Олимпиадные задания
олимпиадные задания (3, 4 класс)

«Ийэ тыл илгэтэ, ойуу тыл оһуора» дьиэ кэргэн олимпиадата (2017 сыл)

(оҕолорго)

Үөрэнээччи аата, араспаанньата: ______________________________________

Кылааһа: __________________________________________________________

1.  Паараласпыт тыллары ситэр:

От - _____________________                   үөрүү- ________________________

Кырдьык -  _______________                   үҥкүү- ________________________

Ырыа  -   _________________                   киирии - ______________________

2. «А» буукубаттан са5аланар, «а» буукубанан бүтэр тыллары таай:

Уу хаспыт сирэ – __________________________________________________

Саха сирин улууhа – _______________________________________________

Тулалыыр эйгэ – __________________________________________________

Аҕа убайа – ______________________________________________________

Хонуу харамайа – _________________________________________________

3. Бу тыллары атыннык хайдах этэбитий?

Тыа - _______________________                 Тыатааҕы -  _________________                                       Атас - ______________________                  Куобах - ___________________

Моҕотой - ___________________                 Лыах -   ____________________                                              Ардах - _____________________                  Аан - ______________________

4. Бу тылларга биирдии буукубаны уларытан аат тыллары таһаар:

Куоска - ______________________         саҕа - ________________________

хороон -  _____________________          адаҕа - _______________________

кылаан - _____________________           тобук - _______________________

5.  Ханнык  икки  тыл  холбоһон  бу  тыллары  үөскэппиттэрий? Тыллары  суруй:

  Олоппос – _________________________________________________________

  Бүгүн –  ___________________________________________________________

  Халтаһа – _________________________________________________________

  6. Өс хоһооннорун ситэр:

  Үөрэх баар – _______________________________________________________

  Күн аайы эбиллибэт билии ___________________________________________

  Тыала суохха ______________________________________________________

  Отонноотоххо оҥоойук туолар, _______________________________________

  Кырдьаҕастан алгыһын, _____________________________________________

  7. Суруйааччылар псевдонимнарын суруй:

  Анемподист Иванович Софронов - ____________________________________

  Дмитрий Кононович Сивцев - ________________________________________

  Серафим Романович Кулачиков - _____________________________________

  Владимир Михайлович Новиков - ____________________________________

  Рафаэль Дмитриевич Ермолаев - ______________________________________

8.  Ыйдар ааттарын сахалыы суруй:

Сентябрь - _______________________    Июнь - _________________________

Декабрь - ________________________    Март - _________________________

9. Бэриллибит чыыһылалары суругунан суруй:

2013 сыл -_______________________________________________________

________________________________________________________________

1945 сыл -_______________________________________________________

________________________________________________________________

10.Сомоҕо домохтору быһаар:

Атаҕа сири билбэт буолла - ________________________________________

Илии-атах буолла - _______________________________________________

Хараҕын уутунан суунна - _________________________________________

Холуоһаҕа олорто - _______________________________________________

Тумсун дулҕаҕа сотунна - __________________________________________

«Ийэ тыл илгэтэ, ойуу тыл оһуора» дьиэ кэргэн олимпиадата

 (  төрөппүттэргэ )

Төрөппүт аата, аҕатын аата, араспаанньата: __________________________________________________________________

1.   Шараданы таай:

Аҥаарым туһаайыыны чопчулуур,

Аҥаарым күөлгэ киирэн бултуур,

Холбоон – көбүөргэ күрэхтэһэбин.

Таай, ханнык тыл буоларбын. ___________________________________

          2.  Суруйааччылар толору ааттарын суруй:

               Өксөкүлээх Өлөксөй - ___________________________________________

               _______________________________________________________________

               Амма Аччыгыйа - _______________________________________________

               _______________________________________________________________

               Ойуунускай - ___________________________________________________

               _______________________________________________________________

               Күлүмнүүр - ____________________________________________________

               _______________________________________________________________

               Далан - ________________________________________________________

               _______________________________________________________________

           3.  Өс хоһооннорун ситэр:

              Дойду сурахтаах, ________________________________________________

              Сылдьыбыт сыыһы булар, _________________________________________

              Быһах сытыыта,__________________________________________________

              Баай оҕото бардам, _______________________________________________

              Ыстаабыккын эрэнимэ, ___________________________________________

4.  Сомоҕо домохтору быһаар:

    Борбуйун көтөхтө - ______________________________________________

    Кутуругар сөрөөтө - ______________________________________________

    Тыҥыраҕын кистэннэ - ____________________________________________

    Эгди буолла - ____________________________________________________

Тыас хомунна - _____________________________________________________

5.  Көтөрдөр ааттарын сахалыы тылбаастааҥ:

Куропатка - __________________________

Рябчик - _____________________________

Стерх - ______________________________

Кряква - _____________________________

Снегирь - ____________________________    

6.  Тыллар суолталарын быһаар:

Холумтан - ________________________________________________________

Титиик - __________________________________________________________

Көнтөс - __________________________________________________________

Тар - _____________________________________________________________

Сүөм - ____________________________________________________________

7.Литературнай тылы быһаар, хайата сөбүй:

Моҕотой, дьирики, муруку, күрдьүгэс.

Ньаалаҕай, кыымаайы, кырдаайы, оҥоойу,

Чөркөөкү, чөркөй, чыркымай.

Долборук, күкүр, хобуул.

Тыбысхаан, кылгас атах, куобах, дьүөлэкээн.

8. Көнө, көспүт суолталарга туруор:

Көмүс ____________________________________________________________

Муус _____________________________________________________________

Сырдык ___________________________________________________________

Өҥ _______________________________________________________________

Харах ____________________________________________________________

9. Хайааһыннарынан айымньы геройдарын таай, айымньы аатын, суруйааччытын суруй:

• Кинигэ геройа 10-с кылааһы бүтэрбитэ, сэриигэ сылдьыбыта, учуутал буолбута, оскуола олоҕун тупсарарга дьулуспута.

____________________________________________________________

• Кэпсээн геройа – оҕо, куттанар, үгэххэ саһар, «кыһылы» сирдиир, хаайыллар, күрүүр, тыллыыр.

____________________________________________________________

10. Ахсаан ааттаах норуот айымньыларын ааттаталаа:

«Ийэ тыл илгэтэ, ойуу тыл оһуора» дьиэ кэргэн олимпиадата (2020 сыл)

1 түһүмэх

Оҕо араспаанньата, аата: _________________________________________________

Төрөппүт араспаанньата, аата, аҕатын аата:________________________________ ________________________________________________________________________

Кэпсээнтэн 9 уруу-аймах аатын булан бэлиэтээҥ:

ЫАЛДЬЫТ

                Бэҕэһээ биһиэхэ ыалдьыт тиийэн кэллэ. Кини төрөөбүт дойдута – Анаабыр улууһа. Ыалдьыппыт – тустуук. Кини Анаа(быр аат)ыттан күрэхтэһэр. Тааттаҕа саҥа сылдьар. Кини дойдутун туһунан кэпсээтэ. Онно сүрүннээн сахалар, эбээннэр олороллор эбит. Ыалдьыппыт «Тааттаҕа кэлэн элбэҕи биллим-көрдүм. Таатта айылҕатын сөбүлээтим» диэн үөрэр.

«Ийэ тыл илгэтэ, ойуу тыл оһуора» дьиэ кэргэн олимпиадата

1 түһүмэх

Оҕо араспаанньата, аата: _________________________________________________

Төрөппүт араспаанньата, аата, аҕатын аата:________________________________ ________________________________________________________________________

Кэпсээнтэн 9 уруу-аймах аатын булан бэлиэтээҥ:

ЫАЛДЬЫТ

                Бэҕэһээ биһиэхэ ыалдьыт тиийэн кэллэ. Кини төрөөбүт дойдута – Анаабыр улууһа. Ыалдьыппыт – тустуук. Кини Анаа(быр аат)ыттан күрэхтэһэр. Тааттаҕа саҥа сылдьар. Кини дойдутун туһунан кэпсээтэ. Онно сүрүннээн сахалар, эбээннэр олороллор эбит. Ыалдьыппыт «Тааттаҕа кэлэн элбэҕи биллим-көрдүм. Таатта айылҕатын сөбүлээтим» диэн үөрэр.

 «Ийэ тыл илгэтэ, ойуу тыл оһуора» дьиэ кэргэн олимпиадата

2 түһүмэх (оҕолорго)

Оҕо араспаанньата, аата: _________________________________________________

1. Өс хоһооннорун ситэр:

• Үөрэх баар - ________________________________________________________
• Элбэх бырааттыыттан ________________________________________________
• Кэрдиэҥ иннинэ кээмэйдээ, ___________________________________________
• Күн  сири сырдатар, __________________________________________________
• Сылдьыбыт сыыһы булар, ____________________________________________

2. Суруйааччылар псевдонимнарын суруй:

  Анемподист Иванович Софронов - __________________________________________

  Дмитрий Кононович Сивцев - ______________________________________________

  Серафим Романович Кулачиков - ___________________________________________

  Владимир Михайлович Новиков - ___________________________________________

  Рафаэль Дмитриевич Ермолаев - ____________________________________________

3.Айымньылар ааттарын ситэр:

Биэс ____________________________ Бэйбэрикээн эмээхсин.

Эрчимэн ___________________________.

Тоҕус _______________ тоҕо.

Муммут ___________________________.

________________________ герой буолбат.

___________________________ булчут кэпсээннэрэ.

Оҕо __________________________ турара.

Куоска уонна _________________________.

_________________________ умнубат сыллара.

Дьэрэкээн __________________________.

«Ийэ тыл илгэтэ, ойуу тыл оһуора» дьиэ кэргэн олимпиадата

2 түһүмэх (төрөппүттэргэ)

Төрөппүт араспаанньата, аата, аҕатын аата:________________________________ ________________________________________________________________________

1. Өс хоһооннорун ситэр:

• Сатаабаты үөрэт,  ___________________________________________________
• Үчүгэй майгыҥ - ____________________________________________________
• Кулгаах ырааҕы истэр, _______________________________________________
• Сир быйаҥнаах,  ____________________________________________________
• Тыла мүөттээх,  _____________________________________________________

              2.  Суруйааччылар толору ааттарын суруй:

               Өксөкүлээх Өлөксөй - ___________________________________________________

               ______________________________________________________________________

               Амма Аччыгыйа - ______________________________________________________

               ______________________________________________________________________

               Күн Дьирибинэ - _______________________________________________________

               ______________________________________________________________________

               Күлүмнүүр - ___________________________________________________________

               ______________________________________________________________________

               Далан - _______________________________________________________________

               ______________________________________________________________________

3. Норуот  уус-уран этиилэрин  суолталарын быhааран суруй:

«Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин»

• Суорҕаныгар суулаабыт, сыттыгар уурбут –______________________________

• Сир курдук симээбиттэр, тап курдук таныннарбыттар – ___________________
• Хара хааммын таhааттардыӊ, халыҥ  тириибин хайыттардыӊ,  ыкка-куска сиэттэрдиӊ –________________________________________________________

«Майа5атта Бэрт Хара»

• Уу харахтаах утары кѳрбѳт, уон тарбахтаах олус ууммат –_________________

____________________________________________________________________

• Далла мэндэйэр – ____________________________________________________
• Кыыhырбыккын кыраайга  кыйдаа, уордайбыккын омукка уhуутаа - __________

«Ийэ тыл илгэтэ, ойуу тыл оһуора» дьиэ кэргэн олимпиадата

3 түһүмэх (оҕолорго)

Оҕо араспаанньата, аата: _________________________________________________

1. Бу тыллары атыннык хайдах этэбитий?

Тыа - _______________________                 Эһэ - ____ _________________                                       Атас - ______________________                  Куобах - ___________________

Моҕотой - ___________________                 Лыах -   ____________________                                              Ардах - _____________________                  Аан - ______________________

Бостуук - ____________________                 Аймах - ____________________

2.  Ыйдар ааттарын сахалыы суруй:

Сентябрь - _______________________    Июнь - _________________________

Декабрь - ________________________    Март - _________________________

Май - ___________________________    Октябрь - _______________________

3.Быһаарыыларынан сирдэтэн, инниттэн уонна кэнниттэн аахтахха уларыйбат тыллары таай:

Дьыл кэмэ - ______________________       Халлаан эттигэ - ____________________

Адьырҕа кыыл - ___________________      Ыал дьоло - ________________________

Үүнээйи төрдө - ___________________      Өрүс аата - ________________________

Убай кэргэнэ - ____________________       Булт тэрилэ - ______________________

Ыал баһылыга - ___________________       Балык - ___________________________

4. Бэриллибит чыыһылалары суругунан суруй:

2020 сыл -_______________________________________________________

________________________________________________________________

1945 сыл -_______________________________________________________

________________________________________________________________

5.Сомоҕо домохтору быһаар:

Атаҕа сири билбэт буолла - ________________________________________

Илии-атах буолла - _______________________________________________

Хараҕын уутунан суунна - _________________________________________

Холуоһаҕа олорто - _______________________________________________

Тоһун ылбыт - ___________________________________________________

6.Омонимнар суолталарын быһаар:

(Холобура:  Ас – 1. Баттах    2. Аһыыр ас. 3. Ааны ас.)

Сүүс -  

Баҕа –

Моонньоҕон –

«Ийэ тыл илгэтэ, ойуу тыл оһуора» дьиэ кэргэн олимпиадата

3 түһүмэх (төрөппүттэргэ)

Төрөппүт араспаанньата, аата, аҕатын аата:________________________________ ________________________________________________________________________

1.Бэриллибит тыл ситимнэригэр туохтууру маарынныыр суолталаах тылынан солбуй:

Маһы сууллар -___________________       Ыалдьыты күндүлээ - _________________

Үчүгэйгэ дьулус - ________________        Бааһырбыты саһыар - _________________

Мээчяиги кээс - __________________       Тоһоҕону тарт - ______________________

2.  Үүнээйилэр  ааттарын сахалыы суруй:

Ель - ______________________________      Ирис - ___________________________

Щавель - ___________________________     Осина - __________________________

Пшеница - _________________________      Иван-чай (кипрей) - ________________

3. Саха тылыгар 10-нуу буукубалаах   инниттэн кэнниттэн  аахтахха  уларыйбат  4 эрэ тыл баар, таай,  суруй:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Быһаарыыларынан сирдэтэн уруу-аймах ааттарын суруй:

Ийэҕинэн аймах эр киһи - __________________________________________________

Бииргэ төрөөбүт кыыс быраатын ааттыыр - ___________________________________

Улахан кийииккэ кыра кийиит - _____________________________________________

Аҕас-балыс кэргэннэрэ - ___________________________________________________

Оҕолоро холбоспут аймахтыы эр дьон - ______________________________________

5. Сомоҕо домохтору быһаарыылар көмөлөрүнэн суруй:

Туга да суох хаалбыт, барытыттан маппыт - __________________________________

Ыксаабыт - ______________________________________________________________

Куһаҕан быһыыга үөрэппит - _______________________________________________

Куоппут, тэскилээбит- _____________________________________________________

Туһата суохха, кураанахха сырытта, эрэйдэннэ - _______________________________

________________________________________________________________________