Рабочая программа для 3 класса
рабочая программа (3 класс) по теме

  АҢЛАТМА язуы

Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларының  мәктәпләрдә башлангыч белем алу стандартлары салынды.

 Программа түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:

1.        «Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында» Татарстан Республикасы Законы (2004 ел,1 июль).

2.        «2004-2013 нче елларга Татарстан Республикасы дүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы Дәүләт программасы» (2004 ел, 11 октябрь).

3.        Россия Федерациясенең 309-Ф3 номерлы Законы (2007 ел, 1 декабрь).

4.        Татар теленнән гомуми башлангыч белем бирүнең дәүләт стандарты.-ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы, Казан, 2008.

5.        Татар телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теленнән программа (1-4 нче сыйныфлар). Казан: «Мәгариф» нәшрияты, 2010.

Программаның исеме: 3 нче сыйныф өчен татар теленнән эш программасы

Программа ничә сәгатькә исәпләнелгән: 102  сәгатькә

Дәреслек: дүртьеллык башлангыч татар мәктәбенең 3нче сыйныфы өчен дәреслек (2 кисәктә, Казан, “Мәгариф”нәшрияты, 2009ел) Татарстан Республикасы Мǝгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан расланган.

Авторлары: А.Х.Нуриева, Ч.М.Харисова.

Программа дәрәҗәсе: база дәрәҗәсендә

Нинди укучыларга төзелгән: уртача укый торган балаларны исәпкә алып төзелгән.

Программа нинди яшь үзенчәлекләрен күздә тотып төзелә: 3 нче класс укучылары өчен 9- 10 яшьлек балаларга төзелгән.

1. Башка предметлар белән бәйләнеше: тел чараларының төрле жанрдагы әсәрләрдә кулланылу үзенчәлекләрен күрә белү;
2. тел материалын уку материалы белән бәйләп, татар теленең байлыгына һәм матурлыгына хөрмәт тәрбияләү;
3. татар һәм рус телләренең уртак һәм аермалы якларын  күрә белү, сөйләм барышында ике тел чараларын 6утамау;
4. татар теленә рус теленнән һәм рус теле аша башка телләрдән кергән лексик чараларны аеруга игътибар юнәлтү;
5. татар теленнән алган белемне башка фәннәрне үзләштерүдә файдалана белү.

Программаның характерлы яклары (аерым яклары):

Типик, авторлык һәм башкалар: программа ТР мәктәпләре укытучыларыныкы үрнәгендә төзелде, типик.

Программа эчтәлегендәге  үзгәрешләр:      кабатлау дәресе өстәлү сәбәпле, һәр бүлек 1 сәгать арттырылды.

  Укыту-тәрбия бирү методлары, алым, форма һәм техноло гияләре ничаклы һәм ничә тапкыр үзгәрсә дә, аларның ниге зе — туган тел үзгәрешсез, универсаль чара булып кала. Гасыр лар уза, буыннар алмашына, ә тел һаман мәгърифәткә һәм кешенең рухи үсешенә хезмәт итә. Тел милләтне уртак максат лы тормыш эшчәнлеге һәм аралашу мохитенә берләштерә. Кеше шул эшчәнлектә һәм мохиттә катнашып, аралашып тәрбия ләнә, аң-белемен үстерә һәм үзендә чын кеше сыйфатлары бул дыра.

      Шәхес — тел һәм мәдәният бәйләнеше үзәге, шуңа күрә телдә гәүдәләндерелгән шәхес турында гына сүз алып барырга мөмкин. Бала тел аша тирә-якны өйрәнә һәм үзен башкалар арасында таныта. Халык үз фәлсәфәсендә телнең әһәмиятен бик төгәл бәяләгән: «Теле бар,— димәк, кеше».

Тел дәресләре балаларны халкыбызның рухи-әхлакый идеал ларына китерергә, аларда югары сөйләм культурасы формалаш тырырга, иҗади сәләтләрен үстерергә, мөстәкыйль уйларга һәм эшләргә омтылышын канәгатьләндерергә тиеш.

     Мәктәпкә кергәнче үк, бала ана телендә сөйләшә белә, ләкин ул телне әле аңлы рәвештә кулланмый, ана телендә сөйләү — аның өчен табигый хәл.

Программаның максаты — Татар теленнән гомуми башлангыч белем бирүнең максатлары:

1. татар телендә аралашу күнекмәләре булдыру;
2. тел чараларын аралашу эчтәлегеннән чыгып сайлый белергә өйрәтү;
3. тел белеменең фонетика,лексика, грамматика бүлекләре буенча башлангыч белем бирү, өйрәнелә торган тел берәмлеклә-рен тикшерә һәм куллана белү күнекмәләрен булдыру;
4. сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре буенча күнекмәләр формалаштыру;
5. укучыларда татар теленә хөрмәт һәм ихтирам тәрбияләү, телнең чисталыгын, дөреслеген саклау, телне, халыкның рухи мирасын өйрәнүгә кызыксыну уяту.

уку чыларны ана телен төшенеп, аңлап, закончалыкларына таянып һәм сөйләм ситуацияләренә туры китереп кулланырга өйрәтү. Моның өчен сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләрен дә (тыңлау, сөйләү, уку һәм язу) үстерергә кирәк. Дәреслекләрдә материал коммуникатив юнәлешле итеп, ә укучыларның танып белү эш чәнлеге аралашу формасында оештырыла.

     Программа түбәндәге бурычларны хәл итүгә юнәлтелә:

-укучыларда сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләрен үстерү һәм телне аралашу чарасы буларак барлык ситуацияләрдә кулланырга өйрәтү;

-аралашу һәм танып белү чарасы булган телне аңлы үз ләштерүгә ирешү;

-балаларны текст, китап белән эш итү алымнарына өйрәтү;

-аралашу осталыгы һәм иҗади сәләт арасында бәйләнеп булдыру;

-укучыларның образлы, логик фикерләвен үстерү, аларда аралашу культурасы күнекмәләре тәрбияләү.

     Моның өчен тел дәресләрен танып белүгә юнәлешле итеп балаларның актив әшчәнлегенә таянып оештырырга кирәк, һәр тема түбәндәге эзлеклелектә өйрәтелә:

-сөйләмне, текстны тикшереп, өйрәнеләчәк теманың әһәмияте күрсәтелә, проблема куела, башлангыч гипотеза әйтелә;

-укучылар үзләре «ачкан» кагыйдәне, төшенчәне, эш алымын мөстәкыйль рәвештә әйтәләр;

-дәреслекләргә таянып, укучылар тарафыннан ясалган ачышларга төгәллек һәм тулылык кертелә;

-тема буенча алган белемнәрне куллануга күнегүләр үткә релә.

      Эшнең шушындый эзлеклелектә оештырылуы телне аңлауда эчтәлектән формага күчәргә мөмкинлек ача, икенче төрле әйткәндә, лексикадан грамматикага, фонетикадан грамматикага, сөйләмнән телгә, телдән сөйләмгә, аралашу ситуациясендә әйтелгәнне аңлаудан үз сөйләмеңне мөстәкыйль рәвештә төзүгә салмак күчеш ясарга мөмкинлек бирә.

Башлангыч сыйныф укучыларының белем, осталык һәм күнекмәләренә төп таләпләр (уку елы башында)

Укучылар түбәндәгеләрне белергә тиеш:

1. сөйләмдәге авазлар
2. өйрәнелгән сүз төркемнәренең лексик һәм грамматик билгеләре
3. сүзнең мәгънәле кисәкләре
4. гади һәм кушма җөмлә, җөмләдә баш һәм иярчен кисәкләрнең (терминнарын әйтмичә) билгеләре
5. сүзтезмә билгеләре.

Укучылар чагыштыра һәм аера белергә теш

6. аваз һәм хәреф
7. сузык һәм тартык авазлар
8. калын һәм нечкә сузыклар
9. яңгырау һәм саңгырау тартыклар, парлы һәм парсыз яңгырау һәм саңгырау тартыклар
10. исем, сыйфат, фигыль, зат алмашлыклары, кисәкчә
11. тамыр һәм кушымча, сүз ясагыч һәм сүз төрләндергеч кушымчалар
12. җөмләләрнең әйтелү максаты буенча төрләре
13. җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре (төрләргә бүлмичә)
14. җөмлә белән сүзтезмәнең аермасы
15. тиңдәш кисәкле җөмләләр.

Укучыларда түбәндәге белем, осталык һәм күнекмәләре булырга тиеш (уку елы азагында):

16. сүзләрне иҗеккә бүлү
17. сүздә аваз һәм хәреф санын чагыштыру
18. еш кулланылышлы сүзләрне орфоэпия нормаларына туры китереп әйтү
19. алфавитны куллана белү (сүзлек, каталог белән эш)
20. сүзләрне юлдан юлга күчерү
21. өйрәнелгән сүз төркемнәренең җөмләдәге ролен күрсәтү
22. сүзнең мәгънәле кисәкләрен һәм ясалышын билгеләү
23. сүздәге ясагыч һәм төрләндергеч кушымчаларны билгеләү
24. фигыльләрдәге зат – сан кушымчаларын аеру

 -    җөмләдәге сүзләр бәйләнешен ачыклау

25. гади җөмләдә тиңдәш кисәкләрне табу
26. 75-80 сүзле текстны ачык һәм төгәл итеп күчереп  һәм ишетеп язу.

Түбәндәге орфограмма һәм пунктограммалар кертелә:

-җөмлә башында һәм ялгызлык исемнәрдә баш хәреф;

-сүзләрдә о—ы, ө—е сузыклары;

-ъ һәм ь хәрефләре кергән сүзләр;

-кушма һәм парлы сүзләр;

-саңгырау һәм б, в, г, д тартыкларына беткән исемнәрдә

 килеш кушымчалары;

-борын  авазларына  беткән  исемнәрдә  килеш  кушымча лары;

-сыйфатларда чагыштыру, артыклык һәм кимлек дәрәҗәсе

-формаларының язылышы;

-җөмлә  ахырында  тыныш  билгеләре  (нокта,   сорау  һәм

өндәү билгеләре);

- тиңдәш кисәкләр янында тыныш билгеләрен куя белергә тиеш.

Программаның   эчтәлеге:

                            Авазлар һәм хәрефләр. Иҗек.  – 13сәг.

1. Алфавит
2. Сузык һәм тартык авазлар
3. Иҗек.Сүзләрне юлдан юлга күчерү.
4. Баш хәреф белән языла торган исемнәр.
5. Тамыр һәм кушымча.
6.                 Сүз .Телнең сүзлек байлыгы. – 11сәг.
7. Нәрсә ул сүзлек?
8. Бер мәгънәле һәм күп мәгънәле сүзләр.
9. Синонимнар.
10. Антонимнар.
11. Омонимнар.
12.                  Сүз төзелеше. – 7 сәг.
13. Кушымча төрләре.
14. Кушма сүзләр.
15. Парлы сүзләр.
16.                Сүз төркемнәре – 49 сәг.
17. Сүзләрнең төркемнәргә бүленеше:
18. Исем.
19. Фигыль
20. Сыйфат
21. Зат алмашлыклары.
22. Кисәкчәләр.
23. Бәйлек
24.                    Җөмлә.- 12сәг.
25. Нәрсә ул җөмлә?
26. Хикәя җөмлә.
27. Сорау җөмлә.     Өндәү җөмлә.
28. Җыйнак һәм җәенке җөмлә.
29. Сүзтезмә.
30.                Текст.План. Тема – 3 сәг.
31.               Кабатлау-    4 сәг.

Практик юнәлеш:  диктант, изложение, сочинениеләрне кагыйдәләрне аңлаган хәлдә яза белү. Алган теоретик белемне күнегүләрдә файдалану осталыгына ирешү.

Төрле эшләрне бәяләү критериесе:   үзләштерүнең, эшнең дөреслегенә карап билге кую, билгене билге кую нормаларына туры китерү.

Сүзлек диктантын бәяләү

1.         Пөхтә язылган, хатасы булмаган эшкә “5” ле куела.

2.         Бер орфографик хаталы эшкә “4” ле куела.

3.         Өч орфографик хаталы эшкә “3” ле куела.

4.         Биш орфографик хаталы эшкә “2” ле куела.

Контроль диктантны бәяләү:

1. Эш пөхтә башкарылса, хатасы булмаган эшкә “5” ле куела. (Бер – орфографик, ике пунктуацион хата булырга мөмкин.)

2.   Ике орфографик, ике пунктуацион яки бер орфографик, дүрт пунктуацион хаталы эшкә “4” куела.

3.   Дүрт орфографик, дүрт пунктуацион яки өч орфографик, алты  пунктуацион хаталы эшкә “3” куела.

4.  Алты орфографик, биш пунктуацион яки биш орфографик, сигез пунктуацион хаталы эшкә “2” куела.

Изложениене бәяләү

1. Тема тулысынча ачылган, фактик һәм техник хаталары булмаган, стиль бердәмлеге сакланган эшкә «5» ле куела. (Бер орфографик, ике пунктуацион яки ике грамматик хатасы булырга мөмкин.

 2. Текстның эчтәлеге темага нигездә туры килсә, фикерне белдерүдә зур булмаган ялгышлыклар җибәрелсә, бер-ике фактик, бер-ике техник хатасы булса, ике орфографик, ике-өч пунктуацион, бер грамматик хатасы булган эшкә «4» ле куела.

3. Язмада эчтәлек эзлекле бирелмәсә, стиль бердәмлеге сакланмаса, өч фактик, ике-өч техник хатасы булса, өч орфографик, дүрт пунктуацион, ике грамматик хатасы булган эшкә «3» ле куела.

4. Эзлеклелек, стиль бердәмлеге сакланмаса, язма эш планга туры килмәсә, фактик һәм техник хаталары күп булса, орфографик хаталарның саны дүрттән, пунктуацион хаталарның саны биштән, грамматик хаталар саны өчтән артса, «2» ле куела.

Сочинениене бәяләү

1. Язманың эчтәлеге темага тулысынча туры килсә, фактик ялгышлары булмаса, бай телдэ, образлы итеп язылса, стиль бердәмлеге сакланса, «5» ле куела. (Бер орфографик яисә ике пунктуацион (грамматик) хата булырга мөмкин.)

2. Язманың эчтәлеге нигездә темага туры килсә, хикәяләүдэ зур булмаган ялгышлыклар күзәтелсә, бер-ике фактик хата җибәрелсә, теле бай, стиль ягы камил булып, ике орфографик, өч пунктуацион (грамматик) яисә бер-ике сөйләм ялгышы булса, «4» ле куела.

3. Эчтәлекне бирүдә җитди ялгышлар, аерым фактик төгәлсезлекләр булса, хикәяләүдә эзлеклелек югалса, сүзлек байлыгы ярлы булса, стиль бердәмлеге дөрес сакланмаган җөмләләр очраса, 6 орфографик, 6 пунктуацион (грамматик) яисә өч-дүрт сөйләм хатасы булса, «3» ле куела.

4. Язма темага туры килмичә, фактик төгәлсезлекләр күп булып, план нигезендэ язылмаса, сүзлек байлыгы бик ярлы булса, текст кыска һәм бер типтагы җөмләләрдән торып, сүзләр дөрес кулланылмаса, стиль бердәмлеге сакланмаса, биш орфографик, сигез пунктуацион (грамматик) яисә дүрт—алты сөйләм хатасы булса, «2» ле куела.

“5”- укучы программа материалын аңлап һәм логик эзлеклелекә үзенеңкүзәтүләрен һәм гамәли эш нәтиҗәләрен файдаланып бәя итсә, табигатьтәге күренешләр, бәйләнешләр ураштырса, дәреслектәге тексттан дөрес җавапны таба белсә, куелган  сорауларга тулы җаваплар бисә;

“4”- “5” ле таләбенә туры килсә, ләкин материалны бәян иткәндә, аерым теминнарны кулланганда кайбер төгәлсезлекләр җибәрсә;

“3”- уку материалының төп эчтәлеген үзләштерсә, ләкин  фактик хаталар җибәрсә, табигатьне күзәтү,гамәли эш нәтиҗәләрен файдалана белмәсә, табигатьтәгекүренешләр, объектлар, табигать һәм кеше арасында бәйләнеш булдырырга кыенсынса, ләкин күрсәтелгән җитешсезлекләрне, дәреслектән файдаланып укытучы ярдәмендә төзәтсә;

“2”- программа материалының шактый өлешен белмәсә, гамәли эшләрне укытучы ярдәмендә дә үти алмаса;

“1”- программа материалын бөтенләй белмәсә, куелган сорауларның берсенә дә җавап бирә алмаса яки дөрес җавап бирмәсә.

Технология, аның бурычлары, көтелгән нәтиҗә:    яңа педагогик- психологик технологияләр элементларын файдаланып, эзләнү, өйрәнү, кабатлау аша белем бирү. Өзлексез белем бирүгә нигезләнеп, төрле эшчәнлек алымнарын клланып эш оештыру. Үз фикерен әйтә белергә, стандартлар буенча куелган таләпләр үтәлерлек дәрәҗәдә белем алуга ирешү.

Дәрестә төп методлар: өлешчә эзләнүчән,  тормыш тәҗрибәсенә нигезләнеп аңлатмалы укыту методы, әңгәмә, аңлату,сорау, биремне чишү, дәреслек белән эшләү, интерактив укыту, коммуникатив, тикшерү методлары.

Укучыларның эшчәнлеген оештыру формасы: парлап, коллектив һәм шәхси якын килү алымнары.

                                                                Сүзлек диктанты өчен якынча нормалар

                                                                        Контроль диктант өчен нормалар.

Изложение өчен текстларның күләме һәр сыйныфта 15 – 20 сүзгә артыграк була.

                                                         Контроль эш төрләре таблицасы