Çăварни уявĕн сценарийĕ (масленица)
материал на тему

ЭХ, ÇĂВАРНИ, ÇĂВАРНИ...

(уяв сценарийĕ)

                        Тутар Республикине кĕрекен

                    Пăва районĕнчи Тури Лашчи

                                  шкулĕнче чăваш чĕлхипе вĕрентекен

       Андреева Л.А.хатĕрленĕ

                                Эх,çăварни,çăварни...

Тĕллевĕ: халăх йăли – йĕркисене аса илсе пурнăçа кĕртесси; хисеплеме вĕрентесси.

                                                       Уяв йĕрки

Уяв урамра пулса иртет. Хĕрсем çÿçеллĕ тутăрсем çыхнă, чăваш тумĕсемпе. Хитрелетнĕ катаччи лашисем тăраççĕ.

1 ертÿçĕ: Салам пурне те, хаклă ял-йышсем, вĕренекенсем, хăнасем.

                  Сарă кĕрĕк тăхăнса

                  Саркаланса тухар-и?

                  Çăварни çитрĕ çаврăнса,

                   Ай, катаччи чупар-и?

2 ертÿçĕ: Ырă йăла – йĕрке пурнăçа кĕрсе пыма пуçларĕ. Вăхăтĕнче пирĕн асатте- асаннесем вĕсене çирĕп тытса пынă. Кашни ĕç-пулăмĕн хăйçн вăхăчĕ. Çут çанталăкăн та хăйĕн вăхăчĕ. Хĕллепе çу вăй виçеççĕ. Çак вăхăтра чăвашсем çăварни уявне иртереççĕ.

1 ертÿçĕ: Çăварни тени тепĕр майлă „çу эрни”, „хĕле ăсатни”, „çуркуннене кĕтни”. Çăварни çурхи кун тăрăшшшĕ çĕрпе танлашнă чухне пуçланать.

2 ертÿçĕ: Яш-кĕрĕм, хĕр-упраç Çĕнĕ çул иртсенех çăварние хатĕрленме тытăнать. Çăвание юрăпа – ташăпа хавссăн кĕтсе илнĕ.

1 ертÿçĕ: Эх, çăварни, çăварни...

                  Юрă- ташă кăпарни!

                  Çуркуннене чыслани.

                  Хĕле ĕçсĕр хăварни!

2 ертÿçĕ: Асаттесен пилĕпе

                  Атте-анне ирĕеĕпе

                  Пурăнар-ха, тăвансем,

                  Асран кайми чăвашсем.    

1 ертÿçĕ: Чăваш çăварни кунĕ хăй патне пыракан çынна: ача- пăча пулсан та, ватти пулсан та йăтса илсе минтер çине лартнă. Çуллă икерчĕ çитернĕ, унсăрăн чăхсе çăмарта тумаççĕ, хур – кăвакал пусма лармасть тет. Пурте икерчĕ пĕçереççĕ, пĕрне пĕри сăра ĕçтереççĕ.

2 ертÿçĕ: Çăварни эрнин малтанхи кунне чăвашсем „аслă çăварни”, юлашки кунне „кĕçĕн çăварни” тенĕ.

                 Çăварни, çăварни...

                 Паян кĕçĕн çăварни!

                 Пурте килĕр уява

                 Сивĕ хĕле ăсатма

                Çуркуннепе савăнма.

1 ертÿçĕ: Паян пирĕн уявра

                 Пĕтĕм халăх хăнара.

                Тăвайккинчен ярăнар,

                Икерчине тутанар,

                Чаплă тавар туянар,

                Пĕрле вăйăсем выляр,

                Çăварние ăсатар.

Икерчĕ пĕçерекен калать:

                Катаччи те çăварни

                Çăвар тулли икерчи,

                Кĕсье тулли пĕремĕкĕ

                Ма çăварни теес мар?  

Чей хуçи калать:

                Çак çăварни мĕншĕн килет?

                Сар хĕрсене савăнма

                Хурисене,ай,хурланма,

                Çыррисене çилленме.

2 ертÿçĕ: Атьăр, хĕрсе – каччăсем

                 Выляма- суйлама

                Халь выляса- кулнисем

                Кайччăр ĕмĕр тăршшĕпе.

Çăварни карчăккипе старикки килеççĕ.

Старик: (патаккипе шаккаса) 

 Чир-чĕр кайтăр!

Турă пÿлĕх тивлетне патăр!

Ял карти тĕреклĕ пултăр!

Эпĕ те, ват каска çак çăварнире.

1 ертÿçĕ: Малалла вăйăсем выльăпăр.Канат туртни, йывăç урапа утни, михĕсемпе çапăçни, катаччи лашисем сĕрен яни...

(Пĕр çĕрте вăйăсем выляççĕ, тепĕр çĕрте икерчĕ пĕçереççĕ, юрă шăрантараççĕ...)

Çăварни старикки: Чир-чĕр кайтăр,

                                   Сывлăх пултăр,

                                   Турă патăр тивлетне

                                   Ырлăх патăр, сывлăх патăр.

Çăварни карчăкки: Пÿлме тулли тырă пултăр,

                                     Карта тулли выльăх пултăр.

                                     Вĕлле тулли хурт кĕрлетĕр.

                                    Сак çи тулли ывăл-хĕр лартăр.

(Çăварни хуçисем уяври кашни çынна чĕн пушăтпа йăпатаççĕ. Пурте пĕр-пĕринчен каçару ыйтаççĕ., ыталаса чуп тăваççĕ. Çылăх каçарттараççĕ.)

1 ертÿçĕ: Халĕ чăн хумхануллă самант. Хĕле ăсатса улăмран тунă катампие чĕртес пулать. (Старикпе карчăк катампие чĕртеççĕ).

2 ертÿçĕ: çунакан кăвайт çине йăвача пăрахар. Пихампарсем тутă пулччăр.

Пурте пĕрле : Çăварни карчăкĕ! Тутлăхлă пул, чипер кай! Чир-чĕре ялтан илсе кай! Арсене вăй пар, хĕрсене сывлăх пар!

(Катампи тавра çаврăнса çăварние ăсатаççĕ)