"И вспомнить страшно, и забыть нельзя"
методическая разработка (11 класс) по теме

1. Сугыш дигән яман авыр сүзләр

Үзәкләрен өзми кемнәрнең?

Һәр яз саен аяз таңнар белән

Каршы алыйк җиңү көннәрен!

2. По всей стране от края и до края

Нет города такого, нет села,

Куда бы не пришла Победа в мае

Великого девятого числа

      За всеми памятными датами

      Видится главнейшая одна:

      День, когда весною сорок пятого

      На земле закончилась война.

Каждый год  в майские дни наш народ вспоминает грозные годы войны, чтит память павших героев. В 2010 году мы отмечаем особую дату- 65 лет со Дня Победы. Хотя прошло уже более полувека, время не властно над памятью людей разных поколений.

1. Егерме ике. Июнь. Кырык бердә...

Җиргә афәт килде ул көнне.

Тарих каһәрләгән шушы көнне

Мөмкинме соң оныту, мөмкинме?

2. Самый светлый, самый летний день в году,

Самый длинный день- двадцать второго.

Спали дети, зрели яблоки в саду..

Вспоминаем, вспоминаем это снова!

      Вспоминаем эту ночь и в этот час

      Взрыв, что солнце погасил в кромешном гуле,

      Сквозь повязки неумелые сочась,

      Кровь народа заалела в том июне.

1. Кырык бернең гөлчәчәкле җәе

Кырау алып килде гөлләргә

Гөлчәчәкләр таңда сулып төште

Башын куеп туфрак мендәргә

Гөлчәчәкләр кабат терелмәде,

Урман- кырдан кошлар качтылар,

Ир- егетләр, кызлар иңнәренә

Шинель салып, мылтык астылар.

Сугышның беренче көннәреннән үк илебез халкы Ватанны сакларга күтәрелде.

   “Солдатлар” җыры.

2. Разве погибнуть ты нам обещала, Родина?

Жизнь обещала, любовь обещала, Родина!

Разве для смерти рождаются дети, Родина?

Разве хотела ты нашей смерти, Родина?

Пламя ударило в небе!-

Ты помнишь , Родина?

Тихо сказала: «Вставайте на помощь»…-

Родина.

Славы никто у тебя не выпрашивал.

Родина.

Просто был выбор у каждого:

Я или Родина.

Мирный труд советских людей был нарушен.  Началась Великая Отечественная война. Весь народ от мала до велика поднялся на защиту своей Родины. По всей стране передавался из уст в уста призыв «Родина- мать зовет».

         «Нам нужна одна победа» (песня)

1. Юлбасарлар таптый җиребезне,

Ватан сугышына мин китәм.

Менә балам. Син әнкәсе аның,

Балабызны тотып ант итәм:

Синең өчен, шушы балам өчен,

Нәселем өчен, Туган ил өчен

Мылтык тотып баскан җиремнән

Бер адым да артка чигенмәм!

2. Романтики, мы увлеченно жили,

К полетам в небо так тянуло нас.

Но солнце тучи черные закрыли,

И нашу юность опалил фугас.

Натянуты поспешно гимнастерки,

Рывком в гранату затолкав запал,

Мы шли и шли, и ветер горький

Не только лица- душу обжигал.

1. Яшьләр агыла яшел чирәмлеккә

Тезелеп әйлән- бәйлән кузгала

Сары- салам чәчле, зәңгәр күзле

Мохтар үзе тальян сузганга.

Күңеле сизгән кебек җырлый егет,

Алдан белгән сыман моңлана:

“Сагынырсыз әле бергә чакны,

Зарыгырсыз карап юлларга!!”

Актык күрешүләр булган икән,

Соңгы назлау сөйгән ярларны,

Көнбатыштан чажлап “свастика”

Ил чикләрен тәмуг ялмады:

         “ Кулымдагы йөзегемнең

          Исеме Гөлдания

          Әллә нинди әрнүләргә

          Төшерде Германия.

          Талды ла беләккәем,

          Әрни лә йөрәккәем,

          “Герман” дигән мәлгунь җирдә

          Калмасын сөяккәең!”    

Ул мәңгегә солдат булып калды,

Ленинград өчен яуларда,

Киң күкрәген ялкын урап алды

Оголотов дигән тауларда

Илне яклап һәлак булганнарның

Исемнәре һәйкәл түрендә,

Мохтарн солдат өзелеп җырлый сыман

Авыл урамында бүген дә:

           “ Илемә китәр идем,

              Иделләр кичәр идем,

              Туып- үскән урамнардан

              Бер җырлап үтәр идем.”

2. Ухожу. Вернусь ли я не знаю

Встречу ль вновь когда- нибудь  тебя?

Ухожу туда, где умирают

Молча, ненавидя и любя.

      Ухожу. Будь верной в дни тревоги

      Ну чего ж ещё тебе скажу.

      Нелегки солдатские дороги

      Вот и всё, родная. Ухожу.

  « В землянке» (песня)

3. На поле боя падают солдаты.

Звезда из жести. Рябь имен и дат.

И синие холодные Карпаты

Заносят снегом кладбища солдат.

Во имя нашей Родины и чести,

Четвертый год, как братья и родня,

Бойцы победу добывают вместе,

Не все дойдут до радостного дня.

Те, что погибли, доверяли свято

Победе нашей, что должна прийти,

На поле боя падают солдаты…

Не забывайте павших на пути!

   «Алёша» (песня).

1. ...Төн. Ут яна мәйдан уртасында,

Алмашынып тора каравыл,

Тик хәсрәтне булмый алмаштырып,

Йөрәкләргә уелып калган ул.

Төн. Ут яна, утка төбәлгәннәр

Аналарның моңсу күзләре.

Яу кырында калган улларының

Чагылып китәр сыман йөзләре...

Төн. Ут яна мәйдан уртасында,

Ничә еллар шулай яна ул!

Юк, ут түгел,

Илнең күкрәгендә

 Йомылмыйча калган яра ул.

   “Син кайтмадың” (Җыр)

2. Всем пришлось пройти страшную войну: страдания и смерть. Но люди не переставали быть людьми. Конечно, научились ненавидеть, но не разучились любить. Любовь и верность были так необходимы солдату.

               Давно мы из дома. Огни наших комнат

               За дымом войны не видны.

               Но тот, кого любят,

               Но тот, кого помнят,

               Как дома- и в дыме войны!

           «Смуглянка» (Бию)

1. Кырык бердә киткән ир- егетләр,

Җаннан газизрәк әтиләр

Саубуллашып юлга киткән чакта

Калганнарга васыять әйттеләр.

        Нык булыгыз. Сез дә сынатмагыз.

        Сезгә кала бөтен авырлык.

        Безне каршы алыр көн җиткәнче,

        Бирсен ходай сезгә сабырлык.

И Җир- Ана!

Мондый мәхшәрне син

Күргән идеңмени моңарчы?

Күкрәгеңне сыер, үгез җигеп,

Тол хатыннар, картлар ермачлый.

Хәлсезләнгән куллар көч- хәл белән

Җир куенына бөртек төшерә.

Хат йөртүче кара кайгы ташый

Хәсрәт өстәп хәсрәт өстенә.

2. Фронт проходил всюду- в далеком тылу и на передовой. Воевали все- мужчины и женщины. Великая тяжесть легла на хрупкие женские плечи.

         Да разве об этом расскажешь…

         В какие ты годы жила!

         Какая безмерная тяжесть

         На женские плечи легла!

         В то утро простился с тобою

         Твой муж, или брат, или сын,

         И ты со своею судьбою

         Осталась один на один.

         Один на один со слезами

         С несжатыми в поле хлебами

         Ты встретила эту войну.

          И все- без конца и без света-

         Печали, труды и заботы

         Пришлось на тебя на одну.

1. Сугыш чорындагы хатыннарның

Исемнәрен ташка нык уеп,

Кулдан килсә, әгәр бронзадан

Һәйкәл куяр идем мин коеп.

Һәйкәл кояр идем, куяр идем,

Авылыбызның иң- иң түренә.

Матур көннәремдә, кайгым барда

Килер  өчен һәрчак бирегә.

  “Солдат хатыны”  шигыре .

   “Уракчы кыз “ биюе.

2. В холодные зимы, в метели

У той удаленной черты,

Солдат согревали шинели,

Что сшила заботливо ты!

Бойцы твои письма читали,

И там, на переднем краю,

Они хорошо понимали

Святую неправду твою.

«Темная ночь»,  «Эх, дороги!» (песня)

1. Җыелалар кичен солдаткалар

Безнең өйдә якты- бишле лампа.

Күз яшьләре белән тыңлый алар

Көйләп мин укыган һәр китапны

Кулларында орчык, кем җеп каткан,

Биш энәсен кемдер алып килгән,

Атар өчен җайлы автоматтан-

Бияләйләр ике бармак белән.

“Юксыну” (җыр)

2. В суровые дни войны рядом со взрослыми вставали дети.

Мы были серыми, как соль.

А соль- на золото ценилась.

В людских глазах застыла боль.

Земля дрожала и дымилась.

Просили, плача: «Мама, хлеба!»

А мама плакала в ответ.

И смерть обрушивалась с неба,

Раскалывая белый свет.

Да, мало было хлеба, света,

Игрушек, праздников, конфет.

Мы рано выучили это

Безжалостное слово- «Нет!»

Так жили мы, не зная сами,

Чем обделила нас война.

И материнскими глазами

В глаза смотрела нам страна.

1. Үлән күмәчләре ашасак та,

Сыкранмыйча тарттык ил йөген.

“Сукыр ут” та шигырь ятлаганны

Хәтерлибез әле без бүген.

Әтиләрсез калган көннәребез

Шәүлә булып калды ут аша.

Киләчәкнең барыр маяклары

Безнең балачакка тоташа.

  Җыр:

1. 4 хәвефле ел, 1418 коточкыч көн һәм төн дәвам итте Бөек Ватан сугышы. Һәр көнне 79000 кеше һәлак булды. Ләкин халкыбыз Бөек Җиңүгә ышаныч белән яшәде һәм көрәште. Озак көттергән ул җиңү көне килде. Аны 1945 елның чәчәкле язы алып килде.

2. 4 долгих  года шла на нашей земле самая страшная, самая кровопролитная война в истории человечества. Путь к победе быль долгим- это кровь и смерть, боль и горечь утрат, радость больших и малых побед, бесстрашие и доблесть героев.

1. Һәйкәл булып баса җиңүчеләр,

Һәйкәл булып баса батырлар.

Ә батырлар ике тапкыр үлми,

Җирдә алар мәңге балкырлар.

Һәйкәлләрне җансыз дия күрмә,

Һәйкәлләрнең җаны таш түгел.

Һәр һәйкәлдә күпме солдат җаны,

Һәйкәлләргә сыкрау хас түгел.

Яңгырасын иде бер минутка

Европада “Арча”, “Сарманнар”

Түзмәс, торыр татар егетләре

Сугышларда башын салганнар.

     Түзмәс, торыр татар егетләре,

     Аларнымы туфрак, кар каплар!

     Иярерләр шул гармунга алар

     Германия, Польша, Карпаттан.

Азат итә, сугыша, һәлак була

Батырларча типкән мең йөрәк;

Үлгәннәр дә шул гармунны сагына,

Үлгәннәр дә шул гарунны сагына,

2.А жизнь идет. И годы-как страницы

  Огромной книги подвигов модских,

  Что навсегда сумели воплотиться

  В картину, песню, мрамор или стих.

Глянь на живых,

Пока они живые...

Запомни шрамы их и седину.

Их мужество в те годы грозовые

Спасло от рабства вольную страну.

Глянь на живых

Они ведь смерть встречали

И серть по ныне снится им порой

Они грустят, они скорбят ночами

О тех друзьях, что спят в земле сырой.

 “День Победы” (Җыр)

1. Алтмыш биш ел вакыт аерса да илне

Утлы, канлы, данлы еллардан

Әмма хәтер әле дә йөртә сезне

Фронтларда-авыр юлларда.

          2.    Спасибо вам, что мы войны не знаем

     За теплый цвет сиреневой весны

     Добытый кровью в том победном мае,

     От всех от нас,не видевших войны.

      Спасибо вам что мы ее не знаем.

                       Старо- казеевская средняя общеобразовательная школа

                            Камско- Устьинского муниципального района РТ

Внеклассное мероприятие на тему:

                     Учитель: Булатова Г. Г.

                                     2009 год