Сценарий "Сагаалган"
методическая разработка

Сценарий праздника «Сагаалган»

Первый ведущий:

Амар Сайн,

Аглаг hайхан буряад угсаатан!

Сэнхир Сагаан hарамнай

Шэди туяа сасаhаар

Хүдѳѳ дайдаар хатаран ерэбэ,

Бишэн   жэлнай оробо!

Второй Ведущий:

Сагаан hарын мэндэ,

Сагаалганаар, Бархан уула,

Сэнхирхэн харасатай

Буряадаймни

Сэлмэгхэн шарай шэмэглэhэн

Сэлгеэхэн дэлхэйн зэндэмэни!

Первый ведущий:

Амар мэндэ, Сагаалганаар,

Арад зомни, аха дүүнэрни,

Аха заха үбгэд, хүгшэднай.

Второй: 

Үндэр һайхан үреэлээ

өөдэнь өөдэнь

үргэн бария,

дээшэнь, дээшэнь

дэбжүүлэн хүргэе!

      Үбгэд, хүгшэд, эжынэртээ, нүхэдтѳѳ, багшанартаа үреэл дуугаа залаял.

Түрүүшын конкурсто эхин классhаа 3-3 үхибүүдые уринабди. Конкурсно даабаринуудые сэгнэхэ  жюриин гэшүүдые халуун альга ташалгаар мэндэшэлэе.  

        Жюриин гэшүүд  ямар команда олон үреэл сээжээр хэлэнэб, тэрэниие элирүүлхэ ёhотой.  ….

Зай, эхилэе.  1-дэхи ангиин шабинар таанадай, hурагшадай, эхэ эсэгэнэрэй hайнаар, үнэн сэхээр ябахын е хүсэхэнь. Энэ хүсэл найдалаа үреэлнүүдээр дамжуулхань. Булта анхаралтайгаар шагнанабди.

Первый Ведущий: 

Орожо  ерэhэн гал улаан бишэн  жэлдэ

Үетэн нүхэдөөрөө эбтэй,

үбгэд, хүгшэдтөө налгай

үнэн сэхэ ябаарайт.

Һуралсалдаа

хүнэй зэргэтэй ябаарайт,

Второй 

Тунгалаг һаруул Байгал далай шэнги

Гүнзэгыгөөр амилжа,

һара наран шэнги һаруул ухаантай,

Элүүр энхэ, энхэ тайбан ажаһуухыетнай уреэнэбди.

Энэ конкурсто хэн илажа гарабаб?  

Первый:

Манай буряад угсаатан   ёhо заншалаар баян лэ.  Урдань  хүбүүдые эдир, балшар  наhанhаань ёhотойл эрэшүүл болохо зэргэтэйт гэжэ оролдодог байhан.  Тон hайн, жэншэдгүй, эрхим, ёhотой эрэ 5 эрдэм шудалха ёhотой байhан.  /идеальный мужчина у бурят должен освоить 5 наук./ Таанад мэдэнэ гүт?

Харюунууд:

1. умение выслеживать зверя на охоте /агнажа шадаха/

2. уметь стрелять из лука и ружья. /hур харбалгада бэрхэ байха ёhотой/

3. знать столярное и кузнечное дело,  уметь мастерить сани, телегу и конскую упряжь /дархалжа шадаха  байха ёhотой байhан. Тэргэ, шарга, мориной зэр зэмсэг хэжэ шадаха ёhотой, уран гартай байха ёhотой байhан/

4. разбивать кость позвонка /hээр шаажа шадаха ёhотой байhан/

5.  барилдажа шадаха

Второй:        Урдань hээр эрэшүүл улаан гараараа шаадаг байhан юм. /Переламывание отростка хребтовой кости позвоночника/. Үхэрэй гү, али сарай, мүн тэмээнэйшье hээр. Нэгэ гартаа hээр баряад, нүгѳѳ нюдаргаараа уулзуулжа сохидог. Эндэ дүршэл хэрэгтэй: эршэтэйгээр сохиходо, ямаршье hээр тэнсэнгүй хухардаг hэн. Дүй дүршэлѳѳр баян хүнүүд hээрые ара нюргандаа баряад шаадаг байгаа. Мүнѳѳ тайзан дээрэ бүхэ баатарнуудые уринабди.

 Первый :  Илагша  -  _____________________. классай шаби. 125 түхэриг мүнгэн шанда хүртэнэ.  

                 Үшѳѳ нэгэ дахин тамираа туршаял!

…… Халуунаар альгаа ташагты. Манай дунда 2-дохи  эрхим хүбүүн шалгаржа гараба. Илагша  -   ________,  классай шаби.  125 түхэриг мүнгэн шанда хүртэнэ.  

Буряад арадта олон таабаринууд, оньhон хошоо үгэнүүд бии. Таабири таагаат туршагты.

1. Булан доогуур бултас гээ,

Буруу хараад мэшэд гээ (Хулгана)

В подполье в каморке живет она в норке,

Серенькая маленькая (Мышь)

2. Саhан шэнги сагаан,

Саарhан шэнги нимгэн (Шандаган)

Мчится без оглядки, лишь сверкают пятки (Заяц)

3 .   Агаар тэнгэри нютагтай,

Аянгын уулэн хулэгтэй (Луу)

Дышит пламенем тот зверь, это сказочный зверь (Дракон)

4 . Эреэн торгон дэгэлээ

Эсэбэригуй умдэнхэйб (Могой)

Вьется веревка, на конце головка (Змея)

5   Гүйдэл дундаа торсоо hайхан,

Торгон залаагай зангяа hайхан (Морин)

Он ретивый, долгогривый,

Скачет полем, скачет нивой (Лошадь)

6.    Хээрэ талаар бээлэй бэлшэбэ (Хонин)

Заплелись густые травы, закудрявились луга,

Да и сам я весь кудрявый

Даже завитком рога (Баран)

7.   Хун шэнги аашатай,

Хубшэ тайгаар байратай (Бишэн)

Лучшие качели – гибкие лианы,

Это с колыбели знают… (Обезьяны)

8 Хаанай газаа хатарша,

Хамар дээрэ тугтай (Тахяа)

Не царь, а в короне,

Не всадник, а со шпорами (Петух)

9.  Газаа гаража, гани галзуу болоод,

Гэртэ орожо, шорой худхашаба (Нохой)

Заворчал живой замок, лег у двери поперек (Собака)

10.  Гээгээ бэшэ аад, бэдэрдэг,

Убдоо бэшэ аад, гэмэрдэг (Гахай)

Спереди пятачок, сзади крючок,

Посредине спинка, а на ней щетинка (Свинья)

Ямар hүбэлгэн ухаатай, сэсэн, мэргэн, дорюун, согтой, ухаансар үхибүүд гээшэбта. Бэрхэнүүд. Жэлэй 12 амитадые тон түргэн таажархибат.

Второй:

Үетэн нүхэдтөө илдамхан,

энхэ амгалан, элүүр,

эдеэнэй дээжэ эдижэ,

эдэй һайханиие үмдэжэ,

али олон хэрэгүүдтээ

амжалтатай, урагшатай ябагты лэ!

 Первый:

 Баян буряад нютагтамнай

Баатар хүбүүд байха лэ,

Уужам буряад нютагтамнай

Уян нугархай басагад байха лэ.

Второй: 

 Буряад хубсаhанай шэмэг харуулхыень манай hургуулиин дангинарые уринабди.  Урагшаа дангинар.

Первый:

Сагаан hарын найрта

Булагнай эхитэй байг,

Булагнай оёортой байг,

Байдалнай сэлмэг байг!

Второй:  

Үзэсхэлэн hайхан юумэ хаража, hанаа сэдьхэлэйнгээ баяр баясхалангаар халихада, хүн энэ баяраа үгѳѳрѳѳ дамжуулхаhаа гадна, дуулахадань, дуунайнь аялга соо зүрхэнэйнь сохисо, сэдьхэлэйнь жэгүүртэ байдал дуулдаhан шэнги байдаг.  

Первый:

      Элитэ буряад зохёолшодой бэшэhэн шүлэгүүдтэнь хүгжэм зохёогдоhон дуунуудыень, урданай буряад дуунуудые  эдэбхитэй  дуушад уран гоёор зэдэлүүлхэнь.

    5-дахи классай шабарые уринабди. /6-дахи…….8-дахи…….

       Аха классай hурагшадые  дуугаа гүйсэдхэхыень уринабди.

Первый: 

Буряад hайхан заншалнай

Бугэдэ зоноо нэгэдүүлжэ байг!

Буряад аялга дунууднай

Бусад холуур зэдэлжэ байг!

Второй:

Сарюун, дорюун хүбүүд, басагад,

Сагаан hарын ёхор наадая!

Сасуу олон үеын нүхэд,

Сагаалганай ёохорто  сугларая!

Первый:

Үетэн нүхэдтөө илдамхан,

өөр дундаа эбтэй ябагты,

таба сэгнэлтэ абажа, эхэ эсэгэеэ урмашуулжа ябагты!

5-дахи класс уринабди.

Второй:

үлзы зол жаргалтай,

энхэ амгалан, элүүр,

эрдэм бэлигэй далайда хүрэмэ оролдосотой

ябахатнай болтогой!

6-дахи классай шабинарые уринабди.

Первый:

Буянта һайхан эхэ эсэгынгээ

нэрэ нэрлүүлжэ,

сэбэр һайхан басагад,

сэсэн бодолтой хүбүүд,

олон зоной дунда

омог ехэтэй,

аба эжын үреэлээр

амар амгалан жаргажа

ябахатнай болтогой!

8-дахи класс ёохор наада харуулна.

Второй:

Хүндэтэ манай hурагшад, хүбүүд, басагад,

 Түрэл  hургуулиингаа нэрэ,

 Түрэл нютагайнгаа нэрэ

Багшанарайнгаа хүсѳѳр, аба эжынгээ хүсөөр

алдар суутай

hурагша болоод,

олониие мэдэдэг

шаби  болоод,

улам ахин

урагшаа дабшажа ябахатнай болтогой!

9-дэхи классай шабинарые тайзан дээрэ уринабди.

Первый:

Хүхэ мүнхэ тэнгэри доро,

харгы замдаа урагшатай,

хэрэг ажалдаа алдартай,

Ган түмэр шэнги

хани барисаатай байжа,

галай дүлэн шэнги

халуун сэдьхэлтэй байжа,

набша сэсэг мэтэ дэлгэржэ,

нэрэ түрэтнай

газар дэлхэйгээр тараг,

һүр хүсэнтнай

газаада далайе тулаг гэжэ үреэгээд, 10-дахи класс уринабди.

Второй:

Зай, нүхэд сагаалганай найр наадан түгэсхэлдѳѳ хүрэбэ.

Мүнѳѳ жюриин гэшүүдтэ үгэ үгтэнэ.

Первый:  

Буянта һайхан эхэ эсэгын

нэрэ нэрлүүлжэ,

олон зоной дунда

омог ехэтэй,

аба эжын үреэлээр

һуухатнай  болтогой!

 Второй:

Мянган жэлдэ мүнхэ дорюун

Мүнгэн мэтэ ялалзан

Арюун, сарюун, амгалан тайбан

Аза талаантай, алдар солотой

Ажаhуухатнай болтогой, нүхэд!

Вместе: Дахин уулзатараа баяртай! Сагаан hараар! Сагаарганаар!