Конспект урока по родному (марийскому) чтению по теме А.П. Гайдар «Шокшо кӱ»
план-конспект урока по чтению (4 класс)

                                           Лудшаш урок. 4 класс.

                                                                    Кузьмина Э.П., Морко районысо,

                                                                    Шеҥше кыдалаш школ.

Тема: Илыш поро пашалан пуалтын. (А.П.Гайдарын «Шокшо кӱ» йомакше негызеш).

Урокын цельже:

1. А.П.Гайдарын илыш-корныжо да творческий пашаже дене кӱчыкын палдараш.
2. Йомакын кажне ужашыжлан вуймутым пуаш, йылме лывыртыме пашам эртараш.
3. Йоча-влакым поро пашалан кумылаҥдаш

Уроклан кӱлшӧ материал:

«Лудшаш книга» 4 класс учебник, А.П.Гайдарын да В.В.Маяковскийын портретышт, калыкмут-влак, А.П.Гайдарын книгаже-влак, кӱ.

УРОКЫН ЭРТЫМЫЖЕ:

1. Организационный ужаш. Темым да цельым ушештарымаш.

- Тачысе урокышто мо нерген кутырена, теме гоч палаш лиеш. «Илыш поро пашалан пуалтын» маналтеш тачысе урокын темыже. А моланжым ме урокышто пален налына.

2. Тӱҥалтыш мутланымаш.

Ик тунемше В.В. Маяковскийын «Мо тугае сай, мо тугай осалже?»почеламутым лудын пуа.

- Каласыза, мо тыгай сай? Мо тыгай осал?

- Йоча-влак, а мо тыгай порылык? Те  могай поро пашам ыштенда?

(Йоча-влак поро пашашт нерге нпалдарат, мӧҥгылан пуымо сочиненийыштым лудыт).

-Порылык нерген могай калыкмутым паледа?

( Йоча-влак шке возен толмо да сӱретышт дене палдарат)

3. У темыш куснымаш.

1) Туштым туштымаш: Корно покшелне тарваныде кугу  моклака кия. (Кӱ)

- Тугеже ме таче «Шокшо кӱ» йомак дене палыме лийына.

- «Шокшо кӱ» йомакын авторжо кӧ? ( А.П.Гайдарын портретшым ончыкташ)

2) А.П.Гайдарын илыш-корныжо.

- А.П.Гайдар ( Аркадий Петрович Голиков) 1904 ийыште шочын Курский областьысе Львов олаште. Кандаш ияш улмыж годым ешыже Арзамасыш куснен. Ачаже  туныктышо лийын, аваже ондак туныктышылан, а вараже фельдшерлан тыршен. 13 ияш Гайдар 1917 ийыште революцийым куанен вашлийын. 14 ияшак Йошкар Армий радамыш каен: шуко кредалмаште лийын. 1941 ийыште Кугу Отечественный сарышке шке кумылын каен. Тыштат тудо лӱддымылыкым ончыктен.

  26 октябрь 1941 ийыште Леплява села воктене тале кредалмаште шке вуйжым геройло пыштен. А.П.Гайдар кӱчык, но волгыдо илышым илен. Илыме пагытыштыже уста писатель семын поро кышам коден

  «РВС», «Школа», «Чук и Гек», «Тимур да тудын командыже» да моло повесть ден ойлымаш книгалаже самырык тукымым элнан патриотшо, ару уш-акылан, порылык верч шогышо лияш кумылаҥдат. (Книга выставкыжым ышташ).

3) В.Рожкинын «Ончык ӱжат Акадий Гайдар» почеламутшым тунемше лудеш.

Ончык ӱжат,Аркадий Гайдар.

Эрык элнажым тушман деч саклаш

Ошо кашакым кырен пытараш

Кушто лӱшкен колымаш, шыде сар

Коштын атакышке рвезе Гайдар.

Сар гыч толмеке, йоча-шамычлан

Возыш книга-влакым чот кумылан

Чукым да Гекым, Тимурым, чылам

Куштыш полмезе пашачеэлнам.

Тыныс пиалым тошкалын лавыраш

Шонышт  фашист-влак мемнам кепшылташ

Элым авалтыш адак шучко сар

Нале винтовкым писатель Гайдар.

Тевыс тачат веселан шыргыжал,

Калык тӱшкаште   кая таҥ тошкал

Пуйто у бойыш вӱдалте ӱнар,

                       Ончык   ӱжат  тый, Аркадий Гайдар. ( В.Рожкин)

4. Физкультминутка.

5. Йомак почеш паша.

- Порылык нерген ик поро йомакым лудына. Йоча-влак, кажне ужашым могай калыкмут дене лӱмдаш лиеш? Мо нерген кажне ужашыште ойлалтеш?

     (Примерный теме-влак:

1 ужаш –«Кает-кает куш от шу, илет-илет мом от уж»

2 ужаш- «Еҥлан кӱм огыл, киндым шуялте»

3 ужаш- «Вӱдыш пурыде, серым ит руалте»

4 ужаш – «Поро паша вӱдыш ок кае»

5 ужаш – «Поро еҥын шонымашыже каваште»

6 ужаш- «Ӱмырым илен лекташ, пасум вончымо гай огыл»

7 ужаш- «Ӱмыр икте, кино семын мӧҥгеш-оньыш от пӱтырӧ»)

Лудын, кажне  ужашым лончылен кодаш.

- А.П.Гайдар «Шокшо  кӱ» йомакым могай шонымаш дене возен?

- Произведенийысе могай ужаш шӱм-чоным тарватыш?

6. Иктешлымаш.

- Тачысе урок гыч могай уым шкаланда пален налда?

-Ынде кажныже тиде юзо шокшо кӱм тӱкалтен, поро шонымашнам каласена, тек тудо илышыштына шукталтеш.

- Мучашлан  М.Е.Соколован  порылык  нерген  почеламутшым  йоҥналтарена.

Ава-ачалан кечын полшем,

Кова-кочамым мый пагалем

Изи шӱжаремлан мый полшем

Сай пашалан мый куанем.

Поро паша куандара,

Поро паша чапландара

Сай пашалан вуйыншогаш

Тыршенатый денет, йолташ

Шоҥго еҥлан верым пуаш

Поро шомакым  вел ойлаш.

Ваш-ваш полшен, сайын илаш

Да шыргыжалын ваш ончалаш.