Тувинская авторская игра "Балыктаашкын"
материал (старшая группа)

Муниципалдыг бюджеттиг школа назыны четпээн уруглар ооредилге          албан чери Тыва Республиканын «Монгун-Тайга кожуун»

муниципалдыг районунун Мугур-Аксы суурунун

уруглар сады №1 «Хунчугеш»

5-6 харлыг улуг болук уругларынга чогааткан тыва оюн

 «Балыктаашкын»

                                                                             Оюнну чогааткан автору:

                                                                           Иргит Сырга Кудер-ооловна

                                               Мугур-Аксы 2021ч

Оюннун кыска аннотациязы  «Балыктаашкын»

Киирилде сос: Тыва чоннун чаагай чанчылдарынга, оларнын амыдыралга ажыглап чораан аргаларын, канчалдыр ол уеде ажы-толун, ог-булезин балык-байлан биле азырап, чемгерип чораанынга даянып оюнну чогааткан.

Кол сорулгазы: уругларга тыва оюннарны билиндирип, дыл-домаан, салаа-сайгыдын сайзырадырын уламчылаары.

Ооредиглиг сорулгазы: Тыва чоннун чаагай чанчылдарын, амыдырап чораанын -  оюннун дузазы-биле билиндирер. 

Сайзырадыр  сорулгазы: Уругларнын угаан-бодалын, дыл - домаан,  тывынгыр, идепкейлиг чоруун, кашпагайын, салаалар баштарынын миниишкинин сайзырадыр.

Кижизидилгелиг сорулгазы: уругларны тыва чоннун чаагай чанчылдарынга чанчыктырып, бойдуска ынак, хумагалыг болурун кижизидер.

Билиглер адырынын холушкаа: «Билигнин шингээдирин сайзырадыры», «Чугаа сайзырадыры», «Уран-чуул, эстетиктиг сайзырадылга», «Ниитилелге харылзажырын сайзырадыры», «Куш-дамыр сайзырадыры».

Ажыглаар аргалары: сос-чугаа аргазы, коргузуг аргазы, оюн аргазы.

Ажыглаан материалдары: чуга пос, ховен, чинчилер, янзы-буру оннерлиг хендирлер; ак демир, пряжа, ыяштан кылган сыырткыыш.

Оюннун чорудуу:

Башкы: - Экии, уруглар! Богун бистер солун оюн ойнаар бис. Оюнну ойнаарынын мурнунда силерге тывызыктан ыдыптайын. Тывызыкты тыптарынарга,  оюннун адын билип каар силер! Белен силер бе?

       Тывызыым дытта,

       Тоолум дошта. (Балык)

Оюннун кол кезээ

Башкы: Эр-хейлер! «Балыктаашкын» деп оюн ойнаар-дыр бис, уруглар. Суурувустун чоогунда чуу деп хемнер бар ийик, кым билирил? (Каргы, Мугур).

Ча-та, Каргы хемден балыктапкаш, келиилинер!

Оюннун дуруму: балыктарны стол кырынга салып алыр. Оон  сыырткыышты ийи холдап туткаш, эгин ажыр шын октаптар. Сыырткыыш дээрге, бажында удазында демир илбек кожуп каан, балык шелер ыяш. Оон балыктын кырында дээрбектен илбекдээш, шелиптер. Шелип алган балыктарны хумунче киир каап алыр.

Шаандагы огбелеривис шак мындыг чараш кожаннарны дузазы-биле чер чурттунга, оран тандыга чалбарып, ырлап берип, хемнин балык-байланын шелип алыр чорааннар:

Каргы хемнин кадыргызы

Чапка чайып туру-ла боор!

Калбак чалгыг аайы-биле

Карбап эштип туру-ла бе!

Башкы: Сыырткыыжывыс тудупкаш, балыктап кириптээлинер че, уруглар!

Оюннун тончу кезээ:

Башкы: Балыкчылар-даа кежээ-дир. Дендии-ле хой балык шелип ап-дыр бис. Каргы хемивиске четтиргенивис илередип, байырлашкаш, чаныптаалынар.

Оран-тандым, оршээ-оршээ!

Олча-кежиин ковей болду.

Улуу-биле четтирдивис,

Улуг ууле будурдувус.

Каргы хемнин кадыргызын,

Хуун долдур шелдивис-даа,

Балык-байлан улай оссун.

База катап тейледивис! 

Ажыглаан литературазы:

1. Бот чогаадылга

2. Игровая деятельность в детском саду. Н.Ф.Губанова

3. Номчулга ному. Кызыл – 2019ч.

4. Nsportal/сайт.