Предмет: Литературное чтение (мар) Класс: 3 Тема: Марий калык муро, мыскара – влак. (Марийские народные песни, юмор.) Цельже-влак: Туныктымо шотан 1.Йоча-влакым марий калык мурын мутшо дене, тудын сӧралже дене палдараш, семӱзгар –влак дене да эрвел марий муро –влак дене палдараш, марла мыскара-влак дене палдараш. Вияҥдыме шотан 2. Тунемше- влакын сылнын, писын да интонаций шот дене чын лудын моштымыштым вияҥдаш. Воспитатлыме шотан. 3.Шке шочмо кушмо эл деке, кундемна деке, шочмо калыкын мурыж дек йоча-влакым шӱмаҥдаш, шочмо кундемым, калыкнам йӧраташ, тудын традицийлажым шымлаш кумылаҥдаш.
Уроклан мо кулеш (информацийын источникше): марий калык муро-влак сборникше «Марий калык ойпого. Эрвел марий муро-влак», «Марий кӧ ме улына» книга, альбом «Марий калык муро-влак» марий калык муран диск-влак, компьютер, музыкальный семӱзгаран сӱрет.
Урокын типше: Комбинированный Урокын видше: Мутланымаш, ойлымаш, урок –концерт. Туныктымашын методшо: диалогический ойлымаш. Тунеммашын методшо: пашам шуктымаш. Воспитатлыме методшо: сылнын ойлымаш, кутырымаш. Урокын мийымыже:
- Тунемше-влакым уроклан ямдылымаш.
- Урокна тӱнале , шогалына, икте весылан ончалына да шыргыжалына, шинчына. Таче мемнан урокышко кажнына мотор вургемым чиен толын. -Молан? Кузе шонеда? Кунам ме тыге чиена?(Концерт годым). -Чын концерт годым. А концертыште вара ме мом ыштена?(Мурена, куштена, почеламутым ойлена). - Таче туге лийшын ме мо нерген мутланаш туналына?(Муро-влак нерген, калык ойпого нерген). II. Эртымым ушештарымаш.
-А, эше? (Мыскара-влак). - У тема дене палдарымаш. (4-ше класс гаяк)
Калык мурым лудмаш. 3-шо стр. «Марий калык муро-влак». Йукын лудын пуымаш. -Тиде мурышто мо нерген ойлалтын? Мом каласымыже шуын калыкын? Ко деч посна илаш йосо манеш?(Ача-ава деч посна илен огеш лий)
-Йора, ме учебник гыч мурын мутшо-влакым лудын лекна. - А семжым вара ко воза? (Калык). Уло композитор возымо сем-влакат, а калык мурын семже калыкынак. Айста ынде мурын семжымат колышт налына. (Компьтер полшымо дене мурым колыштмаш) -Ме тендан денем арий калык муро-влакым колыштна. Келшыш? Мотор мурат? - Могай семузгарым ужда? (Тумырым) -А эше могай семузгар-влакым паледа?(Шувыр, марий гармонь, кусле, тотыретпуч, ковыж да тылеч молат. Туныктышын суретым ончыктен кодымыжо «Марий ко ме улына?» книга гыч ).
3-шо-класс колыштеш -Ынде тый мурен ончыкто. (Тунемшын мурымыжо). - Молодцы, пеш мотор мурен улыда. Шкаланда келшыш?
- Физкультминутко.
-Икыт, кокыт- Кидым кушко! Шулдыран гай лийына. Кумыт, нылыт- Кайык семын Чонештен ме каена. Икыт, кокыт –кидым кушко! Кумыт нылыт –ордыжко! Визыт кудыт – волтена, Шымыт, кандаш –шинчына. V. Темым иктешлымаш. - Марий калык мурылаште мо нерген ойлалтеш? - Мурылаште мом мо дене таҥастаралтеш? -Кажне мурын мутшо ден семже молан келыштаралтыт? (Илышлан). -Ойган илыш могай мурым шочыкта? (Ойган мурым) -Весела илыш могайым?(Весела мурым). - Марий калык мурылан пеш поян. Муро пашаште, канымаште, сӱаныште йоҥга. Тудо айдемын илыш нерген шонкалымыжым, куан ден ойгыжым раш почын пуа. Мурым аклен, марий писатель С.Чавайн ойлен: - Могай сылне муро! Кеч мутшым нал,кеч семжым-яндар шӧртньӧ. -Шабдар Осып мурылан почеламут корнылам пӧлеклен: Муро, муро! Тый от лий гын, Мо дене илыш сӧраса? Мемнан гайже ура чоным Кузе почын каласа? -Чынак, писатель М.Шкетан манмыла, марий калыкын мурыжо, моло калык шот денак, пӱртӱс йӱк – йӱан гыч лектын,керек могай мурым муралте, эре муро йӱкыштӧ шочмо-кушмо элын, пӱртӱсын йӱк – йӱанже шокта,чонышко логалеш… Марий еҥ мурыжым ойгыжо годым муралта, адак чон куан годымат кушталтен муралта. Ожнысо кужу мурым муралта гын, марийын ойгыжым палет; куанже улмаш гын, куанжымат палет. -Мут ден сем ик жапыштак шочыт. Муро пашаш илана, манаш лиеш. Тудо пашам куштылемдаш полша, чоным луштара. Марий муро кужу да кӱчык лиеш. Кажне кужу мурын шке семже уло. А кӱчык лудыш мурын-такмакым тӱрлӧ але ик сем дене мурат. Мурым чылан гаяк йӧратат. Тудым культур пӧртыштӧ, радио да телевидений дене колаш лиеш. - А ынде компьютерыште суретлыме файлым почына.
3-шо класслан заданий - семузгар-влакым суретлаш.
- Урокын итогшо.
Сурет влаклан анализым ыштымаш. Уроклан оценкым шындымаш. - Монгылан паша.
4-ше страницысе мыскара-влакым лудын толаш. Модын ончыкташ ямдылалташ.
| Предмет: Литературное чтение (мар) Класс: 4 Тема: Марий калык муро, такмак-влак. ( Марийские народные песни, частушки). Цельже-влак: Туныктымо шотан 1. Йоча-влакым марий калык мурын мутшо дене, тудын сӧралже дене палдараш, семӱзгар –влак дене да эрвел марий муро –влак дене палдараш. Вияҥдыме шотан 2.Калык муро нерген йоча-влакын шинчымашыштым пойдараш, композиторын возымо мурыж деч ойырен мошташ туныкташ, такмак (лудышмуро)-влакым погаш да мураш кумылаҥдаш. Воспитатлыме шотан. 3. Шке шочмо кушмо эл деке, кундемна деке, шочмо калыкын мурыж дек йоча-влакым шӱмаҥдаш, шочмо кундемым, калыкнам йӧраташ, тудын традицийлажым шымлаш кумылаҥдаш.
Уроклан мо кӱлеш (информацийын источникше): марий калык муро-влак сборникше «Марий калык ойпого. Эрвел марий муро-влак», «Марий кӧ ме улына» книга, альбом «Марий калык муро-влак» марий калык муран диск-влак, компьютер, музыкальный семӱзгаран сӱрет.
Урокын типше: Комбинированный Урокын видше: Мутланымаш, ойлымаш, урок –концерт.
Туныктымашын методшо: диалогический ойлымаш. Тунеммашын методшо: пашам шуктымаш. Воспитатлыме методшо: сылнын ойлымаш, кутырымаш. Урокын мийымыже:
- Тунемше-влакым уроклан ямдылымаш. (3-шо класс гаяк)
II. Эртымым ушештарымаш. -Марий калык ойпогышко мо-влак пурат вара? (Муро, такмак-влак, йомак-влак, тушто-влак, калык мут-влак, мыскара-влак, легенде-влак)
- У тема дене палдарымаш.
- Тачыже ме тендан дене марий калык муро да такмак-влак нерген ойлаш тӱналына. Марий муро нерген Майоров Шкетан теве мом каласен коден. Колыштына. (Учебник гыч туныктышын текстым лудмыжо ). - Марий калыкын мурыжо кушеч лектын? Кузе манеш Шкетан?(Марий калыкын мурыжо пуртус йук-йуан гыч лектын) Марий калык муро манын молан манына? Тудым ко шонен? ( Калык). Муро лийже манын мо кулеш? (Мутшо, семже). Сем нерген ойлаш туналмешке ме тендан дене мутшо- влакым лудына.
4-ше стр. «Марий калык муро» шкевуя лудмыжо.
Тунемшын мурым йукын лудын пуымыжо. -Тиде мурышто марий калыкын могай лиймыже нерген ойлалтеш?(Патыр улмыжо нерген, нигушанат ок вожыл). -Марий еҥ шке унажым кузе вашлиеш? -Тауштен мурымаш могай кумылым почеш? -Мурышто кож, куэ, ломбер нерген кузе каласыме? -Кажне предложенийыште могай икгай ойсавыртыш вашлиялтеш? -Кокымшо мурышто олык, пасу нерген мом каласыме?
(3-шо класс гаяк)
- Те могай турло марий-влакым паледа? (Олык марий-влак, курык марий ) - А кушто нуно илат? Мемнан дене илат? Ме олык марий улына? Курык марий улына?(Марий Элыште). А мемнан велыште, Татарстан Республикын Мензеля районышто, Удмуртийыште, Башкирийыште илыше марий-влакым кузе лумдат? (Эрвел марий-влак). Теве тиде книгаште эрвел марий-влакын мурыштым погымо. Лудына могай луман книга? (Рушлаже «Песни восточных мари», а марлаже «Марий калык ойпого. Эрвел марий муро-влак). -Тиде муро-влакын иктыжым мый тыланда мурен ончыктем. (Туныктышын «Родо тукым нерген» мурыжым мурен ончыктымыжо). - Тиде мурышто мо нерген муралтеш? (Родо тукым нерген. Родо тукымын лишыл улмыжо,кулешлыкше, шерге улмыжо нерген). - Мый тыланда мурым мурен ончыктенам, а те вара марий мурым паледа, мурым мурен моштеда? Могай мурым мурен ончыктеда? (Мурым мурымышт).
4-ше класс мурен ончыкта.
- Теве тиде альбомышто мемнан Мензеля районын марийже-влак мурымо мурылам погымо. Жапда уло годым ончен лектын кертыда. Келша гын тунемза. (Альбомым ончыкта).
-А ынде ноенда дыр, айста канен налына.
V. Темым иктешлымаш. (3-шо класс гаяк)
4-ше класс кокымшо мурыжым шкевуя лудын лектеш да содержанийже почеш суретым ышта.
5-ше страницысе такмак-влакым лудын, муралтен пуаш ямдылалташ.
|
|
kalyk_muro._urok..docx
