урока по курсу «Основы религиозных культур и светской этики» 4 класса
план-конспект занятия (4 класс) на тему

 Разработка урока по курсу «Основы религиозных культур и светской этики»

Хузина Валентина Николаевна, учитель начальных классов

МБОУ-гимназия №1 имени Ризы Фахретдина

1. Модуль  «Основы светской этики».

Тема: «Моральный долг»,  урок 11.

2. Краткое описание последовательности этапов  урока

Тема урока связана с темами «Свобода, ответственность», «Свобода, моральная ответственность». Через весь урок проходит мысль, что каждый человек несет ответственность за выполнение тех или иных обязанностей. Для детей 10-11 лет, у которых уже имеются определенные обязанности в семье, школе, в компании сверстников, важно подчеркнуть, что нужно их выполнять осознано и ответственно; они это делают не всегда. Групповая работа, совместное обсуждение изречений выдающихся людей, высказывания на основе личного опыта, дают возможность задуматься над такой важной этической проблемой, как «моральный долг».

1. Цели: К концу урока учащиеся должны:

• Дать определение понятию «моральный долг»,
• Объяснить какие моральные обязанности должен выполнять каждый человек;
• Проанализировать, какие у них сейчас есть моральные обязанности.

1. Задачи урока

• в области ценностей:

Организовать обсуждение понятия «Моральный долг», «Справедливость», «Бескорыстие», «Милосердие», «Уважение к правам и свободам человека».

• в области опыта:

Организовать групповую работу с предоставлением текстового материала для понимания детьми различных моральных обязанностей.

•  в области знаний:

Освоить понятие «Моральный долг», «Ответственность».

•  в области умений и навыков:

     Коллективно работать с понятиями данного предмета; индивидуально  

     анализировать свои поступки.

1. Используемый учебный материал

Кроссворд.  Приложение 1.  

     Художественная литература: А.Барто «Любочка», Л.Толстой «Два товарища»; Л.Толстой «Собака»; Ю.Коринец «Неизвестный солдат»; С.Баруздин «Каменщик», «Маляр» (приложение 2).

   Учебные пособия для учеников по курсу «Светская Этика».

    Электронное пособие «Основы Светской этики». Урок 11, стр.26-27.

1. Описание этапов занятия, форм и содержания работы учеников

Орг. момент.

Актуализация знаний.

- На уроках мы много говорили о качествах, присущих человеку. Отгадайте, какие качества, какие  этические понятия зашифрованы в кроссворде Приложение 1.  (Работа в группах. Проверка на доске)

- Какие понятия связаны с темой предыдущего урока?  (Свобода, ответственность)

- Каким образом эти понятия связаны между собой?   (Дети рассуждают о том, что каждый свободен делать моральный выбор, совершая какие-либо поступки, но при этом помнить об ответственности за них)

- Как можно понять такие высказывания?

Свобода – это в первую очередь не привилегия, а обязанности.

А.Камю

Свобода – это ответственность. Вот почему её так боятся.

Б.Шоу

- Кто из вас может про себя сказать, что он человек ответственный?

Какие есть у вас дела дома, в семье, в школе,  за которые отвечаете          только вы? Всегда ли вы без подсказки выполняете свои дела?

- Приведите примеры безответственных поступков.

3. Постановка цели и задач урока.

- Говоря об ответственности, мы часто произносим «должен». Какое однокоренное слово встретилось в кроссворде? (долг) Как вы думаете, какая тема сегодняшнего урока? Какая цель будет у каждого из вас?

4. Изучение нового материала.

- Итак, мы сегодня говорим о моральном долге. Как вы понимаете, что это такое?    (Дети высказывают своё мнение)

Долг – осознание необходимости исполнения моральных норм. Если человек осознаёт свой долг, то будет действовать не по принуждению, а на основе своих убеждений. Моральный долг иногда называют моральными обязанностями.

- Чтобы понять, какие обязанности есть у человека, поработаем с текстами. Вы прочитаете текст и  обсудите в группе, о какой моральной обязанности идёт речь.

5. Работа в группах с текстами. Высказывание мнения группы  всему              классу.      Проверка по экрану.

А.Барто «Любочка», Л.Толстой «Два товарища» - исполнение установленных в обществе норм;

Л.Толстой «Собака» - благодарность;

Ю.Коринец «Неизвестный солдат» - патриотический долг;

С.Баруздин «Каменщик», «Маляр» - профессиональный долг.

-Какие моральные обязанности ещё существуют? (бескорыстная помощь другим, родительский долг, уважение прав человека и др.)

Подведение итога.

-Как вы поняли, что самое главное в исполнении морального долга?

(Не слепое следование нормам, а сознательное выполнение своих обязанностей и ответственностей)

1. Домашнее задание. Привести примеры выполнения морального долга из жизни, фильмов, литературы.

1. Дидактические материалы к занятиям

Приложение 1

Кроссворд

1. Качество характера, середина между расточительностью и скупостью.
2. Способность человека определять своё поведение с учётом законов природы и общества.
3. Храбрость, присутствие духа в опасности.
4. Необходимость, обязанность отдавать кому-либо отчёт в своих действиях.
5. Отзывчивость, душевное расположение к людям, стремление делать добро другим.
6. Осознание человеком необходимости исполнения моральных норм.
7. Расположение к кому-нибудь, искренность в отношениях между людьми.

Приложение 2

Агния Барто

ЛЮБОЧКА

Синенькая юбочка,

Ленточка в косе.

Кто не знает Любочку?

Любу знают все.

Девочки на празднике

Соберутся в круг.

Как танцует Любочка!

Лучше всех подруг.

Кружится и юбочка

И ленточка в косе,

Все глядят на Любочку,

Радуются все.

Но если к этой Любочке

Вы придете в дом,

Там вы эту девочку

Узнаете с трудом.

Она кричит еще с порога,

Объявляет на ходу:

— У меня уроков много,

Я за хлебом не пойду!

Едет Любочка в трамвае —

Она билета не берет.

Всех локтями раздвигая,

Пробирается вперед.

Говорит она, толкаясь:

— Фу! Какая теснота!—

Говорит она старушке:

— Это детские места.

— Ну садись,— вздыхает та.

Синенькая юбочка,

Ленточка в косе.

Вот какая Любочка

Во всей своей красе.

Случается, что девочки

Бывают очень грубыми,

Хотя необязательно

Они зовутся Любами.

Лев Толстой

ДВА ТОВАРИЩА

(Басня)

Шли по лесу два товарища, и выскочил на них медведь. Один бросился бежать, влез на дерево и спрятался, а другой остался на дороге. Делать было ему нечего — он упал наземь и притворился мертвым. Медведь подошел к нему и стал нюхать: он и дышать перестал. Медведь понюхал ему лицо, подумал, что мертвый, и отошел. Когда медведь ушел, тот слез с дерева и смеется: «Ну что,— говорит,— медведь тебе на ухо говорил?» «А он сказал мне, что — плохие люди те, которые в опасности от товарищей убегают».

Песня «Неизвестный солдат»

Муз. Н. Елисеева                    Сл. Ю. Коринца  

Ярко звёзды горят,

И в кремлёвском саду

Неизвестный солдат

Спит у всех на виду.

Над гранитной плитой

Вечный свет негасим.

Вся страна сиротой

Наклонилась над ним.

      Припев:

Неизвестный солдат-

Чей-то сын или брат, -

Он  с войны никогда

Не вернётся назад.

Он не сдал автомат

И пилотку свою.

Неизвестный солдат

Пал в жестоком бою.

Мәктәптә тәмәке тартуга каршы                                                                            профилактика программасы

ХУҖИНА  ВАЛЕНТИНА  НИКОЛАЙ  КЫЗЫ

Әлмәт шәһәре Риза Фәхретдин исемендәге №1гимназиянең

башлангыч сыйныф укытучысы

  Бүгенге көндә тәмәке тарту проблемасы иң актуаль проблемаларның берсе булып тора.  

   Җир шарында 1,1миллиард кеше тәмәке тарта. 2025 елга бу санның 1,6 миллиардка җитүе көтелә. Бөтендөнья Сәламәтлек саклау организациясе  күзәтүе мәгълүматлары буенча 50% ир-атлар һәм 20%хатын -кызлар тәмәке тарта. Россия буенча ир-атларның яртысы һәм хатын-кызларның уннан бере тәмәке  тартучылар рәтендә тора. 2002 нче елда Татарстанда үткәрелгән социологик күзәтүләр буенча  14-17 яшькәчә балаларның 62% тәмәке тартып караган, шуларның 80% егетләр , 50% кызлар. Регуляр рәвештә  тәмәке  кулланучылар 26% һәм  шуларның күбесе 13-14 яшькә кадәр тәмәке тарта башлаган. Тикшерүдән күренгәнчә 13% укучылар мәктәп территориясендә тәмәке тарталар.

Тәмәке тартуга каршы профилактика программасының максаты: 1)Мәктәп территориясендә тартучылар  санын киметү. 2)Балаларның һәм белем бирү  йортлары персоналенең тәмәке тарту проблемасына игътибарны көчәйтү. Бурычлары:

1) Мәктәп территорияседә тартуны бетерү өчен комплекслы система булдыру.

2) Тәмәке тартуның  зыяны турында объектив мәгълүмәт  бирү.  

3)Укучыларда тәмәке тартуга каршы негатив караш тәрбияләү.

4) Тәмәкегә кызыксынуны киметүче күнекмәләр   формалаштыру.

5)Тәмәке тартуны балалар һәм мәктәп персонале арасында киметүгә   ирешү.

      Бу программаны тормышка   ашыруда:

-мәктәп укучылары

 -укытучылар , администрация , техник персонал

-ата –аналар

-  җәмәгатьчелек  белән бердәм эшләгәндә уңышка  ирешергә мөмкин.

Бу  программада башлангычлар, урта сыйныфлар,зур сыйныфлар  өчен дәрес сценарийлары бирелгән. 1-4 сыйныфлар өчен атнага  бер тапкыр сыйныф сәгатендә үткәрелә (дәвамы 45мин 4дәрес )Түбәндәге    темалар буенча: 1)Тәмәке турында төп мәгълүмәт.

2)Пассив тәмәке тартуның кеше кыяфәтендә чагылышы.

3) Сәламәт яшәү рәвеше - нәрсә ул ?

4)Ныгыту, тәмке тартуда үз карашларын формалаштыру.

  Соңгы дәрестә анкета үткәрелә. 5-8 сыйныфлар өчен тренинг атнага ике тапкыр 10-15 укучыдан торган төркемдә үткәрелә. (дәвамы 1 сәг. 30мин.,12 дәрес).

Темалары:

1)Таныштыру.

2)Тыңлый белү , аралашу  төрләре һәм формалары.

3)Стресска һәм ачуга каршы көрәш юллары.

4)Үз - үзеңә ышану хокуклары.

5)Төркемдә  басым ясаганда , юк дип әйтә белү.

6)Критика.Критик фикерләү күнекмәләре.  

7)Проблеманы чишү этабы.

8) Мин - уникаль, мин баламы әллә зур кешеме?  

9)Конфликтлы ситуацияләрдә үз- үзеңне тоту.                                                        

 10) Үсмерне тәмәке тартуга этәргән сәбәпләр.

11)Сәламәт яшәү рәвешенең өстенлекләре.  

12) 4 һәм  6 дәрес буенча белемнәрен ,эшли белү күнекмәләрен ныгыту.

   Соңгы дәрестә анкета үткәрелә. 9-11 сыйныфлар өчен атнага бер тапкыр (дәвамы 45 минут, 3дәрес ) Гадәттәге дәресләрдән аермалы буларак  укучылар түгәрәк өстәл артына утыралар. Үз фикерләренә әйтәләр , тренинг үткәрүче критика ясамый. Шуны да әйтеп үтәргә кирәк тренинг үткәрүче үзе дә тәмәке тартса яшермәскә , үз проблемасы өстендә эшләвен  әйтергә тиеш һәм балаларда тәмәке тартканы өчен генә кеше начар була дигән фикер калырга тиеш түгел.

 Дәресләрне үткәрү белән беррәтән әти - әниләр белән эшләүне дәвам итәргә. Ата - аналар җыелышында профилактика дәресләренең нәтиҗәләре белән таныштырырга ; башлангыч сыйныфларда соңгы дәрескә әти - әниләрне чакырырга мөмкин.

Класстан  тыш түбәндәге чаралар үткәрергә мөмкин.

1)Ток - шоу оештыру.(Төрле яшь , политик төркемнәре арасында фикер алышуның телевизион формасы. Телевидение чакырырга мөмкин . Ике төркем : актив тәмәке тартучыларны - тәмәкене ташлаган кешеләрне , врач (онколог,нарколог) чакырырга мөмкин.

2)Газета чыгару (Ул истә калырлык кызыклы булырга , кайсы да булса укытучы тәмәке тартуын  ташлаган булса , хәбәр ителергә тиеш).

3)Мәктәпләр белән тәҗрибә уртаклашу.  

4)Төрле чаралар оештыру һәм үткәрү.(1 көн - тәмәкесез .31 нче май -Бөтендөнья тәмәкегә каршы көрәш көне).                    

   Ноябрьнең өченче пәнҗешәмбесе - тәмәкедән тыелу көне.(Халык-ара ракка каршы җәмгыяте белән  берлектә).

-музыкаль концертлар (тәмәке-юк кысасында).

-плакатлар конкурсы (тәмәкегә антиреклама )

 -футболкаларда тематик рәсемнәр конкурсы.  

-төрле  спорт чаралары.

Бу программада кызыклы мәгълүматлар күп. Дәрестә   төрле рәсемнәр кулланырга мөмкин.

    Мин үзем шушы программа буенча эшләдем. Балаларга дәресләр  ошады , темасына туры китереп рәсемнәр ясадык . Соңгы дәрестә үткәрелгән тестлар  буенча балаларга шушы профилактик  дәресләрнең файдасы зур дип уйлыйм. Шулай ук балалар плакатлар ясадылар.

Бу программага өстәп тагын нинди материаллардан файдаланып була:

1)Мәгариф №1(2000ел)  60нчы бит "Тәмәкене хөкем итү"(сәхнәләштергән уен)

2)Шайхуллин Тимур "Ислам" "О пьянстве ,курении и наркомании"Казан 1999ел.

3) Балаларга үгет - нәсыйхәт. 96 нчы бит.  

4) Рефератлар.  

5) С Михалков "Дядя Стёпа” (отрывок).