Сценарий праздника "Шагаа" для учащихся 1-11 классов
методическая разработка

 “Хаван чылы моорлап келди,

                                         Хоор чонум чолукшуулу!”

деп 1-11 класстың өөреникчилеринге Шагаа байырлалынга тураскааткан оюн-мөөрейлиг кежээниң сценарийи.

1)С-А:

Аян ырлыг, арбын малдыг

Ак-көк Тыва байырлап тур,

Ада-өгбе дамчып келген,

Авыралдыг Шагаа, мендээ!

*4 башкының ырызы “Шагаа-биле!”

3)2 башкарыкчы деңге номчуур (С-А, А.):

Шагаа келди, ойнап хөглээл!

Шагаа келди, амырлажыыл!

*”Амырлажыр ёзулалды”  5-6 класстың өөреникчилериниң көргүзери.

-Амыргын-на бе?

-Амыргын-на, амыргын! Өгже кирээлиңер, уруглар!

-Мал-маган, ыт-куш сол-ла тур бе?

-Сол-ла, сол-ла тур!

-Оът-сиген, тараа-быдаа чаагай-ла тур бе?

-Чаагай-ла тур,чаагай-ла!

-Аарыг-аржык, думаа-ханаа өршээлдиг-ле бе?

-Өршээлдиг-ле ийин, өршээлдиг!

4)А:

Айым чаазы, Хүнүм экизи,

Ужур ындыг, чаңчыл ындыг.

Улуг-биче чолукшуулу,

Уруг-дарыг амыразын!   (залда чыглып келген бүгү чон чолукшужар, улуг назылыг болгаш хүндүлүг кижилер-биле кадак тудуп чолукшуур.)

5)С-А:

Ада-өгбе бурун шагдан

Айның чаазын уткуп аарда,

Оран-таңдаа чалбаргылаар,

Одун-көзүн арыгладыр

6)2 башкарыкчы деңге номчуур (С-А, А):

Күзеп, манаан чылывыс

Хаван чылын уткуулуңар!

Хамык чоруун чогуткан

Ыт чылын үдээлиңер!

*Чалбарыг  (Шаратай  К.К.):

Өршээ хайыракан!

Эрги чылды үдеп,

Чаа чылды уткуп тур мен!

Эр сарыг  Ыт  чылы,

Эрте берди, Өршээ!

Хамык чонну омакшыдар

Хаван чылы чедип келди!

Авыралдыг оран-таңдым, черим-чуртум!

Аарыгдан астырып тур,

Арбын чонга кадыкшылдан хайырла!

Айыыл-халап, човулаңдан дестирип тур,

Амыр-тайбың, аас-кежик доктаазын!

Өршээ хайыракан!

“Байыр  самы” (күүселдеде 1-5 класстарның уруглар бөлүү).   Тургускан башкызы:    Донгак  А. Ч.

7)А:

Тывынгыр-даа, угаангыр-даа, сагынгыр-даа,

Тывызыксыг, өөрүшкүлүг ойнап-хөглээр

Тыва чоннуң бурун шагдан байырлалы-

Шагаа-биле, Шагаа-биле! (деңге номчуур)

8)С-А:

Шагдан тура манаанывыс

Шагаавыс-даа эгеледи!

Мерген сөске кагжыр, чижир.

Чеченнерни дыңнаалыңар!

9)А:

-Араңарда чеченнер бар бе?

-Ийе, ийе, чеченнер бар, бистер-дир бис!  (2 оол – Базыр-оол  С. биле Чыпсын А. чеченнежир)

1)С:

-Дыңнаңар че!

-Чечен менде, чечек черде.

Мерген менде, мезил хемде.

2)А:

-Улар дагда, уран менде,

Бодал менде, Богда дээрде!

3) С:

-Хайым-дыр бис, карак-ла бо,

Катап база кагжыптаалы!

4)А:

-Ынчангай-ла ында чүү боор!

Чок боорда, чогум чүү чогул?

5) С:

Дээрниң тепкиижи чок,

Черниң баганазы чок,

Агаарның чүзүнү чок.

6)А:

-Авай-авай, ана аттыг кижи-дир сен.

Чүү чүве эң бергел,

Чүнүң-биле бадыткаар сен?

7) С:

-Эриин ашкан далай берге,

Эзер алган аът берге,

Эзим чигген өрт берге,

Эрбег үнген аал берге.

8)А:

-Туларың чок, тулган-дыр сен,

Тура дүшпес, эрес-тир сен...

10)А:

-Дүрген чугаа, узун тыныш чугаалаанда,

Дүжүп бербес болгай силер?

Дүрген чугаа, узун тыныш кымда барыл?

(Дүрген чугаа – Ондар М.- 4 класс.,  Базыр-оол С.- 5 класс).

(Узун тыныш-Ховалыг А-С.- 4 класс., Монгуш А.-5 класс, Монгуш Н.-8 класс)

“Тыва аялгалар” (күүселдеде – уруглар садының холушкак бөлүү.) Тургускан башкызы:    Донгак  А.Ч.

11)С-А:

-Бурунгу тыва өгбелеривис Шагаада шээр малдың сыыргаан ушта тыртарынга, моюн сөөгүн оора долгаарынга, ээги, чилиглиг сөөктерни чара долгаарынга, бода малдың  хендирбезин сый шанчарынга  адааннажып-мөөрейлежип чораан.

-Ынчангаш  “Хендирбе сый шанчарынче”  8-11 класстың оолдарын чалап тур бис!

*Ыры “Мен тыва мен” (күүселдеде-Самбуу Б, Самбуу Д)

12)А:

-Улуг-биче мөөрейлежип,

Удур-дедир чижип ойнаар,

Узун-кыска санын санап,

Ужуктуруп тевер тевээм.

13)С-А:

-Аскаңгыырлап, сүрүп чиңнээр,

Адааннажып, кызыл-чиңнээр,

Авый-шавый далгып тевер,

Амыр эвес эрлер ойну!

*Тевектеп билир, күзелдиг өөреникчи оолдар тевектээр!

14)А:

-Аъдым тудуп, шалбалаарда,

Ажыктыг-ла аргамчымны!

*”Аргамчы  октаары” (1-4, 5-11 класс  оолдары)

15)С-А:

Дыка чараш, көрүштүг-даа

Тыва чоннуң чоргааралы:

Тыва тону, идии, бөргү,

Дыка чараш хептери-дир!

Даглыг ховар Тывавыстың

Тывызыксыы ында сиңген!

*“Тыва-хевим-чоргааралым” деп мөөрей-көрүлде.

16)2 башкарыкчы Йөрээлди  деңге номчуур (С-А, А):

Чаа үнген Хаван чылда

Чаяалгаңар, күзелиңер бүдер болзун!

Ада-ие, ажы-төлге - бүгү чонга

Аас-кежик, өөрүшкү доктаап турзун!

Ажыл-ишке, чуртталгага

Арбын-көвей чедиишкиннер кээп-ле турзун!

Эртем оруу ажы-төлге

Ээрем дег ханы болзун!

Амыдырал-чуртталгавыс

Ам-даа улам экижизин!

Курай, курай!