Урок в начальной школе, посвященный творчеству Мустая Карима
план-конспект урока (4 класс) на тему

Ма7сат: 1) Балалар6ы Мостай Кәримдең ижады менән таныштырыу6ы      дауам итеү,

               2) Улар6ы hығымта яhарға 0йрәтеү, аң – даирәләрен киңәйтеү.

               3) У7ыусылар6а патриотик тойғо тәрбиәләү, ижади әү6емлек ү9тереү.

Йыhазландырыу: hүрәттәр, фонограмма, таблица тултырыу 0с0н карточкадар.

                                              Дәрес барышы

1.У: - Балалар, туған тел дәресен «Хәйерле, иртә» йыры менән башлайбы6.

2. Инеш әңгәмә.

  У: Б0г0нг0 дәресебе6 бер я6ыусының ижадына арнала. Уның кем икәнлеген белер 0с0н hе6гә мин ә9әр6әр6ән 060к у7ыйым, ә hе6 уның авторын hәм ә9әрен билдәләге6.

  1) Мостай Кәрим «Өс таған» повесы.

  2) Мостай Кәрим «?ыш бабай мажаралары»

  3) Мостай Кәрим «У7ытыусыма».

У: - Тимәк, дәрестә бе6  Мостай Кәримдең ижады тураhында hү6 алып бараса7бы6.

Та7таға таблица эленә, hорау 7уйыла:

  -Кем ул Мостай Кәрим? ¹е6 уның тураhында нимәләр беләhеге6?

 Б: - Мостай Кәрим - Баш7ортостандың халы7 шағиры. Ул Шишмә районы Келәш ауылында тыуған. Шағир ололар 0с0н генә түгел, э балалар 0с0н дә ижад иткән. Уның балалар 0с0н я6ылған әкиәттәре, шиғыр6ары, повестары күп. Тырыш хе6мәте 0с0н Хе6мәт Геройы тигән исем бирелә йәки алтын йондо6 бирелә.Уның түшен ми6алдар, ордендар би6әй. Ул Б0й0к Ватан hуғышында 7атнаш7ан.

       Бе6 туған тел дәресендә «У7ытыусыма», «К06»,

«Я66ың бер к0н0ндә» исемле шиғыр6арын у7ыны7. Кластан тыш у7ыу дәресендә «Бе66ең 0й60ң йәме» тигән китабынан хикәйәләр, әкиәттәр у7ыны7. Бе6гә уның ә9әр6әре бик о7шаны.

   «Минең ярат7ан ш0ғ0л0м» сараhында бе6 уның шиғыр6арын яттан h0йләнек. «»лфиә» хикәйәләренән 060к сәхнәләштер6ек.

  У: «»лфиә хикәйәләре» hе6гә нимәhе менән о7шаны.

  У:» hе66ең сәхнәләштереп 7арарға теләгеге6 ю7мы, у7ыусылар?

  У: - Мостай Кәримдең ниндәй шиғыр6арын хәтер6ә 7алдыр6ығы6? Ни 0с0н ул hе6гә о7шаны?

( У7ыусылар ү66әреңә о7шаған шиғыр6ар6ы яттан h0йләп күрhәләр hәм ни 0с0н ул шиғыр о7шауын әйтиәләр)

   У: »ле h0йләгән шиғыр6ар ниндәй темаға арналған?

 Б: - Был шиғыр6ар6а  йыл ми6гелдәренең матурлығын сағылдырыла. Улар тәбиғәт тураhында.

(таблицаға 7уйыла)

 У: Б0г0нг0 дәрестә уның шиғыр6ары тағы ла ниндәй темаларға арналған булыуын белербе6.

Дәрестәр6ә у7ылған, кластан тыш саралар6а h0йләнелгән шиғыр6ар ниндәй темаға арналалар?

 Б: - Шиғыр6ар Тыуған ил, Салауат, хайуандар, кешеләр тураhында була алалар.

 У: - Мостай Кәримдең  ү6е у7ыған шиғыр6ы тыңлағы6 hәм ниндәй темаға арналыуын әйтерhеге6.

( Мостай Кәримдең «?айын япрағы тураhында» шиғыры яңғырай.)

Б: - Был шиғыр Баш7ортостан тураhында. Баш7ортостанды шағир 7айын япрағы менән сағыштыра, ә 7айынды ул Рәсәйгә о7шата.

Б: - ?айын япра7hы6 йәшәй алмаған кеүек, Баш7ортостан да Рәсәйhе6 йәшәй алмай, ти.

Б: - Бе66ең республикабы6 Рәсәй составына инә. Рус hәм баш7орт бергәләп 4 быуат ду9, татыу йәшәй6әр.Баш7орттар6ың ү6 ирке менән рус дәүләтенә 7ушылыуына 450 йылдан арты7 ғүмер үтеп китте.

У: - Был шиғыр Баш7ортостанға hәм баш7орт hәм уры9 хал7ының ду9лығына арналған.

( таблицаға теркәлә)

  У: Уры9 теле дәреслегендә русса тәржемәhе бирелгән.

 (Шиғыр6ы у7ыу)

 У: - Рус теле дәреслегендә тағы ла бер шиғыр бирелгән.Ул нисек атала hәм  уны у7ып ишеттерәбе6.

(«Россиянин» шиғыры у7ыла)

У: Темаhын билдәләйек, таблицаны тултырайы7.

Ял минуты.

У: -Тамара Ғәниеваның «Ул кем?» тигән шиғырын  ү6 алдына у7ып, яңылы7ты асабы6 hәм таблицаны тултырабы6.

( У7ыусылар бер- береhенә у7ып ишетерәләр)

Б: - Мостай Кәрим - баш7орт у6аманы, талант эйәhе, илдең йәме.

Ул ниндәй? – оло, йомарт, сабыр, а7ыллы, ғорур, сәмле.

Ни эшләй? - я6а, ижад итә, алдан күрә, ил 0с0н йәшәй, ма7тай, данлай.

Мостай Кәрим тураhында шиғыр  ижад итеп 7арайы7.

     Рифмалар бирелә:          …               …             олатай

                                          …               …             hа7лай.

                                          …               …             я6ған

                                         …                …            7аплаған.

     ….                  0йрәтә,

    …                   эшләргә.

     …                 h0й0ргә,

   …                   к0й0ргә.

                                                            ….                                       хикәйәhе

                                                            …               …                     о7шаны.

                                                           …                  …                    хәлдәргә

                                                           …                 …                    осраны.

                                                          …                                      теймәне,

                                                          …                 …                 06мәне.

                                                           ….                                  кәрзинкәне,

                                                           …             …                  еләкте.

          ….                         шиғыр6арын

          ….   -    …              у7ырбы6.

         ….                           о7шағанын

         …       …                алырбы6.

 Шиғыр6ар түбәндәгесә булыуы м0мкин:

       Бе66ең Мостай олатай

       Дошмандан илде hа7лай.

      Тырышып китап я6ған

       Түшен ми6ал 7аплаған.

                                                                 »лфиәнең хикәйәhе

                                                                Бе6гә бигерәк о7шаны.

                                                                Т0рл0 7ы6ы7 хәлдәргә

                                                                Урманда ул осраны.

                                                                Күбәләккә теймәне,

                                                                Сәскәне ул 06мәне.

                                                                Тултыр6ы кәрзинкәне

                                                                Йыйып бешкән еләкте

  »9әр6әре 0йрәтә

  Гел изгелек эшләргә.

  Тыуған илде h0й0ргә

  Кеше 0с0н к0й0ргә.

                                                                          Мостай6ыфң шиғыр6арын

                                                                          ?абат 7абат у7ырбы6.

                                                                           Күңелгә о7шағанын

                                                                           Хата ятлап алырбы6.

     Халы7 хәтерендә нисек hа7лана?

                   Мостай Кәрим исемендәге мәктәп,  Мостай Кәрим исемендәге милли йәштәр театры бар. Уның исеме Өф0ләге урамға  бирелә,  быйыл уның тыуыуына 90  йыл тулған осор6а уның исемендәге премия булдырылды. Уның драмалары (спектаклдәрен) республика театр6арында уйнала.

    «Салауат» тигән драмаhы ү6е тере сағында у7 сәхнәлә 7уйыла.

( Гәзиттәге hүрәттәр күрhәтелә hәм таблицаға теркәлә.)

Мотай Кәримгә хат я6абы6.

    Мә9әлән:

                                            ?ә6ерле Мостафа бабай!

     Бе6гә hинең ә9әр6әрең бик о7шаны.Бе6 улар6ы яратып у7ыны7. Мин «К06» шиғырын ятлап алдым. Уны уйын уйнағанда яза бирhәләр, ошо шиғыр6ы h0йләп күрhәтәсәкмен.

   Бе6 7ы66ар менән «»лфиә хикәйәләре»нән «?айын урманында» тигән 060г0н сәхнәлә уйнаны7. Мин еләк булып уйнаным. Бик 7ы6ы7 килеп сы7ты. »лфиә шаян, шу7 7ы6. Ү6енең эшләгән эштәренә ул уйлана, үкенә.

  Матур хикәйәләрең hәм шиғыр6арың 0с0н 6ур рәхмәт.

  ¹иңә хат я66ы Илнара 7ы6ың.  

                                             ?ә6ерле Мостафа бабай!

   ¹иңә хат я6а Ләйсән. Минең исемем я6ғы ләйсән ямғырынан алынған. «Ләйсән ямғыры» тип аталған шиғырығы6 6а бар икән.Апайымдың дәреслегендә күр6ем.Мин ул шиғыр6ы а6а7тан ятлап аласа7мын.

  ¹инең хикәйәләрең бе66е гел я7шылы77а 0йрәтә.¹ин Тыуған илебе66е ярат7анhың, уны шиғыр6арыңда ма7тағанhың, йыр6арыңда данлағанhың.

   ¹ин бе66ең 0с0н 0лг0 булып тораhың.

   Сәләм менән Ғәзизова Ләйсән.

                                       ?ә6ерле Мостафа олатай!

    ¹ин  илебе6гә бик тырышып хе6мәт иткәнhең.Шуға ла Хе6мәт геройы исемен биргәндәр.

Бе66ең бәхетле тормош 0с0н фашистар менән hуғыш7анhың.

  Минең дә hинең кеүек кешеләргә изге эштәр эшләгем килә. ¹инең әәр6әреңде артабан да у7ыяса7мын. Бе6 hине бер ва7ытта ла онотмаяса7мын.

    Сәләм менән улың Илнур.

                                      ?ә6ерле Мостай олатай!

 Бе6 hинең шиғыр6арыңды яратып у7ыны7. Хикәйәләрең дә о7шаны.¹ин бе6гә гел алға барырға 0йрәтәhең. Б0тәбе66е лә яратаhың.Хал7ым тиеп йәшәгәнhең.Шуның 0с0н hине береhе лә онотмай.

   Сәләм менән 7ы6ың Эльвина.

     Йомға7лау.

Теманы асы7лаусы исем.                                                                  Шағир.

Предметы асы7лаусы ике билдә - hү6.                                               А7ыллы, талантлы.

Предмет7а хас булған  0с хәрәкәт - hү6.                                            ¹а7лай, данлай, ма7тай.

Теманың й0кмәткеhен асыусы фраза.                                               Мостай Кәрим - хал7ыбы66ың

                                                                                                          б0й0к улы.

Бер hү6 менән hығымта яhаусы исем.                                      

 У7ыусылар6ың сығыштарын баhалау.

Өй6ә хатты тамамлағы6 hәм дәфтәргә күсереге6.

Уның ғүмер юлы.

                         Тамара Ғәниева

Кем ул Мостай Кәрим?

Баш7орт у6аманы.

Шиғыр итеп я6а

Хисен, уйлағанын.

                             Кем ул Мостай Кәрим?

                             Ул – олуғ, 6ур шағир.

                            Талант эйәhе ул,

                             Ү6е йомрт, сабыр.

Кем ул Мостай Кәрим?

Ул - а7ыллы кеше.

Ил hәм халы7 0с0н

¹әр эшләгән эше.

                             Кем ул Мостай Кәрим?

                             Алдан күрә кү6е.

                            Ул йылмайhа, бал7ый

                            Б0т0н донъя ү6е.

 Кем ул Мостай Кәрим?

 Ү6е ғорур, сәмле.

 Б0т0н ғүмер юлы –

 Бе66ең илдең йәме.