2 нче сыйныф өчен әдәби укудан эш программасы
рабочая программа (2 класс) по теме

Эш  программасы

Предмет өлкәсе “Филология”

Уку предметы “Татар теле һәм әдәби уку”

2 нче А сыйныфы өчен әдәби уку  буенча белем бирү программасыы

(сәгатьләр күләме атнага 2 сәгать, елга 68 сәгать)

                                                                                                                                                            Төзеде:                                                                                                                            

Iквалификацион категорияле

татар теле һәм әдәбияты укытучысы

         Иблиева Резеда Идаил кызы

Әлмәт шәһәре, 2013 нче  ел

Аңлатма язуы

(68 сәг.)

Эш программасы түбәндәге документларны исәпкә алып төзелә:

 1. Россия Федерациясенең “Мәгариф турында” законы (Законом  РФ  “Закон об образовании”  от 29.12.12. № 273-ФЗ (ред. от 23.07.2013)

 2. Гомуми башлангыч белем бирүнең яңа дәүләт федераль стандарты (Федеральным государственным образовательным стандартом

 начального общего, основного общего образования (утверждено приказом Министерства образования РФ от 6 октября 2009 г. № 373,

  зарегистрирован в Минюсте России 22 декабря 2009г., рег-ый № 177785);

  3. Россия Федерациясенең баш санитар врачы карары. (Постановления Главного государственного санитарного врача РФ от 29.12.2010 г.

  № 189 «Об утверждении СанПиН 2.4.2.2821 – 10 «Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в

  общеобразовательном учреждении»);

  4. Татарстан Республикасың “Мәгариф турында” Законы.19.10.1993№1982-XII(ред.от 09.07.2012 редакциясендә );

   5. Татарстан Республикасың “Дәүләт телләре һәм Татарстан республикасында башка телләр” турындагы законы; ( 18.07.2004 N 443РТ);

   6.  Татарстан Республикасың Мәгариф һәм фән министрлыгының региональ базис укыту планы – 2012;

   7. №23 “Менеджер” мәктәбенең гомуми башлангыч белем бирүнең төп программасы (ООП НОО НОУ средняя школа №23 “Менеджер”

    2011-15 г.. (с изменениями)

    8.Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының (Белем бирүнең вакытлы дәүләт стандартларын раслау турында боерыгы

     – 4.03.09 ел №499/09)”Татар теле һәм әдәбиятыннан гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты”, 2008 ел.

     9. Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының “Татарстан Республикасының гомуми белем бирү оешмаларында татар

     телен дүләт теле буларак укыту турында методик хаты ( 13.08.12 ел №1291520/1)

    10.  №23 “Менеджер” мәктәбенең 2013 – 14 уку елына базис укыту планы;        

    11. Р.З.Хәйдарова, Р.Л.Малафеева Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбияты өчен үрнәк

     программалар.( Казан. Татарстан китап нәшрияты. 2011);

Башлангыч мәктәптә татар теле укытуның максатлары:

• Укучыларның фикерләү сәләтен үстерү, тел чараларын аралашуның эчтәлегеннән чыгып билгели белү, балаларның татар телендә аралашу күнекмәләрен камилләштерү;
• Телнең фонетика, лек сика, грамматикасы буенча башлангыч белем алу, өйрәнелә торган тел берәмлекләрен тикшерә белү күнекмәләрен булдыру;
• Дөрес уку һәм дөрес язу күнекмәләрен булдыру, диалогик сөйләмдә катнашу, гадирәк итеп төзелгән монологик сөйләм оештыру;
• Укучыларда татар теленә хөрмәт һәм ярату уяту, тел өйрәнүгә кызыксыну өйрәтү.

Татар теле өйрәтүнең төп максаты һәм бурычлары:

ГАМӘЛИ  максат: телне аралашу чарасы буларак  үзләштерү өчен, укучыларга гаилә-көнкүрешкә, уку хезмәтенә бәйле ситуацияләре кысаларында белем бирү, күнекмәләр формалаштыру.

ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ максаты: акыл эшчәнлеген активлаштыру, логик фикерләү сәләтен үстерү, сөйләм культурасын     үстерү.

ТӘРБИЯВИ максат: балаларның рухи дөньяларын баету, татар халкының  мәдәнияте, сәнгате белән таныштыру,

төрле милләт вәкилләре арасында дуслык hәм хөрмәт хисе тәрбияләү.                                                                                                                                                                                             БУРЫЧЛАР :                                                                                                                                                                                  

1)Өйрәнелгән материалга нигезләнгән татар сөйләмен укытучыдан яки башка укучылардан ишетеп аңлау;

2)диалогик, монологик сөйләм күнекмәләрен формалаштыру;

3)текстларны сәнгатьле итеп, аңлап укый белү күнекмәләрен булдыру;                                                                                                                                                                                                                        

4)татар телендәге сөйләмне фонетик, лексик, грамматик яктан дөрес төзергә күнектерү;    

Рус телендә сөйләшүче 2 нче сыйныф укучыларына татар теле укытуның төп максатлары:

   - Татар теленең фонетик үзенчәлекләрен, татар теленә хас булган фонемаларның дөрес әйтелешен гамәли үзләштерү.

   - Татар телендә сүз басымын дөрес куя белү.

   - Актив үзләштерелгән лексик берәмлекләрне дөрес язуны камилләштерү.

   - Алынма сүзләрне, антоним, синонимнарны, омонимнарны сөйләмдә урынлы куллану

  -  Җөмлә төзи белү күнекмәләрен камилләштерү.

   - Аерым җөмләләрне, кечкенә текстларны үзгәрешсез дөрес итеп күчереп язу; матур язу күнегүләре; бәйрәмнәр белән котлап, котлау кәгазьләре язу; сүзлек диктантлары.

Мәктәпнең базис укыту программасы буенча татар телен өйрәнүгә атнага 3 сәгать бирелә. Программада 102 сәгать каралган.

Укыту  эшчәнлеген оештыру гадидән катлаулыга таба юнәлтелә, 1 нче сыйныфта өйрәнелгән  грамматик материалны системалаштыру,  ныгыту, тирәнәйтү бурычы күздә тотыла, укыту балаларның шәхси –психологик үзенчәлекләрен исәпкә алып оештырыла; уңышка ирешү өчен тел дәресләрен уку дәресләре белән тыгыз алып бару отышлы. Татар теле дәресләрендә өйрәнгән грамматик структуралар уку дәресләрендә сөйләмдә ныгытыла, лексик материал активлаштырыла. Грамматик категорияләр белән таныштырганда,  рус теле белән янәшә куеп (сопостовительная грамматика ) аңлатыла.      

Автор программасы белән әлеге программа арасында үзгәрешләр: укучылар тарафыннан җиңелрәк үзләштерелгән темаларга бирелгән сәгатьләр авыррак үзләштерелә торган темалар хисабына кыскартылды. Укучылар өчен кызыклырак һәм кирәгрәк дип уйланган темаларның сәгать саны үзгәртелде. Татар теле һәм әдәби уку буенча эш программасы аерым төзелде.Программада һәр бүлеккә каралган сәгатьләр саны сыйныфның үзенчәлегенә карап бүленде, шигырь ятлау – 3, монолог – 2, эчтәлек сөйләү – 2, хикәя язу -1.

Укучыларның белем, осталык күнекмәләрен бәяләү:

Укучыларның сөйләм күнекмәләрен бәяләүгә аңлатма.

Рус телле балаларга татар теле укытуның төп максаты Татарстан республикасында дәүләт теле дип игълан ителгән татар телендә иркен сөйләшә алган билингваль шәхесләр формалаштыру. Билгеле булганча, социолингвистика фәне координатив типтагы (ана телендә һәм өйрәнә торган икенче телдә хатасыз аралашу), субординатив типтагы (ана телендә хатасыз, икенче телдә хаталар җибәрү фараз ителә), катнаш типтагы (ике телдә дә аралашуда хаталар булу фаразлана) шәхесләрне аера. Программа авторлары  рус телле балаларга татар телен өйрәтүнең төп максатын субординатив типтагы тел шәхесләре формалаштыруда күрәләр. Ягъни, рус телле балалар язма, телдән аралашу процессында хаталар җибәрергә мөмкиннәр, ләкин алардан программада күрсәтелгән тематика буенча татар телендә сөйләшә-аралаша белү тәлап ителә.

Чит телләр укыту методикасында белемнәрне контрольгә алу өчен  “коммуникативно-достаточный уровень – аралашу өчен җитәрлек дәрәҗә; коммуникативно-недостаточный уровень – аралашу өчен җитәрлек булмаган дәрәҗә” төшенчәләре яши (В.П.Беспалько). Әгәр үзләштерү дәрәҗәсе 0,7 коэффициентыннан югары булса, аралашу өчен җитәрлек дәрәҗә дип санала һәм укучыга “4”, “5”ле билгеләре куела; әгәр үзләштерү дәрәҗәсе 0,7 коэффициентыннан түбән булса, аралашу өчен җитәрлек булмаган дәрәҗә дип санала һәм укучыга “3”, “2”ле билгеләре куела. Ягъни, үзләштерү коэффициенты 0,7 булса – “3”ле, 0,8-0,9 булса – “4”ле, 0,9 – 1 булса – “5”ле билгеләре куела.

Үзләштерү коэффициенты түбәндәге формула белән исәпләнә:

Үк = а : р, кайда Үк – үзләштерү коэффициенты, а – дөрес үтәлгән биремнәр саны, р – барлык биремнәр саны.

Әйтик, сүзлек диктанты 20 сүздән тора. Укучы 5 хата җибәрә. Аның үзләштерү коэффициенты 15:20 =7,5. Ул “4”ле билгесе ала ала.

Әйтик, укучыларның сөйләшә алуын тикшерү өчен 5 ситуатив күнегү бирелде. (Позови друга кататься на лыжах) Укучы 4 күнегүдә сөйләм бурычын дөрес аңлап, аралаша алуын күрсәтте. Аның үзләштерү дәрәҗәсе коэффициенты 4:5 = 0,8 була. Ул “4”ле билгесе ала.

Әйтергә кирәк, чиреклек, еллык билгеләре нинди дә булса грамматик категорияне үзләштерү дәрәҗәсе белән генә билгеләнми, ә программада күрсәтелгән темалар буенча укучыларның диалогик, монологик сөйләмгә чыгу дәрәҗәләре белән билгеләнә.

Эш программасының эчтәлеге-предмет нәтиҗәләре (102 сәг.)

Без мәктәпкә барабыз! ( 20  сәг.)

белергә, куллана белергә:

1 нче сыйныфта үзләштергән грамматик минимумны белү. Җөмләләр төзү. Текст өстендә эш.

өйрәнергә мөмкин:

Орфоэпик кагыйдәләрне саклап, мәгънәсен аңлап, тиешле интонация белән сөйләү

Көз.( 7  сәг.)

белергә, куллана белергә:

Татар сөйләменә хас авазларны дөрес әйтә белү.

өйрәнергә мөмкин:

Тема буенча җөмләләр төзү, рәсемнәр буенча кечкенә хикәяләр төзү

Мин чисталык яратам.( 9 сәг.)

белергә, куллана белергә:

Сораулар кую,җавап бирә белү. Текстны сәнгатле аңлап уку, эчтәлегенә төшенү, сүзлек белән эшләү

өйрәнергә мөмкин:

Тема буенча җөмләләр төзү, рәсемнәр буенча кечкенә хикәяләр төзү

Кыш ( 6 сәг.)

белергә, куллана белергә:

Кышкы табигать, кыш билгеләре, кышкы урман, елга турында текстларны аңлап уку, әңгәмәдә катнашу

өйрәнергә мөмкин:

Тема буенча җөмләләр төзү, рәсемнәр буенча кечкенә хикәяләр төзү

Безнең гаилә ( 6 сәг.)

белергә, куллана белергә:

Гаилә әгъзалары, үзеңнең гаиләң турында сөйли белү

өйрәнергә мөмкин:

Тема буенча җөмләләр төзү, рәсемнәр буенча кечкенә хикәяләр төзү

Яз(2  сәг.)

белергә, куллана белергә:

Ел фасыллары турында хикәяләр, шигырьләр уку, мәкаль, табышмаклар әйтү

өйрәнергә мөмкин:

Тема буенча җөмләләр төзү, рәсемнәр буенча кечкенә хикәяләр төзү

Мин Татарстанда яшим (7 д.)

белергә, куллана белергә:

Татарстан елгалары, шәhәрләре, Татарстанның табигате турында сүзләрне дөрес әйтә белү, аларны монологик hәм диалогик сөйләмдә актив куллану

өйрәнергә мөмкин:

Татарстан елгалары, шәhәрләре, Татарстанның табигате турында  монологик hәм диалогик сөйләмдә актив куллану

Кибеттә( 4сәг.)

белергә, куллана белергә:

Раслау, инкяр, сорау, хикәя, боерыкҗөмләнең сөйләмдә кулланырга гадәтләндерү

өйрәнергә мөмкин:

Раслау, инкяр, сорау, хикәя, боерык җөмләнең коммуникатив төрләрен диалогик, монологик сөйләмдә кулланырга гадәтләндерү

Җәй(5 сәг.)

белергә, куллана белергә:

Җәй, җәйге табигать, җәйге ял турында сөйли белү,

өйрәнергә мөмкин:

өйрәнелгән  лексиканы монологик hәм диалогик сөйләмдә куллану

“Татар теле ” фәнен өйрәнүнең шәхси нәтиҗәләре булып түбәндәге белемнәр һәм сыйфатлар тора:

• Үз хисләреңне, тойгыларыңны атый һәм аңлата белү;
• Башка кешеләрнең хис-тойгыларын таный белү, башкаларга теләктәшлек күрсәтә белү; ярдәм итә белү;
• Сөйләм матурлыгын күрә, аның белән соклана белү; үзеңнең сөйләмеңне сәнгатьле итәргә тырышу;
• Укырга теләк булу;
• Телне өйрәнүгә теләк булу;
• Әйткән һәм язган сүзләрең өчен җаваплылык хисләре булу;

Бу нәтиҗәләргә ирешүнең ысуллары булып, дәреслектәге текстлар, алар буенча сораулар һәм биремнәр, проблемалы диалоглар тора.

“Татар теле ” фәнен өйрәнүнең предметара нәтиҗәләре булып универсаль уку гамәлләре формалаштыру тора:

Регулятив универсаль уку гамәлләре:

• Мөстәкыйль рәвештә дәреснең темасын һәм максатын билгеләү.
• Эшчәнлек өчен эш урыны әзерләү.
• Эшне планлаштырырга өйрәнү.
• Эшнең дөреслеген тикшерү.
• Эш сыйфатына бәя бирә белү.
• Эш барышында гади генә эш приборлары белән эш итә белү (линейка, бетергеч, карандаш, сүзлек дәфтәре).
• Укытучы белән бергәләп билге кую критерияләрен чыгару.

Танып белү универсаль уку гамәлләре:

• Дәреслек белән эш итә белү.
• Текстны (хикәя, шигырь, әкиятне) сәнгатьле итеп уку.
• Текстта очраган таныш сүзләргә таянып, яңа сүзләрнең мәгънәсен төшенү.
• Текстны сәнгатьле итеп укыгач, сорауларга җавап бирү.
• Укытучының авыр булмаган сорауларына җавап бирә, тиешле мәгълүматны дәреслектән таба белү.
• Предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү.
• Укылган яки тыңланган текстның эчтәлеген сөйли белү.
• Төрле сүзлекләрдән куллана белү.

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре:

• Дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә диалогта катнаша белү.
• Укытучының, классташларының сорауларына җавап бирү.
• Сөйләм этикеты нормаларын үтәү: исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү.
• Башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү.
• Парларда эшли белү.

Календарь тематик план

Укыту-методик комплекты

1. ТРМәгариф министрлыгы тарафыннан расланган«Рус телле балаларга татар теле һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә үрнәкукыту программасы» (1-11 сыйныфлар (Казан, Татарстан китап нәшрияты, 2011 ел)
2. Р.З.Хәйдәрова, Н.Г.Галиева  “Күңелле татар теле” Казан:  ”Татармульфтильм” нәшрияты,  2012.

Өстәмә әдәбият

1. Р.З.Хайдарова «Научно-педагогические аспекты билингвального образования в Республике Татарстан» Набережные Челны,2006
2. . Р.З.Хайдарова «Сборник ситуативных упражнений по татарскому языку для русскоязычных учащихся» Набережные Челны, 1998
3. «Фән һәм мәктәп», «Мәгариф»  журналлары, “Мәгърифәт”, “Ачык дәрес” газеталары
4. Ф.С.Сафиуллина «Базовый татарско- русский и русско-татарский словарь для школьников» Казань, ТаРИХ, 2007
5. Р.З.Хайдарова. Р.Л.Малафеева. «Татарский язык в таблицах» (таблицы по татарскому языку для работы с русскоязычными учащимися) г.Наб.Челны. 2005
6. ПК (персональ компьютер)
7. Техник чаралар,  башка кирәкле җиһазлар кабинет  паспортында күрсәтелгән.