Р,р деп ун болгаш ужуктер.
план-конспект урока (1 класс)

Кичээлдин

этаптары

Башкынын

ажыл-чорудулгазы

Оореникичинин

ажыл-чорудулгазы

Бугу талалыг ооредилге ажыл-чорудулгазы (УУД)

1.Организастыг   кезээ. Шулукчугеш.

Шулукчугеш

-Экии,уруглар! 

Оорениринге белен силер бе?

- Эр-хейлер!

-Билиглер  далайынче эжиндирип кирээлинер

Кичээлдин девизи:

Хоглуг конга кынгырт диди .

Холчок оожум олурупкаш ,

Кичээливис эгелээли.

-Белен бис.

Личностуг (ажылдаарынга белеткендирер, ажылчын олудун организастаары)

Башкарыкчы (сорулга салыры)

Харылзажылга (диалог чугааны ажыглап билири)

2.Катаптаашкын

(актуализация знаний)

А) Эрткен  кичээлде  өөренгенин  катаптаар.

–Эрткен кичээлде  чуу деп  уннун ужуун ооренген бис?

-Ол ужукту кассадан коргузер.

-Самбырага  улуг(бичии) У,у деп уннун ужуктерин бижиптер?

-Кымнын бижээни чараш  болду, уруглар?

-Кым бичии чазыпканыл?  Канчаар бижиир ужурлуг бис.

-  Улу  деп  состу бижиир.

Б) Касса-биле  ажыл

В) Карточка-биле ажыл.

-Бо состерни кым номчуптарыл?  

-Номчу деп сос-биле домактан чогаадыптынарам.

-Кончуг-ла чараш   номчуур,бижиир уруглар-дыр силер. Эр-хейлер!

-Бисте аалчылар келген.Ол аалчыларнын бирээзи бистин ооренир чаа ужуувусту чуктеп эккелген-дир. Тывызыкты тыпкаш билип алыр бис.

(Чуну билир мен. что я знаю)

-Эрткен кичээлде у  деп уннун ужуун ооренген бис.

Сула солу

Номчу номну  ула  мону  солун  чун

Харылзажылга (бодунун бодалдарын аас-биле илередири)

Билип алыышкын

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарнын чурумун чугаалап билири)

Тывызык-биле ажыл

Чускук  дег  боттуг

Сурун  далай  ыыттыг.

Словарьлыг ажыл

Сурун-улуг дааш

Чускус- билзек дег бичии

Тывызыкты чугааладыр

ары

Харылзажылга (бодунун бодалдарын аас-биле илередири)

Билип алыышкын

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарнын чурумун чугаалап билири)

Чурук-биле ажыл. Ары

–Ары кижиге кандыг ажыктыгыл?

-Орус дылда чуу дээр бис?

-Ону кайыын чыып ап турарыл?

 Ары чигири кайгамчык эм шынарлыг.Ынчангаш арыларны азырап база турар.

-Ары остуруп турар улусту ары ажаакчылары деп адаар.Орус дылда пчеловод дээр. Чугаалап корунерем:ары ажаакчылары. Пчеловод.

 Ол база берге ажыл. Кончуг эрестиг, ажылчын улус ону кылыр.

-Ары биске хора чедирип турар бе?

Арыгга дээп болбас.

-Ары чигиринге чуу эн-не ынагыл?

-Ары биске чигирин берип турар.

-Мёд.

-Ону чечектерден чыып ап турар.

-Ары ажаакчылары. Орус дылда пчеловод деп чугаалаар.

-Шаптар.

Адыг. Винни-Пух.

Харылзажылга (бодунун бодалдарын аас-биле илередири)

Билип алыышкын

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарнын чурумун чугаалап билири)

3.Ооредилгеглиг сорулганы салыры (постановка учебной задачи)

Кичээлдин темазын, сорулгазын салыры.

Ары  деп сөсте кандыг үннер бар-дыр?

 ( а,р, ы )

- Оларның аразында  чүү деп уннун үжүун өөренмээн-дир бис. Кым эскерип  кагды.(р)

 -Ынчаарга үжүглеливис кичээлинин темазын кым тода билип каан эвес көрээлиңерем.

-Эр хейлер.

- Кичээлдиң темазын эки билип алыр дээш  каныг сорулгалар салып алыр бис?

Что я ещё хочу узнать? Сам найду способ (Чуну мен билбес мен?Бодум арганы тып алыр мен)

- а,р, ы

-р

- Р деп үннүң үжүүн  өөренир бис.

-–Чаа уннун ужуун танып алыр, ол ужукту бижип ооренип алыр,

Ол ужук кирген слогтарны, состерни номчуп ооренип алыр.

Сорулга салыры (башкынын айтыргларынын дузазы-биле кичээлдин сорулгазын салыр)

3.Сөстен р  деп чаа  унну   ылгап  тывары. Слайд ары

- Ары деп сөстү слогтап көрээлиңер, каш слог бар-дыр? (2)

- Бирги слогун адаалыңар, уруглар: а. Бирги слог чангыс ажык унден тургустунган

- Ийиги слогту адап корунер:-ры. 

-Ийиги слогту  катап  аданар,эгезинде унну аданар рррр, ол унну  ылгаар.

Уннун анализи: р-ны адап  турда, аас иштинден  унген  хейге   дыл  бажы    шаптыктап, сирилээш  ун  ундурер. Ынчангаш  ол   ажык   эвес   ун-дур. Схемага   көк    төгерикчигеш-биле демдеглээр.

Ададып  өөредир: дыл  бажын  өру  кодургеш, адаар силер, (р-р-р)

-2 слог бар

-а

-ры

-ажык  эвес ун

Угаап-боданыышкын (домакты номчуп тургаш, состерни адап тургаш логика ёзугаар утказын тып, чаа ужукту тывары)

Сөстерден  р деп  унну   ылгаарынга    мергежилге.

Башкы   чуруктар   көргузерге, р  деп    уннун       туружун тодарадыр.

Уругларнын   боттарынга база сөстер  тыптырар, р  деп    уннун       туружун тодарадыр.

Орус-дыл-биле холбаар: тыва состерге чугле ортузунга,соолунге турар, а орус состерге мурнунга база турар.

Харылзажылга (бодунун бодалдарын аас-биле илередири)

Билип алыышкын

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарнын чурумун чугаалап билири)

Физминутка

Арыг салгын арынче хак.

Алыс ботту сергет-сергет.

Чалгаа чанзын, кежээ келзин.

Шалып дурген ажылдаалы.

Р, р деп    ужуктер-биле таныжары.  Ном-биле ажыл. 

Номда    парламал, бижимел    ужуктер-биле таныштырар  болгаш  оларны  деннээр. Дараазында   хана кассазындан    уругларнын    боттарынга  тыптырар.

Кожуглап     номчууру.

Ра   деп    слогту    адап    турувуста, баштай    дылывыс  бажы сирицейни бээр. Ол р-ни адап     турарывыс     ол-дур. Оон хенертен  аас чаза  ажыттына бээр. Ол р-нын   соонда а  деп   унну   адап    турарывыс  

ол-дур.

Ры деп слогту адап  турда, дыл   бажы   сирицейнип   тургаш, оон  аас  аажок  ажыттынып, дыл    аткаар   тырта     бээр. Ол р-нин       соонда ы деп  унну адап    турарывыс    ол-дур.

-Улуг р биле бичи р деп ужуктер домей.

Номчуур

Ра раа

Ру руу

Ры рыы

Харылзажылга (бодунун бодалдарын аас-биле илередири)

Билип алыышкын

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарнын чурумун чугаалап билири)

4. Быжыглаашкын.

Ном-биле ажыл

Одуругда состерни номчудар.

-Состун соолунге р деп номчуур бис.

Ары    чары   чуру

Чаар    чуур   чыыр

Манаар  чарыыр  чуруур

Чуруур  чоруур  чырыыр

Харылзажылга (бодунун бодалдарын аас болгаш бижимел илередири)

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарнын чурумун чугаалап билири)

Личностуг (бодун хынап билири)

Бижилге

Бичии р деп ужукту бижиир.

Шын олурары.

Тайылбыры

Агаарга бижилге.

Кыдыраашка бижилге.

Ужукту бижип турар.

Харылзажылга (бодунун бодалдарын аас-биле илередири)

Билип алыышкын

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарнын чурумун чугаалап билири)

Эштежип ажылдаар

Оюн «Состу тургус»

Чанында эжи-биле эштежип ажылдаар.

-Слогтардан состер тургузар:

Ры ча чу ру ч ору

Сумележип  состерни тургузар.

Чары чуру чору

Билип алганын практикага  ажыглаар

Чурук  ёзугаар  чугаа   тургузар.слайд

Чурукта    чулер-дир?

-Ивилер каяа чурттаарыл?

Ивилер Тожуда, тере-Холде бар. Кадыр-каскак тайгаларга чоруур.Эр ивини   чары, кыс ивилерни мынды  дээр. Толун анай дээр. Оларга  чуък  чудурер, мунар. Ивилерни  кадыг-бергеге  торулбас  эрес  кижилер  кадарар. Иви  ажыктыг: эът, сут, кеш  бээр.

-Ивилер-дир.

-Тайгаларга чурттаар.

Харылзажылга (бодунун бодалдарын аас-биле илередири)

Билип алыышкын

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарнын чурумун чугаалап билири)

Созуглелди   номчуур.

Башкы номчуп бээр.

-Чунун дугайында номчудум?

Чангыс  домактап   номчуткаш, айтырыгларга    харыыладыр.

-Чары кандыг  малыл?

- Аран   кымны  чалааныл?

- Лора чуну  мунарыл?

-  Чугаада каш домак  барыл?

- Ону  чуден  билип  алдынар?  

- Узун ажык уннерлиг  состерни   тып номчуур.

-Чары дугайнда номчаан.

Чары-солун мал.

Аран Лораны чалаан.

Лорачары мунар.

Чугаада 6 домак бар.

(Домак   улуг  ужук-биле эгелээр, домак  соолунге  улуг сек турар. Оон  ынай  домак бурузу бодалды  илередир.)

Харылзажылга (бодунун бодалдарын аас-биле илередири)

Билип алыышкын

Башкарыкчы (кичээлде кылыр ажылдарнын чурумун чугаалап билири)

5. Ажыл-чорудулганын рефлексиязы. (кичээлдин туннели)

- Кичээливистин эгезинде кандыг сорулга салып алган ийик бис.

-Р деп уннун ужуун таныыр бис бе?

-Р,р деп ужуктерни бижип билир бис бе?

-Р деп уннун ужуу кирген слогтарны, состерни номчуп  шыдаар бис бе?

-Сорулгавыс куусеттинген бе?

Билииңерни унеленер.

-Кичээл солун  болду   бе?

-Кичээлге   чаңгыс-даа  айтырыгга   торулбайн   ажылдадым, чаа  теманы  эки билип алдым    дээр улус ногаан оннуг буруну     чыпшырар.

-Кичээлге   арай   оожум    ажылдадым,   келир   кичээлде   эки    ажылдаар мен дээр улус  сарыг оннуг  буруну     чыпшырар.

-Кончуг эки болду.

-Кичээлде р деп уннун ужуу-биле таныштывыс.

-Ол тыва состернин ортузунга. соолунге чоруур. Орус состернин кайызынга –даа чоруур.

Башкарыкчы (бодунун ажылын шын унелээри)

Личностуг (бодун хынап билири)

Бажыңга  онаалга  

номчуур   арын 37

Немелде материал

Викторина.

Башка чуну кедерил?

Черлик дириг амытаннар?

Эмчи куш?

Сугда амытан?

Ан-меннин чурту?

- Р деп   ун чок  сос.(балык)

-Ол сос –биле домак чогаадыр?