олурунар, эргим чаштар. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | |
2 | Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация. | Онаалга хыналдазы. Удур- дедир хынажыр. 1.Бээринин падежинин дугайында билигни 229 дугаарлыг мергежилгени негелдези ёзугаар куусеттирбишаан катаптаар. 2.Эжеш болуп алгаш ажылдаары. Дараазында домактарда чуве аттарынын падежтерин тывынар. Туннел: чуве адынын хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтерин –нын.-нин, -тын,-тин болгаш га,-ге,-ка,-ке деп кожумактарлыг болгаш домакка ийиги чергенин кежигуннери бооп чоруур. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Чуве адынын хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтеринин кожумактарынын дузазы- биле домак иштинден тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтеринин дугайында билигни катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
3 | Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары. | Дараазында чуве аттарынын падежин тодарадынар. Ажылды, оореникчини, номну. Оореникичилернин чижек харыылары: Бис ону тодарадып шыдавас бис.Биске берге-дир..
| Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер |
4 | Ооредиглиг орулгазын салыры | -Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар. | уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | |
5 | Чаа билиглернин ажыдыышкыны | -Ам база катап бергедешкен айтырыывысче эглип кээлинер. Ол чуве аттары кандыг кожумактардан тургустунган – дыр? -Ол чуве аттары –ны,-ды,-ни деп кожумактардан тургустунган. Ам дараазында таблицаже корунер. Ол таблицанын дузазы - биле ол кожумактар кайы падежке хамааржырын тодарадынар.(Онаарынын падежи) Ам бердинген состерни онаарынын падежинге оскертип шенээлинер. Адыг, хову. Кат, хеп, сут, сан, хун, хат. Ол чуве аттарынын онаарынын падежинге турунда шын бижилгезин мурнуку кичээлге алган билиинерге даянып алгаш, тайылбырлап, тунненер. -Ам кылган ажылынарга даянып алгаш тунелден ундурунер. (Чижек:сос дулей уннун ужуу-биле тонген болза кожумакты база дулей уннун ужуу- биле эгелеп бижиир. Состун соолунде ажык эвес уннун ужуу-биле кожумактын эге ужуу домейлежи бээр болза ийи ажык эвес ужукту дакпырлап бижиир.) (Слайд) Эталон- биле хынаар. | Өѳренген чуве адынын падежинин дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. | Бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
6 | Эге быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары | Бердинген состерни онаарынын падежинге оскерткеш, домактардан чогаадып бижиир. Куш, чечек, хар, кыш, хун. | . Бердинген состер- биле онаарынын падежинге турар кылдыр домактар чогаадырын тайылбырлаар.. Аас- биле тайылбырны кылырынче углаар. | Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Кылган ажылын майык ажыглап тургаш хынаар. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
7 | Чаа теманы быжыглаарынга бот ажыл. | Мергежилге 233, 232 , арын 90-91 | Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар | Мергежилгени алган билиинге даянып алгаш, кууседир | Углаар-баштаар(рег.) |
8 | Кичээлди туннээри. | -Чаа чуну ооренип алдынар? -Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар? -Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер? | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Углаар-баштаар(рег.) |
9 | Рефлексия. | «Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер. | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
10 | Онаалга. | Мергежилге 234, арын 91. Негелдези ёзугаар кууседир. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 234, арын 91 | Бажынга онаалгазын бижиир. Негелдези ёзугаар кууседир. | Бот- тускайлан(личн.) Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.) |
Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы.
Темазы «Онаарынын падежи»
Сорулгазы. 1. Ооренген падежтерин бот-боттарындан ылгап билирин улам быжыглаар, онаарынын падежин ин оске падежтерден ылгалыр демдектери-биле таныштырар.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду билигни дилеп- тыварынга билиин сайзырадыр.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга, чараш-аажы чанга кижизидер.
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар, ону билип алыксаар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг.
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Чуве адынын падежтеринин дугайында билири.
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Ооредилге мергежилгелерин чыскаап чурумчудары(Мону канчаар кылырыл?). Ажыл-чорудулганыӊ хыналдазыныӊ болгаш демдээниӊ аргаларын илередири(Бо чүүл шын кылдынган бе?). Берге чүүлдерни чылдагаанын илередири (Канчангаш?Чүге?) ?). Берге чүүлдерни баш удур илередип алыры (Кандыг берегедээшкиннер туруп болурул?). Аждылда частырыгларны илередири болгаш оларны эдери(Частырыглар бар ирги бе?)
Кичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
№ | Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. | Кичээлдин тургузуу | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
1 | Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. -Хунчугешче корунер. Ол силерже чылыг, чырык херелдерин чажып тур. Кичээлге чедиишкинни кузедим. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | |
2 | Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация. | Онаалга хыналдазы. Удур- дедир хынажыр. 1.Бээринин падежинин дугайында билигни 229 дугаарлыг мергежилгени негелдези ёзугаар куусеттирбишаан катаптаар. 2.Эжеш болуп алгаш ажылдаары. Дараазында домактарда чуве аттарынын падежтерин тывынар. Туннел: чуве адынын хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтерин –нын.-нин, -тын,-тин болгаш га,-ге,-ка,-ке деп кожумактарлыг болгаш домакка ийиги чергенин кежигуннери бооп чоруур. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Чуве адынын хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтеринин кожумактарынын дузазы- биле домак иштинден тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтеринин дугайында билигни катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
3 | Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары. | Дараазында чуве аттарынын падежин тодарадынар. Ажылды, оореникчини, номну. Оореникичилернин чижек харыылары: Бис ону тодарадып шыдавас бис.Биске берге-дир..
| Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер |
4 | Ооредиглиг орулгазын салыры | -Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар. | уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | |
5 | Чаа билиглернин ажыдыышкыны | -Ам база катап бергедешкен айтырыывысче эглип кээлинер. Ол чуве аттары кандыг кожумактардан тургустунган – дыр? -Ол чуве аттары –ны,-ды,-ни деп кожумактардан тургустунган. Ам дараазында таблицаже корунер. Ол таблицанын дузазы - биле ол кожумактар кайы падежке хамааржырын тодарадынар.(Онаарынын падежи) Ам бердинген состерни онаарынын падежинге оскертип шенээлинер. Адыг, хову. Кат, хеп, сут, сан, хун, хат. Ол чуве аттарынын онаарынын падежинге турунда шын бижилгезин мурнуку кичээлге алган билиинерге даянып алгаш, тайылбырлап, тунненер. -Ам кылган ажылынарга даянып алгаш тунелден ундурунер. (Чижек:сос дулей уннун ужуу-биле тонген болза кожумакты база дулей уннун ужуу- биле эгелеп бижиир. Состун соолунде ажык эвес уннун ужуу-биле кожумактын эге ужуу домейлежи бээр болза ийи ажык эвес ужукту дакпырлап бижиир.) (Слайд) Эталон- биле хынаар. | Өѳренген чуве адынын падежинин дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. | Бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
6 | Эге быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары | Бердинген состерни онаарынын падежинге оскерткеш, домактардан чогаадып бижиир. Куш, чечек, хар, кыш, хун. | . Бердинген состер- биле онаарынын падежинге турар кылдыр домактар чогаадырын тайылбырлаар.. Аас- биле тайылбырны кылырынче углаар. | Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Кылган ажылын майык ажыглап тургаш хынаар. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
7 | Чаа теманы быжыглаарынга бот ажыл. | Мергежилге 233, 232 , арын 90-91 | Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар | Мергежилгени алган билиинге даянып алгаш, кууседир | Углаар-баштаар(рег.) |
8 | Кичээлди туннээри. | -Чаа чуну ооренип алдынар? -Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар? -Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер? | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Углаар-баштаар(рег.) |
9 | Рефлексия. | «Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер. | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
10 | Онаалга. | Мергежилге 234, арын 91. Негелдези ёзугаар кууседир. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 234, арын 91 | Бажынга онаалгазын бижиир. Негелдези ёзугаар кууседир. | Бот- тускайлан(личн.) Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.) |
Кичээл №10 2-ги улдун 11.12.14.
Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы.
Темазы «Турарынын падежи»
Сорулгазы. 1. Ооренген падежтерин бот-боттарындан ылгап билирин улам быжыглаар, онаарынын падежин ин оске падежтерден ылгалыр демдектери-биле таныштырар.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду билигни дилеп- тыварынга билиин сайзырадыр.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга, чараш-аажы чанга кижизидер.
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар, ону билип алыксаар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг.
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Чуве адынын падежтеринин дугайында билири.
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Ооредилге мергежилгелерин чыскаап чурумчудары(Мону канчаар кылырыл?). Ажыл-чорудулганыӊ хыналдазыныӊ болгаш демдээниӊ аргаларын илередири(Бо чүүл шын кылдынган бе?). Берге чүүлдерни чылдагаанын илередири (Канчангаш?Чүге?) ?). Берге чүүлдерни баш удур илередип алыры (Кандыг берегедээшкиннер туруп болурул?). Аждылда частырыгларны илередири болгаш оларны эдери(Частырыглар бар ирги бе?)
Кичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
№ | Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. | Кичээлдин тургузуу | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
1 | Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. -Хунчугешче корунер. Ол силерже чылыг, чырык херелдерин чажып тур. Кичээлге чедиишкинни кузедим. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | |
2 | Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация. | Онаалга хыналдазы. Удур- дедир хынажыр. 1.Онаарынын падежинин дугайында билигни 234 дугаарлыг мергежилгени негелдези ёзугаар куусеттирбишаан катаптаар. 2.Эжеш болуп алгаш ажылдаары. Дараазында домактарда чуве аттарынын падежтерин тывынар. Туннел: чуве адынын хамаарыштырарынын, онаарынын болгаш бээринин падежтерин –нын.-нин, -тын,-тин болгаш га,-ге,-ка,-ке база –ны,-ни, -ды.-ди, -ты.-ти деп кожумактарлыг болгаш домакка ийиги чергенин кежигуннери бооп чоруур. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Чуве адынын хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтеринин кожумактарынын дузазы- биле домак иштинден тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Хамаарыштырарынын, онаарынын болгаш бээринин падежтеринин дугайында билигни катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
3 | Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары. | Дараазында домакты номчааш, чуве аттарынын падежин тодарадынар. Черде чыдар ак харда куштар истерин коорге хендирде дискен чинчилер сагышка кирер. Оореникичилернин чижек харыылары: Бис ону тодарадып шыдавас бис.Биске берге-дир..
| Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер |
4 | Ооредиглиг орулгазын салыры | -Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар. | уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | |
5 | Чаа билиглернин ажыдыышкыны | -Ам база катап бергедешкен айтырыывысче эглип кээлинер. Ол чуве аттары кандыг кожумактардан тургустунган – дыр? -Ол чуве аттары –да, -та,-те, -де деп кожумактардан тургустунган. Ам дараазында таблицаже корунер. Ол таблицанын дузазы - биле ол кожумактар кайы падежке хамааржырын тодарадынар.(Турарынны падежи) Ам бердинген состерни турарынын падежинге оскертип шенээлинер. Хар, хыраа, соок, кыш. Ол чуве аттарынын турарынын падежинге турунда шын бижилгезин мурнуку кичээлге алган билиинерге даянып алгаш, тайылбырлап, тунненер. -Ам кылган ажылынарга даянып алгаш тунелден ундурунер. (Чижек:сос дулей уннун ужуу-биле тонген болза кожумакты база дулей уннун ужуу- биле эгелеп бижиир. Состун соолунде ажык эвес уннун ужуу-биле кожумактын эге ужуу домейлежи бээр болза ийи ажык эвес ужукту дакпырлап бижиир.) (Слайд) Эталон- биле хынаар. | Өѳренген чуве адынын падежинин дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. | Бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
6 | Эге быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары | Бердинген состер турарынын падежинге турар кылдыр домактардан чгаадып бижи. Шиви, чаа- чыл, соок, ог-буле. | . Бердинген состер- биле онаарынын падежинге турар кылдыр домактар чогаадырын тайылбырлаар.. Аас- биле тайылбырны кылырынче углаар. | Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Кылган ажылын майык ажыглап тургаш хынаар. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
7 | Чаа теманы быжыглаарынга бот ажыл. | Мергежилге 236 , 237, арын 92 | Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар | Мергежилгени алган билиинге даянып алгаш, кууседир | Углаар-баштаар(рег.) |
8 | Кичээлди туннээри. | -Чаа чуну ооренип алдынар? -Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар? -Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер? | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Углаар-баштаар(рег.) |
9 | Рефлексия. | «Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер. | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
10 | Онаалга. | Мергежилге 238, арын 91. Негелдези ёзугаар кууседир. Чурукка чугаа тургузар. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 238, арын 91. | Бажынга онаалгазын бижиир. Негелдези ёзугаар кууседир. | Бот- тускайлан(личн.) Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.) |
Кичээл №11(2 –ги улдун)17.12.14.
Тема. Диктант «Кыш»
Сорулгазы. 1.Созуглелди дыннап бижип билиринге билиин быжыглаар.
2. Бодунун ооренип алган билиин хынап оорениринге билиин сайзырадыр.
3. Дылга сонуургалын ,номчулгага болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.Бот ажылга ооредип, кижизидер.
Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
I. Организастыг кезээ (мотивация к учебной деятельности) Сорулгазы: Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | ||
Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бажынга онаалга хыналдазы. | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Кичээнгейге, чурумга кижизидер (б-т) |
II. Актуализация. (Чаа темага белеткел) Цель этапа: ооренген билиглерин катаптаары; бот ажылга таваржы бээр хире берге айтырыгларны илередири. | ||
Диктант бижииринге белеткел. Киирилде беседа: - Ооренген темаларывыска даянып алгаш, диктант бижиирде кандыг билиглерни хынаар бис? - Чуге диктантыны бижиир бис. Бо ажылды кылып турунарда, кандыг билиглеринер сайзыраарыл? Чуу чувеге ооренип алыр силер? | Ооренген билиглеринге даянып алгаш, дынап бижип ооренир. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п |
III.Хыналда диктант диктант. Сорулгазы: оореникчилернин билиин хынаар. | ||
Кыш. Кыш душкен. Кылын харын чаапкан. Хемнер, холдер, хоолбектер донган. Арга-эзим шыпшын. Ыяштар шаарарган. Кыштаар куштар арткан. Ыракта бир-ле черде торга ыяш соктаан. Кызыл-думчуктар аай-дедир ушкан. Саасканнар чаагай чем дилеп, алгы-кышкызын топ, аалчылар келирин манаан дег, эткилээн. Бора-хокпештер херим иштинде диленген. Куштар чемгерер деспилерни дортку класстын оолдары кылгаш, ыяштарга азып кааннар. Оларга хлеб тогланчызы, чочагай, тоорук урезиннери, дус, чаг каап бээрлер. Кээрген кыжын тоорук чиир. Ол чиир тооругун кузун белеткеп алыр. Чидиг хаайы-биле тооруктун кирбиктерин ажа тыртып, бышкан тооруктарны уштуп алыр. Оон чингистин богун эшкенней тепкилепкеш, тооруун билдинмес кылдыр хооп алыр. Кыжын куштарга дузалажынар, уруглар! Башкы номчааш, утказынга айтырыглар салыр. Билдинмес состернин утказын тайылбырлаар (Билир уруглар бар болза боттары тайылбырлаар) 2. Диктантыны бижиири. Башкы адаарга, уруглар кичээнгейлиг дынап тургаш, бижиир. 2.Грамматиктиг онаалга. Кыштаар куштарнын аттарын бижиир: Кээрген кыжын тоорук чиир- домакты сайгарар. 3.Созуглелди боттары хынаары. Созуглелди башкы база катап номчуур. Уруглар боттары бижээн ажылын хынаар. Чазыг бар болха арыг кылдыр эдер. | Созуглелди кичээнгейлиг дыннап бижиир. Грамматиктиг онаалгаларны кууседир. Бижээн созуглелин боду хынаар. | Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга ооредир. |
IV.Кичээлдин туннели. Рефлексия. Цель этапа: бодунун кылган ажылынга медерелдии, кылган ажылын боду унелеп, демдек салыры. | ||
- Салган сорулга куусеттинген бе? Кандыг арга-биле? Бодунарнын кичээлге ажылынарны унелеп, демдектен салынар. Бажынга онаалга. Ооренген билиглерин катаптаары. Бердинген карточкалар- биле ажылдаар. | Айтырыгларга долу, медерелдиг харыыны бээр. Кичээлге ажылынга унеледи бээр. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Кичээл №12(2 –ги улдун)18.12.14.
Тема.Частырыглар-биле ажыл.
Сорулгазы. 1.Диктантынын созуглелинде кылган частырыгларын эскерип, шын тода тайылбырлап билиринге ооредир.
Ооренген билиглеринге билиглерин катаптап, быжыглаар.
2. Бодунун частырыын эскерип, ону шын хынап, тайылбырлаарынга билиин сайзырадыр.
3. Дылга сонуургалын ,номчулгага болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.Бот ажылга ооредип, кижизидер.
Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
I. Организастыг кезээ (мотивация к учебной деятельности) Сорулгазы: Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | ||
Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. Бажынга онаалга хыналдазы. | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | Кичээнгейге, чурумга кижизидер (б-т) |
II. Частырыглар-биле ажыл Цель этапа: бодунун чазыглары- биле ажылдап ооредир; ооренген билиглерин катаптаары; бот ажылга таваржы бээр хире берге айтырыгларны илередири. | ||
1.Диктантынын демдектери- биле таныштырары.Чуге ындыг демдектер алганын тайылбырлап чугаалап бээри 2. Частырыглар-биле ажыл. Созуглел-биле ажыл.
| Частырыг кылбаан, шыырак уруглар башкыга дузалажып, эштеринин ажылынга дузалажыр, тайылбырлажып бээр. Бодунун кылган частырыглары- биле ажылдаар. Кылган частырыгларынга дууштур дурумнерни номдан, карточкалардан шын тып ооренир. Эштежип ажылдаар. Бот-боттарынга дузалажыр. Состерни падежтерге оскерткеш, кожумактарынын шын бижилгезин тайылбырлаар. | Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П) Проблеманы тургузуп ,шиитпирлеп билири.(п Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р) Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга ооредир.(п) Эштежип аджылдаарынга ооредир. Бот- боттарын дынажып, бодунун бодалын шын илередип, шынзыдып билири (б-т) |
IV.Кичээлдин туннели. Рефлексия. Цель этапа: бодунун кылган ажылынга медерелдии, кылган ажылын боду унелеп, демдек салыры. | ||
- Салган сорулга куусеттинген бе? Кандыг арга-биле? Бодунарнын кичээлге ажылынарны унелеп, демдектен салынар. Бажынга онаалга. Ооренген билиглерин катаптаары. Бердинген карточкалар- биле ажылдаар. | Айтырыгларга долу, медерелдиг харыыны бээр. Кичээлге ажылынга унеледи бээр. | Бодунун болгаш оорунун ажылын унелеп, билири.(р) |
Кичээл №13 2-ги улдун 24.12.14.
Тургускан автору: Ховалыг Людмила Сояновна
Б.И.Араптан аттыг Сукпак ортумак
школазынын эге класс башкызы
Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы.
Темазы «Унеринин падежи»
Сорулгазы. 1. Ооренген падежтерин бот-боттарындан ылгап билирин улам быжыглаар, онаарынын падежин ин оске падежтерден ылгалыр демдектери-биле таныштырар.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду билигни дилеп- тыварынга билиин сайзырадыр.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга, чараш-аажы чанга кижизидер.
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар, ону билип алыксаар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг.
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Чуве адынын падежтеринин дугайында билири.
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Ооредилге мергежилгелерин чыскаап чурумчудары(Мону канчаар кылырыл?). Ажыл-чорудулганыӊ хыналдазыныӊ болгаш демдээниӊ аргаларын илередири(Бо чүүл шын кылдынган бе?). Берге чүүлдерни чылдагаанын илередири (Канчангаш?Чүге?) ?). Берге чүүлдерни баш удур илередип алыры (Кандыг берегедээшкиннер туруп болурул?). Аждылда частырыгларны илередири болгаш оларны эдери(Частырыглар бар ирги бе?)
Кичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
№ | Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. | Кичээлдин тургузуу | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
1 | Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел. | Ойнап-хоглеп дыштандывыс. Онза-солун ооредилге далайынче Бугу кушту угландырып Бергелерге торулбайн оорениили. -Хунчугешче корунер. Ол силерже чылыг, чырык херелдерин чажып тур. Кичээлге чедиишкинни кузедим. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | |
2 | Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация. | Онаалга хыналдазы. Удур- дедир хынажыр. 1.Турарынын падежинин дугайында билигни 239 дугаарлыг мергежилгени негелдези ёзугаар куусеттирбишаан катаптаар. 2.Эжеш болуп алгаш ажылдаары. Дараазында домактарда чуве аттарынын падежтерин тывынар. Туннел: чуве адынын хамаарыштырарынын, онаарынын, бээринин болгаш турарынын падежтери –нын.-нин, -тын,-тин болгаш га,-ге,-ка,-ке база –ны,-ни, -ды.-ди, -ты.-ти, -да,-та,-те деп кожумактарлыг болгаш домакка ийиги чергенин кежигуннери бооп чоруур. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Чуве адынын хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтеринин кожумактарынын дузазы- биле домак иштинден тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Хамаарыштырарынын, онаарынын болгаш бээринин падежтеринин дугайында билигни катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
3 | Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары. | Дараазында улегер домактарны номчааш, карарткан чуве аттарынын падежин тодарадынар. Ажылдан дескеш турегге дужер. Ием караа хунден чидиг. Оореникичилернин чижек харыылары: Бис ону тодарадып шыдавас бис.Биске берге-дир..
| Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер |
4 | Ооредиглиг орулгазын салыры | -Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар. | уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | |
5 | Чаа билиглернин ажыдыышкыны | -Ам база катап бергедешкен айтырыывысче эглип кээлинер. Ол чуве аттары кандыг кожумактардан тургустунган – дыр? -Ол чуве аттары -дан, -ден деп кожумактардан тургустунган. Ам дараазында таблицаже корунер. Ол таблицанын дузазы - биле ол кожумактар кайы падежке хамааржырын тодарадынар.(Унеринин падежи) Ам бердинген состерни турарынын падежинге оскертип шенээлинер. Хар, хыраа, соок, кыш. Ол чуве аттарынын турарынын падежинге турунда шын бижилгезин мурнуку кичээлге алган билиинерге даянып алгаш, тайылбырлап, тунненер. -Ам кылган ажылынарга даянып алгаш тунелден ундурунер. (Чижек:сос дулей уннун ужуу-биле тонген болза кожумакты база дулей уннун ужуу- биле эгелеп бижиир. Состун соолунде ажык эвес уннун ужуу-биле кожумактын эге ужуу домейлежи бээр болза ийи ажык эвес ужукту дакпырлап бижиир.) (Слайд) Эталон- биле хынаар. | Өѳренген чуве адынын падежинин дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. | Бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
6 | Эге быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары | Бердинген состер унеринин падежинге турар кылдыр домактардан чгаадып бижи. Сут, арга, бойдус. | . Бердинген состер- биле онаарынын падежинге турар кылдыр домактар чогаадырын тайылбырлаар.. Аас- биле тайылбырны кылырынче углаар. | Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Кылган ажылын майык ажыглап тургаш хынаар. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
7 | Чаа теманы быжыглаарынга бот ажыл. | Мергежилге 243,244, арын 95 | Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар | Мергежилгени алган билиинге даянып алгаш, кууседир | Углаар-баштаар(рег.) |
8 | Кичээлди туннээри. | -Чаа чуну ооренип алдынар? -Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар? -Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер? | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Углаар-баштаар(рег.) |
9 | Рефлексия. | «Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер. | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
10 | Онаалга. | Мергежилге 245, 246, арын 95-96. Негелдези ёзугаар кууседир. Чурукка чугаа тургузар. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 245, 246, арын 95-96 | Бажынга онаалгазын бижиир. Негелдези ёзугаар кууседир. | Бот- тускайлан(личн.) Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.) |
Кичээл №14 2-ги улдун 25.12.14.
Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы.
Темазы «Углаарынын падежи»
Сорулгазы. 1. Ооренген падежтерин бот-боттарындан ылгап билирин улам быжыглаар, углаарынын падежин оске падежтерден ылгалыр демдектери-биле таныштырар.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду билигни дилеп- тыварынга билиин сайзырадыр.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга, чараш-аажы чанга кижизидер.
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар, ону билип алыксаар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Эртемге дууштур негелделери: (Предметтиг)
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Чуве адынын падежтеринин дугайында билири.
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Ооредилге мергежилгелерин чыскаап чурумчудары(Мону канчаар кылырыл?). Ажыл-чорудулганыӊ хыналдазыныӊ болгаш демдээниӊ аргаларын илередири(Бо чүүл шын кылдынган бе?). Берге чүүлдерни чылдагаанын илередири (Канчангаш?Чүге?) ?). Берге чүүлдерни баш удур илередип алыры (Кандыг берегедээшкиннер туруп болурул?). Аждылда частырыгларны илередири болгаш оларны эдери(Частырыглар бар ирги бе?)
Кичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
№ | Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. | Кичээлдин тургузуу | Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы | Планаттынган туӊнелдер (УУД) |
1 | Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел. | Экии, хунум! Экии, ак-кок дээрим! Эрес- хоглуг уруглар бис Эртемнернин дозун дилеп Эртем-билиг ээреминче эштип кирээл! -Бот-боттарынарже хулумзуржуп корушкештин, кончуг оожум олурунар, эргим чаштар. | Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр | Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. | |
2 | Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация. | Онаалга хыналдазы. Удур- дедир хынажыр. .Эжеш болуп алгаш ажылдаары. Дараазында домактарда чуве аттарынын падежтерин тывынар. Туннел: чуве адынын хамаарыштырарынын, онаарынын, бээринин, турарынын болгаш унеринин падежтери домакка ийиги чергенин кежигуннери –байдал болгаш немелде бооп чоруур болгаш падеж бурузу тус-тузунда кожумактарлыг болур. | Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Чуве адынын ооренген падежтеринин кожумактарынын дузазы- биле домак иштинден тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. | Ооренген падежтеринин дугайында билигни катаптаар. Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир. Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. | Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
3 | Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары. | Дараазында домактарда состерге утка талазы- биле кожумактарны немеп тургаш номчунар. Ол состернин падежин тодарадынар. Оореникичилернин чижек харыылары: Бис ону тодарадып шыдавас бис.Биске берге-дир..
| Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар. | Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер |
4 | Ооредиглиг орулгазын салыры | -Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар. | уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. | Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар | |
5 | Чаа билиглернин ажыдыышкыны | -Ам база катап бергедешкен айтырыывысче эглип кээлинер. Ол чуве аттары кандыг кожумактардан тургустунган – дыр? -Ол чуве аттары -же, -че деп кожумактардан тургустунган. Ам дараазында таблицаже корунер. Ол таблицанын дузазы - биле ол кожумактар кайы падежке хамааржырын тодарадынар.(Углаарынын падежи) Ам дараазында бердинген состерни углаарынын падежинге турар кылдыр оскертип шенээлинер. Шола, сонга,хат, хун. Ол чуве аттарынын углаарынын падежинге турунда шын бижилгезин мурнуку кичээлге алган билиинерге даянып алгаш, тайылбырлап, тунненер. -Ам кылган ажылынарга даянып алгаш тунелден ундурунер. (Углаарынын падежинге чуве аттары –же, - че деп кожумактарлыг болгаш кымсче? Чуже? Деп айтырыгларга харыылаттынар.) (Слайд) Эталон- биле хынаар. | Өѳренген чуве адынын падежинин дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. | Бердинген онаалганы кууседир. Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. | (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
6 | Эге быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары | Мергежилге 247, арын 97. Созуглелди номчааш, аттан тывынар. Ылгаан чуве аттарын айтырыглары- биле кады ушта бижээш, падежин айтынар, кожумактарын шыйынар. | Аас- биле тайылбырны кылырынче углаар. Майык ажыглап хынаарынга ооредир. | Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кылган ажылын майык ажыглап тургаш хынаар. Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар | Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
7 | Чаа теманы быжыглаарынга бот ажыл. | Болуктеп ажылдаары. 1-ги болук- бердинген состер- биле домактар чогаадыр. (Дээрже, малче, сугже, школаже) 2-ги болук- бердинген состерни углаарынын падежинге турар кылдыр оскерткеш, домактар чогаадыр. 3-ку болгаш 4-ку болуктер - бердинген состерни углаарынын падежинге турар кылдыр оскерткеш, ол состер кирген домактардан тургустунган харылзаалыг чугаа тургузар. | Онаалгаларны алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар | Онаалгаларны алган билиинге дууштур кууседир | Углаар-баштаар(рег.) |
8 | Кичээлди туннээри. | -Чаа чуну ооренип алдынар? -Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар? -Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер? | Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. | Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. | Углаар-баштаар(рег.) |
9 | Рефлексия. | «Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер. | Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. | Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер. | Бот- тускайлан(личн.) Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.). |
10 | Онаалга. | Мергежилге 248, 249 арын 99. Негелдези ёзугаар кууседир. | Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар. Мергежилге 248, 249 арын 99. | Бажынга онаалгазын бижиир. Негелдези ёзугаар кууседир. | Бот- тускайлан(личн.) Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.) |
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Технологическая карта урока русского языка по теме: «Международный день родного языка» 3 класс
Урок проводится в интересной игровой форме, при этом происходит закрепление и контроль ранее полученных знаний....
Технологическая карта урока русского языка Класс: 3 Тема: «Проверяемые парные по звонкости-глухости согласные в корне слова»
Актуальность проекта Федеральный государственный образовательный стандарт предъявляет новые требования в структуре с...
технологическая карта по родному языку
ТЕхнологическая карта по родной литературе 3 класс(карачаевский язык)...
ТЕХНОЛОГИЧЕСКАЯ КАРТА УРОКА «РОДНОЙ ЯЗЫК» Тема «Дождик вымочит, а красно солнышко высушит» 3 класс
Тема урока «Дождик вымочит, а красно солнышко высушит» в разделе «Русский язык: прошлое и настоящее». Класс 3 (ОВЗ вариант 7.2)...
Технологическая карта урока Русский язык Класс: 4 класс Тема урока: «Падежные окончания имён существительных в родительном падеже».
Предмет: Русский языкКласс: 4 классТип урока: ознакомление с новым материаломТема урока: «Падежные окончания имён существительных в родительном падеже».Цель урока: Закреплять зн...
Технологическая карта урока родного языка «Зат алмашлыклары»
1)Дидактик – алмашлыклар турында мәгълүмат бирү. Зат алмашлыкларын җөмләләрдән табу һәм диалогик сөйләмдә дөрес куллана белү осталыгына ирешү. 2) Үстереш – гомумиләштерү күнекмәсен камилләштерү...
