Ц - Б. Бадмаев "Шулуутайн Будамшуу"
материал

Аймагай хүүгэдэй театрнуудай мүрысөөн «Шэдитэ орон»

2022 оной октябриин 21

Цырен – Базар Бадмаевай «Шулуутайн Будамшуу»

Наадаха ба хабаадаха нюурнууд:

Автор

Багша

Балдан

Буда

Хэрэгсэлнүүд: самбар, шохой, столнууд, стулнууд, глобус. Фонограмманууд: класс соо үхибүүдэй шууяан, хонхын абяан

1 – дэхи үйлэ

Багшынгаа столһоо Балдан хүбүүн һэрд хажуу тээшээ болоод, тойроод хараашалан мэгдэбэ.

Балдан: Дээрэмни хүнэй орожо ерээгүйдэ түргэн лэ гараха байна. (һэмээхэн үүдэ руу хүлэйнгөө хурганууд дээрэ дүхэг – дүхэг алхална. Дүтүүр, юрэдөө, хүн үгы юм аа гү гэжэ үүдэндэ тогтоод шэхээ үргэн шагнаархана.)

Гэнтэ үүдэн нээгдэжэ, Буда орожо ерэнэ.

Буда: Ай, зайлуул! 

Балдан: Ондоо хүн бэшэ, Буда хадаа болоо, хүндэ хоблохогүй байха. (реплика в сторону) Тиигээд Будые хүлһөөнь толгой хүрэтэрнь һэжэглэһэн хэбэртэйгээр харана.

Буда: Ши юундэ эндэ хоргодообши? Пэй! Энэ шарайшни гэжэ хухигар сагаан лэ, а?

(Тиин байтараа Будын гэнтэ обёорон гэһээ, классай глобус эбдэршэнхэй, хүлынь хуха сохинхой байба)

Буда: Багшадаа хороо гаргажа байнабши – и? Географяар хоёр табиһанайнь түлөө гү? (сухалдажа эхилбэ) Байза даа…

Балдан: Т – с, бү һүхирыш, хүн дуулажархихал. (Балдан гуйжа ороно) Хүндэ бү хэлыш даа! Бидэ хоёр нүхэд ха юмбибди.

(Буда абяйгүй. Харин Балдан нүхэрэйнгөө мүрһөө татажа байгаад дээрэ дээрэһээнь шулаганана)

Балдан: Зай, нүхэр, ойлголсоо гүбди? «Газар дуулаг, гахай щагнаг», хэндэшье шиидшье гэжэ хэлэхэгүйш, зай гү? Шамайгаа гуйнаб, а, нүхэр, энээн тухай зондо ааншье гэжэ абяа гарахагүйш! Зай, зүб гү?

Буда: Зай, зай. (Буда бодолгото болоно)  Зай, тиигэбэл ойлгооб. Энээн тухай амитанда ааншье абяа гарахагүйб. Юушье хэлэхэгүйб, һанаагаа бү зобо.

(Иигэжэ ойлголсоод, хүбүүд классһаа гаража ошоно.)

2 – дохи үйлэ

Байн үхибүүд класста сугларан гэхэдээ, шууяхын ехээр шууяба. Хонхо жэнгирнэ. Багшань шабинараа абяагүй болгожо:

Багша: Энэ хэнтнай глобус эбдээб? (сухалтайгаар асууна)

Үгы даа, бүри яашье зэмэтэн олдоногүй. Тэндэ Буда урмаяа хухаршаһан багшынгаа шарай харахадаа, уруугаа харана.

Үглөөдэрынь үхибүүд класстаа орожо ерэн гэхэдээ, гайхахын ехээр гайхаба. Самбар дээрэ томо гэгшын үзэгүүдээр «Глобус Балдан эбдээ» гэжэ аржыса бэшээтэй байба бшуу. Тээ доронь «Будамшуу» гээд гараа табинхай. Иихэдэньшье үхибүүд Балданда арбан тээһээнь, теэд хэшээлэй забһарта гэртээ ошоод ерээ һэм гээд, тэрэ бүри таһа арсажа, яашье мүхөөгөө үгтэбэгүй.

Багша: Хэн самбарта иигэжэ бэшээб?

Будын абяагүйхэн гараа үргөөд, самбарта ошоһон бэеэрээ «Будамшуу» гэһэн үгын һүүлшын үзэгүүдые арилгажархихадань, «Буда» гэжэ үлэшэбэ. Гахалтайнь юуб гэхэдэ, Буда иигэжэ ябахадаа нэгэшье үгэ дуугараагүй ха юм. Энээниие хараад яахашье аргагүй болоходоо, Балдан гэмээ мэдэржэ, хатуу хэһээлтэ абаба.

Хэшээлэй дүүрэһэн хойно Будын аргагүй хүхюутэй гэр руугаа гэшхэлжэ ябатар, Балдан хойноһоонь хүсэжэ ерээд, сухалдаа диилдэжэ тэһэршэхээ ябаһандал хажуугаарнь алхалан гээд:

Балдан: Ши яаба гээшэбши? Ши шэхэтэй амитанда шиидшье гэжэ абяа гарахагүйб гэжэ үгэеэ үгөө бэшэ аалши? Алин гээшэбши?!

Буда: Бидэ хоёр юун гэжэ ойлголсоо бэлэйбди? Би шэхэтэй амитанда шиидшье гэжэ тангаригаа үгөө һэн бэзэб, тиимэ гү? Теэд би хэндэшье юушье хэлээгүйлби. Би миил бэшээ ха юмбиб, хэлээгүй. Ойлгосотой? 

Хүшэгэ