Рабочая программа по якутской литературе 4 класс (Захарова Л.В.)
рабочая программа (4 класс) по теме

VII. Литературнай аа5ыы уруогар календарнай-тематическай былаан.

Ньургуһун  (1-4) Л.В.Захарова,  2013с.

Нэдиэлэ5э 2 чаас, сылга  68 чаас

Муниципальное Бюджетное Общеобразовательное Учреждение

 Чериктейская средняя общеобразовательная школа им.В.Ф.Афанасьева-Алданского

с.Чериктей Усть-Алданский улус РС(Я)

Рассмотрено:                                                         Согласовано:                                                                  Утверждено:

МО начальных классов                                       зам.директора по УВР                                                   директор ЧСОШ

Горохова С.Д.________                                       Лугинова Л.Е._________                                              Ушницкая В.В._______

«___» __________2015г.                                       «____»_________2015г                                                «____»_________2015г

Рабочая программа

по предмету  «Якутская литература»

в 4 – м  классе (1 – 4)

на 2015-2016 учебный год

Количество часов 2 часа в неделю

уровень освоения (общеобразовательный)

Составитель: Босикова А.В.

Учитель начальных классов

2016. учебный год

Иһинээӄитэ

1. Быһаарыы сурук.
2. Үөрэх предметин өйдөбүлэ
3. Үөрэх былааныгар үөрэх предметин миэстэтэ.
4. Ытык өйдөбүллэри үөрэх предметин ис хоһоонугар киллэрии.
5. Үөрэх предметин үөрэтии түмүгэ.
6. Үөрэх предметин ис хоһооно.
7. Календарнай тематическай былаан
8. Үөрэх предметин материальнай-техническэй хааччыйыы.

Туһаныллыбыт литература

Литературнай ааӄыы уруогар календарнай – тематическай былаан.

«Ньургуһун» 4 кылаас. Л.В.Захарова

Нэдиэлэ5э 2 чаас, сылга 68 чаас.

I.Быһаарыы сурук

Литературнай ааӄыы уруогар үлэлиир бырагыраамма начаалынай үөрэхтээһини сүрүннүүр уопсай үөрэхтээһин бырагыраамматыгар (Примерная основная общеобразовательная программа начального общего образования), федеральнай государственнай үөрэх стандартын (ФГҮӨС) ирдэбилигэр тирэӄирэн оҥоһулунна.  «Ньургуһун» 4 кылаас Л.В.Захарова биридимиэт учебнига федеральнай, региональнай үөрэх кинигэлэрин испииһэгэр киирбит:

1. «Ньургуһун» : түөрт сыллаах нач. үөрэхтээһин 4 кылааһын учеб./Л.В.Захарова ; -  Дьокуускай: Бичик, 2013.

II. Үөрэх предметин өйдөбүлэ

Уус-уран литература оскуолаӄа оӄону кыра сааһыттан ийэ тыл эйгэтигэр киллэрэр, уран тылга уһуйар, иитэр үөрэтэр сүрүн хайысха. Умсугуйан ааӄар оӄо өйө-санаата сайдыылаах, билиилээх-көрүүлээх буолар.

Литературнай аа5ыы үөрэх предметин сыаллара:

• ааӄыы уопсай култууратын иңэрии, аа5ар үөрүйэӄи олохсутуу, саңа араас көрүңүн сайыннарыы;
• оӄону ааӄыы араас эйгэтигэр сөптөөх научнай литератураны хабан туран киллэрии;
• уус-уран айымньыны ааӄыы нөңүө уйулӄаны хамсатан иэйиини уһугуннарыы, айар дьоӄуру сайыннарыы;
• ааӄыы нөңүө сиэр-майгы өрүттэрин олохсутуу; Саха сирин, Россия уонна тас дойду норуоттарын култуураларыгар убаастабылы иитии;

Сыалы ситиһэргэ маннык соруктар тураллар:

• ааӄыы араас ньымаларын баһылааһын;
• тиэкиһи кытта үлэ сүрүн сатабылларын иңэрии;
• наадалаах литератураны булан туһаныы;
• аа5ыыга интэриэһи үөскэтэн, кинигэӄэ тапталы иңэрии;
• айан кэпсиир уонна суруйар үөрүйэхтэри сайыннарыы;
• норуот тылынан уонна уус-уран айымньытын духуобунай ис номоӄун нөҥүө иэйиини уһугуннаран, олох араас көстүүтүгэр сиэрдээх сыһыаны үөскэтии;
• уус – уран айымньы тылыгар болӄомтолоох буолууну ситиһии;
• төрөөбүт уонна араас омук литературатын араара өйдөөн, ол нөҥүө норуоттар доӄордуу сыһыаннарын олохсутуу.

III. Үөрэх былааныгар үөрэх предметин миэстэтэ.

Үөрэх федеральнай базиснай былаанын үһүс барыйааныгар оло5уран, литературнай ааӄыыны үөрэтиигэ 4 кылааска – нэдиэлэ5э 2 чаас, сылга барыта 68 чаас бэриллэр.

IV. Ытык өйдөбүллэри үөрэх предметин ис хоһоонугар киллэрии

2009 с.ылыныллыбыт «Россия гражданинын личноһын сиэрин-майгытынсайыннарыы уонна иитии концепцията» федеральнай государственнай үөрэх стандартарын методологическай төрүтүнэн буолла.

Концепция Россия гражданинын личноһын иитиигэ, сайыннарыыга 10 сүрүн национальнай ытык өйдөбүлү ылар. Онно киирэллэр:

1). Ийэ дойдуга, бэйэ сиригэр-уотугар, норуотугар таптал,бэриниилээх буолуу;

2) Биир санааланыы, крдьыктаах быһыы, аһыныгас амарах сүрэхтээх, чиэстээх, дьоһуннаах буолуу;

 3) Ийэ дойдуга сулууспалааһын, сокуону тутуһуу, бэрээдэктээх буолуу;

 4) Дьиэ-кэргэңңэ, ыалга тапталлаах, бэриниилээх буолуу. Доруобуйа, уйгулаах олох.

 5) Үлэ, төрүт дьарык. Үлэ5э ытыктабыл, дьулуур, дьаныар.

6) Билиини сыаналааһын.

 7) Итэ5эл, духуобунас өйдөбүллэрэ.

 8) Төрөөбүт литература – бар5а баай.

9) Ийэ айыл5а. Ытык сир, харыстанар сир. Сир – планета. Айыл5а5а харыстабыл.

10) Сир үрдүгэр эйэ, элбэх омук култуурата, киһи аймах сайдыыта.

Онон бу ытык өйдөбүллэри «Литературнай аа5ыы» үөрэх предметин ис хоһоонугар уус-уран айымньыга норуот историятын, култууратын, оло5ун төрүт үгэһин, сиэрин-майгытын нөңүө киирэн сылдьар.

V. Үөрэх предметин үөрэтии түмүгэ

Ытык өйдөбүллэри иңэрии түмүгэ.

- киһи сайдыылаах уонна ситиһиилээх буоларыгар төрөөбүт аа5ыы суолтатын өйдүүр; уус-уран литератураны тылынан искусство ураты көрүңүн быһыытынан сыаналыыр;

- тулалыыр эйгэ туһунан били-көрүү аа5ыы көмөтүнэн кэңииирин-дириңиирин өйдүүр;

- норуот айымньыта уонна уус-уран литературата саха төрүт оло5ун-дьаһа5ын, историятын култууратын көстүүтэ буоларын өйдүүр, сыаналыыр;

- Саха сирин, Россия уонна аан дойду норуоттарын чулуу айымньыларын аа5ан, атын ноурот култууратын, литературатын ытыктыыр;

- үтүөнү-мөкүнү, сырдыгы-хараңаны арааран, сиэри тутуһуу, амарах, аһыныгас дьоңңо кыһамньылаах майгы үчүгэйгэ тиэрдэрин өйдүүр;

Үөрэх сатабылларын сайыннарыы түмүгэ.

- аа5ыы үлэтин араас көрүңэр сыал-сорук туруорунар, былаанныыр; хонтуруолланар, сыаналана үөрэнэр;

- уруокка, уруок таһынан үлэ5э бэриллибит соруда5ынан араас информационнай эйгэ кыа5ын талар, туһанар;

- уус-уран айымньыга мөккүөр төрүөтүн. сайдыытын быһаарар, дьон сыһыанын ырытан дакаастыыр.

- уус-уран айымньы сүрүн ис хоһоонун, дьоруойдар араас сыһыаннарын, сүрүн сюжет сайдыытын ырытан анал бэлиэ, графика көмөтүнэн быһаара,  ситимнии үөрэнэр.

- аахпытыгар уонна тус уопутугар оло5уран, тэңниир уонна ойуулуур, учебнигынан үлэлиир.

- уус-уран айымньыны ырытыы кэмигэр бодоруһуу сиэрин тутуһан, бииргэ үлэлиир кыахтанар;

- до5отторун, төрөппүттэрин, кылаас иннигэр кылгас иһитиннэриини оңорор.

- бэриллибит тиэмэ5э санаатын сааһылаан айан кэпсиир, суруйар.

Тустаах предмети үөрэтии түмүгэ.

- аа5ыы сүрүн үөрүйэхтэрин баһылыыр;

- айымньы араас көрүңүн бол5ойон истэр;

- норуот айымньыта уонна уус уран литература, төрөөбүт уонна атын омук литературата диэн араарар;

- аахпыт уус-уран айымньытын суруйааччытын аатын уонна көрүңүн бол5ойор үөрүйэхтээх;

- сааһыгар сөптөөх араас көрүңнээх тиэкиһи үчүгэйдик ырытар, өйдүүр, туһанар;

- кэпсээһин араас көрүңүн билэр;

- сөбүлээн аахпыт айымньытын туһунан ааӄааччы дневнигэр санаатын үллэстэн суруйар;

- айымньыттан сөбүлээбит кэрчигин талан үөрэтэр, өйтөн хоһоонноохтук ааӄар;

- чопчу тиэмэӄэ араас көрүңнээх суругунан айар үлэни толорор.

VI. Үөрэх предметин ис хоһооно

Саңарыы уонна аа5ыы үлэтин көрүңнэрэ туора саҥаны истэргэ, ылынарга; истибит айымньы туһунан ыйытыыга сатаан хоруйдуурга, сааһылаан быһаарарга; истибит үөрэх, научнай-биллэрэр тиэкис, уус –уран айымньы туһунаныйытыы биэрэргэ үөрэтэр. Таска сүһүөхтээн  ааӄыыттан сыыйа бүтүн тылынан ааӄыыга көһөрүгэр, ааӄыы тэтимин түргэтэтэригэр, орфоэпияны, интонацияны, сурук бэлиэтин тутуһа, тиэкистэр ис номохторун өйдүү, ааӄыы көрүҥүн быһаара үөрэнэригэр билиини биэрэр.

Тиэкиһи кытта үлэ тиэкис өйдөбүлүн, уус-уран тиэкис тиэмэтин, сүрүн санаатын, тутулун, кэрчиктэргэ арааран кыра тиэмэлэри быһаарарга, аат биэрэргэ, үөрэх, научнай-популярнай тиэкис диэн араарарга үөрэтэр; уопсай ырытыыга кыттан, ыйытыыга хоруйдуурга, тыл этэргэ, атын оӄо этэрин сатаан истэ үөрэнэргэ олук уурар; уус-уран ньыманы туһанан айымньы дьоруойун ойуулуурга, кэпсээһин араас көрүҥүн  баһылыырга төрүт уурар.

Библиографическай култуура кинигэ билии төрдө буоларын, көрүҥүн, тутулун, тииптэрин туһунан биллэрэр.

Саңарыы диалог, монолог диэн саҥа араас көрүҥэ буоларын биллэрэр, былааннаан саҥарар, уус-уран ньыманы туттар, айымньыны салӄаан, өйтөн этэр дьоӄуру, кэпсэтии сиэрин тутуһар култуураны олохсутар.

Сурук суругунан саҥа литературнай нуорматын, ис хоһоон уонна тиэкис аата сөп тубэсиһиилэригэр, тэттик өйтөн суруйууга уус-уран ньыманы туһанарга, бэриллэр тиэмэ5э кэпсээн, сыанабыл оҥорорго үөрэтэр.

О5о аа5ар эйгэтэ норуот тылынан айымньытын, Саха сирин, Россия уонна тас дойдулар оӄо ааӄар тиэмэлэрин быһаарар.

Литературнай өйдөбүллэринэн үлэ тиэкистэн уус-уран ньыма көрүҥнэрин булууга; литература өйдөбүллэринэн сирдэтинэргэ;  айымньы дьоруойун быһаарарга үөрэтэр;  ааптар дьоруойга сыһыанын; кэпсээн уонна хоһоон тылын уратытын, айымньы көрүҥүн туһунан биллэрэр.

Айар  үлэтэ оруолунан ааӄарга, тылынан ойуулуурга, бэриллибит тиэмэӄэ өйтөн суруйарга, тиэкиһи инсценировкалыырга, айар үлэтинэн араас тэрээһиҥҥэ кыттарга, тыл этэргэ олук уурар.

Үөрэтии түмүгэр салгыы үөрэнэргэ бэлэм буолууну кэрэһэлиир сайдыы таһымыгар киирэллэр:

- тулалыыр эйгэни билиигэ уус-уран литератураны ааӄыы суолтатын иҥэринэр;

- уус-уран литература киһи аймах ытык өйдөбүллэрин билиһиннэрэр суолтатын иҥэринэр;

- айымньы көрүҥүн быһаарар, дьоруойу ойуулааһыҥҥа ырытыыны, тэҥнээһини туттары сатыыр;

-араас тиэкистэн туһааннаах информацияны ылар;

-ыйынньыгынан, энциклопедиянан, о.д.а. матырыйаалларынан сатаан үлэлиир.

VIII. Үөрэх предметин материальнай-техническэй хааччыйыы

Библиотека пуондата:

1. Литературнай ааӄыы 1 -4 кылааска үөрэтиини сүрүннүүр бырагыраама.
2. «Ньургуһун» предмети 4 кылааска үөрэтэр учебник.
3.  «Төрөөбүт тыл уонна литература», «Бастакы үктэл» научнай-методическай сурунааллар.
4. Тылдьыттар (быһаарыылаах, таба суруйуу, синоним, антоним, омоним, сомоӄо домох)
5. Грамматическай ыйынньыктар
6. Оӄоӄо аналлаах энциклопедиялар.
7. Уус-уран кинигэлэр.
8. Олоҥхо эйгэтэ

Үөрэх цифровой ресурсалара:

1. «Саха тыла» предмет УМК-н мультимедийнэй, электроннай сыһыарыылара
2. Электроннай информационнай ыйынньык
3. Сахалыы таба суруйуу компьютернай бырагыраамата.

Көрдөрөр-иһитиннэрэр босуобуйалар:

1. «Литературнай ааӄыы» предмет УМК-гар сыһыаннаах аудиодиискэлэр.
2.  Литературнай ааӄыы үөрэтии тиэмэлэригэр сыһыаннаах видеокиинэлэр.
3. Презентациялар.
4. Суруйааччылар мэтириэттэрэ, хаартыскалара.
5. Тус сорудахтаах карточкалар
6. Айымньы ис хоһоонунан сюжеттаах хартыыналар.
7. Сахалыы уус уран киинэлэр, мультфильмнар.

Оонньуулар уонна оонньуурдар:

1. Тылы сайыннарар остуол оонньуулара.
2. Бодоруһууга үөрэтэр ситуационнай оруолунан оонньуу кэмпилиэгэ.

Туһаныллыбыт литература

1. Федеральнай государственнай үөрэх стандарта саха оскуолатыгар : (начаалынай уопсай үөрэхтээһин) – Н.Н.Ситникова, С.С.Семенова, Н.Н.Васильева; Саха Респ. Үөрэӄин м-бэтэ, Саха Респ. Нац. Оскуолаларын чинчийэр науч. Ин-т; - Дьокуускай : Бичик, 2011.
2. Литературнай ааӄыы 1 – 4 кылааска үөрэтиини сүрүннүүр бырагараама. - Дьокуускай : Бичик, 2011.