Календарно-тематическое планирование по тувинскому языку. 4 класс
календарно-тематическое планирование (4 класс)

№

Программада тема- нын

улеттингени

   Кичээлдин темазы.

Ша

гы

Кичээлдин

хевири

Оореникчилернин билиинин деннелинге негелделер

      Федералдыг куруненин ооредилге стандарттарынга дууштур                                                планнаттынган туннелдер.  

Хыналданын хевири

Эрттирер

уези

Онаалга

Предметтиг  туннелдер.

         УУД

Личносттуг туннелдер

   план

факт

 1

         2

             3

4

         5

            6

         7

          8

9

10

11

12

13

                                                                          1-ги улдун – 18 шак.

1

2-ги болгаш 3-ку класстарга ооренген чуулдерин катаптаары.         (7 шак)

Домак. Медээ, айтырыг, кыйгырыг домактары. Харылзаалыг чугаа.

(а.3-6)

1

Катаптаашкын

Состерден домак- тын ылгалын тода- радып, домактар тургузары; домак- тарны утказынын аайы-биле шын номчууру.Утказы дес-дараалашкак домактар чогаа- дып, харылзаалыг чугаа тургузар.

М  8,9 (а.5, 6)

Чуну билип алыры: Домактын тонген утка илередири; домакта состернин харылзаалыг болуру   утка талазы-биле домактарнын хевирлери, оларга бижик демдектерин салыры.

Чуну кылып ооренип алыры: Ооредилге ному, кыдырааш, схема- лар-биле ажылдап билири, домактар- ны  утказынын аайы-биле шын номчууру, бижиири, харылзаа лыг чугаа тургузары;

Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.

Ооредиглиг: Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, ажылчын кыдырааштарны ажыглап тургаш тып билири. 

Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды боданырынын болгаш тыва чоннун аразында харылзажырынын эн-не кол чепсээ деп медереп  билири                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        .

Даалгалыг дужуруп бижилге.

2

Домак  кежи- гуннери. Домактын чугула  кежи- гуннери. Домакта сос- тернин ара- зында харыл- заазы.        (а.7-11)

1

Катаптаашкын

Домак кежигунне- ринин дугайында уругларнын 3-ку класска  алган билиглерин, чанчылдарын ханыладып катаптаар.Домак иштинден чугула кежигуннерни тып оларны ийиги черге кежигунне- ринден ылгап билирин ханыладыр.Домак кежигуннеринин аразында харылзаазын шын тургузары.

М 21  (а.10), М 23  (а.11)

Чуну билип алыры: Домактын  чугула болгаш  ийиги черге кежигунне- ри; домакка состернин утка талазы-биле харылзаалыг болуру.

Чуну кылып ооренип алыры: Домакты домак кежигунунге сайгарары; домактардан сос каттыжыышкыныннарын ушта бижип; домактарны делгередири.

Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.

Коммуникативтиг:

Аразында сумележип тургаш ниити туннелди ундуруптери.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Торээн чуртунга ынак болуру, оон дылын, культуразын хундулеп, анаа ынак болуру.

Карт.

3

Созуглел. Дужуруп бижилге.  (а.11-14)

1

Холушкак хевирнин кичээли.

Созуглел дугайында билиин ханыладыр. Созуглелдин кол  бодалын тодарадыры, ону чараш хол ужуу-биле чазыг чокка дужуруп бижиири. «Тоожуушкун, чурумал, угаап боданыышкын» деп  терминнер-биле таныжылга. Созуглелди эгези, кол кезээ, тончузу деп уш кезекке чарып ооредир.

М 29 (а.13) чурук ка кыска чогаа –дыг.

Чуну билип алыры:  Созуглел биле домакты ылгап билири. Созуглелдин 3 хевири: тоожууш- кун, чурумал, угаап боданыыш- кын. Созуглелди эгези, кол кезээ, тончузу деп уш кезекке чарар.

Чуну кылып ооренип алыры: Созуглелге ат тып, оон хевирин тодарадып,

 Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Билдинмес чуул бар болза, катап айтырып тургаш, билип алыр аргалыг.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, боду база шын,чараш, уткалыг чугаа- ланырынче чут- кууру, чараш бижииринче сонуургал.

Дужуруп бижилге.

4

Уннер болгаш ужуктер. Слог.                 (а. 14-17)

1

Катаптаашкын

Ун,ужук,слог , состу кожурери, шын бижилге талазы-биле мурнунда класстарга алган билиглерин ханыладып, состун ун-ужуктуг болгаш слогтуг анализин катаптаар.

М 38  (а.17), ф/сайг

Чуну билип алыры: Ажык болгаш ажык эвес уннернин бот-боттарындан ылгалы. Состу слогтаары болгаш кожурери.

Чуну кылып ооренип алыры: состун ун-ужуктуг болгаш слогтуг анализин чазыг чокка кылыры; Состу слогтаары болгаш кожурери.

Регулятивтиг: Аас болгаш бижимел ажылдарга бодунун хире-шаан медереп, хынап, оскелер-биле деннеп коор.

Ооредиглиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, сайгарып, шинчилеп билири. 

Коммуникативтиг: Бот-боттарын хынажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулде- ринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Срез

5

Ажык эвес уннерни дакпырлап бижиири.     (а. 17-20)

1

Катаптаашкын

Дакпырлап кирер ажык эвес уннер-биле таныштырар, дакпырлай бээр чылдагаанын билиндирер.

М 47, 49 (а.20)

Чуну билип алыры: Ажык эвес уннернин дакпырлай бээр чылдагааны, ону  шын бижиири.  

Чуну кылып ооренип алыры:

Ун-ужук сайгарылгазы, состу сос тургузуунга сайгарып билири

Регулятивтиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, чазыгларын эдип билири. 

Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири.

Коммуникативтиг: Аас чугаага диалогту ажыглап билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Мозу-шынар талазы-биле хемчээлдерни ажыр баспайн кууседири

Слов. дикт.

6

Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннер.  (а.20-23)

1

Катаптаашкын

Куштуг  болгаш  кошкак  ажык  эвес  уннерни бот-боттарындан ылгап,шын адап, дыннап ооредири  

кошкак  ажык  эвес  уннерни    

А) сос эгезинге турда
б) сос  ортузунга турда

В) сос соолунге  турда шын  адап  ооренири.

М 53  (а.21)

Чуну билип алыры: Сос эгезинге куштуг дулей п,т болгаш кошкак дулей б,д деп ажык  эвес уннер.Ийи ажык ужуктун аразынга ыыткыр ужук бижиир.

Чуну кылып ооренип алыры: Состерни  шын  адап, шын  болгаш  меде-релдиг  бижиири;

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктап билир аргазы. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын,ажылчын кыдырааштарны ажыглап тургаш тып билири.  

Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды тулдур ооренип алырынче чуткул.

Слов. дикт.

7

Хыналда ажыл.

1

Хынал-да

Домак дугайында болгаш шын би- жилгеге хамаа- рыштыр уруглар нын 1-3 класстарга алган билиглерин хынаар.

-----

Чуну билип алыры: Кичээнгейлиг дыннаары, ооренген билиглерин, дурумнерин сактыры. 

Чуну кылып ооренип алыры: Дурумнерни,билиглерин  сактып, практика кырынга ажыглаары.

Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктеп билири. 

Коммуникативтиг:

 Бодунун бодалын , туружун шын илередип билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулде- ринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Дикт.

8

Сос тургузуу. 10 шак

Частырыглар-биле ажыл. Дазыл болгаш торел состер.

(а. 23-26)

1

Холушкак хевирнин кичээли

Уругларнын 2-3 дугаар класстарга дазыл болгаш торел состер дугайында алган билиглерин катаптаар болгаш ханыладыр. Торел состер болгаш оларнын ниити кезээ - дазылды тып билиринин чанчылдарын улам быжыглаар.

М 67, 68  (а.25-26)

Чуну билип алыры: Торел состер болгаш оларнын ниити кезээ – дазыл.

Чуну кылып ооренип алыры:

Состу уткалыг кезектерге чарып ,. ниити кезээн -дазылды тыпкаш, тускай демдек-биле

 (   ͡   ) демдеглээри

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири.  

Коммуникативтиг: Сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Карт.

9

Кожумактар. (а. 26-27)

1

Чаа тема

3-ку класска состун уткалыг кезектери – кожумактар дугайында алган билиглерин катаптаар болгаш ханыладыр.

М 74  (а.27), карточ

Чуну билип алыры: Кожумак -дазылдын соонга немежир состун уткалыг кезээ.

Чуну кылып ооренип алыры: Состернин дазылын; кожумактарын тывары, дазылга уткалыг сос болу бээр кылдыр кожумактар немээри.

Регулятивтиг:

Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

 Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны

ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Билдинмес чуулдеринге айтырыгны салып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Карт.

10-11

Чогаадылга кожумактары(а. 28-33)

2

Холушкак хевирнин кичээли

Состун база бир уткалыг кезээ – чогаадылга кожумаанын дугайында билиг бээр, чогаадылга кожумактарынын дузазы-биле чаа состер тургузуп ооредир.Состун тургузуун сайгарып билирин сайзырадыр.

М82, 83 (а.30),

М92 (а.33)

Чуну билип алыры: Чогаадылга кожумактары  дазылга немешкеш чаа сос чогаадыр, оларнын янзылары: -жы, -л, -иг –луг, -зиг, -ла, -та. Оларны чадыржыгаш дег ( ^) демдек-биле шыяр.  

Чуну кылып ооренип алыры:

Бодуун тургузуглуг состернин чогаадылга кожумактарын тып билири. 

Чогаадылга  кожумактарынын  дузазы-биле  состер  тургузуп  билири. 

Регулятивтиг: Башкынын, эштеринин унелелин шын деп хулээп коору.

Ооредиглиг: Эштеринин харыызынга немеп билири. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын,ажылчын кыдырааштарны, Интернет ажыглап тургаш тып билири.

Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Бодунун билиин шылгап чанчыгары, быжыг туруш.  

Тест-узунду

12-13

Оскертилге кожумактары (а. 33-40)

2

Холушкак хевирнин кичээли

Оскертилге кожумактарынын соске чаа утка киирбейн, домакка состернин харылзаазын тургузарынын дугайында таныштырар.

М 100  (а.35),

М.110-111 (а.39-40)      

Чуну билип алыры: Оскертилге кожу- мактары состун кол утказын оскертпес; оскертилге  кожумактарынга арын, сан, уе, падеж кожумактары хамааржыр.   

Чуну кылып ооренип алыры:

Бодуун тургузуглуг состернин оскертил- ге кожумактарын тып билири.Состерге кожумактар немеп тургаш, торел состер ни тургузары. Состу сос тургузуунга сай- гарып билири, схема аайы-биле состер тып бижиири. (   ͡͡  ,   ͡  ^,   ͡  □ ,    ͡   ^ □

Регулятивтиг: Тыва дылды хандыр ооренип алырынче чуткул.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири.

Коммуникативтиг: Айтырыг салып, чугаалажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Срез

14

Дефистеп бижиир нарын состер.

(а. 40-41)

1

Холушкак хевирнин кичээли

Дефистеп бижиир нарын состер дуга йында 3-ку класс- ка алган билигле- рин улам ханыла- дыр, уругларнын чугаазын чаа на- рын состер-биле байыдар, аянныг номчулганын чан- чылдарын быжыг- лаар.

М116   (а.42)

Чуну билип алыры: Нарын состер  ийи дазылдан тургустунган болур болгаш чангыс  утканы илередир, оларны дефистеп бижиири. 

Чуну кылып ооренип алыры:Нарын состерни шын бижиири, словарь-биле ажылдаары.

Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири. 

Коммуникативтиг: Оске улустун бодалын, туружун ооренип корбушаан, сумележип, эжинин бодалын тооп коору.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. Чугаалапкан азы бижээн созу дээш харыысаалгалыг болурун медереп билири.

Карт.

15

Диктант  (грамм. сайгарылгаларлыг)  азы

ЕРМКО.

1

Хыналда

Чогаадылга, оскертилге кожумактарын, нарын состерни шын бижип, домактарны шын тургузуп билиринин мергежилдерин хынаар.

Карт.

Чуну билип алыры: Кичээнгейлиг дыннаары, ооренген билиглерин, дурумнерин сактыры. 

Чуну кылып ооренип алыры: Дурумнерни,билиглерин  сактып, практика кырынга ажыглаары.

 Регулятивтиг: Хынап болгаш деннештирип билири.

Ооредиглиг: Билип алганын туннеп билири.

Коммуникативтиг: Эжи-биле сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бижимел чугаага дылды кайы-хире билирин медереп,  хынап билири, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Тест

16

 Част-биле ажыл. Дефистеп бижиир нарын состер.(катаптаашкын) Дазылы кызырылган нарын состер дугайында билиг.

(а. 41-46)

1

Холушкак хевирнин кичээли

Дефистеп бижиир нарын состернин шын бижилгезин быжыглаар, дазы- лы кызырылган нарын состер дуга йында билинди- рер. Нарын состер ни чугаазынга ажыглап чанчыктырар.

М117 (а.42),126 (а.45)

Чуну билип алыры: Дазылы  кызырылган  нарын  состер, оларны шын бижиири.

Чуну кылып ооренип алыры: Домак иштинден дазылы кызырылган нарын состерни ылгап тывары, шын бижиири, чугаага ажыглаары.

Регулятивтиг: Бодунун ажылын башкарып билири.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.    

Коммуникативтиг: Оске улустун бодалын, туружун ооренип корбушаан, сумележип, эжинин бодалын тооп коору.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул:  Номчааны, коргени, дыннаа- ны чуулдерден эки-багайны арын-шырайынга канчаар база кайы-хире илередипкенин миннип, тодарадып билири.

Слов. дикт.

17

Чугаа сайзырадыл- газы. Эдертиг.

1

Чугаа сайзырадылгазы

Номчаан чугаазын эдерти, аянныг кылдыр чугаалаарынга чанчыктырар, белен план ёзугаар утказын эдерти бижиир.

карточ

Чуну билип алыры: Созуглелдин утказын кезектер аайы-биле планга дууштур шын бижип дамчыдары. 

Чуну кылып ооренип алыры:

Бодунун кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга шын унелелди бээри.

Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири. 

Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул:

Бижииринче сонуургал, созуглелдернин утказын бижип, чогаадып, бижимел-биле харылзажыры. Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Эдерт.

18

Домак.

9 шак.

Частырыглар-биле ажыл. Домак.

Нарын домак. Чагырышпаан нарын

домак.

(а. 47-50)

1

Холуш-как хевир-нин кичээли

Хыналдада кылган частырыгларынга немелде тайылбырны бээр. Домак дугайында билигни ханыладыр. Нарын домак дугайында билигни бээр. Бодуун болгаш нарын домактарны ылгап билири.Чагырышпаан нарын домак дугайында билиндирер.

М133,   (а.48)

М 138

(а.49)

Чуну билип алыры: Домактарнын  бодуун  болгаш  нарын  болуру.Нарын домакта бодуун домактарнын ун аяны-биле каттышканын чагырышпаан нарын домак дээр.

Чуну кылып ооренип алыры: Нарын домактар тургузары, оларны шын бижиири,  чугула кежигуннерин тодарадыры.

Регулятивтиг: Ооредилгенин чедии шкинниг болурунун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Чувени бодап, сайгарып, домейлештирип билири.

Коммуникативтиг: Бот туружун, бодалын быжыглап чанчыктырар.

 Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Оске кижилернин эки-багайны арын-шырайынга илередипкенин  эскерип, тодарадып билири, оларже сагыш-човап, сагыш-сеткилин денге улежип билири.

Шилилге дикт.

Диктант –2

Дужуруп бижилге-1

Тест (ЕРМКО)-1

Эдертиг - 1

Чогаадыг-1

                                                                           2-ги улдун – 14 шак

19

Домак.

9 шак.  (1-зин

1-ги улдунда эрткен.) 8 шак арткан.

Чангыс аймак кежигуннер-лиг домак.

(а. 50-54)

1

Чаа тема

2-3класстарга ал- ган билиглеринге даянып, домактын кандыг кежигунне рин чангыс аймак кежигуннер дээ- рин билиндирип, домактарда чан- гыс аймак кежи- гуннерни тыва-рынга,  оларны  санаан аян-биле номчуурунга чанчыктырар.

М 143, 144

(а.52, 53)

Чуну билип алыры: Чангыс аймак кол состер, чангыс аймак соглекчилер, чангыс аймак ийиги черге кежигуннери. Чангыс аймак кежи гуннер чангыс ол-ла соске хамааржыр болгаш чангыс ол-ла айтырыгга харыылат тынар.

Чуну кылып ооренип алыры: Домактан чангыс аймак кежигуннер ни тывары, аразын га чартык секти салыры, номчууру.

Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.

Ооредиглиг: Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, словарьларны ажыглап тургаш, тып билири. 

Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды боданырынын болгаш тыва чоннун аразында харылзажырынын эн-не кол чепсээ деп медереп билири.

Карт.

20

Чангыс аймак кежигуннернин холбажыр аргалары.

 (а. 54-57)

1

Чаа тема

Домак кежигунне- ринин чангыс ай- мак болурунун чугула демдекте- ринин дугайында билиглерин бы- жыглаар, оларнын холбажыр аргала- рын билиндирер, санай адап турда, бижик демдекте- рин салырын катаптаар.

М 152 (а.56),  М153 (а.57)

Чуну билип алыры: Чангыс аймак кежигуннер санай адаар ун аяны-биле болгаш эвилелдер дузазы-биле каттыжар.

Чуну кылып ооренип алыры: Чангыс аймак кежигуннерлиг домакка бижик демдектерин салыры.

Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.

Коммуникативтиг:

Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул:  Номчааны, коргени, дыннааны чуулдерден эки-багайны арын-шырайынга канчаар база кайы-хире илередипкенин миннип, тодарадып билири.

Схема

21

Чангыс аймак кежигуннер аразынга бижик демдектерин салыры.

(а. 57-61)

1

Чаа тема

Санап адаан аял-га- биле, а, ынчал- за-даа, болгаш, биле деп эвилел- дер-биле каттышкан чангыс аймак кежигуннер ге бижик демдек- терин салып били- ринге чанчыкты- рар, чангыс аймак кежигуннерлиг домактарны аас болгаш бижимел чугаага ажыглап билирин быжыглаар.

М 164 (а.60), М165 (а.61)

Чуну билип алыры: Санай адаан аял-га,, а, ынчалза-даа, болгаш, биле деп эвилелдер;

Чуну кылып ооренип алыры: Санай адаан аял-га- биле, а, ынчал- за-даа, болгаш, биле деп эвилел- дер-биле каттыш кан чангыс аймак кежигуннерге би жик демдек терин салыры; чангыс аймак кежигуннер лиг домактарны чугаага ажыглап билири.

 Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Билдинмес чуул бар болза, катап айтырып тургаш, билип алыр аргалыг.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Торээн чуртунга ынак болуру, оон дылын, культуразын хундулеп, анаа ынак болуру

Оюн

22

Хыналда диктант.

1

Хыналда

Домактын чангыс аймак кежигунне- ринин дугайында билип алганын хынаар.

Карт.

Чуну билип алыры: Адап бээрге, чараштыр, чазыг чокка бижиири.

Чуну кылып ооренип алыры: 

Бодунун кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга шын унелелди бээри.

Регулятивтиг: Аас болгаш бижимел ажылдарга бодунун хире-шаан медереп, хынап, оскелер-биле деннеп коор.

Ооредиглиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, сайгарып, шинчилеп билири. 

Коммуникативтиг: Бот-боттарын хынажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, медереп, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланып билир кылдыр чуткууру, частырыг кылбайн, чараш бижииринче сонуургал

Дикт

23

Частырыглар-биле ажыл.  Дорт чугаалыг домак.

(а. 62-63)

1

Чаа тема

Состерни шын бижииринге болгаш бодуун домакка бижик демдектерин салырынга частырыгларын чайладыр.Дорт чугаалыг домак-биле таныштырар, анаа бижик демдектерин салырын билиндирер.

М 168 (а.63)

Чуну билип алыры: Дорт чугаалыг домак.Авторнун созу, дорт чугаа.

Чуну кылып ооренип алыры: Дорт чугаалыг домактарга бижик демдектерин салыры.

Регулятивтиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, чазыгларын эдип билири. 

Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири.

Коммуникативтиг: Кижилер-биле чугаалажып билири. Аас чугаага диалогту ажыглап билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Номчулганы сонуургап, номчуксай бээр кылдыр бодун чанчыктырары

Карт.

Схема

24

Дорт чугаалыг домак. Адалга. Срез

(а. 63-66)

1

Холушкак хевирнин кичээли.

Авторнун созунун соонга чоруур дорт чугаалыг домактарга бижик демдектерин шын салырынга, дорт чугаалыг домактар ны тургузуп били- ринге чанчыкты- рар.Адалга дугайы нда ниити билиг-биле таныштырар, адалга турда бижик демдекте- рин шын салырын га ооредир.

М 176 (а.66)

Чуну билип алыры: Дорт чугаалыг домак. Авторнун созу, дорт чугаа. Адалга деп чул?

Чуну кылып ооренип алыры: Адалга турда бижик демдекте- рин шын салыры. Дорт чугаалыг домактар тургузары.

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктап билир аргазы. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, ажыглап тургаш тып билири.  

Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.

.

Срез

25

Диалог.

(а. 66-70)

1

Чаа тема

Диалог дугайында билигни бээр, диа- лог чугааны аян- ныг номчуурун коргузуп, бижик демдектерин  салырын билиндирер.

М 181 (а.68-69)

Чуну билип алыры: Диалог – ийи азы оон хой кижинин аразында чугаа.

Чуну кылып ооренип алыры: Диалог чугааны аянныг номчууру, бижик демдектерин  салыры.

Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктеп билири. 

Коммуникативтиг:

 Бодунун бодалын , туружун шын илередип билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири

Карт.

26

Хыналда эдертиг.

1

Чугаа сайз.,

хыналда

Домак дугайында алган билиглерин бижимел чугаага ажыглап билирин хынаар.

Карт.

Чуну билип алыры: Созуглелдин утказын кезектер аайы-биле планга дууштур шын бижип дамчыдары. 

Чуну кылып ооренип алыры: 

Бодунун кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга шын унелелди бээри; Домак дугайында алган билиглерин бижимел чугаага ажыглаары. 

Регулятивтиг:

Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

 Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны

ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Билдинмес чуулдеринге айтырыгны салып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Мозу-шынар талазы-биле хемчээлдерни ажыр баспайн куус едири

Эдерт.

27

Созуглел

1 шак.

Созуглел

(а.70-73)

Дужуруп бижилге.

1

Чаа тема

Созуглелдин темазы болгаш кол бодалы деп чул дээрзин билиндирер.Созуглелдин адын канчаар тывары, планын канчаар тургузары.

М191 (а.73)

Чуну билип алыры: Созуглелдин тема зы ,кол бодалы, ады, планы.

Чуну кылып ооренип алыры: Созуглелдин тема зын тодарадыры болгаш кол бода лын  илередири, адын тывары, планын тургузары.

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири.  

Коммуникативтиг: Сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды тулдур ооренип алырынче чуткул.

 Карт

28

Чуве ады.

11 шак.

(2-ги улдунда-5 шак,

арткан    6 шагын 3-ку улдунда)

Чуве адынын утказы,  ха- рыылаар айтырыглары, саннары. Хуу чуве аттары.  (2,3 класстарга ооренгенин катаптаары). 

(а.74-79)

1

Катаптаашкын

Чуве адынын дуга йында билиглерин улам ханыладыр, уругларнын бижи- мел болгаш аас чугаазын чаа-чаа чуве аттары-биле байыдар. Хуу ат- тарны чугаага шын ажыглап, бижип билиринин чанчылдарын быжыглаар, чуве аттарын хойнун санынга хереглеп шыдаарын чедип алыр.Кичээлдин темазы-биле чергелештир дулей болгаш ыыткыр ажык эвес уннернин шын бижилгезин катаптаар.

М 195, 196 (а.75-76)

Чуну билип алыры: Чуве адынын утка зы, харыылаар ай- тырыглары, чуве адынын тыптыры. Хуу болгаш ниити чуве аттарын  ылгап билири, кандыг ужук-биле эгелеп бижиири, чуве адынын саннарга оскерлири.  

Чуну кылып ооренип алыры: Домактан чуве адын тывары, сос тургу- зуунга сайгарары. Хуу аттарны аас болгаш бижимел чугаага шын ажыг -лап, бижип билири, чуве аттарын хойнун санынга хереглеп шыдаары, сан кожумактарынын шын бижилгези

Регулятивтиг: Тыва дылды хандыр ооренип алырынче чуткул.

Ооредиглиг: Эштеринин харыызынга немеп билири,чувени деннеп билири.

Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Ооредилгеже чуткул, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.  

Тест-узунду

29

Чуве адынын падежтерге оскерлири. Чангыстын саны.

(а.79-84)

1

Чаа тема

Чангыстын санында чуве аттарынын падежтерге оскерлирин, падеж кожумактары чуве аттарын домакка оске состер-биле харылзаштырып чоруур дээрзин билиндирер.

М 217, 218 (а.84)

Чуну билип алыры: 

Тыва дылда падеж тернин  туружун, айтырыгларын, кожумактарын;  

оларнын  домакка  ролю  домей эвезин; А.п.-ден оскелерин доора падежтер дээрин  билип алыр.

Чуну кылып ооренип алыры: Чуве адын айтырыгларынын аайы-биле падежтерге оскертири; домактарданчуве аттарын тып, падежин илередири.

Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири. 

Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткул, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.  

Перфокарт

30

Хыналда ажыл.

1

Хыналда

2-ги улдунда алган билиглерин хынаар.

Карт.

Чуну билип алыры: Ооренген билиглерин сактып, практика кырынга ажыглаары. 

Чуну кылып ооренип алыры: Кичээнгейлиг дыннап, чазыг чокка бижип, хынап, частырыын эдери.

Регулятивтиг: Бот ажылдап билири.

Ооредиглиг: Чувени бодап, сайгарып, домейлештирип билири.

Коммуникативтиг: Бот  туружун, бодалын быжыглап чанчыктырар.

 Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Шын бижииринче сонуургал.

Дикт.

31

Адаарынын падежи. Хамаарыштырарынын падежи. (а.84-89)

1

Чаа тема

Адаарынын болгаш хамаарыштырарынын падежтеринде чуве аттары кандыг айтырыгларга харыылаарын, домакка кандыг кежигун болурун билиндирер.

М 226 (а.89), карт.

Чуну билип алыры: А.п. биле Х.п айтырыглары; кожумактары, домакка кандыг кежигун болуру. Домакка  кожумак  чокка  ажыглатты- на бээр  таварылга лар база бар.  

Чуну кылып ооренип алыры: Домактан Х.п. чуве адын тып, кожумаан ангылай шыйып, А.п.-де чуве адын Х.п.-че оскертири.

Регулятивтиг:.Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

Ооредиглиг: Чувени бодап, сайгарып, домейлештирип билири.

Коммуникативтиг: Бот  туружун, бодалын быжыглап чанчыктырар.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодун болгаш оске кижилерни хундулеп билири болгаш бодун шын унелеп билири.

Карт.

 32

А.п. биле Х.п. катаптаар. Слов. дикт. Бээринин падежинин дугайында билиг.

 (а.89-90)

1

Падежтерни ха- рыылаар айтырыг лары болгаш кожу мактары ёзугаар тодарадып били рин сайзырыдыр, падеж кожумакта рын шын бижии рин быжыглаар. Б.п-нин  оске па дежтерден ылга лыр демдектери-биле таныштырар.

М  231 (а.90)

 Чуну билип алыры: Б.п-нин  оске падежтерден ылгалыр демдек- тери(айтырыглары кожумактары), домакка ролю. 

Чуну кылып ооренип алыры: Созуглелден Б.п.-де чуве аттарын ушта бижип, кожумакта- рын шыяр,чуве аттарынга  Б.п. кожу мактарын немээри; ооренген падежтер- нин кожумактарын шын бижиири, домакты домак кежигунунге сайгарары.

Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.

Ооредиглиг: Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, схема, таблицаларны ажыглап тургаш тып билири. 

Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды боданырынын болгаш тыва чоннун аразында харылзажырынын эн-не кол чепсээ деп медереп  билири.

Слов. дикт.

Диктант –2

Дужуруп бижилге -1

Срез -1

Бот ажыл – 1

Слов. диктант-1

Чогаадыг-1

Эдертиг -1

                                                                              3-ку улдун -20 шак.

33

Чуве ады

11 шак

(5 шагын 2-ги улдунда эрткен.

3-ку улдунда

 6 шак арткан.)

Онаарынын болгаш турарынын падежтери. (а.90-94)

1

Чаа тема

Ооренген падежте рин бот-боттарын дан ылгап били рин улам быжыг

 лаар, О.п. болгаш Т.п. бот-боттарын дан болгаш оске падежтерден ылга лыр демдектери-биле таныштырар.

М239 (а.93)

Чуну билип алыры: Ооренген падежте рин бот-боттарын- дан ылгап билири.

О.п. болгаш Т.п.-нин бот-боттарындан болгаш оске падежтерден ылгалыр демдекте ри, домакка ролю. 

Чуну кылып ооренип алыры: Созуглелден О.п. Т.п. чуве аттарын ушта бижип, кожумактарын шыяр,чуве аттарынга  О.п., Т.п.-нин  кожумактарын немээри; ооренген падежтернин кожумактарын шын бижиири, домакты домак кежигунунге сайгарары.

Регулятивтиг: Ооредилгенин че- диишкинниг болуру- нун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблица ларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.

Коммуникативтиг:

Аразында сумележип тургаш ниити туннел- ди ундуруптери.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Торээн чуртунга ынак болуру, оон дылын, культуразын хундулеп, анаа ынак болуру.

Инд. карт

34

Унеринин болгаш углаарынын падежтери. (а.94-97)

1

Чаа тема

Ооренип эрткен падежтер дугайын да алган билигле- ринге даянып, Ү.п. болгаш У.п.-биле таныштырар, олар нын оске падеж терден ылгалыр демдектерин би- линдирер, аас бол гаш бижимел чу- гаага чуве адынын падежтерин ажыг- лап чанчыктырар.

М245 (а95.),249

(а. 97)

Чуну билип алыры: Ү.п. болгаш У.п.- нин оске падеж- терден ылгалыр демдекте ри (айтырыглары кожумактары)

Чуну кылып ооренип алыры: Чуве аттарынга айтырыын салгаш, кожумаан шыйып, падежин илередир, созуглелде чуве аттарынга утка  аайы -биле кожумактар немээри, чуве аттарын падежтерге оскертири, домакты домак кежигунунге сайгарары.

 Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Билдинмес чуул бар болза, катап айтырып тургаш, билип алыр аргалыг.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, боду база шын,чараш, уткалыг чугаа- ланырынче чут- кууру, чараш бижииринче сонуургал.

Инд карт

35

Хойнун санында чуве аттарынын падежтерге оскерлири. (а.98-99) Срез

1

Чаа тема

Чангыстын санын да чуве аттарынын падежтерге оскер лиринге даянып, хойнун санында оскерлиринин дугайында билиг бээр, аас болгаш бижимел чугаага падеж кожумакта рын шын ажыглап билирин улам быжыглаар.

М253 (а.99)

Чуну билип алыры: Хойнун санында чу- ве аттарынын падеж терге  оскерлири, сан болгаш падеж кожумактары оскер тилге кожумактары болур.

Чуну кылып ооренип алыры: Хойнун санында чу ве аттарын падеж терге оскертип, сос тургузуунга сайгара ры;  аас болгаш биж имел чугаага падеж кожумактарын шын ажыглаары,

Регулятивтиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, чазыгларын эдип билири. 

Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири.

Коммуникативтиг: Аас чугаага диалогту ажыглап билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Мозу-шынар талазы-биле хемчээлдерни ажыр баспайн кууседири

Инд карт

36

Чуве адынын хамаарылга хевири.

 (а.99-102)

1

Чаа тема

Чуве адынын хамаарылга хевиринин утказын, кожумактарын билиндирер, хамаарылга кожумактыг чуве аттарын чугаага делгеренгей ажыглаарын чедип алыр.

М258 (а.101)261 (а.102)

Чуну билип алыры: Чуве адынын хамаа рылга хевиринин ут- казы, кожумактары. Хамаарылга кожу- маа оскертилге кожу маанга хамааржыр. Шыяры- □

Чуну кылып ооренип алыры: Хамаарылга кожумактыг чуве адын созуглелден тывар, ону сос тургузуунга сайгарар.

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктап билир аргазы. Ооре- дилгеге херек билиг- лерни ооредилге номнарын,  схема, таблицалар ажыглап тургаш тып билири.  

Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды тулдур ооренип алырынче чуткул.

Срез

37

Орус дылдан улегерлеп алган состернин падежтерге оскерлири. (а.103-105)

1

Чаа тема

Улегерлеп алган состернин падежтерге оскерлиринин онзагайын билиндирер, оларнын шын бижилгезин шингээттирер.

М.268 (а.104)

М.271 (а.271)

Чуну билип алыры: Улегерлеп алган состернин падежтер ге оскерлиринин онзагайы, оларнын шын бижилгези.

Чуну кылып ооренип алыры: Улегерлеп алган состерни падежтер- ге оскертип, оларны шын бижиири.

Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктеп билири. 

Коммуникативтиг:

 Бодунун бодалын , туружун шын илередип билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулде- ринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Перфокарт

38

Хыналда ажыл.

1

Билиг хыналдазынын кичээли

Чуве адынын дугайында алган билиглерин хынаар.

Карт.

Чуну билип алыры: Ооренген билиглерин практика кырынга ажыглаары. 

Чуну кылып ооренип алыры: Кичээнгейлиг дыннап, чазыг чокка бижип,хынап,частырыын эдери.

Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири, дыннап, билип алган чуулу-биле ажылдап,ону ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Бот туружун, бодалын быжыглап чанчыктырар

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бижимел чугаага дылды кайы-хире билирин медереп,  хынап билири, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

39

Демдек ады

6 шак.

Демдек ады (утказы, айты рыглары, чуве ады-биле холбаазы). (а.105-110)

Дужуруп бижилге.

1

Чаа тема

Демдек адынын чугула шынарлары -биле таныжылга, домакта, созуглел- де демдек атта- рын, демдек адынын хамаар- жып чоруур чуве адын тып билири нин мергежилде рин сайзырадыр; созуглелдин кол бодалын тодара- дып билирин быжыглаар.

М281,282 (а.109, 110)

Чуну билип алыры: Демдек адынын чугула шынарлары (чуну илередири, айтырыглары, оскерилбези, чуве адынга хамаар-

жып  чорууру, домакка ролю)

Чуну кылып ооренип алыры: Созуглелден, домак- тан  демдек адын тывары, хамааржып чоруур созу-биле катай ушта бижии- ри, шыяры.

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири.  

Коммуникативтиг: Сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Карт.

40

Укталбаан болгаш укталган демдек аттары. (а.110-111)

1

Чаа тема

Укталган болгаш укталбаан демдек аттарынын дугайында билиндирер. Укталган демдек адынын кожумаа чогаадылга кожумаа болур.

М 286(а.111), карт.

Чуну билип алыры: Укталбаан демдек аттары чангыс да- зылдан тургусту- нар. Укталган дем- дек ады дээрге дазыл(А.п.ч.а).+ чог.кожумаа.

Чуну кылып ооренип алыры: Чуве адындан дем- дек ады тургузары, сос тургузуунга сайга рары.

Регулятивтиг:

Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

 Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны

ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Билдинмес чуулдеринге айтырыгны салып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Карт

41

Удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттары. (а.112-115)

1

Чаа тема

Демдек аттарынын дугайында билиглерни ханыладыр, удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттары-биле таныштырар, оларнын чугаага ужур-дузазын билиндирер.

М296 (а.114)

Чуну билип алыры: Удурланышкак болгаш чоок утка- лыг демдек атта- ры, оларнын чугаа га ужур-дузазы.

Чуну кылып ооренип алыры: Удурланышкак  болгаш чоок утка- лыг демдек атта- рын тывары, дем- дек аттары-биле оларнын хамаар- жып чоруур состе рин согунчугаш-биле демдеглээри.

Регулятивтиг: Башкынын, эштеринин унелелин шын деп хулээп коору.

Ооредиглиг: Эштеринин харыызынга немеп билири. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын,ажылчын кыдырааштарны, Интернет ажыглап тургаш тып билири.

Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Бодунун билиин шылгап чанчыгары, быжыг туруш.  

Оюн

42

Чугаа сайзырадыл-газы. Чогаадыг.

1

Чугаа сайз., хыналда

Чуве аттарынын болгаш демдек аттарынын ужур-дузазынын дугайында билиглерин ханыладыр.

Карт.

Чуну билип алыры: 

Чуну кылып ооренип алыры:

Регулятивтиг: Тыва дылды хандыр ооренип алырынче чуткул.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири.

Коммуникативтиг: Айтырыг салып, чугаалажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Чогаадыг

43

Демдек адынын дугайында алган билиглерин  туннээри. (а.115-117)

1

Туннел катаптаашкын.

Демдек адынын дугайында план ёзугаар чугаалап билиринге, ботта- рынын чижектери-биле бадыткап шы даарынга чанчык- тырар, чурук-биле ажылдап билири- нин мергежилде- рин быжыглаар.

М 301(а.116), карт.

Чуну билип алыры: Демдек адынын чугула шынарлары; чурук-биле ажыл- дап билири.

Чуну кылып ооренип алыры: Демдек адынын дугайында айтырыг аайы-биле чугаалап билири, бодунун  чижектери-биле бадыткаары.

Регулятивтиг: Ооредилгенин че- диишкинниг болуру- нун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири. 

Коммуникативтиг: Оске улустун бода- лын туружун ооренип корбушаан, эжинин бодалын тооп коору, сумележири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. Чугаалапкан азы бижээн созу дээш харыысаалгалыг болурун медереп билири.

Тест-узунду

44

Хыналда ажыл (Тест.)

1

Хыналда

Демдек адынын дугайында алган билиглерин хынаар.

Кыска чогаадыг

Чуну билип алыры: 

Чуну кылып ооренип алыры:

 Регулятивтиг: Хынап болгаш деннештирип билири.

Ооредиглиг: Билип алганын туннеп билири.

Коммуникативтиг: Эжи-биле сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бижимел чугаага дылды кайы-хире билирин медереп,  хынап билири, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Дикт.

45

Сан ады

1 шак

Част-биле ажыл.

Сан ады

(а.117-119)

1

Чаа тема

Сан адынын дугайында мурнуку класстарга алган билиглерин ханыладыр.

М306,307 (а.118-119)

Чуну билип алыры: Сан адынын дугайында билиглер (чуну илередири, айтырыглары, тун болгаш дугаар сан аттары, оскерлири)

Чуну кылып ооренип алыры: Тун болгаш дугаар сан аттарын ылгап, олар - биле домактар чогаадыры.

Регулятивтиг: Бодунун ажылын башкарып билири.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.    

Коммуникативтиг: Оске улустун бодалын, туружун ооренип корбушаан, сумележип, эжинин бодалын тооп коору.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул:  Номчааны, коргени, дыннаа- ны чуулдерден эки-багайны арын-шырайынга канчаар база кайы-хире илередипкенин миннип, тодарадып билири.

Оюн

46

Ат орну

4 шак.

Ат орнунун дугайында билиг.

 (а.119-121)

1

Чаа тема

Арыннын ат оруннары-биле таныштырар. Оларны домак иштинден тып билири. Ат оруннары 1-ги,2-ги, 3-ку арыннарлыг, чангыстын болгаш хойнун санында турар дээрзин чижекке коргузуп тайылбырлаар.

М314 (а.121)

Чуну билип алыры: Ат орну - чугаа кезээ, чуве адынын орнун- га хереглеттинер. Мен, сен, ол, бис, си лер, олар - арыннын ат оруннары, чуве аттарынын айтырыг ларынга харыылаар. Ат оруннары 1-ги,2-ги, 3-ку арыннарлыг, чангыстын болгаш хойнун санынга турар,домакка ролю 

Чуну кылып ооренип алыры: Домактардан ат оруннарын тыпкаш, шыяры, айтырыгла- рын салыры.

Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири. 

Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул:

Бижииринче сонуургал, созуглелдернин утказын бижип, чогаадып, бижимел-биле харылзажыры. Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Карт.

47

Арыннын ат оруннарынын падежтерге оскерлири. (а.121-123)

1

Чаа тема

Арыннын ат оруннарынын падежтерге оскерлирин практика кырынга коргузуп таныштырар.

М 319 (а.123)

Чуну билип алыры: Арыннын ат орунна- ры чуве аттарынын айтырыгларынга харыылаар. Мен, сен деп арыннын ат оруннары Х.п.,Б.п.-ге дазылы оскерли бээр. Ол деп ат орнунун падежтерге оскерлиринин онза- гайын билиндирер.

Чуну кылып ооренип алыры: Ат оруннарын падеж- терге оскертири, до мактан ат орнун тыпкаш, падежин айтыр, морф. сайг.

Регулятивтиг: Ооредилгенин чедии шкинниг болурунун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Чувени бодап, сайгарып, домейлештирип билири.

Коммуникативтиг: Бот туружун, бодалын быжыглап чанчыктырар.

 Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Оске кижилернин эки-багайны арын-шырайынга илередипкенин  эскерип, тодарадып билири, оларже сагыш-човап, сагыш-сеткилин денге улежип билири.

Инд. карт

48

Быжыглаашкын. (а.124-128) Слов.дикт.

1

Быжыглаашкын

Ат оруннарын оске чугаа кезектеринден ылгап, оларнын арын, сан падежтер- ге оскерлирин бы- жыглаар, домактын синтаксистиг сайгарылгазын кылырынга мергежилгелер чорудар.

Чурукка чогаадыг «Мээн дузам»

(а.127)

Чуну билип алыры: Арыннын ат орунна- рынын айтырыгла- ры. Мен, сен,ол  деп арыннын ат оруна- рынын падежтерге оскерлири.

Чуну кылып ооренип алыры: Ат оруннарын падеж- терге оскертири,ат орнунун морф. сайг.

 Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Билдинмес чуул бар болза, катап айтырып тургаш, билип алыр аргалыг.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул:  Номчааны, коргени, дыннааны чуулдерден эки-багайны арын-шырайынга канчаар база кайы-хире илередипкенин миннип, тодарадып билири.

Шилилге дикт.

49

Хыналда ажыл

1

Билиг хынал-дазы

Карт.

Чуну билип алыры: 

Чуну кылып ооренип алыры:

Регулятивтиг: Аас болгаш бижимел ажылдарга бодунун хире-шаан медереп, хынап, оскелер-биле деннеп коор.

Ооредиглиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, сайгарып, шинчилеп билири. 

Коммуникативтиг: Бот-боттарын хынажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, медереп, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланып, частырыг кылбайн, бижииринче чуткул, сонуургал.

Дикт.

50

Кылыг созу

10 шак.

(3-ку улдунда-

3 шак.

Арткан     7 шакты

4-ку улдунда ооренир.)

Кылыг созунун дугайында ниити билиг.

(а.128-130)

1

Чаа тема

Кылыг созун оске чугаа кезектеринден ылгап билиринин чанчылын сайзырадыр.

М 332(а.129-130)

Чуну билип алыры: Кылыг созунун чуну илередири,айтырыглары, оскерлири, бо лур, болбас кылды- ныглар илередири, домакка ролю.

Чуну кылып ооренип алыры: Домактан кылыг созун тыпкаш, шыяры.Синт. сайг.

Регулятивтиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, чазыгларын эдип билири. 

Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири.

Коммуникативтиг: Аас чугаага диалогту ажыглап билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, медереп, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланып билир кылдыр чуткууру, частырыг кылбайн, чараш бижииринче сонуургал

Схема

51

Кылыг созунун уелерге, арыннарга болгаш саннарга оскерлири. Болур болгаш болбас кылдыныглар

(а. 130-132)

1

Чаа тема

Кылыг созунун уелерге оскерли- ринин дугайында оореникчилернин мурнуку класстар- дан алган билигле- рин быжыглаар, кылыг созунун болур болгаш болбас кылдыныг- лар илередир хевирлери-биле таныштырар.

М338,339 (а.132)

Чуну билип алыры: Кылыг созунун уелерге, арыннарга, саннарга оскерлири, болур болгаш болбас кылдыныг- лар илередири.

Чуну кылып ооренип алыры: Домактан кылыг созун тып, уезин тодарадыры,Болур, болбас кылыг состерин ылгап, домактар чогаадыры.

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктап билир аргазы. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын,  схема, таблицаларны ажыглап тургаш тып билири.  

Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Номчулганы сонуургап, номчуксай бээр кылдыр бодун чанчыктырары

Карт.

52

Кылыг созунун амгы уези.

 (а. 132-134)

1

Чаа тема

Кылыг созунун амгы уези уш арынныг, ийи санныг болурун билиндирер

М343,344 (а.134)

Чуну билип алыры:Кылыг созунун амгы уези тур, олур, чыдыр деп кылыг состери-биле болгаш –п,-ып, -ип, -уп, -үп деп кожумактыг кылыг состери+ тур, олур, чыдыр, чор деп состернин каттышканындан илерээр.

Чуну кылып ооренип алыры: Амгы уенин кылыг состерин домактан тывар, арыннарга, саннарга оскертири; сос тургузуунга сайгарары.

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктап билир аргазы. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын,  схема, таблицаларны ажыглап тургаш тып билири.  

Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Оске кижилернин эки-багайны арын-шырайынга илередипкенин  эскерип, тодарадып билири, оларже сагыш-човап, сагыш-сеткилин денге улежип билири

Карт.

Диктант-2

Дужуруп бижилге-1

Срез-1

Эдертиг-

Чогаадыг-1

Словарьлыг  диктант -1

Тест-1

Бот ажыл-

                                                                       4-ку улдун – 16 шак.

53

Кылыг созу

Кылыг созунун эрткен уези.

(а. 133-135)

1

Чаа тема

Кылыг созунун эрткен уезинин арыннарга, саннарга оскерлирин билиндирер.

М348 (а.135)

Чуну билип алыры: Кылыг созунун эрткен уезинин арыннарга, саннарга оскерлири, кожумактары –ган,-ген, -кан,-кен

Чуну кылып ооренип алыры: Эрткен уенин кылыг состерин домактан тывар, арыннарга, саннарга оскертири; сос тургузуунга сайгарары.

Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.

Ооредиглиг: Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, схема, таблицаларны ажыглап тургаш тып билири. 

Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул:  Номчааны, коргени, дыннааны чуулдерден эки-багайны арын-шырайынга канчаар база кайы-хире илередипкенин миннип, тодарадып билири.

Перфокарт.

54

Кылыг созунун келир уези.

(а.136-140)

1

Чаа тема

 Кылыг созунун келир  уезинин арыннарга, саннарга оскерлирин билиндирер, амгы болгаш эрткен уелернин дугайында билиглерин ханыладыр.

М 355(а.138-139)

Чуну билип алыры: Кылыг созунун келир  уезинин арыннарга, саннарга оскерлири,кожумактарын сактып алыр,

Чуну кылып ооренип алыры: Келир  уенин кылыг состерин домактан тывар, арыннарга, саннарга оскертири; сос тургузуунга сайгарары.

Регулятивтиг: Ооредилгенин че- диишкинниг болуру- нун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблица ларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.

Коммуникативтиг:

Аразында сумележип тургаш ниити туннел- ди ундуруптери.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, медереп, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланып, частырыг кылбайн, бижииринче чуткул, сонуургал.

Перфокарт.

55

Чурукка чогаадыг.

1

Хыналда

Болуушкуннун дес-дараалашкак озулдезин тургускаш, созуглелди кезектерге чарып алгаш, план ёзугаар чогаадыг бижип билиринин мергежилдерин хевирлээр.

Карт.

Чуну билип алыры: Чуруктарнын кол уткалары, аразында харылзаалыг болуру.

Чуну кылып ооренип алыры: Уш чуруктун тус-тузунда утказын чугаалаар, ат бээр, кол бодалы чул, илередир, оон уш чурукка ниити ат бээр, план ёзугаар бижиири. Эрткен кичээлдерде алган билиглерин ажыглаары.

 Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Билдинмес чуул бар болза, катап айтырып тургаш, билип алыр аргалыг.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, медереп, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланып билир кылдыр чуткууру, частырыг кылбайн, чараш бижииринче сонуургал

Чогаадыг

56

Кылыг созунун дужаал хевири.

(а.140-143)

1

Чаа тема

Кылыг созунун дужаал хевиринин утказы-биле, арыннарга болгаш саннарга оскерлири-биле таныштырар, созуглелден дужаал хевирнин кылыг состерин тып билирин чедип алыр.

М364,365(а.143)

Чуну билип алыры: Кылыг созунун дужаал хевиринин утказы (дужаал, йорээл, суме, мак- тал,кыйгырыг), арыннарга болгаш саннарга оскерли- ри.

Чуну кылып ооренип алыры: Созуглелден дужаал хевирнин кылыг состерин тып билири.

Регулятивтиг: Аас болгаш бижимел ажылдарга бодунун хире-шаан медереп, хынап, оскелер-биле деннеп коор.

Ооредиглиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, сайгарып, шинчилеп билири. 

Коммуникативтиг: Бот-боттарын хынажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Номчулганы сонуургап, номчуксай бээр кылдыр бодун чанчыктырары

Карт.

57

Кылыг созунун даар хевири.

(а.143-147)

1

Чаа тема

Кылыг созунун даар хевиринин харыы- лаар айтырыы-биле, кожумактары-биле, арыннар, саннарга оскерлири-биле таныштырар, созуг- лелден кылыг созу- нун даар хевирин тып билирин, ол хевирни чугаазынга делгеренгей ажыг- лаарын чедип алыр.

М374 (а.146)

Чуну билип алыры: Кылыг созунун даар хевиринин харыы- лаар айтырыы, кожу мактары, арыннар, саннарга оскерлири.

Чуну кылып ооренип алыры: Созуглелден кылыг созунун даар хеви- рин тып билири, ол хевирни чугаазынга делгеренгей ажыглаары.

Регулятивтиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, чазыгларын эдип билири. 

Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири.

Коммуникативтиг: Аас чугаага диалогту ажыглап билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды боданырынын болгаш тыва чоннун аразында харылзажырынын эн-не кол чепсээ деп медереп  билири.

Карт.

58

Хыналда диктант.

1

Хыналда

Кылыг созунун дугайында билиглерин хынаар.

Чуну билип алыры: Кичээнгейлиг болуру, адап бээрге, чараштыр, чазыг чокка бижиири. Кылыг созунун дугайында билиглерин ажыглаары.

Чуну кылып ооренип алыры: Бодунун кылган ажылын долузу-биле хынап билири

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктап билир аргазы, схема, таблицалар ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Торээн чуртунга ынак болуру, оон дылын, культуразын хундулеп, анаа ынак болуру.

Дикт.

59

Част-биле ажыл. Кылыг созу(катаптаашкын)а.(147-150

1

Катаптаашкын

Кылыг созунун дугайында билиглерин катаптаар.

М 379 (а.149)

Карт.

Чуну билип алыры Кылыг созунун дугайында билиглерин катаптаар.

Чуну кылып ооренип алыры: Морф, синт. сайгарылгалар кылыры.

Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.

Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктеп билири. 

Коммуникативтиг:

 Бодунун бодалын , туружун шын илередип билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, боду база шын,чараш, уткалыг чугаа- ланырынче чут- кууру, чараш бижииринче сонуургал.

Таблица-карт.

60-61

Наречие

2 шак

Наречие.

(а.150-152)

2

Чаа тема.

Наречиени оске чугаа кезектеринден ылгап ооредир. Наречиенин чугаага ужур-дузазы. 

М387 (а.15),

карточка

Чуну билип алыры: Наречие – оскерил- бес чугаа кезээ. Айтырыглары: Кайда? Канчаар? Кайыын Кажан? Домакка ийиги чер- ге кежигуну болур.

Чуну кылып ооренип алыры: На речиелерни домак- че киир бижиири, ха мааржып чоруур кы лыг состери-биле  ушта бижиири, наре чиелиг домактар чо- гаадыры,сайгарары.

Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири.

Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири.  

Коммуникативтиг: Сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулде- ринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Карт.

62

Катаптаашкын

8 шак.

Домак.

(а.153-156)

1

Катаптаашкын

Домак дугайында билиглерин тодар- гайлаар, оларны деннеп бадыткап шыдаарын сайзы- радыр.Домакта со стернин харылзаа- зын айтырыглар дузазы-биле тода- радып билирин, ол харылзааны схема дузазы-биле коргузуп шыдаарын быжыглаар.

М394 (а.156)

Чурукка чогаадыг «Хемге» а.156

Чуну билип алыры: Кол сос колдуунда А.п. турар чуве ады азы ат орну болур.

Чуну кылып ооренип алыры: Созуглелди домактарга узери, состер-биле домактар тургузары, домак кежигунунге сайгарары, домак соонга . ? ! демдектерин салыры. Схема ёзугаар домактар тургузары.

Регулятивтиг:

Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры.

 Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны

ажыглап билири.  

Коммуникативтиг: Билдинмес чуулдеринге айтырыгны салып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Мозу-шынар талазы-биле хемчээлдерни ажыр баспайн кууседири

Карт.

63

Сос. Сос тургузуу. Слов.дикт.

(а.157-159)

1

Катаптаашкын

Чангыс дазылдыг (торел состер ) билиглерин тодаргайлаар, ангы-ангы чугаа кезектеринин  чангыс дазылдыг состерин тып билиринин мергежилдерин, сос тургузуунга сайгарарын сайзырадыр.

М404-405 (а.158-159)

Чуну билип алыры: Чангыс дазылдыг (торел) состер.Оскертилге кожумаа дазылга немешкеш, чаа уткалыг сос тургуспас, анаа падежин, санын, уезин коргузер.

Чуну кылып ооренип алыры: Состерни сос тургузуунга сайгарары.

Регулятивтиг: Башкынын, эштеринин унелелин шын деп хулээп коору.

Ооредиглиг: Эштеринин харыызынга немеп билири. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын,ажылчын кыдырааштарны, Интернет ажыглап тургаш тып билири.

Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды тулдур ооренип алырынче чуткул.

Карт.

64

Кошкак ыыткыр болгаш кошкак дулей ажык эвес уннерни бижиири.

(а.160-161)

Диктант.

1

Катаптаашкын

Соске кожа турар ыыткыр болгаш дулей уннерни шын бижииринин талазы-биле алган чанчылдарын быжыглаар.

М409 (а.160-161)

Чуну билип алыры: Соске кожа турар ыыткыр болгаш дулей уннерни шын бижиири, дакпырлай бээр чылдагааны.

Чуну кылып ооренип алыры: Соске кожа турар ыыткыр болгаш дулей уннерни шын бижиири.

Регулятивтиг: Тыва дылды хандыр ооренип алырынче чуткул.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири.

Коммуникативтиг: Айтырыг салып, чугаалажып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулде- ринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Оюн

65

Чугаа кезектери

(а.161-163)

1

Катаптаашкын

Чугаа кезектеринин дугайында алган билиглерин ханыладып катаптаар, оларны танып билиринин болгаш шын хереглээринин мергежилдерин сайзырадыр.

М418-419

(а.163-164)

Чуну билип алыры: Чугаа кезектерин танып билири

Чуну кылып ооренип алыры: Домакта состернин кандыг чугаа кезээнден илереттингенин тодарадыры, санын, падежин ,арнын азы уезин шын айтыры .Морф. сайг.

Регулятивтиг: Ооредилгенин че- диишкинниг болуру- нун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири. 

Коммуникативтиг: Оске улустун бода- лын туружун ооренип корбушаан, эжинин бодалын тооп коору, сумележири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Тест-узунду

66

Демдек ады

(а.164-167).

Эдертиг.

1

Катаптаашкын

Демдек адынын дугайында алган билиглерин улам ханыладыр,  бижимел болгаш аас чугаага ажыглап билир чанчылдарын сайзырадыр.

М425 (а.166)

Чуну билип алыры: Демдек адынын дугайында билиг лер.

Чуну кылып ооренип алыры: антонимнер, синонимнер  тывары, чуве аттарын демдек ады кылдыр тургузары.

 Регулятивтиг: Хынап болгаш деннештирип билири.

Ооредиглиг: Билип алганын туннеп билири.

Коммуникативтиг: Эжи-биле сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири.

Эдертиг

67

Кылыг созу

 а.167-172

1

Катаптаашкын

Кылыг созунун болгаш оон уелеринин, арыннарынын, саннарынын дугайында алган билиглерин туннеп системажыдар, оларны бижимел болгаш аас чугаага шын ажыглап билирин улам сайзырадыр.

М440 (а.172)

Чурукка кыска чогаа-дыг.

а.173

Чуну билип алыры: Кылыг созунун болгаш оон уелеринин, арыннарынын, саннарынын дугайында билиглер

Чуну кылып ооренип алыры: Кылыг состерин бижимел болгаш аас чугаага шын ажыглап билири.

Регулятивтиг: Бодунун ажылын башкарып билири.

Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири.    

Коммуникативтиг: Оске улустун бодалын, туружун ооренип корбушаан, сумележип, эжинин бодалын тооп коору.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Бодунун билиин шылгап чанчыгары, быжыг туруш.  

Адап бергеш бижидер

68

Хыналда ажыл. Тест.

1

Билиг хынал дазы

Ооренген орфографтыг болгаш пунктуастыг дурумнерни ажыглап билирин хынаар.

Чайын чогаадыглар бижиир.

Чуну билип алыры: Тестини канчаар кылырын,ында бердинген даалгаларны кичээнгейлиг номчааш,анаа харыылаары.

Чуну кылып ооренип алыры: 

Ооренген билиглерин практика кырынга ажыглап , тест-биле ажылдаары.

Бодунуё кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга демдекти шын салып билири.

Чуну кылып

Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири.

Ооредиглиг: Чувени деннеп билири. 

Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири.

Оореникчиге хевирлеттинер чуул: 

Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири.

Тест

Диктант-2

Словарьлыг диктант - 1

Чогаадыг – 1

Эдертиг - 1

Тест - 1