Шагаа байырлалынга тураскааткан чижек сценарий "Сагылгалыг ак-сут чемим"
материал на тему
Тыва улус сутту хундулээр, унелээр болгаш оон кылган янзы-буру чемнерни ак чем дижир. Сут дээрге кайгамчык чаагай амданныг, чем шынарлыг продукт.1. Ада - өгбелернин шаандан тура ижип чип келгени ак чем аймаан таныштырар.
2. Ак чемни хундулеп,тыва чоннун чанчыл –ёзулалдарын сагыыры.
3.Тыва чемнеривистин ажыктыы болгаш эм шынарлары.
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
![]() | 27.54 КБ |
Предварительный просмотр:
Барыын-Хемчик кожуунун Кызыл-Мажалык суурнун муниципалдыг бюджеттиг школа назы четпээн холушкак хевирнин «Чечек» уруглар сады
«Сагылгалыг - ак сут чемим»
(Ийиги бичии болук уругларынга Шагаа байырлалын эрттирер чижек сценарий)
Тургускан кижизидикчи башкы: Трас С.Д Эрттирген башкы: Ооржак К.К.
2017 ч.
Сагылгалыг ак сут чемим
(2-ги бичии болукке Шагаа байырлалын эртиреринин байырлалы)
Сорулгазы: Ыдыктыг хундуткелдиг чемивис сут дугайында, суттен кандыг чемнер кылырынын дугайында билигни уругларга дамчыдары;
Улустун аас чогаалын ажыглавышаан, уругларнын аас- чугаазын сайзырадыры;
Тыва улустун хундулээчел, эвилен- ээлдек, сонуургак эки чанчылдарга кижизидер;
Дерилгези: Азырал дириг-амытаннар чуруу, сут, суттуг шай, артыш.
Байырлалдын чорудуу
Тыва аялга адаа- биле башкарыкчы уруглар- биле шанакка олуруп алгаш кырган- аванын аалынга келир.
Башкарыкчы: Уруглар! Шагаа байылалын эртирер аалывыс чедип келди. Кырган-ава- биле мендилежиилинер.
Уруглар: Амыр- ла Амыр!
Башкарыкчы: Шагаа будуузунде мынчаар мендилежиир, чолукшуур чуве-дир уруглар. (чолукшуурун коргузер). Шагаа байырлалын силернин аалынарга байырлаар дээш келдивис кырган- авай.
Кырган-ава: Шын кылган- дыр силер уругларым, аалга Шагаа байырлаарга кончуг солун болур чуве, дорже эртип сааданар уругларым. (сандайларга олуруптар).
Башкарыкчы: Ынчаарга Шагаа деп чогум чуну байырлаар байырлал чувел уруглар? Шагаа дугайында кым чугаалай кааптарыл?
Шагаа дээрге тыва чоннун Шагаа дээрге сурээ боктан
Чаагай кузел чанчылы-дыр Арыгланып чарлыры- дыр
Айнын чаазын хуннун эртенин Амыр-менди буян- синген
Алгап йорээн байыры-дыр . Чаагай ыдык сузуглел-дир.
Чылдын соолгу эргилдези Эрги чылды удеп тура
Чыккылама кышты солуур Экизин ап айдызаар бис
Чырык чаагайчастын бажы Чаа чылды уткуп тура
Шагаа айы чаа- чыл- дыр Чаагай кежик сузуглээр бис
Башкарыкчы: Шагаа хунунде артыжанып арыгланып алыылынар уруглар. Кырган- ававыс бисти артыжап бээр-дир.
Кырган-ава: Шын- дыр уруум, Шагаалап келген уругларымны артыжаайын.
Аарыг- ажык чагдавазын ,
Айыыл-халап турбас болзун .
Бурган башкы ыдыктап каан,
Буян Кежии бодаразын! (уругларны артыжаар)
Аалга кирген кижи аяк эрии ызырар
Арга кирген кижи саат дайнаар- дээр болгай, шайдан ижип крунерем уругларым.
Башкарыкчы: Суттуг шай, сут дээрге эн- не хундуткелдиг чемнернин бирээзи (сутту аякка куткаш уругларга коргуспушаан)
-Сут кандыг оннуг-дур уруглар? (Ак)
-Сутту бис чуу деп азырал дириг- амытаннардан саап ижип турар ийик бис?
Уруглар: Инек, ошку, хой.
Башкарыкчы: Олар оолдарын база суду- биле эмзирип остуруп турар.
Сут-биле янзы- буру чемнерни кылып чип турар бис.
- Чуу деп чемнерни суттен кылыр ийик бис уруглар?
Уруглар: Суттуг шай, суттуг кашалар, ааржы, ореме, саржаг, быштак, хойтпак.
Кырган -авай: Шын-дыр,эр- хейлер ! Сут дугайында дыка-ла эки билир ,угаанныг уруглар - дыр,уругларымнын чараштарын.
Ол чемнерни ижип ,чииривиске биске кандыг ажыктыг болурул? Ынчангаш сутту хундулээр, токпес, кежээ бажындан ундуруп болбас.
Башкарыкчы: Чараш сут дугайында ырывысты кырган-ававыска ырлап берээлинер. Ыры «Сут»
Башкарыкчы: Мында дыка- ла шулуктээр уруглар бар дыннаптар бис бе кырган-авай?
Кырган-ава: Дыка- ла чараш ырлаар- дыр силер уругларым, ам шулуктеринерни база дыннай кааптайын.
Амыр- менди солушкан Шымыр аарып унген коктен
Аалчымны хундулеп Шынап ынчан сут саан элбээр
Аяк-шаым баштады Холу чемзиг аваларнын
Аъжы- чемимни салыр мен. Хойтпаан ишпээн тыва ховар.
Бистин огге Шагаа кээрге
Бир-ле дугаар аштаныр бис
Будуу хунну унуп кээрге
Бар-ла аъш- чем кылдынар бис.
Башкарыкчы: Шагаа хунунде чуг-ле ырлап, шулуктээр эвес оюн база ойнаар- дыр уруглар.Салаалар- биле матпаадырлап ойнаптаалынар.
Оюн «Матпаадыр»
Матпаадыр инек кадарар
Бажы- Курлуг бызаа тудар
Ортаа- Мерген инек саар
Уваа-Шээжен сут хайындырар
Бичии- моомей сут ижер
Кылбас тутпас ажылы чок
Кежээпейлер алышкылар.
Башкарыкчы : Кырган –ававыс биле шимченгир оюнувусту ойнаптар бис бе?
Оюн : «Аскак-кадай».
Кырган-ава: Силер кээринерге дыка ооруп- тур мен ,чараш шулуктеринер, ырынарны сонуургап дыннадым,дыка-ла солун ойнап хоглеп алдывыс.
Кырган-ава: Шагаалаан уругларымга амданныг чаагай, суттен быштак кылып берейн. (быштак кылырын уругларга коргузер).
Уругларга чиртир.Четтирдивис кырган-авай дыка-ла чаагай быштак кылып бердинер .
Башкарыкчы: Кырган –авайнын оонге, Шагаа хунунде дыка-ла солун ойнап- хогледивис уруглар, кырган- ававыс- биле байырлашкаш шанаавыска олурупкаш садиивисче чоруулунар.
Кырган-ава : Оруунар бо ак сут –дег ,ак болзун уругларым –дээш ,тос караа-биле судун чажып,йорээлин чугаалааш байырлажыр.
Туннел: - Каяаа Шагаалап чордувус уруглар?
- Кырган- ававыс биске суттен чуу- деп чем кылып берген ийик?
По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Шагаа байырлалынга тураскааткан сценарий «Эки чуул бээр-ле турзунам курай - курай»
Шагаа байырлалынга тураскааткан сценарий....

Шагаа байырлалынга тураскааткан сценарий.
Темазы: «Кырган – авайнын ак оргээзинге Шагаа байырлалы»Сорулгазы: Шагаа - деп чул дээрзи - биле уругларны таныштырары; Уругларнын аас чугаазын сайзырадыр; Ыдыктыг хундуткелдиг чемив...

Шагаа байырлалынга тураскааткан «Ак чолдуг Шагаавыс-тайбын, чаагайны эккээр болзун!» деп улуг болук уругларынга сценарий
Сорулгазы: 1.Ооредилгелиг: чоннун национал байырлалы-Шагаа дугайында уругларга билиндирер, чоннун чаагай чанчылдарын, аас чогаалынын чамдык кезээн (опей ырылары, когудуглер, тывызыктар, улегер домакта...
Шагаа байырлалынга тураскааткан ажык кичээл
Шагаа Тыва улустун национал байырлалы....

Шагаа байырлалынга тураскааткан сценарий «Сагылгалыг ак сут чемим»
Сорулгазы: Ыдыктыг хундуткелдиг чемивис сут дугайында, суттен кандыг чемнер кылырынын дугайында билигни уругларга...

Шагаа байырлалынга тураскааткан сценарий «Ак чолдуг шагаам!»
Темазы: «Ак чолдуг шагаам!»Сорулгазы: тыва чыл санаашкынын уругларга билиндирер;- тыва чаагай чанчылдарга даянып уругларны кижизидери;- уругларнын аас дыл - домаан сайзырадыры;- тыва улуст...