сценарий библиотечного мероприятия А.А.Бярияк "Мин комсомол уhаарбыт уолабын"
план-конспект

Олохтоох суруйааччы А.А.Бяриякка аналлаах

«Мин комсомол уhаарбыт уолабын» тэрээhин сценарийа.

Ыытыллар күнэ: Алтынньы 20 күнэ, 2023 сыл.

Ыытыллар сирэ: Бээрийэ нэhилиэгин «Арчы» сынньалаҥ киинэ.

Кыттыыны ылаллар: НэҺилиэк түөлбэлэрэ, (уопсайа 4 түөлбэ), оскуола о5олорун хамаандата, «Алаhа» үҥкүү бөлөҕө,  «Күлүмчээнэ» вокальнай куруhуок уҺуйуллааччылара.

Эппиэтинэстээх: В.Д.Лонгинов аатынан Бээрийэ орто оскуолатын педагог-библиотекара Охлопкова Октябрина Кирилловна.

Тэрээhин ыытыллар көрүҥэ: Хамаанданан күрэх.

Тэрээhин хаамыыта:

1. Литературнай-музыкальнай  чаас

Киирии тыл. Олохтоох библиотека сэбиэдиссэйэ Никифорова Туяра Антоновна

1. Михаил Васильев. Ырыа
2. Саха тылын, литературатын учуутала Татьяна Ионовна Кривошапкина тыл бэриллэр.
3. Дарина Васильева (6 кылаас). Хоhоон «Чороон». Сайын ырыатынан
4. Бярияк «Өлөксөөс» сэhэнигэр оло5уран туруоруллубут «ҮлэҺит дьахталлар» үҥкүү. «АлаҺа» үҥкүү бөлөҕө. (Сал. Саха Республикатын туйгуна , хореограф А.С.Васильева.

2. Күрэхтэhии.
3. «Күлүмчээнэ» вокальнай бөлөх. (6 о5о)
4.  Түмүк.
5. Уопсай хаартыска5а түҺүү.

Боппуруостар икки ардыларыгар «Хамсыыр уруhуйдар» куруhуок о5олорун араас сылларга оҥорбут мультиктара  кɵcтөр. (Салайааччылар алын кылаас учуутала Никифорова А. В., кыраайы үөрэтэр түмэл салайааччыта Никифорова  Т.А.):

1. 2012 сыллаахха Алексей Бэрияк тɵрɵɵбүтэ 100 сылыгар анаан оскуола үɵрэнээччилэрэ норуот остуоруйатыгар олоҕуран суруллубут «Бадарааннаах алаас баhылыга» диэн үгэтигэр олоҕуран мультфильм оӊорбуттара. Ону кɵрүɵҕүн.
2. Алексей Бэрияк тɵрɵɵбүтэ 105 сылыгар 3 кылааска үɵрэнэ сылдьан Никифоров Жора «Күhүн» диэн хоhоонунан оӊорбут мультфильма.
3. Атласов Артем оӊорбут мультфильма «Подарок»
4. Васильев Кеша оӊорбут мультфильма «Өрт уота»
5. Павлов Арчын оӊорбут мультфильма «Тыытымаӊ, оҕолоор».

(Түөлбэлэринэн хамаанда5а арахсан олороллор).

Ыытааччы: Үтүө күнүнэн бүгүҥҥү тэрээҺин кыттыылаахтара! Биир дойдулаахпыт, поэт, журналист, публицист оло5ун, айар үлэтин сырдатар, билиҺиннэрэр сыаллаах  «Мин комсомол уhаарбыт уолабын» тэрээhиммитин са5алыыбыт. Бэлэмнэнии үлэтэ эрдэттэн араас хабааннаахтык ыытыллыбыттара. Ол курдук, оскуола5а кинигэ быыстапката, библиотечнай уруоктар, литературнай аа5ыылар, нэҺилиэккэ «Арчы» культура киинигэр кинигэ быыстапката, куар кодунан матырыйааллар тар5аммыттара, ону таhынан, «Түүҥҥү библиотека» ватсап группа5а оло5ун, айар үлэтин сырдатар видеолар, ыстатыйалар тар5аммыттара. Билигин тылы олохтоох библиотека сэбиэдиссэйигэр Т.А. Никифорова5а биэрэбин.

Ыытааччы:  Музыкальнай э5эрдэтин тиэрдэр «Кэскил» музыкальнай студия салайааччыта М.И.Васильев (муз.э5эрдэ).

Ыытааччы: Тыл бэриллэр саха тылын, литературатын учууталыгар Т.И.Кривошапкина5а. (Суруйааччы 100 сылын бэлиэтээбит республикаскай таҺымнаах тэрээҺин кэрчик түгэнин кэпсиир).

Ыытааччы: Дарина Васильева (6 кылаас). Хоhоон «Чороон».

Ыытааччы: Алексей Бярияк «Өлөксөөс» сэhэнигэр оло5уран туруоруллубут «ҮлэҺит дьахталлар» үҥкүү. «АлаҺа» үҥкүү бөлөҕө. (Сал. Саха Республикатын туйгуна , хореограф А.С.Васильева.

Ыытааччы: Оскуола иҺинэн «Эдэр кыраайы үөрэтээччи» куруҺуок иитиллээччитэ Артем Атласов (5 кылаас). Хоhоон «Подарок».

II КүрэхтэҺии.

Ыытааччы: Дьэ, билигин күрэхпит са5аланар. Дьүүллүүр сүбэни кытта билиҺиннэрэбин. (3 киhиттэн турар).

Тургутук 5 түҺүмэхтээх:

I түҺүмэх. Алексей Бэрияк тус олоҕо.

II түҺүмэх. Айар үлэтэ.

III.Хоhоонноругар ылламмыт ырыалар

IV.Алексей Бэрияк туhунан ахтыылартан

I түҺүмэх. Алексей Бэрияк тус олоҕо.(Экраҥҥа көстөр).

1. Хаартыската кɵстɵр. Алексей Бэрияк тɵрɵɵбүт күнэ, сыла. Ханна тɵрɵɵбүтэй? Кимиэхэ иитиллибитэй? (16.10.1912с., 2 Лɵгɵйгɵ, билиӊӊинэн Бээрийэҕэ. (Эппиэтэ:Эбээтигэр Өҕүллүбэт Өрүүнэҕэ) (3 очко)
2. Тɵрɵппүттэрин аата? Бииргэ тɵрɵɵбүт хастарый? Хаартыска кɵстɵр. Эппиэтэ: (аҕата Васильев Алексей Яковлевич (29.05.1891), ийэтэ Серафима Лаврентьевна (еврей эбит). Аҕата иккитэ репрессияламмыта. Бииргэ төрөөбүт төрдүөлэр: Алексей, Яков, Василий уонна Мария) 4 очко
3. Алексей Алексеевич 1921-1923 сылларга Советскай комплекснай оскуолаҕа үɵрэнэ киирбитэ. Оччолорго оскуола сэбиэдиссэйинэн уонна учууталынан кимнээх үлэлээбиттэрэй? (Эппиэтэ: хаартыска көстөрИван Семенович Турантаев – Аадырыс, Захар Прокопьевич Петров. Иван Семенович – Аадырыс республикаҕа биллэр учуутал, саха интеллигенциятын биир чаҕылхай киhитэ. Кини норуот эмчитэ Гурий Иванович Турантаев аҕата. Захар Прокопьевич аҕата таӊараhыт Петров Прокопий Николаевич. Прокопий Николаевич 1897 сыллаахха самолет, поезд сылдьыбат кэмигэр Грецияҕа тиийэн Афон хайатыгар турар таӊара дьиэтин кɵрɵн сɵҕɵн, 1900 сыллаахха тɵннɵн, дойдутугар саамай үрдүк мырааӊӊа дьиэ, мельница, оҕус турар хотонун туттубута, сиэмэ, хортуоска олордубута. Кэлин бу мырааны «Таӊараhыт хайата» диэн ааттыыбыт. Таӊараhыт оҕонньор 1909 сыллаахха ɵлбүтэ, манна Бээрийэҕэ таӊара дьиэтин таhыгар кɵмүллүбүтэ. Олорбут дьиэтин Бээрийэҕэ кɵhɵрбүттэрэ) 6 очко
4. Уус-Алдан оройуонугар 1925с. Емельян Ярославскай аатынан бастакы пионерскай этэрээтэ тэриллибитэ. Оройуоӊӊа бастакынан 12 о5о пионерга киирбиттэрэ, олор истэригэр биир дойдулаахтарбыт Алексей Бэрияк уонна ким киирбитэй? Бастакы пионерскай этэрээт баhаатайынан эмиэ республикаҕа биллэр ханнык поэт үлэлээбитэй? Эппиэтэ:(Хаартыска кɵстɵр. Татьяна Петровна Васильева, Сергей Борогонскай) 8 очко
5. Кɵтүтүллүбүт сыыппаралары таай. Бээрийэ оскуолатыгар 19__-19__ үөрэх дьылыгар бастакы Павлик Морозов аатынан пионерскай этэрээтэ тэриллибитэ. Бастакы пионер баhаатайынан Алексей Алексеевич анаммыта. 19__ сылтан Бээрийэҕэ артыаллар тэриллиилэригэр, сир үллэриллиитигэр күүскэ үлэлэспитэ. Бу кэмин 1947 сыллаахха суруйбут «Өлөксөөс» диэн сэhэнигэр хоhуйбута. Геройдар прототиптарынан Бээрийэ оччотооҕу кэмин олохтоохторо буолбуттара. Онон бу сэhэн биhиэхэ улахан суолталаах буолар. Эппиэтэ:(27, 28, 29) 9 очко

II түҺүмэх. Айар үлэтэ

1. Көппүт сыыппаралары туруор. (Музыка фонугар Бярияк хоhооно тахсар). Алексей Бэрияк бастакы хоhоонноро 19__ сыллаахха балаҕан ыйын 25 күнүгэр «Хотугу ыччат» хаhыакка бэчээттэнэн тахсыбыттара. Манна баара - суоҕа 16 саастаах. Эппиэтэ; (28) 2 очко
2. Бэрияк диэн псевдонима дуу, араспаанньата дуу? Толору эппиэти биэр. Эппиэтэ:(Псевдонима. Алексей Бэрияк Бээрийэни – дойдутун олус ахтара. Псевдонимын дойдутун аатынан ылыммыта. Бэл кыргыттарын араспаанньатын Васильевтан Бэриякка уларыттарбыта. Онон билигин кыргыттара, сиэннэрэ Бэрияк диэн араспаанньалаахтар) 3 очко
3. Хоhоон холбонор. Бу хоhоон аата уонна ким тылбааhай? Эппиэтэ: Подарок». Анатолий Сергеевич Ольхон тылбааhа).4 очко
4. Алексей Бэрияк бастакы псевдонимнара? Эппиэтэ: (Өлɵксɵй Бээрийэкээнэп, Сургулла Баалыскай) 6 очко
5. Алексей Алексеевич Саха поэзиятыгар ханнык теманы аан маӊнай арыйбытай? Эппиэтэ: (Хотугу) 7 очко
6. Уус-Алдан улууhугар биир бастакынан ССРС суруйааччыларын союhугар киирбитэ. Хас сыллаахха? Кимниин? Эппиэтэ:(1938, Сергей Борогонскайдыын. Алексей Алексеевич 26 саастаах) 8 очко

III.Хоhоонноругар ылламмыт ырыалар

1. Видео кɵстɵр. Бу ырыа аата ________________ киирээччи ырыата». Кɵтүтүллүбүт тылы таай. Эппиэтэ: «Оскуола5а киирээччи ырыата» 2 очко 
2. «Сайын» диэн ырыа холбонор. Бу 1953 суруллубут хоhоонугар, норуот матыыбыгар 70-с сылларга үксүгэр хор ыллыырын араадьыйанан биэрэллэрэ. Ырыа аатын таай. 1980-с сылларга ханнык биллэр группа толорон, республикаҕа киэңник тарҕаммытай? Эппиэтэ: («Сайын», «Чороон») 3 очко
3. Миша «Бардыбыт бойобуой похуодка» ырыа. Бу ырыа хоhоонун аата уонна хас сыллаахха суруллубутай? Эппиэтэ: «Бардыбыт бойобуой похуодка (1941) 6 очко
4. «Силлиэ» холбонор. Ырыа аата уонна ким толороруй? Эппиэтэ: («Силлиэ», Федор Лобанов) 8очко
5. Марш холбонор. Бу маршы ким суруйбутай? Аан бастаан хас сыллаахха, ханна тыаhаабытай? Эппиэтэ:(Салиман Владимиров, 1945 сыллаахха Москваҕа Кыайыы болуоссатыгар) 10 очко

IV.Алексей Бэрияк туhунан ахтыылартан

1. «Сэрии саҕана Өлөксөй журналист, суруйааччы, редактор быhыытынан күнүстэри – түүннэри үлэлээбитэ. Тостор тымныыга туос аччык, мөлтөх таңастаах – саптаах, көлөнөн оройуоннарга тахсан, очерк суруйа охсон киирэрэ. «Хотугу сулуhу» суос – соҕотоҕун редакциялаан оңорон таhаарара. Оччолорго соҕотох эр киhи кини мөхсөрө, мыраантан мас кэрдэн киллэрэн, кэнсэлээрийэтин оhоҕун бэйэтэ отто – отто үлэлиирэ…» Бу ким ахтыытай? Эппиэтэ: (Анастасия Сыромятникова) 3 очко
2. «…1944 сыллаахха суруллубут «Кɵӊүл саха ырыата» диэн хоhоонугар айыллыбыт музыка 1945 сыллаахха Москваҕа Кыайыы парадыгар ньиргийэн бүтүн Союз үрдүнэн иhиллибитэ…» Бу ким ахтыытай? Эппиэтэ:(Семен Руфов) 5 очко
3. «…Дьиӊ талааннаах суруйааччы үтүɵ үлэлэрэ, кини тыыннаах сылдьыбыт кэмин аhара бараннар, кинини тыыннаах сылдьар курдук санаталлар. Үйэ аӊарын кэриӊэ кэмӊэ чугастык билсибит киhибин, Алексей Алексеевич Бэрияк поэты, мин бүгүн ордук сонуннук, ɵссɵ чугастык кɵрсүбүт курдук санаатым…» Ким тылларай? Эппиэтэ: (Амма Аччыгыйа) 7 очко
4.  «…Кини саха поэзиятыгар хотугу теманы аан маӊнай арыйбыт поэтынан буолар…» Ким ахтыытай? Эппиэтэ: (Иван Егорович Федосеев -Доосо) 8 очко
5. «…Кини киhи быhыытынан үтүɵ майгыннаах, сэмэй сигилилээх этэ. Оччотооҕу бойобуой кэм саллаатын сиэринэн олорбута. Баайга – дуолга, аакка – суолга, үрдүк солоҕо тардыспатаҕа…» Эппиэтэ: (Николай Захарович Копырин) 9 очко

Дьүүллүүр сүбэ түмүк таhаарар кэмигэр оскуола алын сүhүөҕүн «Күлүмчээнэ» вокальнай куруhуок уҺуйуллааччылара «Оскуола5а киирээччи ырыата» толороллор. Салайааччы С.А.Васильева.

        Ыытааччы: Чулуу дьон о5о саастарын, олохторун, айар үлэлэрин туhунан билэр хаҺан ба5арар умсугутуулаах. Кини курдук куруук сырдыкка, кэрэ5э тардыhан улаатан, дьоҥҥутугар, төрөөбүт дойдугутугар туhаны а5алар дьон буола улаатыҥ. Биир дойдулаахпыт аатын үйэтитэр үлэлэр куруук ыытылла турдуннар, айымньылара көлүөнэттэн көлүөнэ5э ситимин быспакка аа5ылла, үөрэтиллэ турдуннар диэн ба5а санаабытын тиэрдэбит.Кыттыыны ылбыт хамаандаларга махтал буоллун. Бүгүҥҥү тэрээhиммитин биир дойдулаахтарбыт поэт Влас Павлович Дягтерев - Аргыс хоhоонугар, Саха Республикатын культуратын туйгуна Михаил Васильев мелодиятыгар «Төрүт дойдум-Бээрийэ» диэн ырыаны күргүөмүнэн толоруунан түмүктүөҕүҥ!