кнспект сценария
методическая разработка (старшая группа)

Чёваш ч.лхи куне халаланё сценарии?

(ачасем вёйё картине тёрса утса туха==. те ЧР гимне юрла==.)

1.вед:  Ырă кун пултăр!

Сывлăх сунатпăр сире, хисепл. чёваш =ыннисем!

Çĕр чăмăрĕ пек анлă.

Уйăх пек çутă.

Хĕвел пек ăшă.

Çаран çинчи чечек пек илемлё.

Акăш тĕкĕ евĕр çемçе.

Çăл куçĕнчен тапса тăракан тăрă шыв пек тăрă.

Ылтăн вĕлле хурчĕн пылĕ пек пылак.

Ашё САЛАМ!

2022-мӗш ҫул Чӑваш Енре Мухтавлӑ ентешсен ҫулталӑкӗ тесе Чёваш Республикин президенче указ кёларнё? Паян эпир сир.нпе хамёр тёрёхри паллё =ынсем пирки кала=ёпёр?

2. вед: Çемен Элкер (Семен Васильевич Васильев) 1894 çулхи çу уйăхĕн 1-мĕшĕнче Чăваш Республикин Йĕпреç районĕнчи Мăн Упакасси ялĕнче вăтам хресчен кил-йышĕнче çуралнă..

1917 çулта Хусанти аслă шкулсене кĕме хатĕрлекен курсра вĕреннĕ. 1918 çулхи кĕркунне яла таврăннă, пĕр вăхăт вулăсри çĕр ĕç пайне ертсе пынă. Унтан каллех Хусана кайнă, учительсем хатĕрлекен курсра вĕреннĕ. 1920 çулта хăйсен ялĕнчи пуçламăш шкулта ĕçлеме пуçланă..

Тăван литературăна аталантарас тĕлĕшпе тава тивĕçлĕ ĕçсем тунăшăн 1940 çулта Ç.Элкере Чăваш халăх поэчĕ ятне панă, 1945 çулта ăна Ĕçлĕх Хĕрлĕ Япав орденĕпе, 1950 çулта Ленин орденĕпе наградăланă.

Ç.Элкер 1934 çултанпа СССР писателĕсен союзĕн членĕ пулнă. Поэт 1966 çулхи авăн ӳйăхĕн 6-мĕшĕнче Шупашкарта вилнĕ. Ç.Элкерĕн чăвашла пĕтĕмпе вăтăра яхăн кĕнеке тухнă. Унăн хайлавĕсене пилĕк томпа пухса кăларнă (1960-1964) тата «Хурапа шурă» кĕнекере пичетленĕ (1994).

Элкер ҫинчен калаҫма пуҫласанах чылай ҫын унӑн шкулта вӗреннӗ чухне тата каярахпа астуса юлнӑ «Хӗнхур айӗнче» поэмин пуҫламӑшне аса илет:

Настя Зайцева:

Кушлавӑш текен вун икӗ ял уйӗ

Хура вӑрманпа хупланса выртать;

Ҫулла е хӗлле - такам та туйӗ –

Вӑрманлӑх кунта хӳтлӗхне тытать.

Хаваслӑ кӗтес! Сывлать вӑл кал-кал...

Илемлӗ, аслӑ ҫакӑнти вӑрман.

Пӗр-икӗ ӗмӗр пирӗнтен авал

Вӗҫӗ-хӗрри ун ниҫта курӑнман...

1 вед:Манӑн ачалӑхпа яшлӑх кун-ҫулӗ вӑл кивӗ саманара, ҫӗр-шыва самодержавиллӗ патша влаҫӗ пусса тӑнӑ вӑхӑтра иртсе кайнӑ

Аня Маркиянова

Эй, Кушлавӑш, ешӗл уй,

- Ҫут ачалӑхӑм сӑпки!

 Пӗл, ӑнланччӗ мана, туй:

Эс ман пурнӑҫ кӑвапи,

 Туй, эп хушӑн ҫуннине,

Пӗл - сана манмассине.

Йышӑн мана ытамна –

Вӑрҫӑ хуҫнӑ ывӑлна!

1 м.ш класс ачисене сёмах паратпёр ( «Чёваш ачи чёвашах: чёвашах»: сёвё )

1. вед:Кушлавӑш уйӗн туртӑмӗ мӗн чухлӗ пултаруллӑ ҫынна хӑй ытамне илчӗ. Ҫав ытама ӗмӗрлӗхе лекнӗ чӑваш ачисем хушшинче  Константин Дмитриевич Алимасов Йӗпреҫ тӑрӑхӗнче самай сумлӑ вырӑн йышӑнать

 Юман тымарӗ пек никӗсне Йӗпреҫ район хаҫачӗн редакцине ҫапрӗ. «Ҫӗнтерӳшӗн» хаҫатра ӗҫлекен аслӑ юлташӗсен ӑслӑ сӑмахне пуҫа хыврӗ, пӗлӗвне, ӑсталӑхне ӳстерсе пынӑ май вӗсенчен те хытӑрах, ҫӳллӗрех вӗҫме пуҫларӗ хаҫат тӗнчинче. Ҫӳлелле, ҫӳлелле хӑпарса пычӗ те тёп редактор пуканӗ ҫинех улӑхса ларчӗ. Вёл 1996 ҫултанпа «Ҫӗнтерӳшӗн» коллективне хӑйне евӗр пӗлсе, тӑнлӑ-пуҫлӑ ертсе пырать.

2 м.ш класс ачисене  сёмах паратпёр Юрё «Пукане»: юрё «Параппан»: ташё)

2 вед: Кашни çыннăн юратнă кĕтесĕ пур. Вăл уншăн яланах илемлĕ, илĕртÿллĕ, ырă, хăватлă. Мĕншĕн тесен вăл - Тăван çĕршыв, мĕн пĕчĕкрен выляса та кулса ÿснĕ тавралăх. Унăн кашни кĕтесĕ пирĕншĕн çывăх, хăй патне туртакан асамлă вăйпа хăватлă.

 Камилла Стаценко

Йăмраллă ял, уй-хир, вăрман

Нихçан та каяс çук асран.

Пурте çывăх, пурте тăван,

Илĕртÿллĕ, илемлĕ, пуян.

Йăмраллă чăваш ялĕ…

Мĕн кăна тÿссе-чăтса ирттермен-ши вăл хăйĕн ĕмĕрĕнче!

1 вед%Геннадий Александровичӑн Маркиянов пир.н ентеш: К.л.мкасси яленче: хресчен =емьинче =уралнё? Шупашкарти музыка училищине фагот классне п.терсен: Хусанти консрваторине музыка отделеннине в.ренме к.рет? Консерватори п.терсен Шупашкарта  музыка училищинче в.рентет: чёваш радио студинче музыка передачисен редактор. пулать? 1987 м.шпе 1991 =улччен Чёваш Республикин музыка обществин председат.л.н =ум. пулса .щлет

1 м.ш юрё 1958 м.ш =улта «Молодой коммунист» ятлё ха=атра пичетленсе тухать? Г?А? Маркиянов хёй.н .м.р.нче 80 яхён юрё =ырать? В.сенчен чи паллё произведенисем «Комсомолецсем хаюллё»: «Ытарайми анне сёнар.»  «Саншан мар и?» »), «Юрату юрри» «Машар кавакарчан» «Менле хайса калам-ши?» ятлё юрёсем

Унён юррисене «Юрламасар чун чатмасть» юрё сборник.нче  тупма пулать? К.л.мкассинчи культура =урч. =ум.нчи хӗрарӑмсен «Мерчен» вокал ансамблӗ Геннадий Маркияновӑн юррисене яланах юрлать. Геннадий Александровичӑн юррисем халӑхра анлӑ сарӑлнӑ: «Йӗпреҫ хӗрӗсем», «Ытарайми анне сӑнарӗ»,  «Эп пӗлетӗп хам кӑна», «Пахчипех-ҫке мӑкӑнь», «Анне сасси».

3 м.ш класс ачисем юрла==. (сёвё: юрё «Шупашкар»: урам юрри)

 2 вед%Орест Александрович Маркиянов =инчен хал. сире 10 м.ш классра в.ренекенсем каласа кётарта==.?

4 м.ш классем ачисем хёйсен пултаруллёхне кётартса пара==. ( сёвё: вёйё юрри: карта вёййи)

2 вед% Тата пир.н тёрёхра паллё =ынсем татах та пур? Ак т.сл.хрен Алшик   ял.нче пурнакан  Ильин Рава Илиьч  хайне евер поэт? Вёл хёй.н сёввисене: прозисене хёйне йёпанмаллёх щырса пынё? Рава Ильич 1936 =улта Алшик ял.нче =уралса \сет? Унён ачалёхе вёр=ё вёхёт.нчи тата ун хы==ёнхи пурёнма йывёр =улсенче иртн.?7 класс в.ренсе тухсан: вётам шкулта в.ренс тесе тапранать: анчах май килместь? Салтака каяса килсен Казахстана целинана илсе кайнё: унта тырё акнё: вырса пу=тарнё? Киле каялла таврёнсан тёван колхозра механизатор пулса .=лет: пит. нумай наградёна тив.=л. пулать? Иртн. =улсне аса илсе вёл сёвёсем =ырма тытёнать: сёввисем пухёнса кайсан вара 2018 м.ш =улта аса ил\ к.некине =ырать? Сёвё пуххинче пур. п.рле 120 ытла сёва =ырса кёларать?

5 м.ш класс ачисем юрласа пара==.? ( Сёвё «+ырма юхать к.рлесе»)

Эпир паян сир.нпе хамёр тёрёхри  палллё =ынсене аса илт.м.р? +ак паллё ентешсемпе пир.н Й.пре= район. мухтанса тёрать: эпир вара К.л.мкасси ял.нчи паллё =ынсемпе мухтанатпёр? Чёваш Республикинче мухтавлё ентешсем пит. нумай: в.сем пурте Чёваш Республикин культурине: историне  хёйсен пултаруллёх.пе: ёс- тён.семпе: маттурлёх.пе  чапа кёларнё =ынсем? Тавтапущ сире пурне те пире итлен.ш.н: сывё пулёр: тепре т.л пуличчен!